Billeder på siden
PDF
ePub

Dum sumtuosas appeto, dedit, cœnas.

Nam, Sextianus dum volo esse conviva,
Orationem in Antium petitorem
Plenam veneni et pestilentiæ legit.

Hic me gravedo frigida, et frequens tussis
Quassavit, usquedum in tuum sinum fugi,
Et me recuravi otioque et urtica.
Quare refectus maximas tibi grates
Ago, meum quod non es ulta peccatum.
Nec deprecor jam, si nefaria scripta

Sexti recepso, quin gravedinem et tussim

10

15

11. Actium vel Attium in plurimis, sed verior lectio videtur nostra, quam Stat. e lectione MSS. minantium bene restituit. munacii in quibusdam vetustioribus. 15. Procuravi Scalig. Et me curavi in uno MSC. Stat. qui coujicit: Et me ne curavi, ut ne pro quidem dictum sit. ocymoque Muret.

17. Quæ non es ulta peccatum in MSS. Patav. Statii. quod non es ulte peccatum emendat Gabriel Faernus, ut ad fandum referatur, quem sequitur Vulpius. non es ultu' peccatum Muret.

19. Sesti et vers. seq. Sestio scribunt alii, quod rectum puto ob locum Ciceronis in notis laudatum, ubi est onoriwdeσrepov. cf. in hanc rem ad locum Cic. Leonard. Malhesp.

10. Sextianus conviva. haud dubie ad Sextium vel potius Sestium nostrum pertinent dicta Sestiana pro insulsis et ineptis apud Ciceron. ad Div. VII. 32. ad quem locum jam Victorius probatum ivit, eundem ibi Sestium a Cicerone innui, quem Catullus in hoc carmine perstrinxerit. Fortasse de eodem valet, quod scribit Cic. ad Attic. VII. 17. in quo accusavi mecum ipsum Pompeium, qui cum scriptor luculentus esset, tantas res, atque eas, quæ in omnium manus venturæ essent, Sestio nostro scribendas dederit ; itaque nihil unquam legi scriptum onoriwdéotegov h. e. magis insulsum et frigidum.-11. Orat. in Ant. de Antio nihil certi pronuntiari potest. Vossius intelligit C. Antium Restionem, qui legem tulit sumtuariam et proscriptus a triumviris anno U. C. 711. mira servi fidelitate evasit, testibas Macrobio et Appiano Alexandrino.— petitorem perperam Vulpius, et quos ille sequitur, de eo explicant, qui in veste candida magistratum a populo pe

tierit. imo petitor jam est actor causæ, qui petit et litem intendit, cui opponitur unde petitur h. e. reus, in quo sensa petitor passim apud Ciceronem dicitur. verbi causa in Orat. pro Roscio c. 14. edit. Græv. cf. Terent. Eunuch. Prolog. v. 11. 12.-Pro reo igitur quodam in oratione ista pestifera contra actorem Antium causam dicere ausus fuerat Sestius.-Plen. ven. et pestil. cf. supr. Carm. XIV. 19.

13. Gravedo frigida, morbus, qui, ut Celsus docet IV. 2. nares claudit, vocem obtundit, tussim siccam movet; est igitur gravedo, quod dicimus: Schnupfen und Catarre.-in sinum tuum eleganter summæ familiaritatis et consuetadinis indicandæ causa pro ad te. 17. meum peccatum, quod temere me adduci passus sim, ut lautioris cœnæ causa hominem stultum adirem, qui pæne me perderet et enecaret stultissimæ orationis prælectione, 18. Nec deprecor, nec recuso et a me amolior. recepso antique pro recepero.

Non mi, sed ipsi Sextio ferat frigus,..

Qui tunc vocat me, cum malum legit librum.

20. Non mi, sed ipsi Sest. explico: non mihi solum, sed ipsi quoque Sestio; quam quidem explicationem orationis nexus fere flagitat; huc accedit, quod particulæ, non, sed, sæpiuscule apud optimos scriptores poni solent pro no modo, sed etiam. vid. Cort. ad Sallust. Jugurth. XIV. 23. p. 484. et Drackenb. ad Liv. X. 6. Tom. III. p. 25. ad XXVIII. 26. Tom. IV. p. 226. et ad XXXVIII. p. 22. Tom. V. p. 199.

