§ 160. Rac gefyr: keis y dialtean, yr hýnn a uyḍ gan yr yspisswyr;1a goreu yý hýnný rac pob dolur. § 161. Rac y mann kymer lygat y dyḍ ar erllyryat, a tharaf ar diaýt yn dew; a chymmer dwst a nadher o lâsuaen a dyro ar diaýt iḍav. a hynny ae gýna yn iach os keiff kynn y2 gysgû. § 162. Rac chwŷd o vriý: kymer suḍ y keulon. a suḍ yr erllyryat, a blaýt rŷc a mêl. a gŵynn vŷ, a dot y plastyr hýnný arnav. § 163. Rac cornýyt; 3 kymer suḍ y morella. a'r erllyryat a blavt heid a gŵynn wŷ. 164. Rac attal pissa: kym! y dynat coch ar persli. a gvna plastyr o honav. a dot ar y grôth îs lav y uogel. § 165. Y waret dauattenneu, kymer y tu dieithyr y risc yr helic, a gvin egyr a dot hýnný yn plastyr arnav. 4 § 166. Rac heint callon: kymer risc y keginderý, a risc y dû-drem, ar erllyryat; a phýrs y bugeil; ae bervi drýy dýfyr rycheu yn y êl dan y draean; a chymryt y dýfyr hýnný. a gŵnevthur gruel drvy vlaýt gŵenith peilleit. Arall yý kymer dýfyr karaýn. a llaeth geifyr yn ḍeu hanner, a sud yr erllyryat yn y blith. ae uervi gvenithuein yr auon, ae rodi nav nieu iḍa: ac na chymysger diavt idav, onyt honno ehun. 5 § 167. Rac dolur dýyuron; kymṛ eiryn y koet lawer, a mortera yn ffest, a chymysc gýrýf newyd iawn ac ef; a dot y myýn crochan priḍ newyd yn y dayar; dros yr ymyleu; ae adu yno na nieu; a nav nos; ae roḍi y bore yn gyntaf; ac yn diwethaf y nos yr dŷn. § 168. Y wneuthur gvin egyr; kym! heid glan a dot y myvn gvin dros nos hyt trannoeth ucher." § 169. Y gyuannu asgyrn, kym? consolida maior a briv 1 Yspissvr, T. 5 Nid yw yr yn T. 2 Nid yw y yn T. 3 Y cornwyt, T. 7 Majr, T. 4 Nid yw y yn T. drvy win, a phybyr, a mêl ac yuet beunyd hyt ympenn y1 naf nieu. ac vynt 2 a gyvannant oll yn un lle. § 170. Y wneuthur eli llygeit. kym' suḍ................a suḍ gfeiḍ y feingyl, a suḍ y celidonia, a llysseu y wennol a blonec hých a mêl, ac ychydic o win egyr, a graet llasswen, a bystyl keilafc. ae dodi y myn llestyr efuyd yu y ulodeuho: ac ef a naeth y kyfry hýnný dynyon wedi colli y drem y gaffel. § 171. Gwybydet baýp na ellir keissav dim onyt drvy nerth; nyt oes nerth ony byd iechyt; nyt oes3 iechyt ony byd kymhedrolder yn yr annyan: ny byd kymhedrolder yn yr añyan ony byḍ kỹhedýl y gŵres yn yr aelodau: Duý a ossodes ketwiraeth ar y mod y katwei dyn y yechyt. ac ae dangosses yr philoffwyr y wasanaethwyr ehun. ac yr proff ydi y dewisswyr." y rei yssyd gyflawn or yspryt glan; a duw ae hurdavd vynt o'r geluydyt hoño. 5 8 § 172. Y lladinwyr. a gŵyr pers. ar groecwyr. y hynn a dewissom ni a garýn: Yr hynn a geissom a ueḍylyýn am dana. Ac am hynny gyybyḍet baýb y duý rodi gýybodolyaeth y wyr groec ý ragoravl y adnabot pob keluydyt, ac annyan pob peth y ragor ar y kenedloed ereill; y mod y keid dyn y iechyt. § 173. Y