nunc, quibus Aurorae venisset filius armis,
nunc, quales Diomedis equi, nunc, quantus Achilles.
'immo age, et a prima, dic, hospes, origine nobis
insidias' inquit Danaum casusque tuorum

erroresque tuos; nam te iam septima portat
omnibus errantem terris et fluctibus aestas.'

755

TESTIMONIA.

753 Servius Aen. III 717 'Virgilius ait dice' Remmius Palaemon 1382 P. cf. V 551 VI 318. 343 VII 546 'a

II 9 754 insidias i. D.' acstas' Servius Aen. V 626 2180 P.

Servius Aen. II 65

756 omnibus e. t.
?

nobis' Servius Aen. 755 sq. 'nam te ... Marius Victorinus

751 AURORE M aurore y

fi

754 Indias c

(corr. m. 2) P

752 QUALIS M 753 Imo bhopef c

inquid ye 755 TUOS (0 corr. ex U) M

nam] AM

P UERGILI MARONIS || AENEIDOS LIB. I EXPL· || INCIPIT · LIB. IIFELICITER M VERGILI MARONIS || LIBER. I. EXPLIC. [[ FELICITER. IN CIPIT || LIBER II (sequuntur in altera pag. 11 versus, quos vide in proleg.) R AENEIDOS. LIB- I || AENEIDOS LIB. IIP FINIT LIB PRIMVS AENEIDOS INCIP LIB II 7 PVBLII VIRG MÅR ENEIDOS LIB I. EXPL INCIP PEAT LIB II- (sequuntur 9 versus, quos vide in proleg., e

P. VERGILI MARONIS

AENEIDOS

LIBER SECVNDVS

Conticuere omnes intentique ora tenebant.
inde toro pater Aeneas sic orsus ab alto:
‘infandum, regina, iubes renovare dolorem.
Troianas ut opes et lamentabile regnum

eruerint Danai, quaeque ipse miserrima vidi

TESTIMONIA.

5

2 Charisius 240 Diomedes 497

AENEIDOS II. 1 Macrobius Sat. V 5, 1 Charisius 153 P. Priscianus de XII vers. Aen. 3, 44 Marcianus Capella I 90 Marius Plotius p. 252 G fragm. de vers. 14 p. 519 Endl. 'conticuere o.' Quintilianus I 5, 43 Charisius 238 inser. Pompeiana in bull. Neap. III 81 (cf. Buecheler mus. Rhen. XII 251) Servius Aen. III 718 'intentique o. t.' Claudius Sacerdos I 108 Servius Aen. I 256 Priscianus 1020. 1061 Marius Victorinus 2584 P. Marius Plotius p. 252 6. Terentianus Maurus 2008 'inde Aeneas' Terentianus Maurus 1683 Claudius Sacerdos I 84 Marius Plotius p. 267 G. Servius Aen. III 'toro... alto' de gen. nom. 102, 14 H. 'sic... alto' Diomedes 373 P. 3-5 infandum... Danai' Macrobius Sat. V 5, 2 Charisius 202 Diomedes 388 P. 3 Nonius 56, 8 Diomedes 389. 497 P. Emporius 305 Cap. Terentianus Maurus 2832 Maximus Vict. de carm. her. 6 Marius Plotius p. 252 G. schol. Lucani IV 510 Servius Aen. III 261 infandum r.' Diomedes 496 Terentianus Maurus 1687 'regina i.' Terentianus Maurus 1691 4 Donatus ad Ter. hec. III 5, 18 Augustinus de gramm. 2011 P. 'Troianas ut o.' Diomedes 403 Serquae' Marius Plotius p. 299 G. vidi' Priscianus 935 Servius Aen. I 114 II 499

89

rhet.

V 719

p.

vius Aen. I 601 5 'eruerint D.

*quaeque

...

*quaeque fui' Donatus ad Ter.

VARIA LECTIO.

adelph. III 1, 3

AENEIDOS II. I arrecti Claudius Sacerdos

distingit Haeckermannus in Muetzeli ephem.

tenebat y 3-8 recle VI 263 sqq. dolorem,

.... fui. cum aliis Wagnerus etiam in lect. Verg. 415

I

3 IN

FANDVM (ND m. 2 add.) P 5 ERVERVNT (corr. m. 2) P eruerint testa

tur Diomedes 389 P.

et quorum pars magna fui, quis talia fando
Myrmidonum Dolopumve aut duri miles Ulixi
temperet a lacrimis? et iam nox umida caelo
praecipitat suadentque cadentia sidera somnos.
set si tantus amor casus cognoscere nostros
et breviter Troiae supremum audire laborem,
quamquam animus meminisse horret luctuque refugit,
incipiam. fracti bello fatisque repulsi

ductores Danaum, tot iam labentibus annis,

instar montis ecum divina Palladis arte
aedificant sectaque intexunt abiete costas:
votum pro reditu simulant, ea fama vagatur.
huc delecta virum sortiti corpora furtim

TESTIMONIA.

