Billeder på siden
PDF
ePub

Omnibus his Thesei dulcem praeoptarit amorem,
Aut ut vecta rati spumosa ad litora Diae,
Aut ut eam molli devinctam lumina somno
Liquerit inmemori discedens pectore coniunx?
Saepe illam perhibent ardenti corde furentem
Clarisonas imo fudisse e pectore voces,

Ac tum praeruptos tristem conscendere montes,
Unde aciem in pelagi vastos protenderet aestus,
Tum tremuli salis adversas procurrere in undas
Mollia nudatae tollentem tegmina surae,
Atque haec extremis maestam dixisse querellis,
Frigidulos udo singultus ore cientem:

'Sicine me patriis avectam, perfide, ab aris,
Perfide, deserto liquisti in litore, Theseu?
Sicine discedens neglecto numine divum
Inmemor ah devota domum periuria portas?
Nullane res potuit crudelis flectere mentis
Consilium? tibi nulla fuit clementia praesto,
Inmite ut nostri vellet miserescere pectus?
At non haec quondam blanda promissa dedisti
Voce mihi, non haec miserae sperare iubebas,
Sed conubia laeta, sed optatos hymenaeos:
Quae cuncta aerii discerpunt irrita venti.
Tum iam nulla viro iuranti femina credat,
Nulla viri speret sermones esse fideles;

120. Thesei] zweisilbig; praeoptarit] dreisilbig.

122. devinctam somno] sonst löst der Schlaf die Glieder: somno solutus.

125. clarisonas] derartige zusammengesetzte Adjectiva, welche Catull fast nur in diesem epischen Gedicht anwendet, gehören der ältern Dichtersprache an; clarisonus hat auch Cic. Arat. 280; vgl. fluentisonus v. 52.

126 s. Nachgeahmt von Ovid in einem Briefe der Ariadne an Theseus (her. 10, 25 ss.): mons fuit: apparent frutices in vertice rari; hinc scopulus raucis pendet adesus aquis: ascendo (vires animus dabat) atque ita late aequora prospectu metior alta meo.

129. nudatae] proleptisch.

120

125

130

135

140

130. Vgl. Prop. IV, 7, 55: flens tamen extremis dedit haec mandata querellis.

132. Die Klage der Ariadne ward vielfach nachgeahmt, so von Verg. Aen. 4 (Klage der von Aeneas verlassenen Dido), Ovid her. 10, fast. 3, 459 ss.; namentlich v. 473: dicebam, memini, „periure et perfide Theseu!" ille abiit: eadem crimina Bacchus habet. nunc quoque,,nulla viro" clamabo „,femina credat!" v. 132 und 143.

arae] die Penaten.

=

140. miserae] dat. ethic. gehört zu sperare.

141. Vgl. Verg. Aen. 4, 316: per conubia nostra, per inceptos hyme

naeos.

Quis dum aliquid cupiens animus praegestit apisci,
Nil metuunt iurare, nihil promittere parcunt:
Sed simul ac cupidae mentis satiata libido est,
Dicta nihil metuere, nihil periuria curant.
Certe ego te in medio versantem turbine leti
Eripui, et potius germanum amittere crevi,
Quam tibi fallaci supremo in tempore dessem.
Pro quo dilaceranda feris dabor alitibusque
Praeda, neque iniacta tumulabor mortua terra.
Quaenam te genuit sola sub rupe leaena,

145

150

Quod mare conceptum spumantibus expuit undis,

155

Quae Syrtis, quae Scylla rapax, quae vasta Charybdis, Talia qui reddis pro dulci praemia vita?

Si tibi non cordi fuerant conubia nostra,

Saeva quod horrebas prisci praecepta parentis,
At tamen in vestras potuisti ducere sedes,
Quae tibi iocundo famularer serva labore
Candida permulcens liquidis vestigia lymphis
Purpureave tuum consternens veste cubile.
Sed quid ego ignaris nequicquam conquerar auris,
Externata malo, quae nullis sensibus auctae

150. germanum] den Minotaur, eine Missgeburt der Pasiphaë. 151. quam] vgl. zu v. 82. fallaci] proleptisch.

supremo in tempore] wie v. 169: extremo tempore: in der Zeit der äussersten Gefahr und Noth.

153. iniacta] alte Form für iniecta. Die Seele eines unbestatteten Todten musste am Ufer der Styx umherirren und konnte nicht zur Ruhe gelangen. Vgl. Verg. Aen. 6, 327 ss.: nec ripas datur horrendas et rauca fluenta transportare prius, quam sedibus ossa quierunt. Centum errant annos volitantque haec litora circum; tum demum admissi stagna exoptata revisunt, und Π. 23, 71 ss.: θάπτε με όττι τά χιστα, πύλας Αίδαο περήσω κτλ.

Die Stelle erinnert an Soph. Ant. 29 S.: ἐᾶν δ ̓ ἄκλαυτον ἄταφον, οἰωνοῖς γλυκὺν θησαυρὸν εἰσορῶσι πρὸς χάριν βορᾶς.

