§ 106. O glyn avu dyn wrth y assen: kymer y bore pan gyuotto yr heul (dan ganu dy bader) y gyglennyd a tharav ef a'r gróf newyd: a dyro yr claf oe yuet y myýn enneint

nav nieu.

§ 107. Rac pessychu: mortera uedwon chverv. a býr◊ y suḍ y myn llaeth berwedic, a hidyl ef. ac aruer o honav. Arall yý: ber grochaneit o dýfyr yn y el dan y hanner. Ac yna kymysc blaýt rŷc ac ef, a dot emenyn yndaý. ac aruer o honaý yn vrýt.

1

§ 108. Y lad pryuet y us y myýn kylla neu groth: kymer suḍ yr eruin a dot arnav; ac ynt a doant allan. Arall yý: kymer dyrneit o rise y persig írth y dayar sech, ac ŷf ar dy gythlýng gyt a llaeth geiuyr. ac vynt a ḍoant oll allan.

2

§ 109. Y ostýng kalledi boly: dot halen ac arment; y uo gymein o bop un ae gilyd; a dôt ar dân y myýn craesset ; a gât ar y tân of yn y uô ual kýyr yn vvygyl. a gvna o hýnný deissenneu, a gossot fynt yn y tu ôl yr dyn.

§ 110. Rac brath neidyr: yuet sud yr erllyryat gyt ac olew a3 halen. Suḍ y gannýreid heuyt gvedy briwer ac yḍ hidler a vrthlad gŵenýyn.

4

Arall yý: kymer emhennyd keilave coch. a rut, a dyro ar lefrith. neu laeth geyueu, neu win oe yuet: a dôt beth o gic y vronn yn vrýt vrth y brath a hynny a dynnyn y ýrthav a'r keilavc yn vyý.

§ 111. Rac llyngher: kymer laeth buch y bo llo gýrýf yn y sugnaý; a blaýt heiḍ a mel: a berý y myýn padell. yn y el iwt, a dôt ef yn dýym ýrth y groth.

Arall yý: gýneythur bara o heid. a chnevillon gedy dirisgler, a býyta hýnný.

Arall yý morteru y rut gýyry 5 ar gannwreid. ac yuet y sud hýnný.

1 Vyd, T. 6 Hon, T.

2 Kaledi, T.

3 Nid yw olew a yn T.

4 Y, T.

5 Gvyr y, T.

S 112. Or byd greie heb allu escor y llwyth. rvymer deil y gann reid wrth y morḍvyt asseu; a thynner yn ebrvyd ymeith wedy yd escoro, rac týallt y hannyan.

§ 113. Rac chvyd a' dolur ygglinyeu: Briv rut, a mel a halen. a dôt ýrtha; a hynny a weryt yr hŵyd.2

§ 114. Rac dolur arennau: taraý y centaure ar dýfyr oer. a dyro yr claf oe yuet.

§ 115. Rac tra sychet. yvet y centavrya drvy dýfyr týym. hynny a tyrr sychet ac a burhâ dvyvron. ar kylla.

§ 116. Rac y urech: kymer 3 lludý grûc. a lludý gvenyn neu ysmalaes; a lludý corn karý a mel. ac îr ef a hýnný.

§ 117. Rac trachwyt kymer yr eruin a berý drvy laeth geiuyr ac yf ef, a hynny ae tyrr.

§ 118. Rac llosc tân neu dýfyr. dôt deil y liliým y myýn llaeth bervedic a gossot ar y weli. yn y uo iach.

§ 119. Rac llesteir pissav. kym! emhennyd ysgyuarnaýc. a tharaý hýnný ar win arogleu avr. ac ŷf ef.

§ 120. Rac brath neidyr: dyro y myn olev suḍ y fenigyl. neu raphan, neu y rut, neu y wermot: ac yuet hýnný. neu výyttaet.

§ 121. Rac chwydu gvaet: bervi y uilffei drvy win. neu laeth ae yuet a hynny ae tyrr; neu uervi y betonica 5 y myýn llaeth geiuyr, neu win. a hýnný ae tyrr.

§ 122. Rac attal maessa: Berý dvfyr a gýreid ysgall mân or koet a dyro y dýfyr hýnný idav oe 6 yuet.

§ 123. Pýy bynnac a uo ry vrâs. yuet y' ffenigyl. a hynny ae kulha.

8

§ 124. O byd llidyavc yuet yr apiým yn uynych, a hynny a weryt llit, ac a wna llewenyd.

§ 125. Ot al sarff yggeneu dyn, neu or byd yndav bryuet ereill byý, trawet arment ar win yn deý, ac yuet hýnný. ac ef a geiff rydit.

S 126. O genir pryuet y myýn dyn, neu lýdyn. Dot arnav wreid y dragrans ; ac ef a uyd marý y pryf yn diannot. Arall yý taraý deil y ditaen ar win kadarn. ac yuet ar y gvthling.

$ 127. Rac llygher. yvet ffioleit o suḍ y plantaen. i2 yr erlyryat. a dodi y llysseu hýnný ar y uogel.

Arall yý tara y vilffei ar wîn. ac yuet ar y gythling un weith. ac vynt a doant oll allan y dyd hýnný.

$128. Rac y cryt: yuet sud y rut. a gyin. a llygket 3 tri gronyn o'r koliandrým, ac yuet yr apiým drvy dýfyr (.i. y maelis). a chynnull y plantaen gan dywedut dy pader, ac yuet hýnný drvy win a phybyr. Kymer sud y ganwreid wedy briwher. a sud y wermot. chymysc ac olew hawdŵym.a ac ir dy gorff yn gýbyl dridieu ar un tu. ac ef a diffyd y cryt heb olud.

