§ 160. Rac getyr: keis y dialtean, yr húnn a uyd gan yr yspisswyr; a goreu yý hýnný rac pob dolur. 1 § 161. Rac y mann kymer lygat y dyḍ ar erllyryat, a tharav ar diaýt yn dew; a chymmer dwst a nadher o lâsuaen a dyro ar diaýt iḍav. a hynny ae gýna yn iach os keiff kynn y2 gysgû. 2 § 162. Rac chwŷd o vrit: kymer suḍ y keulon. a suḍ yr erllyryat, a blaýt rŷc a mêl. a gŵynn vŷ, a dot y plastyr hýnný arnaý. § 163. Rac cornýyt; 3 kymer suḍ y morella. a'r erllyryat a blavt heid a gŵynn wŷ. S 164. Rac attal pissav: kym? y dynat coch ar persli, a gýna plastyr o honav. a dot ar y grôth îs lav y uogel. § 165. Y waret dauattenneu, kymer y tu dieithyr y risc yr helic, a gýin egyr a dot hýnný yn plastyr arnaý. § 166. Rac heint callon: kymer risc y keginderý, a risc 4 y dû-drem, ar erllyryat; a phýrs y bugeil; ae bervi drvy dýfyr rycheu yn y êl dan y draean; a chymryt y dýfyr hýnný. a gýnevthur gruel drvy vlaýt gvenith peilleit. Arall yý kymer dýfyr karaýn. a llaeth geifyr yn ḍeu hanner, a sud yr erllyryat yn y blith. ae uervi gvenithuein yr3 auon, ae rodi na nieu iḍa: ac na chymysger diaýt idav, onyt honno ehun. § 167. Rac dolur dýyuron; kym eiryn y koet lawer, a mortera yn ffest, a chymysc gýrýf newyd iavn ac ef; a dot y myýn crochan priḍ newyd yn y dayar; dros yr ymyleu; ae adu yno na nieu; a na nos; ae rodi y bore yn gyntaf ; ac yn diwethaf y nos yr dŷn. § 168. Y wneuthur gvin egyr; kymṛ heid glan a dot y myýn gvin dros nos hyt trannoeth ucher." § 169. Y gyuannu asgýrn, kym! consolida maior a briv 1 Yspissvr, T. 5 Nid yw yr yn T. 2 Nid yw y yn T. 3 Y cornwyt, T. 4 Nid yw y yn T. 7 Maj!, T. drvy win, a phybyr, a mêl ac yuet beunyḍ hyt ympenn y1 na nieu. ac vynt a gyvannant oll yn un lle. 2 § 170. Y wneuthur eli llygeit. kym' suḍ........a suḍ greiḍ y feingyl, a suḍ y celidonia, a llysseu y wennol a blonec hých a mêl, ac ychydic o win egyr, a gwaet llasswen, a bystyl keilaýc. ae dodi y myŵn llestyr efuyd yu y ulodeuho: ac ef a vnaeth y kyfryý hýnný dynyon wedi colli y drem y gaffel. § 171. Gwybydet baýp na ellir keissat dim onyt drvy nerth; nyt oes nerth ony byd iechyt; nyt oes3 iechyt ony byd kymhedrolder yn yr annyan: ny byd kymhedrolder yn yr añyan ony byḍ kỹhedýl y 5 gres yn yr aelodau: Duý a ossodes ketwiraeth ar y mod y katwei dyn y yechyt. ac ae dangosses yr philoffwyr y wasanaethwyr ehun. ac yr proffvydi y dewisswyr." y rei yssyḍ gyflaýn or yspryt glan ; a duw ae hurdavd ŵynt o'r geluyḍyt hoño. 8 § 172. Y lladinwyr. a gŵyr pers. ar7 groecwyr. y hynn a dewissom ni a garín: Yr hynn a geissom a ueḍylyýn am danav. Ac am hynny gýybyḍet bavb y duý rodi gýybodolyaeth y wyr groec ỹ ragoraýl y adnabot pob keluydyt, ac anñyan pob peth y ragor ar y kenedloed ereill; y moḍ y keid dyn y iechyt. § 173. Y philffwyr 10 ar gvyr doethon a racwelsant rywneuthur dyn o bedwar