Billeder på siden
PDF
ePub

ut terrae utque novae pateant Carthaginis arces
hospitio Teucris, ne fati nescia Dido
finibus arceret. Volat ille per aëra magnum
remigio alarum, ac Libyae citus astitit oris.
Et iam iussa facit, ponuntque ferocia Poeni
corda volente deo; in primis regina quietum
accipit in Teucros animum mentemque benignam.
At pius Aeneas, per noctem plurima volvens,
ut primum lux alma data est, exire locosque
explorare novos, quas vento accesserit oras,

300

305

qui teneant, nam inculta videt, hominesne feraene,

quaerere constituit sociisque exacta referre.

Classem in convexo nemorum sub rupe cavata

310

arboribus clausam circum atque horrentibus umbris

occulit; ipse uno graditur comitatus Achate,
bina manu lato crispans hastilia ferro.
Cui mater media sese tulit obvia silva,

virginis os habitumque gerens et virginis arma,

315

Spartanae vel qualis equos Threissa fatigat

Harpalyce volucremque fuga praevertitur Hebrum.

Namque umeris de more habilem suspenderat arcum
venatrix, dederatque comam diffundere ventis,
nuda genu nodoque sinus collecta fluentes.

320

[ocr errors]

Ac prior Heus' inquit, 'iuvenes, monstrate, mearum
vidistis si quam hic errantem forte sororum,
succinctam pharetra, et maculosae tegmine lyncis
aut spumantis apri cursum clamore prementem.'

325

Sic Venus, et Veneris contra sic filius orsus: 'Nulla tuarum audita mihi neque visa sororum, o-quam te memorem, virgo? namque haud tibi vultus mortalis, nec vox hominem sonat; o dea certe, an Phoebi soror an Nympharum sanguinis una? Sis felix, nostrumque leves quaecumque laborem, et, quo sub caelo tandem, quibus orbis in oris iactemur, doceas; ignari hominumque locorumque erramus, vento huc vastis et fluctibus acti: multa tibi ante aras nostra cadet hostia dextra.'

330

Tum Venus: 'Haud equidem tali me dignor honore; 335 virginibus Tyriis mos est gestare pharetram

purpureoque alte suras vincire cothurno.
Punica regna vides, Tyrios et Agenoris urbem;
sed fines Libyci, genus intractabile bello.
Imperium Dido Tyria regit urbe profecta,
germanum fugiens. Longa est iniuria, longae
ambages; sed summa sequar fastigia rerum.
Huic coniunx Sychaeus erat, ditissimus auri
Phoenicum, et magno miserae dilectus amore,
cui pater intactam dederat primisque iugarat
ominibus. Sed regna Tyri germanus habebat
Pygmalion, scelere ante alios immanior omnes.
Quos inter medius venit furor. Ille Sychaeum
impius ante aras atque auri caecus amore
clam ferro incautum superat, securus amorum
germanae; factumque diu celavit, et aegram
multa malus simulans vana spe lusit amantem.
Ipsa sed in somnis inhumati venit imago
coniugis; ora modis attollens pallida miris
crudeles aras traiectaque pectora ferro
nudavit, caecumque domus scelus omne retexit.
Tum celerare fugam patriaque excedere suadet,
auxiliumque viae veteris tellure recludit
thesauros, ignotum argenti pondus et auri.
His commota fugam Dido sociosque parabat.
Conveniunt, quibus aut odium crudele tyranni
aut metus acer erat; naves, quae forte paratae,
corripiunt onerantque auro. Portantur avari
Pygmalionis opes pelago; dux femina facti.
Devenere locos, ubi nunc ingentia cernes
moenia surgentemque novae Carthaginis arcem,
mercatique solum, facti de nomine Byrsam,
taurino quantum possent circumdare tergo.
Sed vos qui tandem quibus aut venistis ab oris,
quove tenetis iter?' Quaerenti talibus ille
suspirans imoque trahens a pectore vocem:

"O dea, si prima repetens ab origine pergam,
et vacet annales nostrorum audire laborum,
ante diem clauso componat Vesper Olympo.
Nos Troia antiqua, si vestras forte per aures

340

345

350

355

300

365

370

375

Troiae nomen iit, diversa per aequora vectos
forte sua Libycis tempestas appulit oris.
Sum pius Aeneas, raptos qui ex hoste Penates
classe veho mecum, fama super aethera notus.
Italiam quaero patriam et genus ab Iove summo.
Bis denis Phrygium conscendi navibus aequor
matre dea monstrante viam data fata secutus;
vix septem convulsae undis Euroque supersunt.
Ipse ignotus egens Libyae deserta peragro,
Europa atque Asia pulsus.' Nec plura querentem
passa Venus medio sic interfata dolore est:

380

385

'Quisquis es, haud, credo, invisus caelestibus auras vitales carpis, Tyriam qui adveneris urbem.

