Et circum argento clari delphines in orbem Equora verrebant caudis, æstumque secabant. In medio classes æratas, Actia bella,
Cernere erat; totumque instructo Marte videres Fervere Leucaten, auroque effulgere fluctus. Hinc Augustus agens Italos in prælia Cæsar Cum patribus, populoque, penatibus et magnis dis, Stans celsa in puppi: geminas cui tempora flammas 680 Læta vomunt, patriumque aperitur vertice sidus. Parte alia ventis et dis Agrippa secundis Arduus agmen agens: cui, belli insigne superbum, Tempora navali fulgent rostrata corona. Hinc ope barbarica variisque Antonius armis Victor ab Aurora populis et litore rubro Egyptum viresque Orientis et ultima secum Bactra vehit; sequiturque, nefas! Ægyptia conjux. Una omnes ruere, ac totum spumare, reductis Convulsum remis rostrisque tridentibus, æquor. Alta petunt: pelago credas innare revulsas Cycladas, aut montes concurrere montibus altos: Tanta mole viri turritis puppibus instant. Stuppea flamma manu telisque volatile ferrum Spargitur; arva nova Neptunia cæde rubescunt. Regina in mediis patrio vocat agmina sistro; Necdum etiam geminos a tergo respicit angues. Omnigenumque deûm monstra et latrator Anubis Contra Neptunum et Venerem contraque Minervam Tela tenent. Sævit medio in certamine Mavors Cælatus ferro, tristesque ex æthere Diræ ; Et scissa gaudens vadit Discordia palla: Quam cum sanguineo sequitur Bellona flagello. Actius hæc cernens arcum intendebat Apollo Desuper omnis eo terrore Ægyptus et Indi, Omnis Arabs, omnes vertebant terga Sabæi. Ipsa videbatur ventis regina vocatis
Vela dare, et laxos jam jamque immittere funes.
Illam inter cædes pallentem morte futura Fecerat ignipotens undis et Iapyge ferri; Contra autem magno mærentem corpore Nilum, Pandentemque sinus, et tota veste vocantem Cæruleum in gremium latebrosaque flumina victos. At Cæsar, triplici invectus Romana triumpho Monia, dis Italis votum immortale sacrabat, Maxima tercentum totam delubra per Urbem. Lætitia ludisque viæ plausuque fremebant ; Omnibus in templis matrum chorus, omnibus aræ Ante aras terram cæsi stravere juvenci. Ipse sedens niveo candentis limine Phoebi Dona recognoscit populorum, aptatque superbis Postibus; incedunt victæ longo ordine gentes, Quam variæ linguis, habitu tam vestis et armis. Hic Nomadum genus et discinctos Mulciber Afros, Hic Lelegas Carasque sagittiferosque Gelonos Finxerat: Euphrates ibat jam mollior undis, Extremique hominum Morini, Rhenusque bicornis; Indomitique Dahæ, et pontem indignatus Araxes. Talia per clipeum Vulcani dona parentis Miratur, rerumque ignarus imagine gaudet, Attollens humero famamque et fata nepotum.
ATQUE ea diversa penitus dum parte geruntur, Irim de cœlo misit Saturnia Juno
Audacem ad Turnum. Luco tum forte parentis Pilumni Turnus sacrata valle sedebat.
Ad quem sic roseo Thaumantias ore locuta est: "Turne, quod optanti divum promittere nemo Auderet, volvenda dies en attulit ultro. Eneas, urbe et sociis et classe relicta, Sceptra Palatini sedemque petivit Evandri Nec satis extremas Corythi penetravit ad urbes, Lydorumque manum, collectos armat agrestes. Quid dubitas? nunc tempus equos, nunc poscere currus. Rumpe moras omnes, et turbata arripe castra." Dixit, et in cœlum paribus se sustulit alis; Ingentemque fuga secuit sub nubibus arcum. Agnovit juvenis, duplicesque ad sidera palmas Sustulit, et tali fugientem est voce secutus: "Iri, decus coeli, quis te mihi nubibus actam Detulit in terras ? unde hæc tam clara repente Tempestas? medium video discedere cœlum, Palantesque polo stellas. Sequor omina tanta, Quisquis in arma vocas.' Et sic effatus ad undam Processit summoque hausit de gurgite lymphas, Multa deos orans, oneravitque æthera votis.
