P. VIRGILII MARONIS

BUCOLICA.

TITYRUS. ECL. I.

MELIBOEUS. TITYRUS.

TITYRE, tu patulæ recubans sub tegmine fagi

Silvestrem tenui Musam meditaris avena: Nos patriæ fines et dulcia linquimus arva; Nos patriam fugimus: tu, Tityre, lentus in umbra 5 Formosam resonare doces Amaryllida silvas. TI. O Meliboe, deus nobis hæc otia fecit. Namque erit ille mihi semper deus: illius aram Sæpe tener nostris ab ovilibus imbuet agnus. Ille meas errare boves, ut cernis, et ipsum 10 Ludere, quæ vellem, calamo permisit agresti. ME. Non equidem invideo: miror magis. undique totis Usque adeo turbatur agris. en ipse capellas

Protenus æger ago: hanc etiam vix, Tityre, duco :
Hic inter densas corulos modo namque gemellos,
15 Spem gregis, ah! silice in nuda connixa reliquit.
Sæpe malum hoc nobis, si mens non læva fuisset,
De cælo tactas memini prædicere quercus :
[Sæpe sinistra cava prædixit ab ilice cornix.]
Sed tamen, iste deus qui sit, da, Tityre, nobis.
20 T1. Urbem, quam dicunt Romam, Melibœe, putavi
Stultus ego huic nostræ similem, quo sæpe solemus
Pastores ovium teneros depellere fœtus.

Sic canibus catulos similes, sic matribus hodos
Noram: sic parvis componere magna solebam.

Anno ante Christ. 42, Virgilii ætat. 29, post prælium Philippense Augustus Cremonensium aliorumque partibus Cassianis faventium agros militibus suis assignavit, (Appian. Civ. v. et Dio xlviii.) qui et Mantuam finitimam, Virgilii patriam, diripuerunt. Virgilio tamen agros suos Augusti jussu restitutos esse tradi

tum est. Adeo in Ecloga hac poëtæ fortunam Tityrus, cæterorum Mantuanorum Melibœus exprimere videtur.

3. Patria] Hom. Od. i. 34. s ovdiv γλυκίον ἧς πάτριδος.

7. Deus] Lucretius: Deus ille fuit, Deus, inclute Memmi.

B

25 Verum hæc tantum alias inter caput extulit urbes,
Quantum lenta solent inter viburna cupressi.

ME. Et quæ tanta fuit Romam tibi caussa videndi ?
TI. Libertas: quæ, sera, tamen respexit inertem;
Candidior postquam tondenti barba cadebat:
30 Respexit tamen, et longo post tempore venit,
Postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit.
Namque (fatebor enim) dum me Galatea tenebat,
Nec spes libertatis erat, nec cura peculî:
Quamvis multa meis exiret victima sæptis,
35 Pinguis et ingratæ premeretur caseus urbi,
Non unquam gravis ære domum mihi dextra redibat.
ME. Mirabar, quid mosta Deos, Amarylli, vocares:
Cui pendere sua patereris in arbore poma.
Tityrus hinc aberat. ipsæ te, Tityre, pinus,
40 Ipsi te fontes, ipsa hæc arbusta vocabant.

TI. Quid facerem? neque servitio me exire licebat,
Nec tam præsentes alibi cognoscere divos.
Hic illum vidi juvenem, Meliboe, quotannis
Bis senos cui nostra dies altaria fumant.
45 Hic mihi responsum primus dedit ille petenti :
"Pascite, ut ante, boves, pueri : submittite tauros.'
ME. Fortunate senex, ergo tua rura manebunt!
Et tibi magna satis! quamvis lapis omnia nudus,
Limosoque palus obducat pascua junco :
50 Non insueta graves tentabunt pabula fœtas:
Nec mala vicini pecoris contagia lædent!
Fortunate senex, hîc inter flumina nota,
Et fontes sacros, frigus captabis opacum.
Hinc, tibi quæ semper vicino ab limite sæpes
55 Hyblæis apibus florem depasta salicti,
Sæpe levi somnum suadebit inire susurro.
Hinc alta sub rupe canet frondator ad auras.
Nec tamen interea raucæ, tua cura, palumbes,
Nec gemere aëria cessabit turtur ab ulmo.
60 TI. Ante leves ergo pascentur in æthere cervi,
Et freta destituent nudos in litore pisces :
Ante, pererratis amborum finibus, exsul

Aut Ararim Parthus bibet, aut Germania Tigrim,
Quam nostro illius labatur pectore vultus.

65 ME. At nos hinc alii sitientes ibimus Afros:

H

Et penitus toto divisos orbe Britannos.

En unquam patrios longo post tempore fines,
Pauperis et tugurî congestum cespite culmen,
70 Post aliquot, mea regna videns, mirabor aristas?
Impius hæc tam culta novalia miles habebit?
Barbarus has segetes? en quo discordia cives
Produxit miseros! en quis consevimus agros !
Insere nunc, Melibae, piros, pone ordine vites.
75 Ite meæ, felix quondam pecus, ite capellæ.
Non ego vos posthac, viridi projectus in antro,
Dumosa pendere procul de rupe videbo :

Carmina nulla canam : non, me pascente, capellæ,
Florentem cytisum, et salices carpetis amaras.

80 Ti. Hic tamen hanc mecum poteras requiescere noctem
Fronde super viridi: sunt nobis mitia poma,
Castaneæ molles, et pressi copia lactis.

Et jam summa procul villarum culmina fumant,
Majoresque cadunt altis de montibus umbræ,

ALEXIS. ECL. II.

FORMOSUM pastor Corydon ardebat Alexim,
Delicias domini: nec, quid speraret, habebat.
Tantum inter densas, umbrosa cacumina, fagos
Assidue veniebat. ibi hæc incondita solus
5 Montibus et sylvis studio jactabat inani.

