Da yý § 139. Mýstart: da yý y waret gýlybýr annýydavc. Da yý gyt a gýin egyr. rac brath neidyr neu lyffant. rac y dannoed. Purhau yr emhennyd a wna. gostegu blodeu y gwragedd a vna; a chwennychu býyt a beir, a chadarnhau y kylla; Da yý rac bolwyst, ac rac syrthyav gýallt, ac rac dýrd clusteu, a thywyllých llygeit. a rac agarweḍ amranneu, ac rac parlis. a phetheu ereill llawer. § 140. Kanys try ansodeu y trýnc y gellir adnabot beieu dyn. ae berigleu, ae hein.2 ae gleuyt o bell ac o agos. Yn gyntaf ni a uynnýn dangos pa beth yý y trýnc. 3 1 Pedwar ryý uoned yssyd yr trýnc. kyntaf yý suḍ3 y gvaet a gerda y leoed anyanal or corf. Yr eil yr ymysgar y wneuthur y wassanaeth ynteu. Y trydydd yr gŕythi y gymryt amry wlybýr y colera ar fleuma. Y pedwyryd rann. yr5 arenneu: drvy wassanaethu y gŵlybyreu hynny a anuonir yr chvyssigen: Ac o hýnný y gŵelir holl arvyḍon cleuyt ac vrth hynny o achaws gýlybýr y trýnc ae liv. y delir yr arvydon drýc ar rei da. Ꭹ § 141. Or byd dyfyrllyt trýnc, neu debic y win coch, neu y' win du, neu y win gýyrḍ. neu y olew, neu y waet; neu drýnc aniueileit, ac os kywreint. a edrych yr achvysson aghennreidal hynn, ac ae deall ar neilltu; ef a wybyd pa un výyhaf or gýlybyreu hynn a ragorho, ae y ffleuma, ae y colera, ae y sanguis, ae y melancoli. A reit yý kynnullaý yr vrin y myn llestyr gvydyr. ae adu y orffowys hyt yr eil avr; ac yna ýrth paladyr yr heul y edrych ae uarnu hervyḍ yr arwyḍon a dywetpvyt uchot. O byd dû yr urin; reit yý purhau y dŷn hýnný drýy yr ethrylithyr goreu a aller; ac aruer yn vynych o enneint. ac olev Ac eilweith edrych y trýnc: ac o byd tebyc i saffrýn ac na loewo: gýybyḍ dio 1 Nid yw rac yn T. 5Y, T. 9 Dy, T. 2 Nemeu, T. 4 Yw y, T. 3 Y sud, T. 4 1 3 vot heint gýyý yn y dyn, gvedy ryueithryn o wres a sychdýr. O byd cul y dyn ae welet yn gýanhau; a bot gýythi agoret llavn neu yn gochyon: Ar trýnc yn unlliý a sinopyl: or sanguis y mae y defnyḍ. Ac or gellygy waet ar y vreich asseu iḍav. ef a geiff waret heb olud. O byd tew y trýnc a brâs a choch iavn. heb loewi ym paladyr yr heul, ac yn tebic y waet, nychdavt a gýand' 2 corff a ardengys a hynny drvy ormod cryt. O byd gvasgarave y trýnc. kryt yn hîr amser a arvydockaa. O byd coch y trýnc. neu debic y vrýnstan. ae welet yn symudaý yn uynych. kryt enbyt yý. O byd nywlavc y trýnc a gýyrḍ (os ar dechreu heint 3 uyd hynny) neu ympenn y deuḍyḍ gvedy dêl gvaret; ae welet yn dewach dewach, Diogel yý y byd marv. Os mvy výy a uyd yr arvydon. heb dewhau. hir heint uyḍ. Or byd wybren ar wyneb y trwnc. heint rac llaý a arvydockaa. O byḍ kethin y trýnc yn yr yn yr heint gvres. a thywyllu; Dolur penn ag ysg yḍeu. a ganhau y glywet a arwydockaa; Ac ony dav gvaret iḍav