Ille, si fas est, superare Divos, plicando hoc carmine vere et turpiter abusi sunt otio, qui cum nexum ultimæ strophæ cum cetero carmine sensu suo non possent assequi, insulsissima ad hunc locum vendere et lectoribus obtrudere non erubescerent judicia. Sic Vossius Catullum otio in adeo tenui re, vertendo Sapphus carmine, diutius abuti nolentem abrupisse et hoc nomine ultimam stropham addidisse censet, quo quid ineptius a viro docto vix dici et in medium proferri potuit; alii, qui mollius de Catulli ingenio sentirent, fragmentum certe alius carminis, cujus initium perierit, putarunt. Haud raro nimirum factum est, ut in locis poëtarum pulcherrimis, præcipue iis, ubi amatorum modo ferventissimo amore flagrantium, modo eidem renunciantium, modo supplicantium, modo superbientium, modo laudantium, modo objurgantium, modo exsultantium, modo dolentium, egregie se invicem quasi trudentes animi motus expressi eorumque imagines vivis coloribus adumbratæ sunt, egregie hallucinarentur eorum interpretes et frustra cogitationum nexum quærentes istos locos impugnarent, turbarent, luxarent vel certe reprchenderent. Qua quidem in re præ ceteris turbas dedisse magnum Scaligerum ex ejus trajectionibus in Tibullo et Propertio audacter tentatis satis constat. At profecto non sola doctrinæ copia [quam quis ausit derogare Scaligero, Vossio et aliis?] in explicandis poëtarum carminibus juvamur, sed feliciter in iis interpretandis versaturi, eorum sensum potius quasi induere, eorum statum et conditionem subire et in animo nostro in eorum locum nos surrogare debemus. In quam rem vide, quæ præclare disputat Heyne ad Tibull. de codic. et editt. p. XVI. edit. nov. Idem valet de ultima stropha παρὰ προσδοκίαν carmini nostro addita, qua ex meo quidem sensu maxima omnino eidem conciliatur dignitas et majestas. Quodsi enim tibi finxeris Catullum, cum imitationem Sapphicam ad Lesbiam suam translatam pæne fi nierat, seriori cogitatione instituta et causa insani amoris et ineptiarum in otio inventa, post breve temporis intervallum in hæc verba erupisse : Otium, Catulle, tibi molestum est, haud scio, an hic locus inter præstantissimos Catulli locos habendus et gravitate ceteris omnibus præferendus sit?-In eodem animi statu, quo nltima hujus carminis stropha scripta est, scriptum etiam videtur Carm. VIII: Miser Catulle, desinas ineptire: et sic sæpe apud amantes repugnantes plane invicem se excipiunt animi motus. Sic Tibullus I. 4. 75-81. qui modo jactanter se professus fuerat magistrum spretis amatoribus, et cuilibet se adituro Veneris præcepta promiserat, eodem fere momento v. 82. infr. furit, nec ulla arte indomito amoris furori resistere potest. Sic apud Terentium® in Eunucho Phædria, in cujus mira arte adumbrato charactere absolutissimum veri amatoris habes exemplum, modo æstuat, modo animi mollitiem ejicere tentat, modo ad pristinam insaniam redit. Nec tamen in amore tantum ejusmodi conversiones apud magnos et lyricos præcipue poëtas locum habent, sed etiam in tractandis aliis rerum argumentis cum gravioribus tum ludicris. Sic Noster supra Carm. XXII. postquam salse perstrinxerat Suffeni piλavríav, repente ad se redit vers. 18. ubi cf. argumentum.