154 ss. Ein Gemeinplatz römi

160

165

scher Poesie, der auch bei Catull wiederkehrt; vgl. c. 60, 1 ss.: num te leaena montibus Libystinis aut Scylla latrans infima inguinum parte tam mente dura procreavit? Theokrit. 3, 15s.: λεαίνας μαζὸν ἐθήλαζε. 23, 19: κακᾶς ἀνάθρεμμα λεαίνας. Ευrip. Med. 1342 s.: λέαιναν, οὐ yvναῖκα, τῆς Τυρσηνίδος Σκύλλης ἔχουσαν ἀγριωτέραν φύσιν.

155. So bereits bei Homer II. 16, 33s.: οὐκ ἄρα σοί γε πατὴρ ἦν ἱππότα Πηλεύς, οὐδὲ Θέτις μήτηρ γλαυκὴ δέ σε τίκτε θάλασσα. Verg. Aen. 4, 365 ss.: nec tibi diva parens, generis nec Dardanus auctor, perfide, sed duris genuit te cautibus horrens Caucasus, Hyrcanaeque admorunt ubera tigres.

159. parentis] des Aegeus.

160 ss. Auch dieser Gedanke findet sich wiederholt bei griech. und röm. Dichtern; zuerst Il. 3, 409: εis ὅ κέ σ ̓ ἢ ἄλοχον ποιήσεται ἢ ὅ γε δούλην.

Nec missas audire queunt nec reddere voces?
Ille autem prope iam mediis versatur in undis,
Nec quisquam apparet vacua mortalis in alga.
Sic nimis insultans extremo tempore saeva
Fors etiam nostris invidit questibus auris.
Iuppiter omnipotens, utinam ne tempore primo
Gnosia Cecropiae tetigissent litora puppes,
Indomito nec dira ferens stipendia tauro
Perfidus in Creta religasset navita funem,
Nec malus hic celans dulci crudelia forma
Consilia in nostris requiesset sedibus hospes!
Nam quo me referam? quali spe perdita nitar?
Idomeneosne petam montes? ah gurgite lato
Discernens ponti truculentum ubi dividit aequor?
An patris auxilium sperem? quemne ipsa reliqui
Respersum iuvenem fraterna caede secuta?
Coniugis an fido consoler memet amore?
Quine fugit lentos incurvans gurgite remos?
Praeterea nullo litus, sola insula, tecto,
Nec patet egressus pelagi cingentibus undis:
Nulla fugae ratio, nulla spes: omnia muta,
Omnia sunt deserta, ostentant omnia letum.
Non tamen ante mihi languescent lumina morte,
Nec prius a fesso secedent corpore sensus,
Quam iustam a divis exposcam prodita mulctam,

166. audire et reddere voces] vgl. Verg. Aen. 1, 409 u. 6, 689.

171 ss. Dies erinnert lebhaft an den berühmten Anfang der Medea des Euripides, der jedem gebildeten Römer damaliger Zeit bekannt war: εἴθ ̓ ὠφελ ̓ Αργους μὴ διαπτάσθαι σκάφος Κόλχων ἐς αἶαν κυανέας Συμπληγάδας κτλ. Verg. Αen. 4, 657 s. felix, heu nimium felix, si litora tantum numquam Dardaniae tetigissent nostra carinae. tempore primo] als sie den Theseus zuerst sah.

172. Gnossus] Stadt auf Creta, die Residenz des Minos.

177 ss. Ist fast wörtlich von Eurip. Med. 502 ss. entlehnt: vuv nоi ταπωμαι; πότερα πρὸς πατρὸς δόμους; οὓς σοὶ προδοῦσα καὶ πά

170

175

180

185

190

τραν ἀφικόμην; ἢ πρὸς ταλαίνας Πελιάδας; κτλ. Ovid met. 8, 113 ss.

178. Idomeneos] gr. Genet. von Idomeneus: dieser war der Sohn des Deukalion, eines Sohnes des Minos. Der Dichter gestattet sich also hier einen Anachronismus. Bei Hom. II. 2, 645 heisst es: Konτwv δ' Ιδομενεὺς δουρικλυτὸς ἡγεμό

νευεν.

180. quemne] statt eiusne quem; ebenso Verg. Aen. 4, 598; 9, 175; buc. 2, 71.

181. fraterna caede] vgl. zu V. 150. Uebersetze das Adj. durch einen Genetiv.

187. Vgl. Verg. Aen. I, 91: praesentemque viris intentant omnia mortem.

Caelestumque fidem postrema conprecer hora.
Quare, facta virum mulctantes vindice poena
Eumenides, quibus anguino redimita capillo
Frons expirantis praeportat pectoris iras,
Huc huc adventate, meas audite querellas,
Quas ego, vae, misera extremis proferre medullis
Cogor inops, ardens, amenti caeca furore.
Quae quoniam verae nascuntur pectore ab imo,
Vos nolite pati nostrum vanescere luctum,
Sed quali solam Theseus me mente reliquit,
Tali mente, deae, funestet seque suosque.'

