Frigidus in pratis cantando rumpitur anguis. 75 evocare e cœlo. Circe transformavit per carmina socios Ulyssis. Serpens gelidus in pratis obrigescit, dum incantatur. Trahite, trahite Daphnim ab urbe in meam domum, o mea carmina. Primo circumligo tibi hæc terna licia, triplici colore varia; et circa has aras ter fero tuum simulacrum. Numerus impar placet Deo. Theb. 1, 104.-70. Ulixi Heins. e Medic. et Mentel., quem vide ad h. 1. Nec tamen codices me moverent, nisi veteres Grammatici observarent, dici Achillei et Ulixei. Achilli et Ulixi. cf. ad Æn. 11, 7. Scilicet, quantum assequi licet, Οδυσσεύς fuit pronuntiatum Ulireus ; et alia dexione, Οδύσσης, ut Τύδης, Ορφης (Priscian. p. 68), Ulixes, Ulixi; ut Chryses, Chrysi; Hercules, Herculi. In edd. legebatur Ulyssi, et inde a Pulmann. Ulyssei. At in codd. Ulixis, Ulixes. Circe in Medic., superadscripto a, ut sit Circa; tum mutabit Gud.—71. in campis Zulich.-73. triplici primum Goth. sec. triplici circumdata filo Licia Donatus memorat ad Terent. Andr. v, 4. 8. triplice d. c. Medic. et Menag., qui et v. 105 et 106 hic inserit; sed intempestive.-74. terque hanc Longob. NOTE quias Danaum atque immitis Achillei. Latini enim Græca in eùs, ut 'Odvơσεὺς, Ἀχιλλεὺς, Ορφεύς ; aliquando ad secundam declinationem reduxere: Ulysseus, ei; Achilleus, ei; Orpheus, ei; aliquando ad tertiam, ut Ulysses, is, Achilles, is. 71 Cantando rumpitur anguis] Id est, dum incantatur. Sic Ge. 11. 250. Sed picis in morem ad digitos lentescit habendo: id est, dum habetur, tractaturque digitis. Unde patet gerundia ejusmodi passivam sæpe habere significationem. 74 Licia] Sunt limbi qui telam hinc inde cingunt, et in quibus capita staminum conduntur. Terna triplici colore] Novem: tria alba, tria rosea, tria nigra ex hoc versu, in Ceiri, 371. Terque novena ligat triplici diversa colore Fila, &c. Quæ novem licia tribus deinde ligantur nodis: Necte tribus nodis ternos Amarylli colores. Et Veneris die vincula necto: quibus verbis incantationis formula continetur. 75 Numero Deus impare gaudet] Numeris rerum omnium naturam constare affirmabant Pythagorici: in imparibus inprimis vim esse vulgus putabat. Unde præcipitur in Geoponicis, l. XVIII. ut numerus gregis semper impar sit in re bellica apud Vegetium, 1. III. 8. ut fossæ quibus castra muniuntur latæ sint pedes novem ad minimum, septem ac decem ad summum; semper numero impari. Hoc autem loco, per numerum imparem, ternarius significatur, princeps omnium tum quia, ex Aristotele et Plutarcho, continet in se principium, medium, et finem; tum quia potestati Deorum, tam superorum, quam inferorum, significandæ adhibetur. Jovis enim trifidum est fulmen, Neptuni sceptrum tridens, Plutonis canis triceps, Parcæ tres, Furiæ tres; Apollo idem, Sol et Liber dicitur; tria virginis ora Dianæ, quæ Diana est in terris, Luna in cœlo, Hecate in inferis, eademque colitur in triviis. Deus] Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim.. 80 Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. 85 Trahite, trahite Daphnim ab urbe in meam domum, o mea carmina. O Amarylli, implica tres colores in tres nodos; implica jam, o Amarylli, et dic: implico nodos Veneris. Trahite, trahite Daphnim ab urbe in meam domum, o mea carmina. Quemadmodum hoc simulacrum e limo factum induratur, et hoc alterum e cera factum emollitur, una et eadem flamma: sic Daphnis nostro amore induretur et emolliatur. Disperge fruges salsas, et combure bitumine crepitantem laurum, Daphnis crudelis me comburit, ego hanc laurum comburo contra Daphnim. Trahite, trahite Daphnim ab urbe in meam domum, o mea carmina. Talis amor occupet Daphnim: qualis est, cum juvenca fatigata sequendo juvencum per sylvas ......... Pierii, ut referatur ad effigiem.