106 P. VIRGILII MARONIS BUCOLICA. ECL. VI.

Omnia, quæ, Phoebo quondam meditante, beatus
Audiit Eurotas, jussitque ediscere lauros,
Ille canit: pulsæ referunt ad sidera valles:
Cogere donec oves stabulis, numerumque referre
Jussit, et invito processit Vesper Olympo.

* 85

olim audiit, Phœbo canente; et jussit ut lauri discerent: valles repercussæ referunt cantus ad cœlum: quo usque Hesperus apparuit, cœlo invito, et coëgit pastores colligere oves in stabulis, et recensere numerum earum.

Parrhas. et Reg.-81. supra volitaverit ales Rom. ales etiam Medic. a m. sec. Ciris 50 de altera Scylla: ut tenui conscendens sidera penna Cœruleis sua tecta supervolitaverit alis.-S2. quodam Medic, quæ quondam Phœbo m. Goth, sec.83. edissere Parrhas. edicere Pierius exhibet, et laudat ex vet, ramos, quidni ranas? laurus Medic. et Ven. Heinsii. At myrtos ad Eurotam plantaverat Catull. Epith. Thet. 89. Statius autem oleas IV. Theb. 227. Monuit Jo. Schrader. 85. referri optimus quisque cum Medic. a m. sec., ut videbatur, qua exquisitiore ratione usus interdum Virgilius, ut Ge. I, 130. 11, 316. Æn. III, 61. vid Heins. Sed et vett. Grammatici laudant referre. Regius etiam; numeroque referri.

:

NOTE

landum prolato deinde sub finem est, matutinus, Ge. 1. 288. Aut cum epularum capite pueri, cum Tereus stricto ense in ultionem raperetur, ipse in upupam avem mutatus est, hupe; Philomela in lusciniam, rossignol; Progne in hirundinem; Itys in phasianum, faisan.

82 Omnia quæ, &c.] Quas omnes fabulas audiit Eurotas fluvins ab Apolline; cum Apollo ejus in ripis versa. retur, ob amorem Hyacinthi, Laconis pueri.

Sole novo terras irrorat Eous. Sero cum apparet, vocatur Vesper, Hespe rus, apud Plautum Vesperugo. Hunc unico equo vehi putabant, ut Solem quadrigis, et Lunam bigis: sed equo mane albo, sero fusco: unde, quia ex equo in equum desiliebat, eqnos ei dicabant desultorios, ex Isidoro et Cassiodoro. Stellam hanc alii Venerem ipsam dixere, alii Auroræ filium, alii fratrem aut filium Atlantis, Hesperum nomine qui cum altissimum conscendisset montem, ut inde sidera melius comtemplaretur, in cœlum raptas

83 Eurotas] Laconiæ fluvius nobilis, ortus in Arcadia, lauris frequentibus inumbratus. Nunc Basilipotamo. 86 Invito processit Vesper Olympo] _creditur, et in stellam mintatus. Vesper, s.vé Venus, e septem planetis unus, Solem fere comitatur. Et mane quidem dicitur Lucifer; Græce pwopópos, qua etiam voce Latine usus est Martialis Epig. 1. v. 22. 1. Phosphore redde diem. Dicitur et Eous, id

Invito Olympo] Quia cantus suavitate quasi captus ægre ferebat noctem cum Vespero procedere, quæ cantum abrumperet. De Olympo, Ecl. v. 56.

ECLOGA VII.

MELIBŒEUS.

ARGUMENTUM.

NARRAT MELIBUS pastor contentionem amœbæam, sive alternam, Thyrsidis et Corydonis; se coram et Daphnide judicibus, qui Corydoni palmam addicunt. In Corydone possumus agnoscere Cornelium Gallum, aut Asinium Pollionem, utrumque poëseos laude florentem: in Thyrside poëtam aliquem ex eorum æmulis: in Daphnide, communem eorum amicum, apud quem illi contenderent: in Meliboo, Virgilium, qui dum amicos consulit, de recuperandis agris et pecoribus sollicitus; assumitur ab iis in judicem, jubeturque de re sua securus esse. Certe sub his pastoribus non infimæ sortis homines latere, vel ex eo conjici potest, quod aureas marmoreasque Diis voveant statuas. Virgilium vero nihil prohibet hic Melibaum vocari, qui non unam in Eclogis personam, sed multiplicem induit. Tityrum enim se, in prima Ecloga; Corydonem, in secunda, Menalcam, in nona nuncupat. De scriptionis tempore, nihil certum. Affinis est Idyllio Theocriti octavo.

MELIBEUS, CORYDON, THYRSIS.

Mel. FORTE sub arguta consederat ilice Daphnis, Compulerantque greges Corydon et Thyrsis in unum ;

MEL. Forte Daphnis recubuerat sub ilice susurrante, et Corydon atque Thyrsis

1. sub antiqua Schol. Horat. Epod. II. considerat Mentel. a m. pr. et Regius, exquisitiore forma; sed tuentur h. 1., Grammatici antiqui vulgatam,

NOTE

MELIBEUS] A cura boum dictus: μέλει cura est, βούς bos. Corydon a κopvdòs, alauda, aloüette. Daphnis, a δαφνὶς laurea. Thyrsis, a θύρσος hasta pampinis vestita in Bacchi sacris.