defnyḍ. a phob un o naḍunt y érthfyneb y gilyd yr hyn y mae reit iḍaý výyt a diaýt bop amser; ac onys keiff ffaelu a wna : or kymer dyn ormod neu ry uychan o výyt neu o lynn. gvanhau a wna y gorff a syrthyav y myýn cleuyt; a heuyd myýn llawer o betheu gýrthýynebus. or kymer ynteu výyt a llynn ý gÿhedraýl. cryfhau a wna y gorf, a chadý y iechyt heuyt. § 174. Y philosoffwyr a dywedant 11 pýy bynnac a výyttao 1 Nid yw y yn T. Nid yw y yn T. wyr yn T. 7 A, T. 11 Dywedassant, T. 2 A vy, T. 3 Nid yw oes yn T. 4 Kymedrolder, T. 6 Nid yw y wasanaethwyr ehun. ac yr proffvydi y dewiss8 Yr, T. 9 Gvybodaeth, T. 10 Philosoffwyr, T. 2 neu a yvo máy noc a' dylyo, neu lei : neu a gysco máy neu lei, neu a lauuryo mýy neu lei; neu a orffowysso mŵy neu lei. myýn prytuerthrýyd, neu myýn3 caledi yd ymrod ormod neu yr neb a aruero o ellýng gvaet peidyaý o hona; heb petrust' ny dieinc yn digleuyt. Or petheu hynny traethon ni ar uyrder; ac am y peth a uo goreu yr defnyḍyeu hynn. § 175. Gvyr doethon a dywedassant. pýy bynnac a ymgattwo rac yuet neu výytta gormod; ac a gymero kymedrolder o výyt a llynn. megys y kannattao y annyan; hvnný a geif iechyt. a dydyeu hirion; sef yý hyny hir uucheḍ. ny dywaýt philosofwyr eiryoet dim amgen. Chvant a charyat, ac erbynuyeit urḍas bydaýl: y rei hynn yssyd y nerthu, ac ý kanhorthwyo yr hoedyl or gýneir drvy gymedrolder. Ac o achaís hynny pýy byñac a uo chwannave y vywyt ac y parhau. keisset y peth a uo parhaus. ar hynn a gatwo y bywyt. 6 9 § 176. Pvy bynnac a uynno y uywyt, reit yý idaý arbet y ewyllys, ac nyt býyta gormod ar benn gormod. Mi a gigleu y Ipocras gadý y vywyt, trýy yr hýñ y goḍeuavḍ ef lawer o wendit a henaint; ac yna y dywedassant y disgyblon úrtha Tydi y mavr dysgavdyr yn y doethineb; pei bvyttaut 10 neu pei hyuut laver, ny bydei y gvendit yssyd arnat? 11 Yna yd attebavḍ ipocs " vy meibion i heb ef; ydwyfi yn býyta dogyn ýrth vot yn vyý arnaý; ny byḍýn vy i yv byta býyta yn ry uynych yr parhau hoedyl dŷn. nyt yr býyta y mae reitaf keisaý parhau; kanys llawer a weleis i yn meirý o výyta y ry vynych. § 177. Arbet yr ewyllys ar glythineb. a býyta yn araf; y rei hynn a uydynt hir hoedlavc; ac ual hyn y gellir y 2 Orffwyss, T. * Myn, T. 4 Petrussny, T. 5 Yn lle yr hoedyl 1 Y, T. or gvneir drvy gymedrolder. Ac y mae dŷn bydawl, T. 6 Ipocrates, T. 7 Honn, T. Nid yw disgyblon yn T. 10 Pe bwytaent, T. 11 Ipocras, T. (Sef y disgyblon) Tydi, T. broui. Gyr yr auia y rei yssyd myn myneḍed choetyḍ diffeith. y rei hynny a uyḍant hvya y hoedel; a hynny a wna arbet gormodyon býyteu a llynn. Y myn deu voḍ y mae kad iechyt: Nyt amgē. y kyntaf yý aruer o'r býydeu a vo kymedrýl y oedran ac y añyan-Sef y hynny. arv' o honav o'r kyffelyp výydeu a llyn ac y magyssit arnadunt. Yr eil y ymdywallt o'r petheu a gynhullaýd yn y gylla fford y peñ uchaf