Insanire putas sollemnia me neque rides,
Nec medici credis nec curatoris egere

A praetore dati, rerum tutela mearum Cum sis et prave sectum stomacheris ob unguem 105 De te pendentis, te respicientis amici?

Ad summam: sapiens uno minor est love, dives,
Liber, honoratus, pulcher, rex denique regum,
Praecipue sanus, nisi cum pituita molestast.

II.

Troiani belli scriptorem, maxime Lolli,
Dum tu declamas Romae, Praeneste relegi,
Qui, quid sit pulchrum, quid turpe, quid utile,
quid non,

Planius ac melius Chrysippo et Crantore dicit. 5 Cur ita crediderim, nisi quid te detinet, audi. Fabula, qua Paridis propter narratur amorem Graecia barbariae lento collisa duello,

Stultorum regum et populorum continet aestus.
Antenor censet belli praecidere causam:

10 Quod Paris, ut salvus regnet vivatque beatus, Cogi posse negat. Nestor conponere lites Inter Peliden festinat et inter Atriden.

Hunc amor, ira quidem communiter urit utrumque. Quidquid delirant reges, plectuntur Achivi. 15 Seditione, dolis, scelere atque libidine et ira Iliacos intra muros peccatur et extra. Rursus, quid virtus et quid sapientia possit, Vtile proposuit nobis exemplar Vlixem,

Qui domitor Troiae multorum providus urbes 20 Et mores hominum inspexit, latumque per aequor, Dum sibi, dum sociis reditum parat, aspera multa Pertulit, adversis rerum inmersabilis undis. Sirenum voces et Circae pocula nosti;

Quae si cum sociis stultus cupidusque bibisset, 25 Sub domina meretrice fuisset turpis et excors,

309

35

Vixisset canis inmundus vel amica luto sus.
Nos numerus sumus et fruges consumere nati,
Sponsi Penelopae nebulones Alcinoique
In cute curanda plus aequo operata iuventus,
Cui pulchrum fuit in medios dormire dies et
Ad strepitum citharae cessantem ducere somnum.
Vt iugulent hominem, surgunt de nocte latrones:
Vt te ipsum serves, non expergisceris? Atqui
Si noles sanus, curres hydropicus; et ni
Posces ante diem librum cum lumine, si non
Intendes animum studiis et rebus honestis,
Invidia vel amore vigil torquebere. Nam cur,
Quae laedunt oculum, festinas demere; siquid
Est animum, differs curandi tempus in annum?
Dimidium facti, qui coepit, habet: sapere aude; 40
Incipe. Qui recte vivendi prorogat horam,
Rusticus exspectat, dum defluat amnis; at ille
Labitur et labetur in omne volubilis aevum.
Quaeritur argentum puerisque beata creandis
Vxor, et incultae pacantur vomere silvae:
Quod satis est cui contingit, nihil amplius optet.
Non domus et fundus, non aeris acervus et auri
Aegroto domini deduxit corpore febres,
Non animo curas: valeat possessor oportet,
Si conportatis rebus bene cogitat uti.

45

50

Qui cupit aut metuit, iuvat illum sic domus et res,
Vt lippum pictae tabulae, fomenta podagrum,
Auriculas citharae collecta sorde dolentes.
Sincerumst nisi vas, quodcumque infundis acescit.
Sperne voluptates: nocet empta dolore voluptas. 55
Semper avarus eget; certum voto pete finem.
Invidus alterius macrescit rebus opimis;
Invidia Siculi non invenere tyranni

Maius tormentum. Qui non moderabitur irae,
Infectum volet esse, dolor quod suaserit et mens,
Dum poenas odio per vim festinat inulto.
Ira furor brevis est: animum rege; qui nisi paret,
Imperat: hunc frenis, hunc tu conpesce catena.

60

Fingit equum tenera docilem cervice magister 65 Ire viam qua monstret eques; venaticus, ex quo Tempore cervinam pellem latravit in aula, Militat in silvis catulus. Nunc adbibe puro Pectore verba, puer, nunc te melioribus offer. Quo semel est imbuta recens servabit odorem 70 Testa diu. Quodsi cessas aut strenuus antis, Nec tardum opperior nec praecedentibus insto.

III.