—77. trinos Ven. tribus natis Leid.-78. Mira res est, quantopere ineptierint viri docti Sæc. xv. et XVI. in hujus versus metro dum nodos intrudere voluere. Ceteris ap. Burm. adde Benedictum philologum in Ed. Junt. 1520, ut sit versus amphimacer. modos Zulich.80. hæc ubi Ven.-82, laurus Medic. conf. sup. v. 13. ramos Pierii Oblongus. -83. me male urit Rottend. alter. in hac ego Daphnida lauru tentabat Jo. Schrader.-86 alta Ven.-87. concumbit Gud, in ulva Heins, e melioribus mss. NOTE Vel quilibet Deus: vel Hecate, quæ magicis rebus præest. Deum enim genere fœminino dici posse quidam volunt et sic Lucanum de Furiis dixisse lib. 11. 80. Terribilesque Deos scelerum. 81 Sic nostro, &c.] Sic uno eodemque amore nostro, liquescat, et mollior fiat mihi, ceteris durescat. 82 Sparge molum] Mola placentæ quædam species, quæ fiebat ex farre horno, et sale horno, id est, illius anni, Ex farre, inquam, salso, tosto, et mofito: unde mola appellabatur; et victimæ dicebantur immolari, quia et frons victimarum, et foci, et cultri hac mola inspergebantur. Itaque mola conspergitur effigies Daphnidis, ut victima hujus magici sacrificii. Incende bitumine] Bitumen, limus aut terra, cujus natura vicina est sulphuri. 83 In Daphnide] Ex Theocriti Pharmaceutria Idyl. I. 23. Δέλφις ἔμ' ἀνίσ ασεν, ἐγὼ δ ̓ ἐπὶ Δέλφιδι δάφναν Αἴθω. Delphis me torquet, ego hanc laurum contra Delphida comburo. Sic enim veteres Theocriti Interpretes Græci ἐπὶ Δέλφιδι, vertunt κατὰ Δέλφιδος, contra Delphida, in Delphida. Quod tamen Virgilius per ablativum casum extulit: In Daphnide. Propter aquæ rivum viridi procumbit in ulva, Talis amor teneat, nec sit mihi cura mederi. Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. 90 Pignora cara sui: quæ nunc ego limine in ipso, Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. Has herbas, atque hæc Ponto mihi lecta venena, 95 Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. 100 et altos saltus, recumbit misera juxta rivum aquæ, in ulva viridi, et omittit abire sub seram noctem. Talis amor occupet Daphnim, et ego non curem illum sanare. Trahite, trahite Daphnim ab urbe in meam domum, o mea carmina. Perjurus ille reliquit mihi quondam has vestes, dilecta monimenta sui: quæ nunc ego sub ipso limine committo tibi, o terra: ha exuriæ debent reducere Daphnim ad me. Trahite, trahite Daphnim ab urbe in meam domum, o mea carmina. Mæris ipse mihi tradidit hæc gramina, et hæc venena, collecta in Ponto; multa enim oriuntur in Ponto. Ego vidi Mærim sæpe transformari per illa in lupum, et abdere se in sylvis: sæpe evocare animas e profundis tumulis, et transferre messes satas in alium locum. Trahite, trahite Daphnim ab urbe in meam domum, o mea carmina. reposuit iterum, cum jam a Naugerio in Ald tert. et hinc in alias inductum fuisset. Vulgatæ ex Ald. pr. in his Steph., in herba. cf. Martin. in umbra ed. Ven. cum Goth. sec. a m. pr. consedit in herba unus Heins., solennes utique variationes.-88. sera m. d. nocte quartus Moreti et alius Heinsii. noctis fragm. Moreti; unde Burm. conj. sero noctis. discedere Menag. et Rottend. sec. v. sup. Ecl. 11, 67.-92. Pignera duo. vid. Burm. limite Goth. sec.96. pluruma Medic., ut maxuma, a m. pr.-98. Mærim alii v. ad 11, 26. Mærim et s. Zulich. animasque Parrhas. exire Goth, sec. ed. Mediol. 1474 cum aliis NOTE 87 Ulra] Herba palustris: caret Gallico nomine. 