Jamque omnis campis exercitus ibat apertis,
Dives equum, dives pictaï vestis et auri. Messapus primas acies, postrema coërcent Tyrrhidæ juvenes, medio dux agmine Turnus [Vertitur arma tenens, et toto vertice supra est :] Ceu septem surgens sedatis amnibus altus Per tacitum Ganges, aut pingui flumine Nilus Quum refluit campis et jam se condidit alveo. Hic subitam nigro glomerari pulvere nubem Prospiciunt Teucri, ac tenebras insurgere campis. Primus ab adversa conclamat mole Caïcus: "Quis globus, o cives, caligine volvitur atra! Ferte citi ferrum, date tela, scandite muros : Hostis adest, eja." Ingenti clamore per omnes Condunt se Teucri portas, et moenia complent. Namque ita discedens præceperat optimus armis Eneas: Si qua interea fortuna fuisset,
Neu struere auderent aciem, neu credere campo; Castra modo et tutos servarent aggere muros. Ergo, etsi conferre manum pudor iraque monstrat, Objiciunt portas tamen, et præcepta facessunt, Armatique cavis exspectant turribus hostem. Turnus, ut ante volans tardum præcesserat agmen, Viginti lectis equitum comitatus et urbi Improvisus adest: maculis quem Thracius albis Portat equus, cristaque tegit galea aurea rubra. Ecquis erit mecum, juvenes? qui primus in hostem? En," ait, et jaculum attorquens emittit in auras, Principium pugnæ, et campo sese arduus infert. Clamore excipiunt socii, fremituque sequuntur Horrisono; Teucrum mirantur inertia corda : Non æquo dare se campo, non obvia ferre
Arma viros, sed castra fovere. Huc turbidus atque huc Lustrat equo muros, aditumque per avia quærit. Ac veluti pleno lupus insidiatus ovili
Quum fremit ad caulas, ventos perpessus et imbres, Nocte super media; tuti sub matribus agui
Balatum exercent: ille asper et improbus, ira Sævit in absentes; collecta fatigat edendi Ex longo rabies, et siccæ sanguine fauces. Haud aliter Rutulo, muros et castra tuenti, Ignescunt iræ; duris dolor ossibus ardet; Qua tentet ratione aditus, et quæ via clausos Excutiat Teucros vallo, atque effundat in æquor*. Classem, quæ lateri castrorum adjuncta latebat, Aggeribus septam circum et fluvialibus undis, Invadit; sociosque incendia poscit ovantes; Atque manum pinu flagranti fervidus implet. Tum vero incumbunt; urget præsentia Turni; Atque omnis facibus pubes accingitur atris. Diripuere focos; piceum fert fumida lumen Tæda, et commixtam Vulcanus ad astra favillam. Quis deus, o Muse, tam sæva incendia Teucris Avertit? tantos ratibus quis depulit ignes? Dicite. Prisca fides facto, sed fama perennis. Tempore quo primum Phrygia formabat in Ida Eneas classem, et pelagi petere alta parabat, Ipsa deum fertur genetrix Berecyntia magnum Vocibus his affata Jovem: "Da, nate, petenti, Quod tua cara parens domito te poscit Olympo. Pinea silva mihi multos dilecta per annos: [Lucus in arce fuit summa, quo sacra ferebant, Nigranti picea trabibusque obscurus acernis :] Has ego Dardanio juveni, quum classis egeret, Læta dedi; nunc sollicitam timor anxius urget ** Solve metus, atque hoc precibus sine posse parentem, 90 Ne cursu quassatæ ullo neu turbine venti Vincantur: prosit nostris in montibus ortas." Filius huic contra, torquet qui sidera mundi : "O genetrix, quo fata vocas? aut quid petis istis ? Mortaline manu factæ immortale carinæ
Fas habeant? certusque incerta pericula lustret Eneas? cui tanta deo permissa potestas?
« ForrigeFortsæt » |