Iuli Flore, quibus terrarum militet oris.
Claudius Augusti privignus, scire laboro.
Thracane vos Hebrusque nivali compede vinctus,
An freta vicinas inter currentia turres,

5 An pingues Asiae campi collesque morantur? Quid studiosa cohors operum struit? hoc quoque

curo.

Quis sibi res gestas Augusti scribere sumit? Bella quis et paces longum diffundit in aevum? Quid Titius Romana brevi venturus in ora? 10 Pindarici fontis qui non expalluit haustus, Fastidire lacus et rivos ausus apertos.

Vt valet? ut meminit nostri? Fidibusne Latinis Thebanos aptare modos studet auspice Musa, An tragica desaevit et ampullatur in arte? 15 Quid mihi Celsus agit? monitus multumque monendus,

Privatas ut quaerat opes et tangere vitet Scripta, Palatinus quaecumque recepit Apollo, Ne, si forte suas repetitum venerit olim Grex avium plumas, moveat cornicula risum 20 Furtivis nudata coloribus. Ipse quid audes? Quae circumvolitas agilis thyma? Non tibi parvum Ingenium, non incultumst et turpiter hirtum: Seu linguam causis acuis seu eivica iura

Respondere paras seu condis amabile carmen,
Prima feres hederae victricis praemia. Quodsi
Frigida curarum fomenta relinquere posses:
Quo te caelestis sapientia duceret, ires.
Hoc opus, hoc studium parvi properemus et ampli,
Si patriae volumus, si nobis vivere cari.
Debes hoc etiam rescribere, sit tibi curae,
Quantae conveniat, Munatius, an male sarta
Gratia nequiquam coit et rescinditur, ac vos
Seu calidus sanguis seu rerum inscitia vexat
Indomita cervice feros? Vbicumque locorum
Vivitis, indigni fraternum rumpere foedus,
Pascitur in vestrum reditum votiva iuvenca.

25

30

85

IIII.

5

Albi, nostrorum sermonum candide iudex,
Quid nunc te dicam facere in regione Pedana?
Scribere quod Cassi Parmensis opuscula vincat,
An tacitum silvas inter reptare salubres,
Curantem quidquid dignum sapiente bonoquest?
Non tu corpus eras sine pectore. Di tibi formam,
Di tibi divitias dederunt artemque fruendi.
Quid voveat dulci nutricula maius alumno,
Qui sapere et fari possit quae sentiat, et cui
Gratia, fama, valetudo contingat abunde,
Et mundus victus non deficiente crumena?
Inter spem curamque, timores inter et iras
Omnem crede diem tibi diluxisse supremum:
Grata superveniet, quae non sperabitur hora.
Me pinguem et nitidum bene curata cute vises, 15
Cum ridere voles Epicuri de grege porcum.

10

V.

Si potes Archiacis conviva recumbere lectis Nec modica cenare times olus omne patella, Supremo te sole domi, Torquate, manebo. Vina bibes iterum Tauro diffusa palustres 5 Inter Minturnas Sinuessanumque Petrinum. Si melius quid habes, arcesse vel imperium fer. Iandudum splendet focus et tibi munda supellex. Mitte leves spes et certamina divitiarum

Et Moschi causam: cras nato Caesare festus 10 Dat veniam somnumque dies, inpune licebit † Aestivam sermone benigno tendere noctem. Quo mihi fortunam, si non conceditur uti? Parcus ob heredis curam nimiumque severus Adsidet insano: potare et spargere flores 15 Incipiam patiarque vel inconsultus haberi. Quid non ebrietas dissignat? operta recludit, Spes iubet esse ratas, ad proelia trudit inertem, Sollicitis animis onus eximit, addocet artes. Fecundi calices quem non fecere disertum, 20 Contracta quem non in paupertate solutum? Haec ego procurare et idoneus imperor et non Invitus, ne turpe toral, ne sordida mappa Corruget nares, ne non et cantharus et lanx Ostendat tibi te, ne fidos inter amicos 25 Sit qui dicta foras eliminet, ut coeat par Iungaturque pari. Butram tibi Septicíumque Et nisi cena prior potiorque puella Sabinum Detinet adsumam; locus est et pluribus umbris, Sed nimis arta premunt olidae convivia caprae. 30 Tu quotus esse velis rescribe et rebus omissis Atria servantem postico falle clientem.