volgata, sacrum liberi Cupidinis, et Esquilini pontifex venefici impune ut urbem nomine impleris meo? quid proderit ditasse Paelignas anus, velociusve miscuisse toxicum? sed tardiora fata te votis manent: ingrata misero vita ducenda est in hoc, novis ut usque suppetas doloribus. optat quietem Pelopis infidi pater, egens benignae Tantalus semper dapis, optat Prometheus obligatus aliti, optat supremo conlocare Sisyphus in monte saxum; sed vetant leges Iovis. voles modo altis desilire turribus, modo ense pectus Norico recludere, frustraque vincla gutturi nectes tuo fastidiosa tristis aegrimonia. vectabor umeris tunc ego inimicis eques, meaeque terra cedet insolentiae. an quae movere cereas imagines, ut ipse nosti curiosus, et polo deripere lunam vocibus possim meis, possim crematos excitare mortuos desiderique temperare poculum, plorem artis in te nil agentis exitus?'

S E R M 0 N U M

LIBER PRIMUS.
I.

Qui fit, Maecenas, ut nemo, quam sibi sortem
seu ratio dederit seu fors obiecerit, illa
contentus vivat, laudet diversa sequentis?
'o fortunati mercatores!' gravis annis

5 miles ait multo iam fractus membra labore.
contra mercator navem iactantibus Austris:
'militia est potior. quid enim? concurritur: horae
momento cita mors venit aut victoria laeta.'
agricolam laudat iuris legumque peritus,

io sub galli cantum consultor ubi ostia pulsat.

ille, datis vadibus qui rure extractus in urbem est,
solos felices viventis clamat in urbe.
cetera de genere hoc (adeo sunt multa) loquacem
delassare valent Fabium. ne te morer, audi,

15 quo rem deducam. siquis deus 'en ego' dicat

'iam faciam quod voltis: eris tu, qui modo miles,.
mercator; tu, consultus modo, rusticus: hinc vos,
vos hinc mutatis discedite partibus. heia!
quid statis?' — nolint. atqui licet esse beatis.

20 quid causae est, merito quin illis Iuppiter ambas
iratus buccas inflet neque se fore posthac
tam facilem dicat, votis ut praebeat aurem?

praeterea, ne sic ut qui iocularia ridens percurram (quamquam ridentem dicere verum

25 quid vetat? ut pueris olim dant crustula blandi

doctores, elementa velint ut discere prima, sed tamen amoto quaeramus seria ludo): ille, gravem duro terram qui vertit aratro, perfidus hic caupo, miles nautaeque, per omne audaces mare qui currunt, hac mente laborem sese ferre, senes ut in otia tuta recedant, aiunt, cum sibi sint congesta cibaria: sicut parvola (nam exemplo est) magni formica laboris ore trahit quodcumque potest atque addit acervo, quem struit, haut ignara ac non incauta futuri. quae, simul inversum contristat Aquarius annum, non usquam prorepit et illis utitur ante quaesitis patiens, cum te neque fervidus aestus demoveat lucro, neque hiems, ignis, mare, ferrum, nil obstet tibi, dum ne sit te ditior alter.

quid iuvat, inmensum te argenti pondus et auri furtim defossa timidum deponere terra? 'quod, si comminuas, vilem redigatur ad assem.' at ni id fit, quid habet pulchri constructus acervus? milia frumenti tua triverit area centum, non tuus hoc capiet venter plus ac meus, ut si reticulum panis venalis inter onusto forte vehas~umero, nihilo plus accipias quam qui nil portarit. vel dic, quid referat intra naturae finis viventi, iugera centum an mille aret? 'at suave est ex magno tollere acervo.' dum ex parvo nobis tantundem haurire relinquas, cur tua plus laudes cumeris granaria nostris? ut tibi si sit opus liquidi non amplius urna vel cyatho, et dicas 'magno de flumine mallem quam ex hoc fonticulo tantundem sumere.' eo fit, plenior ut siquos delectet copia iusto, cum ripa simul avolsos ferat Aufidus acer. at qui tantuli eget, quanto est opus, is neque limo

60 turbatam haurit aquam neque vitam amittit in undis.
at bona pars hominum decepta cupidine falso
'nil satis est' inquit, 'quia tanti, quantum habeas, sis.'
quid facias illi? iubeas miserum esse, libenter
quatenus id facit: ut quidam memoratur Athenis

65 sordidus ac dives, populi contemnere voces
sic solitus: 'populus me sibilat, at mihi plaudo
ipse domi, simul ac nummos contemplor in arca'
Tantalus a labris sitiens fugientia captat
flumina. quid rides? mutato nomine de te

70 fabula narratur: congestis undique saccis
indormis inhians et tamquam parcere sacris
cogeris aut pictis tamquam gaudere tabellis.
nescis quo valeat nummus, quem praebeat usum?
panis ematur, holus, vini sextarius; adde,

75 quis humana sibi doleat natura negatis.

an vigilare metu exanimem, noctesque diesque
formidare malos fures, incendia, servos,
ne te conpilent fugientes, hoc iuvat? horum
semper ego optarim pauperrimus esse bonorum.

80 at si condoluhY temptatum frigore corpus
aut alius casus lecto te adfixit, habes qui
adsideat, fomenta paret, medicum roget, ut te
suscitet ac reddat gnatis carisque propinquis?
non uxor salvum te volt, non filius; omnes

85 vicini oderunt, noti, pueri atque puellae.
miraris, cum tu argento post omnia ponas,
si nemo praestet, quem non merearis, amorem?
an si cognatos, nullo natura labore
quos tibi dat, retinere velis servareque amicos,

90 infelix operam perdas, ut siquis asellum
in campo doceat parentem currere frenis?

denique sit finis quaerendi, cumque habeas plus, pauperiem metuas minus et finire laborem

incipias, parto quod avebas, ne facias qnod
Ummidius quidara. non longa est fabula: dives,
nt metiretur nummos, ita sordidus, ut se
non umquam servo melius vestiret, ad usque
supremum tempus, ne se penuria vietus
opprimeret, metuebat. at hunc liberta secnri
divisit medium, fortissima Tyndaridarum.

quid mi igitur suades, ut vivam Naevius aut sic Ht Nomentanus?' pergis pugnantia secum frontibus adversis componere. non ego avarum cnm veto te fieri, vappam iubeo ac nebulonem. est inter Tanain quiddam socerumque Viselli: est modus in rebus, sunt certi denique fines, qnos ultra citraque nequit consistere rectum.

illuc, unde abii, redeo, nemo ut avarus se probet ac potius laudet diversa sequentis, quodque aliena capella gerat distentius uber, tabescat, neque se maiori pauperiorum tnrbae comparet, hunc atque hunc superare laboret. sic festinanti semper locupletior obstat, ut, cum carceribus missos rapit ungula currus, instat equis auriga suos vincentibus, illum praeteritum temnens extremos inter euntem. inde fit, ut raro, qui se vixisse beatum (licat et exacto contentus tempore vita cedat uti conviva satur, reperire queamus.

iam satis est: ne me Crispini scrinia lippi compilasse putes, verbum non amplius addam.

II.

Ambubaiarum collegia, pharmacopolae, mendici, mimae, balatrones, hoc genus omne maestum ac sollicitum est cantoris morte Tigelli: quippe benignus erat. contra hic, ne prodigus esse

Horatius. Ed. Keller et ILiussner. ^