Perge modo atque hinc te reginae ad limina perfer.
Namque tibi reduces socios classemque relatam
nuntio et in tutum versis Aquilonibus actam,
ni frustra augurium vani docuere parentes.
Aspice bis senos laetantes agmine cycnos,
aetheria quos lapsa plaga Iovis ales aperto
turbabat caelo; nunc terras ordine longo
aut capere aut captas iam respectare videntur :
ut reduces illi ludunt stridentibus alis
et coetu cinxere polum cantusque dedere,
haud aliter puppesque tuae pubesque tuorum
aut portum tenet aut pleno subit ostia velo.
Perge modo et, qua te ducit via, dirige gressum.'
Dixit, et avertens rosea cervice refulsit,
ambrosiaeque comae divinum vertice odorem
spiravere; pedes vestis defluxit ad imos:
et vera incessu patuit dea. Ille ubi matrem
agnovit, tali fugientem est voce secutus:
'Quid natum totiens, crudelis tu quoque, falsis
ludis imaginibus? cur dextrae iungere dextram
non datur, ac veras audire et reddere voces?'
Talibus incusat, gressumque ad moenia tendit.
At Venus obscuro gradientes aëre saepsit,
et multo nebulae circum dea fudit amictu,
cernere ne quis eos neu quis contingere posset
molirive moram aut veniendi poscere causas.

390

395

400

405

410

Ipsa Paphum sublimis abit, sedesque revisit laeta suas, ubi templum illi, centumque Sabaeo ture calent arae sertisque recentibus halant.

Corripuere viam interea, qua semita monstrat: iamque ascendebant collem, qui plurimus urbi imminet adversasque aspectat desuper arces. Miratur molem Aeneas, magalia quondam, miratur portas strepitumque et strata viarum. Instant ardentes Tyrii, pars ducere muros molirique arcem et manibus subvolvere saxa, pars optare locum tecto et concludere sulco. iura magistratusque legunt sanctumque senatum. Hic portus alii effodiunt; hinc lata theatris fundamenta petunt alii, immanesque columnas rupibus excidunt, scaenis decora alta futuris: qualis apes aestate nova per florea rura exercet sub sole labor, cum gentis adultos educunt fetus, aut cum liquentia mella stipant et dulci distendunt nectare cellas,

415

420

425

4.30

aut onera accipiunt venientum, aut agmine facto ignavum fucos pecus a praesepibus arcent;

435

fervet opus, redolentque thymo fragrantia mella.

'O fortunati, quorum iam moenia surgunt!'
Aeneas ait, et fastigia suspicit urbis.
Infert se saeptus nebula, (mirabile dictu)
per medios miscetque viris, neque cernitur ulli.
Lucus in urbe fuit media, laetissimus umbra,
quo primum iactati undis et turbine Poeni
effodere loco signum, quod regia Iuno

440

monstrarat, caput acris equi: sic nam fore bello egregiam et facilem victu per saecula gentem. Hic templum Iunoni ingens Sidonia Dido condebat, donis opulentum et numine divae, aerea cui gradibus surgebant limina nexaeque aere trabes, foribus cardo stridebat aënis.

Hoc primum in luco nova res oblata timorem leniit, hic primum Aeneas sperare salutem ausus et afflictis melius confidere rebus.

Namque sub ingenti lustrat dum singula templo

445

450

reginam opperiens, dum, quae fortuna sit urbi,

artificumque manus inter se operumque laborem miratur, videt Iliacas ex ordine pugnas

455

bellaque iam fama totum vulgata per orbem,

Atridas Priamumque et saevum ambobus Achillem.

Constitit, et lacrimans Quis iam locus,' inquit, 'Achate,
quae regio in terris nostri non plena laboris ?
En Priamus. Sunt hic etiam sua praemia laudi;
sunt lacrimae rerum et mentem mortalia tangunt.
Solve metus; feret haec aliquam tibi fama salutem.'
Sic ait, atque animum pictura pascit inani
multa gemens, largoque umectat flumine vultum.
Namque videbat, uti bellantes Pergama circum
hac fugerent Graii, premeret Troiana iuventus;
hac Phryges, instaret curru cristatus Achilles.
Nec procul hinc Rhesi niveis tentoria velis
agnoscit lacrimans, primo quae prodita somno
Tydides multa vastabat caede cruentus,
ardentesque avertit equos in castra, priusquam
pabula gustassent Troiae Xanthumque bibissent.
Parte alia fugiens amissis Troilus armis,

infelix puer atque impar congressus Achilli,
fertur equis curruque haeret resupinus inani,

lora tenens tamen; huic cervixque comaeque trahuntur

per terram, et versa pulvis inscribitur hasta.

Interea ad templum non aequae Palladis ibant
crinibus Iliades passis peplumque ferebant,
suppliciter tristes et tunsae pectora palmis:
diva solo fixos oculos aversa tenebat.
Ter circum Iliacos raptaverat Hectora muros
exanimumque auro corpus vendebat Achilles.
Tum vero ingentem gemitum dat pectore ab imo,
ut spolia, ut currus, utque ipsum corpus amici
tendentemque manus Priamum conspexit inermes.
Se quoque principibus permixtum agnovit Achivis,
Eoasque acies et nigri Memnonis arma.
Ducit Amazonidum lunatis agmina peltis
Penthesilea furens mediisque in millibus ardet,
aurea subnectens exsertae cingula mammae,

460

455

470

475

480

485

490

« ForrigeFortsæt »