§ 129. Or byd hagen kryt kadarn ar dyn. pâr idaý uynet myýn enneint, a mogel rac kyhýrd y7 dýfyr ae vreicheu; a chymmer eido y ḍayar a berý ef yn ffest. a gossot yn vrýt ar y benn. a gollýng gvaet ar y ureich; ac ef a uyḍ iach drvy nerth duý.

§ 130. Rac chýydu ac ucheneideu; tarav dyrneit a hanner o'r betonica ar dýfyr mýygyl ac yuet hýnný. Y torri chvyt. kymer y betonica a berý drýy uel. A mortera ef; a gýna o hýnný pedeir pelen; a dyro un beunyd or pedwar dieu ida y yuet y myýn týymyn.

9

§ 131. O chymer dyn wenwyn, yuet suḍ y ditaen a gýîn. § 132. Y torri gaetlin o ffroeneu, kymer blaen teir 10 dynhaden a tharav ýynt y gyt; a dot y bastei honno yn dy fynaf ac y gellych yn y ffroenau. Arall yý kymer y vilffyd. a mortera drvy wîn egyr a dôt yn y ffroeneu, ac ef a dyrr y graetlin.

11

$133. Rac chvydu: yuet y uilffei drvy wîn mygyl yn y uo iach. Arall yý dodi y geilleu y myýn gýin egyr.

§ 134. Rac byderi o at-gleuyt; kymer bystyl buch, a llaeth bronneu a mêl, a dot yn havd dýym1 yn dy glusteu. Meḍeginyaeth na phaela yý honno.

§ 135. Llyma gampeu y keñin: Da y yuet y sud rac chvydu gvaet. Da yý y wraged a uynno kael plant vwytta kennin yn uynych. Da yý kymryt keñin a gýin rac vrath neidyr, neu aniuel arall. Da yý ýrth weli plastyr o geñin a mel. Da rac 2 hên has neu ysgeueint sud y kennin a llaeth bronneu. Da yý sud y kenin. a bystyl gauyr a mel yn dri thraean rac byḍeri. a hynny y dodi yn dŵym yn y glusteu, neu yn y ffroeneu. Da yý rac dolur o benn.

4

3

Da

yý y kenin a gwin. rac dolur o arrenneu. Da yý y 5 kenin y1 y gyuannu asgyrn. ac y aeduedu cornýyteu. O dodir y kennin a halen wrth weli ef ae kae yn ehegyr. Or býyteir ys kenin yn amrýt, wynt a barant uedvi. Nerthau dynyon y' del gvaetlin uḍunt a wnant. wynt a vrthladant vygydorth yr amysgar. argvedus ynt yr kylla, nac yn uerwedic nac yn amrýt y kymerer kanys temigyaý y greu a wnant rac y tostet a mýc o honunt a ymdyrcheif yr penn. ac a lesteir a golfc ac a wnant gelet breudwydon arythyr ofynavc: ony vwyteir yn gyntaf y letus neu y popin neu y kyfryý hynny y 12 eu hardymheru: Y laḍ y pryuet a aner ygkylla neu groth.

10

11

§ 136. Y rei ny allant kynnal na 13 býyt na diaýt namyn y1 chýydu: kym ynllefoliým 15 a tharav myýn gvin mvygyl. a dyro yr claf oe yuet.

§ 137. Yn erbyn gvenwyn tara dýy gneuen a their or

ffigys sychyon adyro1o deil y rut. a phymthec gronyn ar hugeint o halen. a dyro yr claf ar y gythlýng.

§ 138. Llyma y petheu yssyḍ da rac y kic drýc; nyt amgenn alým gýynn a valo yn plyor. a býrý y ploor hýnný

arnav.

Rac yr un ryý: kymer llyffant du. ny allo namyn cropyan: a maeḍ a gvialen yn y llittyo. Ac yn y chvydo yn y uo mary: a chymer ef a dot y myýn priḍell; a chae chae y briḍell am dana hyt na chaffo2 y míc vynet allan, na'r gýynt y myýn. ae losgi yn y bridell yn y uo yn lludw. a býrý y lludý hýnný arnaý.

Arall yý kym týrch dayar. a llosc yn yr unryý agýed. a býrý y lludý arnav.3

Yn yr un ryý uod gýna lludý o gic dyn; o'r kyfryý le ac y bo y dolur. o gellir y gaffel o neb ryý fford. ac yn yr un môḍ a hynny lludý carlýng gŵynn yn yr un ryý losgyat ac y dywetpvyt uchot ae uýrý arnaý.

Arall yý kym' y saýl a uynnych o benneu garllec. a llosc vynt ar laŵr glân; a phan výynt yn tanllyt, diffod ýynt a dafynneu mêl, a gýna ploor o honaý a býrý arnaý. a rýym arna plastyr ympenn y trydyd dyd gvedy golcher; berý vlavt ryc a gýaet hých y gyt, a dot hýnný ýrthaý 5 gŕedy golcher, ac ar warthaf hýnný. y plastyr a mêl berwedic a'r trayan o halen; a hynny beunyḍ. Arall yý. kym gen march. a'r dannet oll ynḍi; a llose gýpaneit o hýnný. a chymysc ef a phybyr. ac a blonec ac ir a hýnný. a thempra drvy saes, a dot beunyd y plast' 6 hýnný arnaý. hyt ym penn y pythewnos.

Arall yý kym'7 mêl a melyn ýy. ac arment; a blaft kyffeith mân. ae kymyscu ygyt ae výrý arnav. dryweith beunyd. puedic yý.

8

1 A dyrneit, T. 2 Ny chatto, T. losgyat a bvrw y lludw arnav, T. 6 Plaster, T. 7 Kymer, T.

3 Arall yv kymr. gicuran yr un ryw 4 Kymer, T. 5 Nid yw vrthav yn T.

8 Provedic, T.