1 Ilice] Arbore glandifera, de l'yeuse. Ecl. I. 18. Arguta, seu stridula; vel ob avium in ea sedentium concentus; vel ob ventorum inter folia susur,

rum.

Thyrsis oves, Corydon distentas lacte capellas;
Ambo florentes ætatibus, Arcades ambo,
Et cantare pares, et respondere parati.

Huc mihi, dum teneras defendo a frigore myrtos,
Vir gregis ipse caper deerraverat; atque ego Daphnim
Aspicio; ille ubi me contra videt: Ocyus, inquit,
Huc ades, o Meliboe: caper tibi salvus, et hædi;
Et, si quid cessare potes, requiesce sub umbra ;
Huc ipsi potum venient per prata juvenci;
Hic viridis tenera prætexit arundine ripas

5

10

conjunxerant simul greges: Thyrsis oves, Corydon capellas tumentes lacte. Uterque in flore ætatis, uterque ex Arcadia: et pares cantu, et parati ad certandum. Circa hunc locum aberraverat a me hircus ipse dux gregis, dum munio teneras myrtos contra frigus. Ego vero statim Daphnim video. Daphnis ubi me videt e regione, dixit: Veni huc cito, o Melibae: hircus et hadi tui sunt in toto: et si potes aliquantulum morari, quiesce sub hac umbra. Juvenci tui venient ipsi huc per prata ad potandum: hic Mincius virens tegit ripas tenera arundine, et apes susurrant e

-2. Compulerat Rottend. gregem alter Rottend. cum Pierii ant. Cod.-5. certare pares Leid. et respondere periti conj. Jo. Schrader., ut in Theocr. &μpw ovploδεν δεδαημένω, ἄμφω ἀεῖδεν. Scilicet et hoc bene scriptum esset; poèta maluit alterum.-6. Huc mihi revocavit Burm., ut in Medic. et aliis antiquis libris, it. Goth. sec. a m. pr. Hic mihi erat in Ald. pr. et hinc descriptis. Huc a Naugerio receptum ; quod iterum ejectum in Pulmannianis et aliis hinc per Belgium ductis. Interpretatur tamen Hic Servius. teneros Voss. myrtus Gud. cf. Not. Cum frigus, quod myrtos exurat, per æstivum tempus parum bene memoratum videretur: Vossius deleto a explicabat: defendo myrtos frigore h. umbra, ne æstu exurantur. Burm. conj. Hic ego dum teneros defendo a frigore fetus, ut hædos intelligat, quos in aprico loco posuerit. Ita vero eadem difficultas manet, unde tantum frigus per æstivum calorem veniat. Nec aliter se res habet, si cum alio viro docto matres substituas. Jo. Schraderus inter alia tentabat: defendo a sidere, h. sole. Nunc vid. Not.-7. at ego Leid. atque Daphnin alter. Daphnim multi, Heins. v. ad 11. 26.-8. ipse Zulich. ubi contra Leid.-9. ut hædi conj. Burm., qui in h. 1. argutatur.-10. potest fragm. Moreti, velis Leid.-11. veniunt Leid., quod placet.-12. pertexit Voss. prior. protexit Zulich. et Leid. sec. virides etiam protexit Franc. viridis ripas jungere

NOTE

4 Arcades] Vel ex Arcadia oriundi, vel Arcadibus arte canendi similes. Scena enim hujus Eclogæ, non in Arcadia, sed in Gallia Cisalpina statuitur, ad Mincii ripas, non procul a Mantua. De Arcadibus, Ecl. iv. 58. Myrtis, Ecl. 11. 54.

7 Vir gregis ipse caper] Caper pro hirco dictus; et vir per translationem:

nam vir proprie hominum est. Sic Ge. II. 125. de tauro: Quem legere ducem, et pecori dixere maritum. Horat. Od. 1. I. 17. 7. de capellis et hirco: Olentis uxores mariti. Auctor hujus licentiæ Theocritus. Idyl. vii. 49. 'n τράγε τῶν λευκῶν αἰγῶν ἄνερ: Ο hifce albarum caprarum vir.

Mincius, eque sacra resonant examina quercu.

Quid facerem? neque ego Alcippen, nec Phyllida, habebam,
Depulsos a lacte domi quæ clauderet agnos;

Et certamen erat, Corydon cum Thyrside, magnum.
Posthabui tamen illorum mea seria ludo.

Alternis igitur contendere versibus ambo

Cœpere: alternos Musæ meminisse volebant.

