Billeder på siden
PDF
ePub

Agnosco, Scæææque amplector limina porta.
Nec non et Teucri sociâ simul urbe fruuntur.
Illos porticibus Rex accipiebat in amplis.
Aulai in medio libabant pocula Bacchi,
Impositis auro dapibus, paterasque tenebant.
Jamque dies, alterque dies, processit, et auræ
Vela vocant, tumidoque inflatur carbasus austro.
His vatem aggredior dictis, ac talia quæso :

Trojugena, interpres Divûm, qui numina Phœbi,
Qui tripodas, Clarii lauros, qui sidera sentis,
Et volucrum linguas, et præpetis omina pennæ,
Fare age (namque omnem cursum mihi prospera dixit
Relligio, et cuncti suaserunt numine Divi
Italiam petere, et terras tentare repostas
Sola novum, dictuque nefas, Harpyia Celano
Prodigium canit, et tristes denuntiat iras,
Obscenamque famem) : quæ prima pericula vito?
Quidve sequens tantos possum superare lubores?

Hic Helenus, cæsis primùm de more juvencis,
Exorat pacem Divûm, vittasque resolvit
Sacrati capitis, meque ad tua limina, Phœbe,
Ipse manu multo suspensum numine ducit;
Atque hæc deindè canit divino ex ore sacerdos :
Nate Deâ, nam te majoribus ire per altum
Auspiciis manifesta fides : sic fata Deûm rex
Sortitur, volvitque vices; is vertitur ordo.
Pauca tibi è multis, quò tutior hospita lustres
Æquora, et Ausonio possis considere portu,
Expediam dictis : prohibent nam cetera Parcæ
Scire Helenum farique vetat Saturnia Juno.
Principio Italiam, quam tu jam rere propinquam,
Vicinosque, ignare, paras invadere portus,
Longa procul longis via dividit invia terris.

Antè et Trinacriâ lentandus remus in undâ,
Et salis Ausonii lustrandum navibus æquor,
Infernique lacus, Æææque insula Circes,
Quàm tutâ possis urbem componere terrâ.
Signa tibi dicam, tu condita mente teneto.

Cùm tibi sollicito secreti ad fluminis undam
Littoreis ingens inventa sub ilicibus sus,
Triginta capitum fetus enixa jacebit,
Alba, solo recubans, albi circum ubera nati;
Is locus urbis erit, requies ea certa laborum.
Nec tu mensarum morsus horresce futuros.
Fata viam invenient, aderitque vocatus Apollo.

Has autem terras, Italique hanc littoris oram,
Proxima quæ nostri perfunditur æquoris æstu,
Effuge cuncta malis habitantur moenia Graiis.
Hic et Narycii posuerunt mcenia Locri,
Et Salentinos obsedit milite campos

Lyctius Idomeneus: hîc illa ducis Meliboei
Parva Philoctetæ subnixa Petilia muro.

Quin, ubi transmissæ steterint trans æquora classes,
Et positis aris jam vota in littore solves;
Purpureo velare comas adopertus amictu;
Ne qua inter sanctos ignes in honore Deorum
Hostilis facies occurrat, et omina turbet.
Hunc socii morem sacrorum, hunc ipse teneto:
Hâc casti maneant in relligione nepotes.

Ast, ubi digressum Siculæ te admoverit oræ
Ventus, et angusti rarescent claustra Pelori,
Læva tibi tellus, et longo læva petantur
Equora circuitu : dextrum fuge littus et undas.
Hæc loca, vi quondam et vastâ convulsa ruinâ
(Tantu ævi longinqua valet mutare vetustas)
Dissiluisse ferunt, cùm protinùs utraque tellus

1

Una foret: venit medio vi pontus, et undis
Hesperium Siculo latus abscidit, arvaque et urbes
Littore diductas angusto interluit æstu.

Dextrum Scylla latus, lævum implacata Charybdis,
Obsidet, atque imo Larathri ter gurgite vastos
Sorbet in abruptum fluctus, rursùsque sub auras
Erigit alternos, et sidera verberat undâ.

At Scyllam cæcis cohibet spelunca latebris,
Ora exertantem, et naves in saxa trahentem.
Prima hominis facies, et pulchro pectore virgo
Pube tenùs postrema immani corpore pristis,
Delphinum caudas utero commissa luporum.

Præstat Trinacrii metas lustrare Pachyni
Cessantem, longos et circumflectere cursus,
Quàm semel informem vasto vidisse sub antro
Scyllam, et cæruleis canibus resonantia saxa.