21. Qui tunc voc. me, cum mal. leg. libr. ex bono alias more apud veteres fieri solebat, ut convocatis ad cœnam amicis doctos labores prælegerent, et, priusquam illos publici juris facerent,

20

eorum judicio subjicerent; sed non raro huic mori male indulgebant homines stulti, laudem stultissimis scriptis, quibus non parum sibi placebant Suffeni isti, per oblatas epulas a convivis paraturi. Huc pertinet Lucil. Epigr. LXXII. in Anal. Vet. Poët. Græc. Brunk. T. II. p. 331.

· Ποιητὴς πανάριστος ἀληθῶς ἐστιν ἐκεῖνος, Ὅστις δειπνίζει τοὺς ἀκροασαμένους• ἦν δ ̓ ἀναγινώσκῃ, καὶ νήστιας οἴκαδε πέμπῃ,

εἰς αὑτὸν τρεπέτω τὴν ἰδιήν μανίην. De verbo vocare pro invitare vid. ad Carm. XLVII. 7,

CARMEN XLV.

DE ACME ET SEPTIMIO.

ACMEN Septimius, suos amores,

Versatur hoc carmen in ferventissimo Septimii et Acmes describendo amore, et declarando modo, quo mollissimos amoris sensus invicem sibi patefecerint. Septimius Acmen suam in gremio teneus, summum, quo erga illam flagrat semperque flagraturus sit, amoris ardorem perpetuæ fidei obtestatione exponit primum; quem blande deinde excipit Acme dulci osculo, et multo vehementiorem, quo torreatur, erga illum amorem libere fassa propriam se illi per totam vitam dicat.Sed huic amori, cui nunc demum Amor dexter adspirasse dicitur, v. 8. 9. et 17. 18. non respondisse antea videtur optatus successus, sive aspera primum fuerit Acme, sive alia impedimenta amori objecta fuerint.-Cæterum miram in mutuo invicem sibi aperiendo amore simplicitatem et venustatem qui

libet, opinor, in hoc dulcissimo mellitissimoque carmine mirabitur. Expressit hoc carmen Kretschmar. in Carm. Teuton. T. II. p. 206.

1-8. Suos amores, amicam suam. vid. ad Carm. X. 5. Quant. qui pot. pl. per. h. e. quantum ullus amator amicam suam perdite amare potest. perire pro deperire cf. ad Carm. XXXV. 12. 6. Solus in Libya pro sola in Libya h.e.deserta. India tosta, arida, torrida. Nou bene autem a Nostro Africam cum India componi observat Barthius ad Stat. Silv. IV. 3. 137. quod equidem non video. Voluit et potuit poëta jam quamlibet regionem remotiorem appellare, leones alentem, quod quidem de India æque ac Libya vaJere non dubium est, quamquam Libya leonum frequentiâ nobilior sit, et Gatuli inprimis leones sæpe apud poëtas

Tenens in gremio, Mea, inquit, Acme,

Ni te perdite amo, atque amare porro, '
Omnes sum assidue paratus annos, ́

Quantum qui pote plurimum perire :
Solus in Libya, Indiave tosta,
Casio veniam obvius Leoni.

Hoc ut dixit, Amor, sinistram ut ante,
Dextram sternuit approbationem.

5. Quoi pote in marg. libr. Bibl. Bodleian, Oxon.

5

8. Sinistra ut ante Dextra sternuit approbatione MSSC. fere omnes et editt. veter. nec video, cur non ita loqui potuerit Catullus: nostram lectionem produxit Statius ex MSC. Patavino altero.-Hoc ut dixit Amor sinister ante, Dextram sternuit adprobationem Vossius, qui in quibusdam libris invenerat sinistrante ante. lectionis monstris futilibusque recensendis conjecturis chartam perdere nolo.