Quid egissem? Namque non habebam Alcippen, nec Phyllida, quæ domi separaret a matribus agnos abductos ab ubere. Præterea magna erat contentio, Corydonis cum Thyrside. Attamen postposui mea negotia cantui illorum. Itaque cœpit uterque certare versibus alternis: Musæ enim volebant per vices ut

nemo dubitabit.-13. atque Longob. sec. Moreti et Zulich. hic que quart. Moreti. Pierius memorat a viris nonnullis doctis recitari: eque cava.-14. neque Ph. fragm. Moreti.-15. quæ clauderet hædos Medic. Sic conveniret cum v. 7 et 9, sed in marg. agnos. pasceret agnos frag. Moreti.-18. A. ergo c. Rottend. sec.-19. alternis Musæ cecinisse volebant nusquam legitur: quod magis expeditum esset. alternos M. m. volebam Medic. cum Menag. et pro var. lect. in Moret., uti Serv. alios legere ait, ut sit sensus: Optabam, o Musa, meminisse alternos, h. omnia, quæ dixerunt, tenere; nam et in fine dicturus est: Hæc memini. In vulgari lectione, quam tamen Messius Arusianus et Nonius Marcellus agnoscunt, jejuna est sententia, quocunque te vertas: sive ut ad duo pastores referatur, ut in Nota feci, sive ut ad Melibaum, ut vulgo acci

NOTE

Hos Corydon, illos referebat in ordine Thyrsis.

20

Cor. Nymphæ, noster amor, Libethrides, aut mihi carmen, Quale meo Codro, concedite; proxima Phoebi

Versibus ille facit; aut, si non possumus omnes,

Hic arguta sacra pendebit fistula pinu.

Thyr. Pastores, hedera crescentem ornate poëtam,
Arcades, invidia rumpantur ut ilia Codro;
Aut, si ultra placitum laudarit, baccare frontem

25

cantarent. Hos Corydon, illos Thyrsis dicebat, sua quisque vice. COR. Nymphæ Baotia, nostra delicia: vel inspirate mihi carmina, qualia inspiratis meo Codro (ille componit proxima carminibus Apollinis) vel si non omnes possimus id assequi, hoc loco canora mea tibia suspendetur e sacra pinu. TH. Pastores Arcadia, coronate hedera me poëtam crescentem, ut Codro rumpantur viscera præ invidia: aut si laudaverit me ultra quam volo, coronate mihi frontem baccare; ne lingua maligna

pitur; ut sit: Musæ volebant me meminisse alternos; h. jubebant. Musæ jubent canere, non vero meminisse ea, que ab aliis canebantur; etsi nemo dubitet, carmina audita pastorem memoriæ mandare potuisse, nt Ecl. 1x. 38, 45, 53. Equidem totum versum insititium esse arbitror; supplere vetus poëtaster voluit id, quod provide Maro omiserat, cum scripsisset: Alternis igitur contendere versibus ambo; Hos Corydon, illos referebat in ordine Thyrsis.-20. Hæc Corydon Franc.-22. concedunt Menag. proxima Phabo alter Rottend. et Leid., male.-24. His a. Ven. pendebat Voss. quercu Zulich. a m. pr. pro pinu pino Gud. pro div. lect., ut Ecl. VIII. 22.-25. nascentem Medic. a m. pr. cum nonnullis aliis ap. Pier., Heins. et Burm., forte ex interpretatione.-26. Codri Moret. sec. et Gud. a m. sec.-27. placidum Longob. Pier. et Goth. pr.-28.

NOTE

21 Nymphæ, &c. Libethrides] Primum hoc amabæum continet vota pro poësi: petitque Corydon a Musis, ut sibi dent vim condendi carminis, qualem Codro concesserant: alioquin se artem depositurum. Nymphe] Musæ. Libethrides] Præsides Libethrii fontis: quem Solinus, c. VIII. in Magnesia locat, vocatque præsidium poëtarum; cæteri in Bœotia, ad Heliconem, auctore Pausania in Boot. qui addit, signa ibidem esse Nympharum et Musarum.

22 Codro] Codrus poëta fuit Virgilii temporum æqualis: ut probat Servius ex elegiis Valgii quæ peri

erunt.

24 Hic arguta sacra, &c.] Mos fuit emeritorum aliqua in arte, ut artis instrumenta Diis ejus præsidibus sus

penderent. Sic Vejanius gladiator
Vejanius
apud Horat. Ep. 1. 1. 4.
armis Herculis ad postem fixis latet
abditus agro. Sacra pinu] Sacra mag-
næ Deorum matri Cybele, propter
amicum Atyn in pinum commuta.

tum.

25 Pastores hedera] Hedera, non tantum lauro, coronantur poëtæ. Vel quia, sicut lauri, sic hederæ semper virent: ideoque carminibus portendunt æternitatem. Vel quia poëtæ Baccho etiam sacri sunt, propter furorem, quo interdum Bacchantium instar corripiuntur. Unde e duobus Parnassi jugis, alterum dictum Cirrha, sacrum est Apollini; alterum dictum Nisa, sacrum Baccho.

27 Laudarit, baccare frontem, &c.] Erat in laude immodica species quæ