Prætereà, si qua est Heleno prudentia, vati Si qua fides, animum si veris implet Apollo, Unum illud tibi, nate Deà, præque omnibus unum Prædicam, et repetens iterùmque iterùmque monebo: Junonis magnæ primùm prece numen adora : Junoni cane vota libens, dominamque potentem Supplicibus supera donis : sic deniquè victor Trinacriâ fines Italos mittêre relictâ.

Huc ubi delatus Cumæam accesseris urbem, Divinosque lacus, et Averna sonantia silvis; Insanam vatem aspicies, quæ rupe sub imâ, Fata canit, foliisque notas et nomina mandat. Quæcunque in foliis descripsit carmina virgo, Digerit in numerum, atque antro seclusa relinquit; Illa manent immota locis, neque ab ordine cedunt. Verùm eader, verso tenuis cùm cardine ventus Impulit, et teperas turbavit janua frondes,

Nunquàm deindè cavo volitantia prendere saxo,
Nec revocare situs, aut jungere carmina curat.
Inconsulti abeunt, sedemque odêre Sibyllæ.
Hîc tibi ne qua moræ fuerint dispendia tanti,
Quamvis increpitent socii, et vi cursus in altum
Vela vocet, possisque sinus implere secundo,
Quin adeas vatem, precibusque oracula poscas;
Ipsa canat, vocemque volens atque ora resolvat.
Illa tibi Italiæ populos, venturaque bella,
Et quo quemque modo fugiasque ferasque laborem
Expediet, cursusque dabit venerata secundos.
Hæc sunt quæ nostrâ liceat te voce moneri.
Vade age, et ingentem factis fer ad æthera Trojam.
Quæ postquàm vates sic ore effatus amico est,
Dona dehinc auro gravia, sectoque elephanto,
Imperat ad naves ferri, stipatque carinis
Ingens argentum, Dodonæosque lebetas,
Loricam consertam hamis auroque trilicem,
Et conum insignis galeæ, cristasque comantes,
Arma Neoptolemi : sunt et sua dona parenti.
Addit equos, additque duces.

Remigium supplet; socios simul instrait armis.
Interea classem velis aptare jubebat

Anchises, fieret vento mora ne qua ferenti.
Quem Phoebi interpres multo compellat honore :
Conjugio, Anchisa, Veneris dignate superbo,
Cura Deûm, bis Pergameis erepte ruinis,
Ecce tibi Ausoniæ tellus ; hanc arripe velis.
Et tamen hanc pelago præterlabare necesse est.
Ausoniæ pars illa procul, quam pandit Apollo.
Vade, ait, ô felix nati pietate ! quid ultrà
Provehor, et fando surgentes demoror austros?
Nec minus Andromache, digressu mœstá supremo,

Fert picturatas auri subtemine vestes,

Et Phrygiam Ascanio chlamydem; nec cedit honori :
Textilibusque onerat donis, ac talia fatur :

Accipe et hæc, manuum tibi quæ monumenta mearum
Sint, puer, et longum Andromachæ testentur amorem,
Conjugis Hectoreæ. Cape dona extrema tuorum,
O mihi sola mei super Astyanactis imago!
Sic oculos, sic ille manus, sic ora ferebat;
Et nunc æquali tecum pubesceret ævo.

Hos ego digrediens lacrymis affabar obortis :
Vivite felices, quibus est fortuna peracta
Jam sua nos alia ex aliis in fata vocamur,
Vobis parta quies: nullum maris æquor arandum,
Arva neque Ausonia semper cedentia retrò
Quærenda: effigiem Xanthi, Trojamque videtis,
Quam vestræ fecêre manus : melioribus, opto,
Auspiciis, et quæ fuerit minùs obvia Graiis. 14 W
Si quandò Tibrim vicinaque Tibridis arva
Intrâro, gentique meæ data moenia cernam,
Cognatas urbes olim, populosque propinquos,
Epiro, Hesperia, quibus idem Dardanus auctor,
Atque idem casus, unam faciemus utramque
Trojam animis: maneat nostros ea cura nepotes.

Provehimur pelago vicina Ceraunia juxta,
Undè iter Italiam, cursusque brevissimus undis.
Sol ruit intereà, et montes umbrantur opaci.
Sternimur optatæ gremio telluris ad undam,
Sortiti remos, passimque in littore sicco
Corpora curamus: fessos sopor irrigat artus.

Necdum orbem medium nox horis acta subibat :

Haud segnis strato surgit Palinurus, et omnes
Explorat ventos, atque auribus aëra captat :
Sidera cuncta notat tacito labentia coelo

« ForrigeFortsæt »