116 P. VIRGILII MARONIS BUCOLICA. ECL. VII. Phyllis amat corylos; illas dum Phyllis amabit, Th. Fraxinus in sylvis pulcherrima, pinus in hortis, 65 Mel. Hæc memini, et victum frustra contendere Thyrsim *Ex illo Corydon Corydon est tempore nobis.* 70 amat corylos: quamdiu Phyllis amabit illas; nec myrtus, nec laurus Apollinis superabit corylos. TH. Fraxinus formosissima est in nemoribus, pinus in hortis, populus in fluminibus, abies in montibus excelsis: sed si me sæpe invisas, o pulcher Lycida; fraxinus in nemoribus, pinus in hortis, cedet tibi. MEL. Recordor illorum carminum, et quod Thyrsis superatus frustra pugnaverit. Ab illo tempore Corydon, habetur a nobis vere Corydon. myrtus vincet Veneris. Sic præfixum verbis Servii ad h. v., quod et ipsum habet suavitatem.-67. ac Medic. a m. pr.-68. cedat e Medic. et aliis Heins. reposuit. Laudabat idem e Longob. Pierius. Vulgo lectum: cedet.-69. Hæc memini: victum et f. Oblongus Pierii. Thyrsim multi: at v. ad Ecl. 11, 26.-70. noblis conj. Nannius. Dedi versus interpretationem qualemcunque in Notis. Fateor tamen, non nisi ægre eam ex verbis exsculpi: totumque versum esse tam inertem, ut vix eum a Virgilio profectum esse mihi persuadeam. NOTE in littore maris, cujus e spuma Venus orta fingitur. Ecl. 11. 54. Laurea] Sacra Phœbo, propter Daphnen in laurum mutatam. Sumitur sæpius pro corona e lauro: hic tamen pro ipsa arbore ut et apud Hor. Od. 1. II. 15. 9. Tum spissa ramis laurea, De lauro, Ecl. 11. 54. De corylis, Ecl. I. 14. 65 Fraxinus, &c.] Fresne. Abies, sapin, &c. 69 Et victum frustra, &c.] Victoria penes Corydonem. Quia Corydon in primo amœbæo, orditur a pietate in Deos; Thyrsis a rabie, quia inimicum incessit. In secundo Corydon invocat Dianam castum numen; Thyrsis Priapum, obscenum Deum. In ter tio Corydon blandissima vota facit: Thyrsis dira imprecatur sibi. In reliquis Corydon læta; Thyrsis tristia ut plurimum canit. 70 Ex illo, &c.] 1. Servius vult hic sensum abruptum esse, ex decoro pastoralis rusticitatis: et sic supplet: Ex illo tempore Corydon est nobis, habetur a nobis, victor nobilis supra omnes. Sed hoc durum. II. Nannius unus omnium legit, non quidem nobis, sed noblis, sen nobilis per contractionem: sed hoc durius et absque auctoritate. III. Simplicius: ex illo tempore Corydon habetur a nobis vere Corydon, id est, vere dignus ea fama qua floret apud omnes. ECLOGA VIII. PHARMACEUTRIA. ARGUMENTUM. DUE sunt hujus Eclogæ partes. Prima e tertio, secunda e secundo Theocriti Idyllio fere depromta. In prima, juvenis, Nisæ puellæ procus, Mopsum rivalem sibi prælatum dolet. In secunda, venefica Daphnim, a se aversum, incantationibus magicis ad se suumque amorem pellicit, Primam canit Damon, secundam Alphesibous: neuter in sua; sed hic in veneficæ, ille in proci persona. Utrumque pastorem inducit Virgilius. Tum opus dicat Asinio Pollioni; non, ut multi putant, Octaviano Cæsari: quemadmodum notæ docebunt. Scripta est anno U. C. 715. Virgilii 31. L. Marcio Censorino, et C. Calvisio Sabino, Coss. cum Pollio, subactis Parthinis, et perlustratis oræ Illyricæ populis, per Venetiam et Timavi fluvii ostia, Romam ad triumphum rediret. NOTE PHARMACEUTRIA] Id est, veneficia: papμakebтpia venefica. Titulus autem φάρμακον enim ambigua vox est: et ad secundam tantum Eclogæ partem modo remedium, modo venenum sig- attinet, quæ canitur ab Alphesibao, nificat: unde papuakeùs veneficus et DAMON, ALPHesibæus. PASTORUM Musam Damonis et Alphesiboi, Narrabimus carmen pastorum Damonis et Alphesibœi, carmen Damonis et Alphesibai, quos canentes admiratæ sunt vaccæ oblitæ pabuli: quorum ad cantum obstu 3. carmina Leid. sec. Mentel. pr. et a m. pr. Reg., sicque ms. Lengnich., ut NOTE DAMON] Ecl. III. 17. Alphesibaus] visus, e luporum cervariorum genere, Ecl. v. 73. maculosa et varia pelle. 3 Lynces] Lynx, animal acutissimi Et mutata suos requierunt flumina cursus; Tu mihi seu magni superas jam saxa Timavi, 5 puere lynces, et fluvii turbati cohibuerunt suos cursus. Tu mihi fave o Pollio! sive jam transcendis rupes Timavi, sive veheris circum littus maris Illyrici. Nunquamne sit Græcismus.