DE MENTE HEROICA ORATIO HABITA IN R. NEAPOLITANA ACADEMIA XIII KAL. NOV. MDCCXXXII EXCELLENTISSIMO PRINCIPI VIRO COM. ALOYSIO THOMAE DE HARRACH NEAPOLITANI REGNI MODERATORI VIGILANTISSIMO INTEGERRIMO OPTIMO QVI QVATVOR GENEROSISSIMOS FILIOS AD EGREGIAS PACIS BELLIQVE ARTES MAIORVM ET SVO IN PRIMIS HEROICO FINXIT EXEMPLO HANC ORATIONEM QVAE STVDIOSAM LITERARVM IVVENTVTEM MANVDVCIT AD HEROICAM SAPIENTIAM COMPARANDAM PRAECEPTIS REGIA ACADEMIA NEAPOLITANA OB PLVRIMA AB EO ET MAXIMA BENEFICIA SIBI COLLATA TESTEM D. ORATIO Juvenes gloriâ, viri potentiâ, senes utilitate ducuntur. Quum um in hac Regia Academia utilissimum institutum quotannis literarum studia solemni ad vos, optimae spei adolescentes, Oratione habitâ, rite et ordine auspicandi satis diu siluisset; et huic nuper creato Ill. Praefecto, viro usquequaque doctissimo, et in vestra re literaria augenda, quam qui maxime, effuso, id de more hac statâ recurrente die in primis usurpari placuerit; me sane, qui tres supra triginta perpetuos annos Eloquentiae Professoris munere in hac ipsa fungor, et severis meditationibus literariis sum pene absumtus, novum aliquod ad vos afferre argumentum omnino decet, non sententiarum calamistris, verborumque cincinnis juveniliter exornatum, sed quam maxime fieri potest, et ipsarum rerum pondere grave et vestro uberrimo fructu refertum. Quod, quia suapte natura est amplitudinis, splendoris sublimitatisque plenissimum, in eo dissertando, fungar vice cotis, acutum Reddere quae ferrum valet, exsors ipsa secandi; et quia vos tantis promissis exciti in causa in qua vestra res agitur, jam ad attente ac benigne audiendum parati estis, in primo ingressu hujus Orationis id dabo. In literarum studia, adolescentes ingenui, incumbendum vobis est, haud sane ob fines, quibus, facile a vili vulgo sordidoque vincamini, ut ob parandas divitias; nec quibus a militibus aulicisque longe superemini, ut caussâ honorum et potentiae ; neque adeo quibus ducuntur philosophi, ipsius nempe Sapientiae desiderio, quo capti plerique omnes in umbra abditi omnem aetatem degunt, ut otiosi suâ animi tranquillitate perfruantur. Aliquid est a vobis expectandum longe praestantius. Sed quid isthuc - mirabundus aliquis vestrûm inquiet - a nobis humanâ conditione majora petis? Isthuc numero ipsum; sed ita majora, ut sint tamen vestrae naturae convenientia. A vobis, inquam, est expectandum, ut literarum studiis operam detis, qua vestram Mentem explicetis Heroicam; et Sapientiam ad generis humani felicitatem instituatis: quo consilio nedum divitiae opesque, vobis eas aspernantibus, affluent, sed ipsi honores et potentia, vos nihil tale curantes, ultro ambibunt. Neque enim sine verbi delectu et pondere dixi, ut literarum studiis Mentem Heroicam explicetis. Nam si Heroes a poetis seu dicti, seu ficti sunt, qui divinum jactabant humana certe Mens sine omni fabularum commento divinam habet originem; cui tantum deest, ut doctrinâ et eruditione explicetur. Videte, quantum a vobis humanâ conditione majora peto, ut postulem a vobis divinam prope vestrarum mentium celebrari naturam? Heros enim philosophis definitur - qui sublimia appetit: sublimia autem iisdem ipsis sunt haec optima maxima: supra naturam Deus; in natura haec spectabilium rerum universitas, in qua neque quid majus est, quam hominum genus, neque quid proinde melius, quam generis humani felicitas: ad quam unam uni unice intendunt Heroes, qui, famâ meritorum in genus humanum maxime pervagatâ, qua per populos et nationes perstrepente voce Cicero eleganter Gloriam describit, nominis sibi pariunt immortalitatem. Itaque vestra vobis studia principio ad Deum Optimum Maximum sunt dirigenda; deinde prae Dei gloriâ, qui nobis in universum genus humanum diligentiam jubet, ad generis humani felicitatem. Quum haec igitur proposita exposita ita sint, eja agite, adolescentes ad optima maxima nati, et Mente Heroica ad hanc Studiorum Universitatem animos Deo plenos appellite, ac proinde cunctis terrenis affectibus defaecatos ac puros; et cum ingenti