-Sed ut in gratiam redeam cum iis, quibus levia forte, quæ in hanc rem attexere sustinui, videantur, apponam nunc Sapphus odarion, ut legitur illud apud Longin. ex recensione Mori p. 62-66. Φαίνεταί μοι κῆνος ἴσος θεοῖσιν σας ὑπακούει, Καὶ γελαῖς ἱμερόεν· τό μοι τὰν ̓Αλλὰ καμμὲν γλῶσσα ἔαγε· λεπτὸν δ ̓ Qui sedens adversus itentidem te Dulce ridentem, misero quod omnes Lingua sed torpet: tenuis sub artus Otium, Catulle, tibi molestum est; 5 10 7. Suprema in nonnullis apud Stat. * * * hanc lacunam olim explevit Parthenius ita: Quod loquar amens, et Corradinus de Allio: voce loquendum. certe tale quid postulant verba græca βροχέως με φωνᾶς οὐδὲν ἔτ ̓ εἴκει. Sed quis ausit in textum recipere, quod in ejusmodi veterum scriptorum lacunis non nisi ingenio V. V. D. D. suppletum et prolatum fuit; æque ac si quis quartam Sapphici carminis stropham, quam intactam reliquerat Catullus, a Statio, Jan. Dousa fil. et aliis imitatione expressam Catulliana imitationi sociare velit. 9. Tenues in quibusdam, male! nam est in Sapphus carmine λETT Tũp. 10. Suapte pro sponte absolute positum vult Vossius, in quam rem laudat Lucret. VI. 755. sed ibi in optimis libris legitur sua vi. 11. Tinniunt Muret. Gryph. Αὐτίκα χρῷ πᾶς ὑποδεδςόμακεν· Οππάτεσσιν δ ̓ οὐδὲν ὅρημ', ἐπιῤῥομ · βεῦσι δ' ἀκουαί· proprie de rebus fluidis dicitur, elegan ter jam transfertur ad ignem tacite et celeriter serpentem. Sic manare et permanare apud Lucret. et alios de 3. Sedens adversus, e regione, vav- igne dicitur. Tios. Francogalli: vis à vis. 5. Dulce ridentem. notissimus ille locus Hor. Od. I. 1. 22. 23. Dulce ridentem Laluge namabo, Dulce loquentem.-quod intellige rò spectare et audire Lesbiam.-misero mihi, misere mihi a manti. ·6. Simul pro simulac, ut sexcenties etiam in pedestris orationis scriptoribus. 9. Lingua sed torpet: signum ferventissimi amoris. Sic in veteris carminis fragmento Editui, quod servavit Gellius Noct. Attic. c. 9. verba labris abire in amore dicuntur. Hor. Epod. XI. 9. languor et silentium amantem arguit. cf. eundem Od. IV. I. 35. 36. et Lessingii Schriften dritter Theil. p. 50. -tenuis flamma, subtilis et mollis. dimanat, permeat: dimanare autem, quod 13. Otium, Catulle, tibi molest. Comparandus omnino cum Nostro locus suavissimus Ovidii Remed. Amor. dignus ille profecto, qui totus a vers. 135 -151. et seqq. ab omnibus juvenibus iterum iterumque legatur, et in succum et sanguinem, quod vulgo aiunt, vertatur. Quædam saltem ex illo delibare liceat. 139. seqq. Otia si tollas, periere Cupidinis arcus ; Et quam limosa canna palustris humo, amoris ; [Cedit amor rebus] res age: tutus eris. et paulo post. v. 149. Otio exultas, nimiumque gestis: Otium et reges prius, et beatas Desidiam puer ille [Amor] sequi solet, odit agentes; Da vacuæ menti, quo teneatur, opus. of. Terent. Heautont. I. 1. 57. 15 15. Otium et reges cet. vid. quæ ad hanc sententiam illustrandam attulerunt Statius et Vulpius. CARMEN LII. AD SE IPSUM DE STRUMA ET VATINIO. QUID est, Catulle, quid moraris emori? Quid est, Catulle, quid moraris emori? 1. Quod moraris Muret. cujus lectionis patrocinium in se suscepit Vulpius, usus auctoritate Ciceronis, qui semper dicere soleat: quid, quod. sed in omnibus, quæ produxit, exemplis T quod conjunctivus jungitur; et sic debebat etiam esse: moreris; at omnes codices et libri veteres conspirant in lectionem quid, quæ multo magis animum concitatiorem exprimit. Catullus, cum homines indignissimos, Nonium Strumam et Vatinium, ad summos honores, hune quidem ad consulatum, illum ad ædilitatem præturamve evectos videret, ob vix ferendam rei indignitatem non amplius in terra sibi morandum putat,-Simili fere animi indignatione Horat. Epod. IV. invehitur in Mænam, Pompeii libertum, qui levitate et perfidia asque eo pervenerat, ut non solum divitiis, sed equestri splendore adeo superbiret. 