-4. Et mirata suos ed. Ven., quod sane placere potest: suo Medic. a m. pr. liquerunt nonnulli Pier. et Heins. cum Goth. sec., ex indocta interpolatione.-6. jam magni superas seu Parrhas.-7. regis quartus Moreti et NOTE 4 Requierunt, &c.] Vel neutrum est, hoc sensu Flumina mutata secundum suos cursus, id est, mutato cursu deflectentia ab alveo, ut ad pastores currerent; quieverunt et steterunt, postquam ad eos pervenere. Vel activum est, hoc sensu: flumina stiterunt cursum; mutata, id est, turbata: undis quæ affluebant, in eas quæ jam steterant, incurrentibus. Sic Propert. I. 11. 22. 25. Jupiter Alcmenæ geminas requieverat Arctos. Et Seneca in Hercule Etæo, 1586. Quam tuas laudes populi quiescant. 6 Tu mihi seu, &c.] Pollionem hic appellat, non Octavianum: bellum enim Illyricum et Dalmaticum ab Octaviano Cæsare non gestum est, nisi post devictum occisumque Sextum Pompeium. Pollionis autem expeditio in Parthinos, Illyrici populos, omnino in hoc ipsum tempus cadit : ut constat ex fastis Capitol. et animadversionibus Jos. Scaligeri ad Euseb. Errat tamen in eo Scaliger, quod per saxa Timavi, res intelligat ab eodem Pollione gestas circa Altinum, urbem in Venetia: quibus de rebus ita Velleius 1. II. postquam Lucii Antonii Perusinam deditionem descripsit. Pollio Asinius cum septem legionibus, diu retenta in potestate Antonii Venetia, magnis speciosisque rebus circa Altinum aliasque ejus regionis urbes editis, Antonium petens, vagum adhuc Domitium et propriæ classis factum ducem, consiliis suis illectum ac fide data, junxit Antonio. Unde manifestum est res illas a Pollione, contra Octavia. num, et pro M. Antonio Lucii fratre, gestas esse : neque Virgilius adeo expers fuit bonæ mentis, ut in ipsis Octaviani oculis Pollionem laudaret, ob ea ipsa quæ adversus ipsum præclare gesserat. Igitur melius hæc intelligo de reditu Pollionis e Dalmatia Romam : non recto quidem itinere; sed oram Illyricam, et ipsa Venetia littora lustrando. Timavi, &c.] Timarus, Fluvius Carnorum, qui populi sunt in Forojuliensi ditione, dans le Frioul. Latissimus, sed brevissimus ejus decursus: quippe novem fontibus e monte erumpens, ad fanum Diomedis, nunc S. Giovanni; non longo post spatio in mare Hadriaticum devolvitur. Ad ejus ostia insulæ parvæ quædam sunt, insignes calidis fontibus, qui maris æstu increscunt. Has forte insulas vocat hic Poëta, saxa Timavi. 7 Illyrici] Illyricum, regio amplissima, in longitudinem obversa Italiæ, a qua per mare Hadriaticum dividitur: universim hodie dicta, Esclavonie. Vulgo duas in partes apud veteres divisa, Liburniam, quæ ad occasum; et Dalmatiam, quæ ad ortum En erit] Ecl. 1. 68. est. Ille dies, mihi cum liceat tua dicere facta? Sola Sophocleo tua carmina digna cothurno? 10 aderit illud tempus, quo permittetur mihi narrare tua gesta? Nonne aderit illud tempus, cum potero laudare per totum orbem tuas tragœdias: quæ solæ digna sunt cothurno Sophoclis? A te incepi, in te finiam: excipe versus inchoatos ex mandato tuo; et permitte ut hæc hedera repat circum caput tuum, inter lauros tri Leid. et erit Medic. a pr. m.-8. liceat mihi cum tua duo Moret. mihi ut liceat primus Moreti. mihi quo l. Goth. sec.-9. liceat mihi totum alter Rottend.11. desinit Schol. Horat. Cruqu. ad Epist. 1, 1, 1 cum Leid.-12. tempore alter Rottend.-13. laurus Charis. lib. 1, f. cum aliis Grammaticis apud Pierium.— NOTE 10 Sophocleo, &c.] Scripsit quidem Augustus tragœdiam Ajacem; sed posterioribus, ut verisimile est, pacatisque temporibus. Adde quod in lucem non edidit; ac ne perfecit quidem, sed delevit: unde dicere solitus erat, Ajacem suum in spongiam incubuisse, ut est apud Suetonium. At ex Horatio Od. 1. II. 1. constat Pollionem, triumphi sui tempore, tragœdiarum scriptorem fuisse nobilem. Paulum severa Musa tragedia Desit theatris, &c. Per cothurnum, altiorem calceum, tragœdia ipsa intelligitur: ut per soccum, calceum humilem, comœdia, versusque humiles. Horat. de A. P. 89. Indignatur enim privatis ac prope socco Dignis carminibus narrari cana Thyesta. Sophocles Atheniensis, tragica poëseos princeps, exhibuit fabulas 123. in quibus ter et vicies victoriam retulit; quarum postrema cum ei præter spem contigisset, repentino gaudio expiravit. Cothurnum primus induxit in theatrum. De cothurno, Ecl. VII. 32. 