O crudelis Ålexi, nihil mea carmina curas?
Nil nostri miserere? mori me denique coges.
Nunc etiam pecudes umbras et frigora captant:
Nunc virides etiam occultant spineta lacertos:
10 Thestylis et rapido fessis messoribus æstu
Allia serpyllumque herbas contundit olentes.
At mecum raucis, tua dum vestigia lustro,
Sole sub ardenti resonant arbusta cicadis.
Nonne fuit satius, tristes Amaryllidis iras,
15 Atque superba pati fastidia? nonne Menalcan?
Quamvis ille niger, quamvis tu candidus esses.
O formose puer, nimium ne crede colori:
Alba ligustra cadunt, vaccinia nigra leguntur.
Despectus tibi sum, nec qui sim, quæris, Alexi:
20 Quam dives pecoris, nivei quam lactis abundans.

Mille meæ Siculis errant in montibus agnæ :
Lac mihi non æstate novum, non frigore defit.
Canto, quæ solitus, si quando armenta vocabat,
Amphion Dircæus in Actæo Aracyntho.

25 Nec sum adeo informis: nuper me in litore vidi,
Quum placidum ventis staret mare; non ego Daphnim
Judice te metuam, si numquam fallat imago.

O tantum libeat mecum tibi sordida rura,
Atque humiles habitare casas, et figere cervos,
30 Hædorumque gregem viridi compellere hibisco!

Mecum una in silvis imitabere Pana canendo.
Pan primus calamos cera conjungere plures
Instituit; Pan curat oves, oviumque magistros.
Nec te pœniteat calamo trivisse labellum.
35 Hæc eadem ut sciret, quid non faciebat Amyntas?
Est mihi disparibus septem compacta cicutis
Fistula, Damotas dono mihi quam dedit olim:
Et dixit moriens: "Te nunc habet ista secundum."
Dixit Damœtas: invidit stultus Amyntas.
40 Præterea duo, nec tuta mihi valle reperti,
Capreoli, sparsis etiam nunc pellibus albo,
Bina die siccant ovis ubera: quos tibi servo.
Jam pridem a me illos abducere Thestylis orat :
Et faciet: quoniam sordent tibi munera nostra.
45 Huc ades, o formose puer: tibi lilia plenis
Ecce ferunt Nymphæ calathis: tibi candida Naïs,
Pallentes violas et summa papavera carpens,
Narcissum et florem jungit bene olentis anethi:
Tum, casia atque aliis intexens suavibus herbis,
50 Mollia luteola pingit vaccinia caltha.

Ipse ego cana legam tenera lanugine mala,
Castaneasque nuces, mea quas Amaryllis amabat.
Addam cerea pruna: honos erit huic quoque pomo.
Et vos, o lauri, carpam, et te, proxima myrte:
55 Sic positæ quoniam suaves miscetis odores.

ὦύτος, τοιοῦτος ἐὼν, βοτὰ χίλια βόσκω, Κήκ τούτων τὸ κράτιστον ἀμελγόμενος γάλα πίνω Τυρὸς δ ̓ οὐ λείπει μ' οὔτ ̓ ἐν θέρει, οὔτ ̓ ἐν ὀπώρῃ, Οὐ χειμῶνος ἄκρω· ταρσοὶ δ ̓ ὑπεραχθίες αἰεί. Συρίσδεν δ ̓ ὡς οὔτις ἐπίσταμαι ὧδε Κυκλώπων.

24. Actæo] 'Ακταιῷ. ἀττικῷ· ἢ πετρω dir ragataλaccip. V. G. iv. 463. et Æn. v. 613. Aracynthus mons Ætoliæ. Strabo. cf. Propert. iii. 14; Prata cruentantur Zethi, victorque canebat Pæana Amphion rupe, Aracynthe, tua.

25. Nec sum adeo informis] Theocr. Ϛ ́. Καὶ γάρ θην οὐδ ̓ εἶδος ἔχω κακὸν, ὥς με

Rusticus es, Corydon; nec munera curat Alexis :
Nec, si muneribus certes, concedat Iollas.

Heu, heu, quid volui misero mihi? floribus austrum
Perditus, et liquidis immisi fontibus apros.

60 Quem fugis, ah demens! habitarunt Dî quoque sylvas,
Dardaniusque Paris. Pallas, quas condidit, arces
Ipsa colat: nobis placeant ante omnia silvæ.
Torva leæna lupum sequitur: lupus ipse capellam:
Florenten cytisum sequitur lasciva capella:
65 Te Corydon, o Alexi. trahit sua quemque voluptas.
Adspice, aratra jugo referunt suspensa juvenci,
Et sol crescentes decedens duplicat umbras:
Me tamen urit amor: quis enim modus adsit amori?
Ah, Corydon, Corydon, quæ te dementia cepit !
70 Semiputata tibi frondosa vitis in ulmo est.

Quin tu aliquid saltem, potius quorum indiget usus,
Viminibus mollique paras detexere junco.
Invenies alium, si te hic fastidit, Alexin.

MENALCAS. DAMŒTAS. PALÆMON.

DIC mihi, Damota, cujum pecus? an Melibœi ?

DA. Non; verum Ægonis: nuper mihi tradidit Ægon. ME. Infelix o semper oves pecus! ipse Neæram Dum fovet, ac, ne me sibi præferat illa, veretur, 5 Hic alienus oves custos bis mulget in hora: Et succus pecori, et lac subducitur agnis. DA. Parcius ista viris tamen objicienda memento. Novimus et qui te, transversa tuentibus hircis : Et quo, sed faciles Nymphæ risere, sacello.

10 ME. Tum, credo, quum me arbustum videre Miconis, Atque mala vites incidere falce novellas.