2. Struma Nonius. meminit ejus Plin. Hist. Natur. XXXVII. 21. cujus distinguendi causa addit: quem Q. Catullus poëta in Sella curuli visum indigne tulit-Struma est cognomen a struma, cervicis quodam tumore; cujusmodi multi apud veteres a nævis corporis traxerunt cognomina; ad locum Plinii de hac gente agit Harduinus. Cælerum cum aliunde, quos honores gesse, rit Nonius, non constet, ex sella curuli, magistratuum majorum insigni, in qua sedisse dicitur, Censorem vel Prætorem Edilemve illum fuisse certe col ligere possumus. Sedet cum contemtu de homine ignavo et stulto. cf. ad Carm. XXXVII. 6. 3. Vatinius, qui fuit consul cum Q. Fusio Caleno anno U. C. DCCVII. cf. supra ad Carm. XIV.-3. pejerat per consulatum; jurare enim per carissima quæque præcipue sacrosancta solebant, eo gravius igitur commissum per ea fuit perjurium. CARMEN LIII. DE QUODAM ET CALVO. RISI nescio quem modo in corona, 15- 5 1. E corona affert Meleager e libro Comelini, quam confirmat Papyr. Pal. et libri editoris Cantabrig. cui favet etiam Edit. R. antiquissim, ubi est: et, corona. 5. Alii saluputium, vel saliputium, vel salapusium, vel sapientium, vel salapichium, vel solopugium, vel salicippium, vel sallicippium, vel salapantium, vel holopachium, vel ascolapation, vel colabotion, vel—ohe! sat prata biberunt! tollite manus et admiramini diserta criticorum salaputia!!! Ridendi causam dederat Catullo quidam ex populo, qui Calvum, audita ejus multa vi et arte in Vatinii crimina habita oratione, disertum Sulaputium vocarat. 1. Corona est circulus hominum, qui judicium in foro audiendi causa ab omnibus partibus cingunt. 3. Calvus. de Calvo et Vatinio cf. ad Carm. XIV. 4. Manusque tollens, xeipas àvaoxóLEVOS. morem veterum, summam sublatis manibus admirationem exprimentium, notarunt et multis exemplis illustrarunt Nic. Heins, et Burmannus ad Petron. c. XL. 5. Dii magni. cf. ad Carm. XIV. 12. salaputium disertum, in constituenda vocis insolitæ et nuspiam apud ceteros scriptores occurrentis lectione salaputium, superare fere se invicem studuerunt interpretes argutiis et figmentis lepidissimis, quorum novis figuris et facetis imaginibus uno obtuta, si lubet, oculos tuos pascere potes in Var. Lect. Quod pro re sua propugnanda quisque, attulerit, nec angusti chartæ fines capiunt, nec, ut recensendis vel refutandis ejusmodi vanæ doctrinæ specimini-, bus immorer, ab ingenio meo impetrare possum. Omnis lis componi poterat loco Senecæ Controv. III. 19. ubi de eodem Calvo: Erat enim parvulus sta " tura, propter quod etiam Catullus in hendecasyllabis vocat illum salaputium disertum; sed et ibi libri turbant, et eadem fere in Senecæ loco conspicitur lectionis varietas. Acquiesco igitur in lectione salaputium, quam optimorum tam Senecae, quam Catulli, quibus se usum esse affirmat, codicum auctoritate defendit et erudile de hoc loco disputat Scaliger ad Catal. Poët. III. Epigr. 