6-8 'quis..

cianus 796

XI 660

10.

15

6 sq.

* quis :. :

10 de verbo

lacrimis' Donatus ad Ter. hec. I 2, 53 'quis ... Ulixi' Priscianus 706 P. schol. Hor. epod. V 14 Myrmidonum' Priscianus 811 schol. Veron. 84, 6 K. 6 'quis t. f. Diomedes 333 P. Servius Aen. II 361 7 ‘aut ... Ulixi' Claudius acerdos I 177 8 temperet a 1.' Arusianus p. 264 L. Fronto exempl. eloc. ed. Mai II 546 8 sq. et... praecipitat' Charisius 241 Pris'nox... praecipitat' Servius Aen. I 104 II 341 IV 251 9 'suadent . somnos' Servius Aen. I 753 31 p. 164 Endl. 11 Marius Victorinus 2467 P. 12 sq. quamquam incipiam' Charisius 234 Diomedes 384 Claudius Sacerdos I 136 12 quamquam ... horret' Charisius 202 Diomedes 338 Priscianus 1030 P. 'meminisse... refugit' Servius Aen. III 3 13 sq. fracti ... Danaum' Donatus ad Ter. hec. I 2, 39 schol. Hor. carm. I 35, 16 13 fracti . . . repulsi' Servius Aen. III 1 schol. Veron. p. 85, 28 K. 15 sq. 'instar . . . aedificant' Nonius 452, 17 Arusianus p. 238 L. schol. Hor. carm. IV 6, 13 'ecum... aedificant' Quintilianus VIII 6. 34 15 'instar m. e.' Claudius Sacerdos I 163 schol. Hor. carm. IV 5, 6 16 Beda de metris 2371 P. 'secta ... costas' Isidorus orig. I 16, 4 'abiete c.' Servius Aen. II 112 'abiete texto' Pompeius p. 53 L.

VARIA LECTIO.

7 Mirmidonum yb insertus in M

auduri c 8 literis minoribus sed eis antiquis temperat ym Arusianus, Fronto et a nox Prisciani 9 fonnof c 10 SED PRybc

exempl. humida b
11 SVPPREMVM PRy fupraemu b fuppraemù c 12
facti e FACTIS M factif b1 fa.tif 12

A

SIMILIS

agnoscere 71

lutu

с 13 fracti

repulfi (1 in ras. b

(ct m. 2) y 15 INSTRA (corr. m. 2) P INSTAR M MONTISS M ECUM Qru

bra) M EQVM P EQVVM Ryb aequũ c

dif c

DIVINAE R diuine cl

1

pala

16 abiecte yl 17 uagatur (g e corr.) y

18 DILECTA Pyl

includunt caeco lateri, penitusque cavernas
ingentis uterumque armato milite complent.

Est in conspectu Tenedos, notissima fama
insula, dives opum, Priami dum regna manebant,
nunc tantum sinus et statio male fida carinis:

huc se provecti deserto in litore condunt.

nos abiisse rati et vento petiisse Mycenas

ergo omnis longo solvit se Teucria luctu.
panduntur portae; iuvat ire et Dorica castra
desertosque videre locos litusque relictum.

hic Dolopum manus, hic saevos tendebat Achilles,

20

25

TESTIMONIA.