Has postquam maesto profudit pectore voces,
Supplicium saevis exposcens anxia factis,
Annuit invicto caelestum numine rector,
Quo tunc et tellus atque horrida contremuerunt
Aequora, concussitque micantia sidera mundus.
Ipse autem caeca mentem caligine Theseus
Consitus oblito dimisit pectore cuncta,
Quae mandata prius constanti mente tenebat,
Dulcia nec maesto sustollens signa parenti

Sospitem Erechtheum se ostendit visere portum.
Namque ferunt olim, classi cum moenia divae
Linquentem gnatum ventis concrederet Aegeus,
Talia conplexum iuveni mandata dedisse:
'Gnate, mihi longa iocundior, unice, vita,

Gnate, ego quem in dubios cogor dimittere casus,
Reddite in extrema nuper mihi fine senectae,
Quandoquidem fortuna mea ac tua fervida virtus
Eripit invito mihi te, cui languida nondum
Lumina sunt gnati cara saturata figura:
Non ego te gaudens laetanti pectore mittam,
Nec te ferre sinam fortunae signa secundae,

[blocks in formation]

195

200

205

210

215

220

211. Erechtheum] = von Athen, so genannt nach Ερεχθεύς, einem alten Könige von Athen.

212. divae] Athens, als der Stadt der Pallas.

213. Aegeus] Alytus, der Vater des Theseus.

220. lumina saturare] oder oculos pascere, wie unser „die Augen weiden."

Sed primum multas expromam mente querellas,
Canitiem terra atque infuso pulvere foedans,
Inde infecta vago suspendam lintea malo,
Nostros ut luctus nostraeque incendia mentis
Carbasus obscurata decet ferrugine Hibera.
Quod tibi si sancti concesserit incola Itoni,
Quae nostrum genus ac sedes defendere Erechthi
Annuit, ut tauri respergas sanguine dextram,
Tum vero facito ut memori tibi condita corde
Haec vigeant mandata, nec ulla oblitteret aetas,
Ut, simul haec nostros invisent lumina collis,
Funestam antennae deponant undique vestem,
Candidaque intorti sustollant vela rudentes,
Quam primum cernens ut laeta gaudia mente
Agnoscam, cum te reducem aetas prospera sistet.'
Haec mandata prius constanti mente tenentem
Thesea ceu pulsae ventorum flamine nubes
Aerium nivei montis liquere cacumen.

At pater, ut summa prospectum ex arce petebat,
Anxia in assiduos absumens lumina fletus,
Cum primum inflati conspexit lintea veli,
Praecipitem sese scopulorum e vertice iecit,

224. Das Haupt mit Staub zu be-
streuen war ein Zeichen der Trauer;
so bereits bei Hom. Il. 18, 23 s.:
ἀμφοτέρῃσι δὲ χερσὶν ἑλὼν κόνιν
αἰθαλόεσσαν χεύατο κὰκ κεφαλῆς,
χαρίεν δ ̓ ᾔσχυνε πρόσωπον.
225. vagus] schwankend.
227. dicet] von dicare indicare.
Hibera] spanisch; in Spanien wa-
ren viele Bergwerke.

=

228. incola Itoni] = Athene; vgl. Strabo 8, 5, 14 (435): τῶν Θηβῶν δὲ ἐν τῇ μεσογαίς τὸ Κρόκιον πεδίον πρὸς τῷ καταλήγοντι τῆς Ὄθρυος, δι' οὗ ὁ Αμφρυσος ῥεῖ· τούτου δ ̓ ὑπέρκειται ὁ Ἴτωνος, ὅπου τὸ τῆς Ἰτωνίας ἱερόν.

Itonus] ein Berg in Thessalien, bei dem phthiotischen Theben, mit einem berühmten Heiligthume der Athene. Vgl. Pausan. 9, 34, 1: πρὶν δὲ ἐς Κορώνειαν ἐξ ̓Αλαλκομενών ἀφικέσθαι, τῆς Ιτωνίας Αθηνᾶς ἐστι τὸ ἱερόν.

225

230

235

240

Itoni] so bei Callim. Cer. 75; bei Homer ist das i lang.

234. vestem] das Segel.

235. Die nach glücklicher Fahrt in den Hafen einlaufenden Schiffer bekränzten das Schiff; vgl. Verg. georg. I, 303 s.: ceu pressae cum iam portum tetigere carinae, puppibus et laeti nautae imposuere coronas.

237. Vgl. Verg. Aen. 2, 620: tutum patrio te limine sistam.

239. Ein ähnliches Gleichniss hat Hom. Il. 5, 522 ss.: ἀλλ ̓ ἔμενον νεφέλῃσιν ἐοικότες, ἃς τε Κρονίων νηνεμίης ἔστησεν ἐπ ̓ ἀκροπόλοισιν ὄρεσσιν ἀτρέμας, ὄφρ ̓ εἴδησι μέσ νος Βορέαο καὶ ἄλλων ζαχρηῶν ἀνέμων, οἵ τε νέφεα σκιόεντα πνοιῇσιν λιγυρῇσι διασκιδνᾶσιν ἀέν

τες.

241. ex arce] von der Akropolis; nach andern Sagen stürzte er sich von Sunium in die See hinab, die nach ihm das Aegäische Meer hiess.

« ForrigeFortsæt »