philffwyr 10 ar gvyr doethon a racwelsant rywneuthur dyn o bedwar defnyḍ. a phob un o naḍunt ỹ ýrthVyneb y gilyd yr hýñ y mae reit iḍaý výyt a diaýt bop amser; ac onys keiff ffaelu a wna: or kymer dyn ormod neu ry uychan o výyt neu o lynn. gvanhau a wna y gorff a syrthyav y myýn cleuyt; a heuyd myýn llawer o betheu gýrthwynebus. or kymer ynteu výyt a llynn y gyhedraýl. cryfhau a wna y gorf, a chadý y iechyt heuyt. 11 § 174. Y philosoffwyr a dywedant " pŕy bynnac a výyttao 2 A vy, T. 3 Nid yw oes yn T. 4 Kymedrolder, T. 10 Philosoffwyr, T. 6 Nid yw y wasanaethwyr ehun. ac yr proffvydi y dewiss9 Gvybodaeth, T. 8 Yr, T. neu a yvo mýy noc a1 dylyo, neu lei: neu a gysco mýy neu lei, neu a lauuryo my neu lei; neu a orffowysso2 my neu lei. myýn prytuerthrýyd, neu myýn 3 caledi yd ymrod y ormod: neu yr neb a aruero o ellíng gŵaet peidyaý o honaý; heb petrust' ny dieine yn digleuyt. Or petheu hynn y traethýn ni ar uyrder; ac am y peth a uo goreu yr defnyḍyeu hynn. § 175. Gŵyr doethon a dywedassant. púy bynnac a ymgattwo rac yuet neu výytta gormod; ac a gymero kymedrolder o výyt a llynn. megys y kannattao y annyan; hvnný a geif iechyt. a dydyeu hirion; sef yý hyny hir uuched. ny dywavt philosofwyr eiryoet dim amgen. Chvant a charyat, ac erbynuyeit urḍas bydaýl: y rei hynn yssyḍ ý nerthu, ac ý kanhorthwyo yr hoedyl or gŵneir drýy gymedrolder. Ac5 o achavs hynny pŵy byñac a uo chwannave y vywyt ac y parhau. keisset y peth a uo parhaus. ar hynn a gatwo y bywyt. 10 § 176. Pvy bynnac a uynno y uywyt, reit yý idaý arbet y ewyllys, ac nyt byta gormod ar benn gormod. Mi a gigleu y Ipocras gadý y vywyt, trýy yr hýñ' y goḍeuavḍ ef lawer o wendit a henaint; ac yna y dywedassant y disgyblon 8 vrtha: Tydi y mavr dysgavdyr yn y doethineb; pei býyttaut neu pei hyuut laver, ny bydei y gŵendit yssyd arnat? Yna yd attebavḍ ipocs " vy meibion i heb ef; ydwyfi yn býyta dogyn vrth vot yn vyý arna; ny bydín vyý i yv býyta býyta yn ry uynych yr parhau hoedyl dŷn. nyt yr býyta y mae reitaf keisaý parhau; kanys llawer a weleis i yn meirý o výyta y ry vynych. § 177. Arbet yr ewyllys ar glythineb. a býyta yn araf; y rei hynn a uydynt hir hoedlaýc; ac ual hyn y gellir y 1 Y, T. 2 Orffwyss, T. Myn, T. 4 Petrussny, T. 5 Yn lle yr hoedyl or gvneir drvy gymedrolder. Ac y mae dyn bydawl, T. 6 Ipocrates, T. 7 Honn, T. Nid yw disgyblon yn T. (Sef y disgyblon) Tydi, T. 10 Pe bwytaent, T. 11 Ipocras, T. broui. Gyr yr auia y rei yssyd myn myneded choetyḍ diffeith. y rei hynny a uyḍant hvya y hoedel; a hynny a wna arbet gormodyon býyteu a llynn. Y myýn deu voḍ y mae kadý iechyt: Nyt amge. y kyntaf yý aruer o'r býydeu a vo kymedrýl y oedran ac y añyan-Sef y◊ hynny. arv' o honav o'r kyffelyp výydeu a llyñ ac y magyssit arnadunt. Yr eil yý ymdywallt