commemorentur. 7. casio leon. rò casius male vulgo explicant de glauco leonis colore. imo casius leo plane est, qui Homero Iliad. XX. 172. dicitur yλavniówv h. e. vultum truculentum præ se ferens, quia oculi cæsii truculentum quiddam et terribile habent. In quam sententiam recte etiam explicatur Minerva yλauxãπis. vid. Hemsterhus. ad Luc. T. I. p. 226. et Heins. ad Ovid. Art. Am. II. 659. Terribilis autem leonis vultus multo gravius quam ejus color ab Homero et aliis poëtis in adjunctis exprimi solet. Hinc oppdaλéos Iliad. XVIII. 579. xagonis Odyss. XI. 610. obvius veniam sc. ut me sceleratum et perfidum discerpat. Sceleratos enim præcipue a feris peli, vulgaris ferebat veterum opinio. Hinc Horat. integrum vita scelerisque purum se prædicans, sponte se inermem lupum in silva Sabina fugisse canit Od. I. 22. 9. sqq.

8. Hoc ut dixit, Am. sin. ut cet. Sensus est: ab hoc tempore et hoc amoris declarandi modo favere cœpit Amor Septimii et Acmes amori, cui antea minus favere visus est.--Sternuere dextr. approb. est omen faustum, sinistr. appr. omen infaustum sternuendo prædicere. Sternutamenta enim jam antiquissimis temporibus ad bona auspicia pertinuisse apparet ex Homero, ubi faustum eventum ex Telemachi ster

Ceteris

nutatione auguratur Penelope Odyss. XVII. 545. Sic de Menelao apud Theocrit. Idyll. XVIII. 16.

Ολβιε γάμβρ', ἀγαθός τις ἐπέπταρεν ἐρχομένῳ τοι

Ἐς Σπάρταν.—

Hinc vulgaris illa, qua sternuentes apud veteres excipiebantur, cantilena ZED σcov. Translatum igitur est sternuere inde ab hominibus vel ad Deos, qui cœptis propitii adessent, præcipue ad Amorem, amantium votis obsecundantem Theocr. Idyll. VII. 96. Σιμιχίδα μὲν Ἔρωτες ἐπέπταρον. Propert. II. 3. 24.

Num tibi nascenti primis, mea vita, diebus

Aureus argutum sternuit omen Amor. vel ad alias boni ominis res, verbi causa ad crepitantem lucernæ stridorem apud Ovid. Heroid. XIX. 151. vide in hanc rem Interpretes ad locos laudatos, præcipue Burmann. Sec. ad locum Propert. et quos laudat Pet. Burmann. ad Ovid. 1. c. Memorabile autem est in nostro loco, quod Amor sinistram quoque approbationem sternuisse dicitur; unde non ad bona solum, sed etiam ad mala omina relata fuisse sternutamenta recte colligi potest, quod egregie confirmat locus Frontin. Stratag. I. c. 12. §. 11.

At Acme leviter caput reflectens,

Et dulcis pueri ebrios ocellos
Illo purpureo ore suaviata,
Sic, inquit, mea vita, Septimille,
Huic uno domino usque serviamus,
Ut multo mihi major acriorque
Ignis mollibus ardet in medullis.

10

15

Hoc ut dixit, Amor, sinistram ut ante,

[blocks in formation]

12. Saviata Meleager.

25

14. Huic uni perperam in quibusdam ; nam amat Catullus formam hujus vocis antiquam, ut supr. Carm. XVII. 17.

10-13. Levit. cap. refl. nota est simillima illa Licymniæ osculationis descriptio apud Horat. Od. II. 12. 25. Dum flagrantia detorquet ad oscula cervicem. ebrios ocellos, ebrii oculi sunt, quos vocat Quintilianus lib. XI. c. 3. Lascivos et mobiles aut natantes et quadam voluptate suffusos cet. Eodem plane sensu oculi vocantur apud Græcos vypol, vid. Fischer. ad Anacr. Od. XXVII. 21. imprimis Bergler. ad Alciphr. p. 117. et quæ de oculorum petulantia copiose notarunt Interpret. ad Petron. cap. CXXVI. 12. illo purpureo ore, h. e. pulchro. nihil amplius, ut recle Bentl. ad Hor. Od. III. 3. 12. sed observa vim in pronomine illo, h. e. cum nullo alio comparando.