ar ben y seithuet dyd. marý uyḍ. O byd tebie y trinc y olev yn yr heint gýres; hynny arvydokaa agheu neu gyndared. neu idwn. Ac o symut yn ebrýyd, cornýyt ar yr emennyd a dengys y uot. O byd deuaft gantav uot yn tanllyt y liý a dolur pan bisser; hynny a uenye na thavḍ yndav y býyt ar diaýt. a reit yý rac hynny aruer o výydeu medal. O byd du, neu goch; a bot megis rudyon yn y gvaelaýt, ar chwyssigen yn dygwydaý, a dolur yn yr arenneu, a dolur yn pissaý; Perigyl uyd y dyn hýnný. O byd pissa mynych a hynny bop ychydic maen tosted a arwyḍockaa. O byd glâswyn trýnc yn yr heint gŵres. neu ewynafc, neu goch, a dyuot gvaet oe dwy ffroen, perigyl mavr vyd y hýnný. Dynyon y bo gvann y hauu o'r byd gýynn eu trýnc, gvaeý rac llaý a uenic; ac o symut yn y 4 Nid yw y yn T. 1 Gollungy, T. 5 Y trvne, T. 2 Gwandid, T. 3 Clevyt, T. dydyeu hynny: cornfyt a uenic. Yn yr heint gres or byd lliv colera arnav. ae uot yn dew, a nywlen wenn arnaý. a rudyon gynnion arnav yn nofyaý; hir nychdaýt a uenic. Yn yr heint gres. o ffissir yn výy noc yg nottaei; ac na bo da y lif; a symut yn da. perigyl a uenyc yn gyndrychavl. O ny byd da y trýne pan bisser, a symudaý o honav ar liv un iach; Hynny a dengys kuryaf o'r dyn rac llaý a darymret. Yn yr heint gŵres os dyn a wnâ trýnc da digan, a bo2 gŵynn ynḍaś, ac na leihao y crŷt. perigyl vyḍ. O byd Dyfyrllyt ynteu mvy uyḍ y cryt. Ac ny byd perigyl ida. O byd tywyll y trinc yn yr heint gres, a thrýbyl heb loewhau, ef a trossir yn gryt y pedwaryḍ dyḍ neu y trydyd. O byd coch ynteu a llawer o waḍavt yndav. hynny a dengys y cryt. Os llif dýfyra uyd arnav. trymmach uyd y cryt, ac ny byd perigyl. Trine yr heint gres. o byd teimgyaýdyr, a halaýc a llých yndaý megys gvaḍaýt, ar nywlen ar y wneb; hir nychdaýt a ḍengys. Trwne y cryt a uo gwaḍaft tywodlyt yndaý a megys gwaetlyt o vyvn; drvc y ýrth yr arrenneu a uenic hŵnný. O byd ewyngant ar drýnc megys bogelynneu ar dýfyr: ac na synnyo ef yna dolur or byt. hynny a dengys cleuyt rac llav. Os y bore y byd y trinc yn wynn; a gvedy hynny yn goch, da yv. y diliffrans y gorff a uenic. Os coch vyd ynteu yn gyntaf, ac oḍyna yn du, neu uot yr un trýnc ar deu liv hynny arnaf. agheu a dengys. O byd saym arnav. a bogelyn yn dyrchauel ynḍav. arwyd drve yý. O byd saym arnav a gýaḍaýt gŵynn yggvaelaýt y llestyr; hynny a arwydockaa gvevyr yn yr ymyscar, neu yn y kyssyllteu. O byd glas y trínc. heint yn yr perued 3 a dengys. Trinc coch gogethin. a megys rudyon ynda a nywl ar y wyneb. arwyḍ drýc yý. O byd gynn iavn gýydyus uyḍ. O byḍ du y bore. gvaethaf yý. O byḍ 3 1Y, T. Nid yw bo yn T. 3 Ymysgar neu'r perved, T. E seimlyt. a dolur mavr gantav. agheuafl yý. “O byḍ pûr. a nywl arnav. agos uyḍ agheu hýnný. Or byd gwynn y bore. a gwynnach wedy kinnya goreu un2 hýnný. byḍ coch a gwaḍavt yndaý, ny phericla hwnný. urin epatig tywyll, periglus yý. Urin spenetig lludélyt, petrus vyḍ. Urin coch o heint kylla, Periglus vyd. Urin eglur. iach vyd. Ac uelly y teruyna. 