o'r petheu a gynhullaýd yn y gylla fford y peñ uchaf idav. § 178. Heuyt gýybydet paýb mae kyrff y dynion yssyḍ yn erbyn y bydeu ar llyn: a bot paýb onadunt hayach yn afiachus. Heuyt llygredie ynt y kyrf o dra gvres. yr hynn yssyd yn sychu yr annyan. yr hýnn yssyd yn meithrin y korf. Heuyt llygredie ynt y kyrf gan dra gvres yr heul, yr hýñ yssyd yn sychu yr anyan: ac yn enwedic corfforoeḍ yr aniueileit. y rei yd ynn borthir arnaḍunt. Pann vo y korf y wressave býdeu kedyrn a berthynāt idav, kanys havd vyd eu treulav. § 179. Pañ uo y5 korf ỹ vreisc, ac y sych, býydeu bonheḍic a berthynāt idaý; a býydeu îr; kanys y rei hyñy a dreula ef y havḍ. Yn y môḍ hyspyssa y digavn dŷn kynnal y iechyt, ac aru'' o výydeu a llyñ a uont gỹedraýl oe añyan. hyñ a brouet. 6 7 § 180. Or byd dŷn a chorf gýressave y annyā idaý, bvydeu gfressavc a berthynant iḍav. § 181. Or byd corff oeruelavc, býydeu oeruelaýc a berthynant idav. § 182. Heuyt y gorf glyboravc, neu gorf sych anyā 8 brydeu oeruelaýe a waharḍir. § 183. Kylla gýressavc býydeu kedyrn a vyḍ goreu idaý, kanys y kyffelyb gylla hýnný a gyffelybir y tan a losco 7 3 8 ysgyrion breiscyon. Kylla oeruelaýc bŵydeu gŵañ a uyḍ goreu ida; kanys y kyffelyb hýnný a gyffelybir y tan yn llosgi gfellt. § 184. Arýwydon kylla iach ynt, bot y corff y escut, a bot y eglur y deall, a mynych chvennychu býyt. § 185. Arvydon kylla afiachus ynt; trymder corf, anorbeidrýyd ymdeimla ac ef, diogi yn y weithretoed; hŵyd yn y wyneb. dileugen ỹ uynych a golýc ymatlaes, a brytheiryaý ÿ uynych; a phan glywer hyny y chwer; kanys hyny a uac gýynnoed yn y kylla; y rei a darḍant drvy y korf ar 1 y" aelodeu, ac a barant gassau býyt. 3 § 186. Pan gyuottych oth wely; rottya dogyn, oḍyna ymestyn dy aelodeu try grynoi dy benn ath vynýgyl. hynny a gadarnhaa y corf, a chrynoat y penn a wnâ redec yr anyan o'r kylla yr peñ; ac or peñ pan gysgych y syrth yr corf drachefyn. Yr hâf ymenneina myýn dýfyr oer: hynny a gÿneil gŵres yn y peñ, ac o hynny y megir chýant býyt. Gredy hynny. gvisc dillat têc ym danat: kanys meḍýl dyn a lawenhââ myýn petheu têc, a'r gallon a dyrcheif. Gedy hyñy sych dy ḍañed a risc y coll sychyon, kanys gloevach vydant o hynny; ac eglurach vyḍ dy ỹadýd ;a a pherach vyd yr anadyl. Heuyt sâf weitheu myýn amseroed; kanys llês maŵr a vnâ, ac agori a ýna y greadur, a breisgau a vna'r vynýgyl. tecach uyḍ lliý yr wyneb a breisgau a vna'r breicheu, a gellau yr olýc, a rýystraý arnat lydya, a chadarnhau y gôf. Ymḍidan a chyt gerdet ac vyt ual ydaruereist o výyta ac o yuet. y gymhedraýl gýnâ, a llauurya dogyn o gerḍet neu o varchogaeth; kanys hyny a nertha y corf-ac a dinustyr gynnoed? o vyvn yr8 kylla; ac escudach vyd dyn a chryfach, a gýressogach vyd y gylla, a thynerach vyd y gieu. |