idav. § 178. Heuyt gýybyḍet pavb mae kyrff y dynion yssyḍ yn erbyn y býydeu ar llyn: a bot pavb onadunt hayach yn afiachus. Heuyt llygredie ynt y kyrf o dra gvres. yr hýnn yssyd yn sychu yr annyan. yr hýnn yssyḍ yn meithrin y korf. Heuyt llygredic ynt y kyrf gan dra gíres yr heul, yr htñ yssyd yn sychu yr anyan: ac yn enwedic corfforoed yr aniueileit. y rei yd ynn borthir arnaḍunt. Pann vo y korf ỹ wressave býdeu kedyrn a berthynāt idav, kanys havd vyd eu treulav. § 179. Pañ uo y 5 korf ý vreisc, ac y sych, býydeu bonheḍic a berthynat idav; a býydeu îr; kanys y rei hyny a dreula ef ỹ haýḍ. Yn y môḍ hyspyssa y digavn dŷn kynnal y iechyt, ac ¤ aru' o výydeu a llyñ a uont gyedral oe anyan. hyn a brouet. § 180. Or byd dŷn a chorf gýressavc y annyā idaý, bvydeu gfressavc a berthynant iḍav. § 181. Or byd corff oeruelavc, býydeu oeruelaýc a berthynant idav. $182. Heuyt y gorf glyborave, neu gorf sych anyā 8 býydeu oeruelave a waharḍir. $ 183. Kylla gressavc býydeu kedyrn a vyḍ goreu idaý, kanys y kyffelyb gylla hýnný a gyffelybir y tan a losco 1Gvyr Arabia, T. 2 Myned, T. yn T. 6 Nid yw ac yn T. kyffelyb yn T. 3 Arbed, T. 4 Y, T. Arver, T. • Annyan, T. 5 Nid yw y 9 Nid yw ysgyrion breiscyon. Kylla oeruelavc býydeu gañ a uyḍ goreu ida; kanys y kyffelyb hýnný a gyffelybir y tan yn llosgi grellt. § 184. Artwydon kylla iach ynt, bot y corff y escut, a bot y eglur y deall, a mynych chýennychu býyt. § 185. Arvydon kylla afiachus ynt; trymder corf, anorbeidrýyd ymdeimlaý ac ef, diogi yn y weithretoed; hŵyd yn y wyneb. dileugen ỹ uynych a golvc ymatlaes, a brytheirya ÿ uynych; a phan glywer hyny y chwerý; kanys hyny a uac gýynnoed yn y kylla; y rei a darḍant drvy y korf ar y' aelodeu, ac a barant gassau býyt. 1 § 186. Pan gyuottych oth wely; rottya dogyn, odyna ymestyn dy aelodeu trvy grynoi dy benn ath vynýgyl. hynny a gadarnhaa y corf, a chrynoat y penn a wnâ redec3 yr anyan o'r kylla yr peñ; ac or peñ pan gysgych y syrth yr corf drachefyn. Yr hâf ymenneina myýn dýfyr oer: hynny a gyneil gŵres yn y peñ, ac o hynny y megir chýant býyt. Gŕedy hynny. gvisc dillat têc ym danat: kanys meḍýl dyn a lawenhââ myýn petheu têc, a'r gallon a dyrcheif. Gedy hyny sych dy dañed a risc y coll sychyon, kanys gloevach vydant o hynny; ac eglurach vyd dy yadýd ;* a pherach vyd yr anadyl. Heuyt sâf weitheu myýn amseroed; kanys llês maýr a vnâ, ac agori a ýna y greadur, a breisgau a na'r vynýgyl. tecach uyd llit yr wyneb a breisgau a na'r breicheu, a gellau yr olýc, a rýystraý arnat lydya, a chadarnhau y gôf. Ymḍidan a chyt gerdet ac vyt ual ydaruereist o výyta ac o yuet. y gymhedral gýnâ, a llauurya dogyn o gerḍet neu o varchogaeth; kanys hyñy a nertha y corf-ac a dinustyr gynnoed' o vyvn yr8 kylla; ac escudach vyd dyn a chryfach, a gýressogach vyd y gylla, a thynerach vyd y gieu. |