13. Sic, inquit, mea vita cet. particula sic respondet rã ut v. 15. Sensus est: Quam certe ego te multo ardentius amo, tam certe semper ego meam tibi uni probabo fidem. est igitur juris

jurandi genus; expende verborum ornatum. Huic uno domino δεικτικῶς et eleganter pro: tibi. Serviamus eleganter hoc verbum ad amorem transfertur Terent. Eun. V. 8. 3. Ovid. Amor. II. 17. 1. ut douλévely apud Græcos. vid. Dorvill. ad Chariton. II. c. 17. p. 319. edit. Lips. Suaviter autem et molliter jam Acme Septimium suum dominum vocat, cum alias solæ puellæ apud poëtas in amore audiant dominæ, quibus proprie servire dicuntur amatores. Nisi quis forte verba: Huic uno domino: suavissima imagine deЯTIxas ad Amorem tanquam præsentem referre malit. et sic similiter infr. Carm. LXI. 134. dicitur: servire Thalassio.

19. Nunc ab auspic. bon. prof. h. e. lætis ominibus amorem exorsi. 21. misellus der Zärtliche. cf. ad Carm. XXXV. 14.

[blocks in formation]

11. Diverse varie liber Heinsii. Diversos variæ in MSC. teste editore Cantabrig. quam lectionem servavit Vulpius. diverse varie vel diversæ et variæ in quibusdam.

Catullus cum esset in Bithynia, quem male ibi in comitatu Memmii se habuisse constat ex Carmen X. et XXVII. sub adventu veris, quo discessum ex Bithynia apparaturus erat, exsultat præ lætitia, et dulcissimam, quam ex hac in aliam regionem instituendo itinere capturus sit voluptatem, jamjam animo præsentiscit. Læto igitur animo valedicit comitibus.

1. Egelidos tepores. egelidus est gelu expers, et dicitur de tepidis et mollioribus sub veris reditu auræ flatibus. Hinc ver egelidum apud Columell. X. 282. ubi vid. de hac voce Beroaldus, furor cœli æquinoctialis, sublimius et exquisitius de ventis sub æquinoctium imprimis farere et bacchari solitis; videtur igitur scriptum hoc carmen post æquinoctium. Statius et alii parum commode æquinoctialis ad Zephyri trahunt, at Vossius et Vulpius æquinoctialis referunt ad cœli. ego jungo æquinoctialis furor.

4. Phrygii campi: Bithynia enim antiquitus fuit pars Phrygiæ minoris. 5. Nicæaq. ag. ub. ast. vide de hac urbe Strabon. lib. XII. p. 389. [edit.

Casaub.] ubi Nicæam, untgóroλ TÕS Βιθυνίας vocat, et ejus πεδίον μέγα καὶ Eudaimov laudat. æstuosa ex explicatione Vossii dicitur Nicæa, quod, quo vehementius ibi, teste Galeno, ob crassiorem aërem hyemali tempore sæviret frigus, eo gravior deinde, ut docet Aristoteles, ibidem ferveret calor. 6. ad clar. Asia urb. huc refer Pergamum, Smyrnam, Ephesum, Miletum et alias. cf. omnino Ducker ad Liv. XXVI. 24. §. 9. Tom. III. p. 1104. edit. Drackenb.

7. Mens prætrepidans. prætrepidare eleganter de iis, qui moræ sunt impatientes et præ lætitia, vel cupidine alicujus rei, quam mox suscepturi sunt, sicut equi generosi, ut hoc exemplo utar, frenum mordentes, trepidant.

8. Jam læt. stud. ped. vig. versus ornatissimus pro vulgari: jam pedes prompti et parati sunt ad ingrediendum iter. studio sc. ambulandi. Valpius, qui pedes de navium pedibus explicat, egregie, ut passim, ineptit.

9. O dulc. comit. haud dubie intelligit ceteros ex cohorte Memmii.

11. Diverse, in diversas terræ regiones.

« ForrigeFortsæt »