19 sq. 'penitus

20 Probi

19 includunt c. 1.' Arusianus p. 240 L. complent Priscianus 776 P. Pompeius p. 442 L. 'penitusque c. i. Probi inst. III 3, 2 'cavernas i.' Servius Aen. I 18 inst. I 4, 23 uterum... complent' Isidorus orig. 1 35, 6 22 'insula d. o.' Charisins 245 Diomedes 455 P. Iulius Rufinianus 246 R. 23 'statio ... carinis' Servius Aen. II 735 IV 8 25 Donatus ad Ter. adelph. I 1, 2 Servius Aen. III 603 'nos a. r.' Charisius 237 Donati ars III 1, 2 Probi inst. I 7, 7 Consentius de barb. p. 5 26 longo ... luctu' schol. Hor. carm. IV 6, 12 27 'iuvat castra' Isidorus orig. I 33, 5 'iuvat ire et videre Dorica c.' Consentius 2057 P. 28 Servius Aen. IV 144 'desertosque v. 1.' Cledonius 1923 P. Iulius Rufinianus 242 R. Servius Aen. II 7

2) s།•

29 Nonius 410, 24 Quintilianus IX 2, 37 'hic ... Achilles' schol. Lucani VII 328 Servius

VARIA LECTIO.

19 ceco 7

m. 2 sup.) P NEDVS R

20 Ingentef bic ingentis testatur Priscianus

N

COMPLET M conplent (e e corr.) y 21 eST P 22 INSVLAP 23 nuNC P 24 in superscr. b

I

E VTRVM

TElittore

ABISSE

CONDVNE P 25 ABISSE (I sup. abras.) M ABIESSE R Pahiisse testantur grammatici cum Servio et ... Mycenas: cf. v. 180, unde fortasse haec huc inlata sunt, cum inperfectam reliquisset poeta

sententiam. PETISSE PRY

PETISSE

PETISSE M petiisse testatur Servius

micenaf be 26 teucri c 27 do.rica b Dorica castra : mala est compositio, ab ea syllaba incipere, qua superior finitus est sermo. Plerumque et cacemphaton facit, ut hoc loco Servius. Doria hic et VI 88 proponit Wagnerus. Cf. II 462 CASTra P cafta b 28 RELICTum P 29 SAEVOS (0 corr. in V) P SAEVVS MRb feuuf ye TENDEBat achilles P

classibus hic locus, hic acie certare solebant.
pars stupet innuptae donum exitiale Minervae

et molem mirantur equi; primusque Thymoetes
duci intra muros hortatur et arce locari,
sive dolo seu iam Troiae sic fata ferebant.
at Capys et quorum melior sententia menti
aut pelago Danaum insidias suspectaque dona
praecipitare iubent subiectisque urere flammis,
aut terebrare cavas uteri et temptare latebras.
scinditur incertum studia in contraria volgus.
Primus ibi ante omnis, magna comitante caterva,

30

35

40

TESTIMONIA.

Aen. VIII 605

31-39

30 Isidorus orig. IX 3, 59 gloss. Zie. 13
31 sq. pars equi' Asper 113, 19 K.
35 at ... melior' Probi inst. I 4, 17

36

Ham

Macrobius Sat. V 5, 3 31 Servius Aen. II 16 38 Diomedes 411 'ant terebrare ... latebras (38) aut pelago ... iubet' Pompeius p. 385 L. 36 sq. Priscianus 1040. 1105 P. schol. Hor. carm. I 16, 3 'suspecta ... iubet' Nonins 400, 22 mis' Servius Aen. IV 143 37 subiectisque u. f.' Donati ars III 2, 3 Cledonius 1931 P. Pompeius p. 385 L. Cassiodorus de dial. p. 572b (ed. Ven. 1729) 39 Probus de nom. 12 p. 216 Endl. 40 primus ... omnis' Servius Aen. V 833 VIII 546 XII 448 ge. III 300

'suspecta

VARIA LECTIO.

30 acie y aciel bem, Rufiniani cx., Isidorus. acies... legitur et acie' Servius (sed Cass. hoc tantum : ‘acie, exercitu'). Habet autem acies, quo placere possit propter praegressum classibus: cf. 599 et VII 42

E

SOLEBant

32 molam cl THYMOtes (m. 2 sup.) P THY

h

P 31 Minervae P METES My timoetef-b1 21 34 fic troiae b capif 61 menti P 36 dana. um b SVSPEctaque dona P 37 IVBENT P iubet y Nonii exempl., Pompeius, Prisciani 1105 Reg. *que pro ve posuit: nam sonantius visum est. Antiqua tamen exemplaria ve habere inveniuntur' Servius. ‘subiectisque pro subiectisve' testantur Donatus, Priscianus, Cledonius, Pompeius, Cassiodorus Vrere flam

tymoctef b2 thimoetef c 33 LOCAR: P locare facta el FEREBAT (ut vid.) P 35 Ad bl

mis P urire b1

T

flammal 61 38 CEREBRARE (sup. m. 2) P