92 Pignora cara sui, debent, &c.] Expetuntur in sacris magicis ea præcipue, quæ sunt ejus, adversus quem sacra fiunt: ut capilli, vestes. Pignora sui, quæ debent Daphnim: id est, quæ tenentur ipsum Daphnim adducere ad limen, et in ipso limine sistere : quare ipso in limine defodiuntur. 96 Ponto] Pontus Asia Minoris re gio: Euxino mari sive ponto, a Septentrione terminata; ab Oriente, Colchide: ferax venenorum utraque regio fuit. In Ponto regnavit Mithridates, qui venenis pascebatur: in Colchide nata est Medea, celebris venefica. Fer cineres, Amarylli, foras, rivoque fluenti Transque caput jace; nec respexeris: his ego Daphnim Ducite ab urbe domum, mea carmina, ducite Daphnim. 105 Amarylli, exporta cineres extra domum, et jacta eos post caput in rivum fluentem, neque retro aspicias. Ego per hos cineres oppugnabo Daphnim: siquidem non movetur, neque per Deos, neque per carmina. Trahite, trahite Daphnim ab urbe in meam domum, o mea carmina. Vide: dum exportare differo, cinis ipse ultro involvit aram flamma tremula: sit hoc faustum! Certe nescio quid apparet, et Hylax latrat in limine. Credamne illud? an amantes fingunt sibi somnia? Cessate, jum o mea cessate carmina: Daphnis ab urbe venit. antiquis; uti auguror.-102. nec respexeris Medic. Pierianus Obl. Gud.; et hoc verum est; vulgo ne.-105. trepidis vel tremulis Cod. Köler. palmis pro flammis Moret. sec.-106. Bonum fit Zulich. a m. pr. ipse bonus sit Nonii quædam edd. in cinis.-107. Nescio quis ex Ald. ed. pr. qui poster. laudat Burmann. Male: nam Ed. pr. sec. tert. quid habent; nec nisi in edd. serioribus 1527. 1557 varietas illa occurrit. quit Medic. certi est ex eodem laudat Heins., quod Foggin, non expressit. Nescio quicquid id est Zulich. est abest a Ven. Jo. Schrader. tentabat: Nescio quis certe est ; ut Hylax in limine latrat! Porro Hylas fere in libris.-108. omnia sed superadscripto & Medic. omina Canter. ex vet. cod. emendabat. vid. Heins. qui adamant Zulich.; Heins. in ora Codicis, forte: ipsis sibi somnia fingunt; quod minus eleganter diceretur. Deerat hic versus Parrhasiano.-109. jam carmina parcite Medic. et Pierii Obl. Vatic. Parcite, ab urbe domum jam parcite carmina, Daphnis Medic. Pierii. ECLOGA IX. MORIS. ARGUMENTUM. CUM in agrorum divisione Virgilium indemnem amici sui præstitissent, ut in Ecl. 1. dictum est: is ab Ario Centurione, vel a Milieno Torone primipilari, vel a Claudio veterano (variant enim in eo nomine interpretes) ab eo certe militum, cui prædium illud obvenerat, male habitus et ferme occisus: ut vitæ consuleret, Mincium natatu trajecit. Romam deinde profectus, ut vim auctoritate Octaviani reprimeret: interim reliquit domi villicum suum Morim, monuitque; ut novum agri dominum officiis, quibus posset, leniret omnibus. Hic itaque Moris, huic domino munuscula Mantuam deferens, ex itinere in Lycidam familiarem incidit: quocum de Menalcæ, id est, Virgilii fortuna colloquitur: simulque variis cantilenis tædium itineris levant. Existimo fuisse oblatum Varo hoc opusculum, quasi libelli supplicis loco; ut beneficium, ejus et Pollionis Mæcenatisque gratia jam acceptum, tueri porro sibi apud Octavianum vellet. Est enim hic I. Beneficii mentio. II. Vis illatæ declaratio. III. Invocatio Vari, et amplioris ejus in laudem operis promissio. IV. Julii Cæsaris consecratio quædam, ad adulandum comparata. Tum cetera quæ congerit carminum fragmenta, notant opus, ut res ferebat, properatum ac subitarium: ex variis concinnatum versibus, quos primo impetu effuderat poëta; aut ex occasione prius inchoatos, nondum suo quosque filo ac tenore ad exitum duxerat. Anno igitur eodem, quo prima Ecloga; sane haud multo deinde scripta est. NOTA MERIS] A μoîpa, fatum, sors, pars: quia agrorum partem sorte amiserat. |