3 § 142. Eff a dylyir gelling graet yn y symutto y lliw: kanys o du uyd yn mynet. gatter y redec yn y uo coch. O byd tev. gellyngher yn y uo teneu. O byd dyfyrllyt. gellyngher yn y uo tew. § 143. Yth wneuthur byth yn iach. yf lyeit beunyḍ yn gyntaf o suḍ yr hockys. § 144. Y wylltu ednot neu gylyon; dôt y gannwreid yn y lle y bônt, ac vynt a ffoant. § 145. Rac magyl ar1 lygat, dot ynḍav suḍ eiḍo y ḍayar. § 146. Y waret meḍdaýt. yf saffrýn. drvy dýfyr ffynnavn, § 147. Rac y mann. dot arnav keilyavc. neu iar yn y uo marý. § 148. Rac yr heint dygvyḍ: llâd gi ac heb wybot yr dyn. dot y bystyl yn y eneu: dav byth arnav. § 149. Y adnabot claf briý y uiolet a dot ar y arleisseu : ac o chýsc by uyḍ; o ny chýsc marý uyd. 6 § 150. Or mynny na del chvant gýreic itt; býytta y rut y bore. § 151. Y torri maen tosted kym! saxifraga .i. tormaen. yr hýnn a dyf yn lleoed karrecaýc. (kanys o hynny y kauas y hený :) a thempra drvy win a phyber, ae yuet yn týym a hynny a tyrr y maen, ac a beir pissat, ac a wnâ blodio yr gvrageḍ; ac a iacha yr arenneu, a llestyr y plant. 2 Arall yý. kym y1 saxifraga. a hât y grwmit; a tharav ar dýfyr brýt; a dyro iḍav oe yuet chwediwarnaýt. ac ef â3 yn iach yn diogel. Arall yý. kymṛ waet ysgyuarnac ae chroen, a llosc yny êl yn ḍýst: a chymmysc y pyloor hýnný a dýfyr týym; a dyro iḍav lwyeit or dýst hýnný ar diaft, ac yuet ar y gythling; a hynny a tyrr y maen ac ae teiuyl allan. Or mynny broui hynny; dot lwyeit or dýst hýnný y myýn dýfyr, a dot yndaý y maen a uynnych, ac ef a ymellwng yn ḍiannot. § 152. Llyma y tri thew anesgor: auu, ac aren, a challon. A llyna yr achaís y gelwir ynt uelly. dilis yý y lle y kehyrḍo clvyf ar ûn or tri, na ellir gwaret uḍunt namyn marý yn ehegyr. $ § 153. Tri theneu anescor ynt: Pilyonen yr emennyd, a glâs-golud, a chvyssigen: achats or un achats y maent anescor a'r rei ereill. § 154. Mae teir hir uych gveli: kymal glin, a mýydon assen. ac ysgeueint: kanys wedy macko cravn yn un o rei hynny; dilis yý na wyr medic pa bryt y gallo gwaret 7 idav yn y gwelo yn iach. 8 155. Rac heint y marchogyon. dot galchua paun a § gŵreid redyn ac ef a uyḍ iach. § 156. Rac brath ki kynḍeiryavc; da yý býyta gýreiḍ yr hadigyl. § 157. Y beri plant y wreic. býytaet yn uynych letus, a gfêr brýt. a phybyr. § 158. Pa ueḍeginyaeth uvyhâf: tynnu asgýrn yn diberigyl ar yr emennyḍ. § 159. Pa ueḍeginyaeth leihaf. kossi dy lav ac odyna poeri arnei 10 ae rūglav.11 yn y wennofo,' |