238. in Antholog. Burman. Secund. Tom. I. p. 676, Putat autem Scaliger, salaputium esse nutricum ὑποκορισμὸν tractum a putus vel pusus, [wiowy, unde præputium est] a qua parte suos alumnos per lasciviam non modo putos sed etiam salaputia, quasi tu salaces caudas dicas, appellarint. Quodcunque demum sit, vel ex quocunque tandem fonte hanc appellationem haustam putaveris, vi dentur certe Romani voce salaputium vel huic simillima, cujus optio tibi datur in Var. Lect. in vita communi vel conviciandi vel blandiendi et jocandi causa hominem pusillum denotasse, quemadmodum fere plebecula apud nos in quibusdam regionibus hominem pusillum vocare solet einen kleinen Puts, quod ipsum fortasse a Putus vel pusus tractum est. Sensus igitur est: Di magni, quanta eloquentia latet in hoc pusillo corpusculo ! CARMEN LIV. AD CÆSAREM. OTHONIS caput oppido pusillum, 5 Tres primi versus male in quibusdam editionibus antecedenti carmini annexi sunt. 1. Post oppido in quibusdam vett. editt. additur est : quod haud dubie intrusum est ab illis, qui nexum carminis non caperent. 2. Hic versus in quibusdam editt. post sequentem demum ponitur, quod etiam salva sententia fieri potest. Cæterum hic quoque versus, ut totum carmen varias formas in vett. editt. induit; in vetustioribus sine sensu legitur: At en rustice vel rustice-Heri rustice Gryph. Muret. Etri rustica semiplota crura Scalig. Voss. at in libr. MSC. teste Vossio legitur Etri vel Veteri, unde Vossius finxit nostram lectionem Vetti! in aliis est Peti vel Peri. 4. Sed non Muret. 5. Suffecio Venet. Gryph. Muret. plane sic variant libri apud Liv. in hoc nomine I. 23. ubi vide Drackenborch. p. 98. Sic supra Carm. XXII. 11, pro Suffeno in nonnullis legitur Fuffeno. Urbanitatis et honesti sensum abju dicat Cæsari, quem una cum sene Fuffitio homines quosdam deformes, sordidos, et obscenos in deliciis habere intellexerat. 1. Ex versibus hujus poematii non nisi Sibyllæ interpretatione sensum aliquem elici posse putabant Muretus, Vossius et alii; sed profecto, ut nunc illi leguntur, sine Sibyllæ afflatu in eorum mysteria penetrare possumus; sensus totius epigrammatis redit fere eo: "O Cæsar[rustice], agrestes plane mores sectaris et ab urbanitate et sensu pulcbri alienissimus es-nam quamvis non omnia et quælibet, certe tamen admodum pusillum caput Othonis, Vetti squalorem et spurcitiam, caninam Libonis impudentiam tibi et Fuffitio displicere vellem; sentio quidem, te, unice Cæsar, iterum iambis meis indignaturum esse, sed non merentur veritatis interpretes hanc tuam indignationem." 3. Subtil. et lev. ped. Lib. crepitum ventris. opony. Solebat autem iste spurcus homo usquequaque ejusmodi nasorum pestem clamculum emittere. 5. Seni recocto. senex recoctus dictus videtur is, qui rerum, in quibus diu multumque agitatus et longo earum usu quasi subactus fuit, multam peritiam sibi contraxit, vafer, astutus; nos in vita communi, ein ausgefeimter. cf, Hor. Sat. II. 5. 55. ubi scriba in eandem, pato, sententiam recoctus dicitur. ubi cf. Torrent. et Lambin. add. Nic. Heins. ad Val. Flacc. VI. 444. Simili modo apud Phædr. IV. 1. mus retorridus, qui sæpe laqueos et muscipula effugerat et procul insidias hostis callidi cernebat, mihi explicandus videtur. Nisi forte senex recoctus dicatur is, qui senectutem viridem et crudam agit, qui juventutem recuperasse videtur; nos: verjüngt. Sic certe anus vino recocta dicta videtur apud Petron. Fragm. p. 865. in Burmanni edit. secund. Respicitur enim fortasse in hac locutione fabula Esonis, Jasonis patris, a Medea cocti et juventuti restituti. |