11 A te principium; tibi desinet, &c.] Videri potest hoc ad Augustum spectare: cujus in honorem primam Eclogam, et ultimum opus Eneida conscripsit. Melius tamen ad Pollionem, cujus gratia recuperavit agros, indeque scribendi occasionem arripuit. Quod si non desinit in ejus laudibus, ut promiserat; memineris multa poëtas promittere, quæ non exsolvunt. 13 Hederam, &c.] Permitte ut cingam tibi caput hac hedera poëtica; dum te milites tui triumphantem coronant lauro victrici: id est, ut te laudem poëtam poëta; dum te victorem laudant ii, qui tecum victores sunt. Olim corona poëtarum ex hedera, triumphantium e lauro: quanquam deinde poëtis etiam e lauro data est. Vide Ecl. vii. 25. Victrices lauros] Triumphum intelligit Pollionis de Parthinis: anno u. c. 715. 8. Kal. Novemb. de quo, in argumento Ecl. IV. dictum est. Parthini autem, sive Parthinei, qui fuerint ambigitur. Hos in Macedonia Plinius, in Epiro Strabo collocat: in Illyrico ceteri, eaque Illyrici parte, quæ Dalmatia proprie dicitur. Rursus qua in parte Dalmatiæ, dubitatur. Urbs enim eorum præcipua statuitur a Cæsare in ea Dalmatiæ ora, quæ Dyrrhachio et Macedoniæ confinis Frigida vix coelo noctis decesserat umbra, Cum ros in tenera pecori gratissimus herba; Incumbens tereti Damon sic cœpit olivæ : 15 Dam. Nascere, præque diem veniens age, Lucifer, al mum; Conjugis indigno Nisæ deceptus amore Dum queror, et Divos, quanquam nil testibus illis *20 umphales, Vix frigidæ tenebræ noctis abierant ex aëre, cum ros in molli gramène jucundissimus est pecudibus. Tunc Damon, innitens oleæ tereti, sic orsus est. DAM. Orere Lucifer, et prævius advehe lucem: dum conqueror, delusus insano amore Nisa sponsa, et moriens appello Deos in ultima hora vitæ: quamvis nikil mihi profuit attestari eos. Incipe mecum, o mea fistula, pastorales cantus Mænali! 14. discesserat Pierii Oblong. Parrhas. et Leid. cum Goth. sec. v. ad Ecl. II, 67.-15. herba est; sustulit est Heins. auctoritate librorum: et jam Pierius suadebat.-17. postque diem Zulich. quæque Leid., male.-19. queror ad Divos Moreti quartus, sed sic copula desideratur.-20. extremam Gud, alloquar Leid. NOTE est. Alii Dionem secuti Epidaurum esse volunt, Raguse: in media fere Dalmatia. Alii Salonas esse putant, in eo Dalmatiæ littore, quod a Macedonia remotissimum est: idque auctore Servio, qui de Salonis urbe Dalmatia triumphasse Pollionem ante consulatum refert. Hinc factum est, ut Josephus ipse Scaliger in Eusehium p. 162. duplicem ejus triumphum perperam distinxerit, primum de Salonis Dalmatiæ, ante consulatum; alterum de Parthinis Macedoniæ, post consulatum : sed contra fastorum fidem, contra fidem historiæ: quæ res ab eo gestas usque ad consulatum, immo itinera ejus omnia fere describit, absque ulla prioris illius in Dalmatas expeditionis mentione. Dicendum igitur, unica expeditione Pollionem Illyricum perlustrasse eamque victoriam et Dal maticam fuisse dictam, quia Dalmatia præcipua pars Illyrici; et Parthinicam, quia Parthini tum in Dalmatia forte plurimum poterant ; et Saloninam, quia Parthinorum ditio ad hane usque urbem pertinere etiam potuit. 16 Incumbens tereti oliva] Dicitur teres, quicquid rotundum et oblongum est, ut columna, truncus arboris, baculus. Incumbens, vel innitens baculo ex oliva; vel trunco arboris ipsius defensus. 18 Conjugis, &c.] Non quæ erat, sed quæ fore sperabatur conjux. Sie En. IV. 536. Quos ego jam toties sum dedignata maritos? id est, procos, qui Didonis conjugium ambiebant. 19 Nil testibus illis, &c.] Nihil mihi profuit, quod Nisa suam mihi fidem dederit, ejusque testes appellaverit Deos. 21 Incipe Manalios, &c.] Versus intercalaris, qui sæpius aliis interponitur. Manalios] Quales a pastoribus cani solent in Manalo, monte Arcadiæ, qui Pani sacer: in plurali numero Manala. Argutum] Ecl. var. 1. Pana] Ecl. 11, 31. |