vestro profectu experiminor divinum verum illud - Initium Sapientiae est timor Domini -. Mens enim, quae divinis rebus suâpte naturâ infinitis aeternisque oblectatur, non potest non agitare sublimia, non conari grandia, non efficere egregia: quare illa est persuasio minime temeraria viros pietate insignes, ubi literis applicuerunt, non sine certa divina ope, ut Caesarem Baronium cardinalem', aliosque quammultos cum mole, tum ingenio et doctrinâ admiranda opera lucubrasse. Dum vero isthinc Mente Heroica Sapientiam e primo limine salutatis, magno animo contemplemini quae heic vobis ob oculos sunt exposita. Qui gravissimi viri praeclaris distincti insignibus heic ab dextera consident, est publica eruditio, quam Augustus Caesar, Carolus VI Austrius, rex Hispaniarum, vobis erudiendis heic habet instructam: ut quales virtute ad Imperii Romani Regnorumque tutelam fortissimos belli duces per campos et acies sibi paravit, tales sapientia ex vobis in hac umbra comparet ad eorumdem beatitudinem: quo vos invitat et compluribus in vos legum irrogatis beneficiis, et praeclaris honoribus huic Palatinae Militiae vestrâ potissimum caussâ collatis, studiosa literarum juventus, o spes altera reipublicae, o altera praecipua sunimi Principis cura: cui administrans qui pro Rege hoc regnum summa virtute et sapientia feliciter moderatur, excellentissimus Comes Aloysius Thomas de Harrach ita' hanc Studiorum Universitatem enixe fovet, eique ita prolixe favet, ut quod antea saeculo contingebat, is trium annorum spatio quinque ex hoc Consessu Caesari commendarit antecessores, quos regios Episcopos designavit. Quantum autem in his ipsis sit doctrinae instar, etiam atque etiam cogitate: omnium aetatum, omniumque doc-. tarum gentium principes in quaque scientia scriptores quemque horum ex sua cujusque facultatis vi mente condere, ut vobis non solum promtos habeant, et ad manum paratos, sed, ubi usus opusve iis videatur, ab sese praeterea explicatos, emendatos et auctos: cui facultati quisque suae proluserunt periculosis solemnium Praelectionum intra brevissimas temporis angustias factis exsperimentis, quibus spectati in hunc Antecessorum ordinem lecti sunt. Hinc intelligite, quo onore, quantaque veneratione vos eos prosequi oporteat, quod ab eorum laeva tot amplissimi Senatores adsideant; qua loci dignitate profitentur, se suam huic publicae eruditioni accepto referre sapientiam, qua praeclarissimos in republica honores adepti sunt. Quibus argumentis plenissimis dignitatis magnum excitate animum; et magnanimitatis pulcherrimam illam notam ostendite, vos dociles, obsequentes et gratos ab his doctissimis antecessoribus castigari, doceri, corrigi; quod hi in hac, non solum Italiae, sed totius ferme Europae splendidissimâ urbe, vestram conditionem velint quam ornatissimam: et nunc patria pietate heic se vobis praebent, ut vos omnibus et cyclicis et acroamaticis, quae usquam celebrantur, disciplinis instituant: namque id est, quod haec vox Studiorum Universitas pollicetur. Et quidem certe ab his doctoribus scientiae vobis omnes sunt perdiscendae. Etenim manca et debilis institutio literaria illa est in unam, certam ac peculiarem disciplinam tota mole incumbentium: scientiae namque eâdem naturâ sunt qua virtutes; de quibus Socrates, qui in placitis habebat ipsas virtutes nihil alud esse quam scientias, omnino negabat uspiam unam esse veram, nisi ibidem ceterae omnes adessent. Quid? contraxistis frontem? an hoc dicto vestra ingenia deterrui? - Injuriam sane facitis divinae vestrarum mentium origini. Ne supina vota concipiatis, ut dormientibus vobis in sinum de coelo cadat Sapientia, ejus efficaci desiderio commoveamini, improbo invictoque labore facite vestri pericula quid possitis; conaminor quantum possitis: vestras in omnes partes versate vires; vestras mentes excutite; et incalescite Deo, quo pleni estis: eoque consilio, quod poetis natura evenit, vobis ipsis mirantibus, divina edideritis vestra ingeniorum miracula. Haec, quae dissero, literati Itali momentoso illo, |