sunt. Inspergitur farina eorum polentae modo potioni et dysintericis et coeliacis et dissoluto stomacho. Decocto etiam eorum fovere psoras et pruritum utile est.

10. Vinacei per se minus capiti aut vesicae nocent quam 14 nuclei, mammarum inflammationi utiles cum sale triti. Decoctum eorum veteres dysintericos et coeliacos iuvat et potione ac fotu.

11. Uva theriace, de qua suo loco diximus, contra serpentium ictus estur. Pampinos quoque eius edendos censent inponendosque, vinumque et acetum ex his factum auxiliarem contra eadem vim habet.

12. Uva passa quam astaphida vocant stomachum, ven- 15 trem et interanea temptaret, nisi pro remedio in ipsis acinis nuclei essent; iis exemptis vesicae utilis habetur et tussi alba utilior. Utilis et arteriae et renibus, sicut ex his passum privatim e serpentibus contra haemorroida potens. Te- 16 stium inflammationi cum farina cumini aut coriandri inponuntur, item carbunculis, articulariis morbis, sine nucleis tritae cum ruta; fovere ante vino ulcera oportet. Sanant epinyctidas et ceria et dysinteriam cum suis nucleis; et in oleo coctae gangraenis inlinuntur cum cortice raphani et melle. Podagris et unguium mobilibus cum panace et per se ad purgandum os caputque cum pipere conmanducantur.

13. Astaphis agria sive staphis, quam uvam taminiam ali- 17 qui vocant falso, suum enim genus habet, cauliculis nigris, rectis, foliis labruscae, fert folliculos verius quam acinos,

vomitionis, VTad. bac.) hydropi, V. os, a. in os, V d.

et in, VTad (Murbac.) in, ẞy. hydropicis, ad (Murhydrope, T. – febri, VT. aegrotantibus, om. Murbac. cibis si, a. cibos si, V. cibos, d. dere, V.

§ 13. acinis, V. adstringendi vim, a. adstringendum, V d. capiti, VTd. capitis, a Br. - faciant, Va. faciunt, Tdẞy. — potioni, Dalec. ad. potionis, OVTS. et dysintericis, OVT. dysentericis, adßr. in dysentericis, Dalec. dissoluto, VTad. dissolutis, P.

§ 14. utiles cum sale triti, V d. triti cum sale utiles, aẞr.

earum, V d.

vinum

ac fotu, a. et potu, V d. et fotu, ẞr. luco, V. diximus 14, 117. que, V. et vinum, a. Om. d. habet, Vad. habent, B.

§ 15. et interanea, VTad. interanea, B. De ipsa re v. Dioscor. 5, 4. temptarent, V d. his, V d. sed tussi, Dalec. haemorroidam, V. $16. articulariis, Vad. articularibus, B. si nucleis, V. et ceria, Pint. e Dioscoride. et teria, Tad. et theria, V. et ceteriam, v. Om. ß. V. commanducatur, V.

§ 17. Astafis, V. De ipsa re v. Dioscor. 4, 153. statis, V. erectis, VT.

os, ad. hos,

viridis, similis ciceri, in his nucleum triangulum. Maturescit cum vindemia nigrescitque, cum taminiae rubentis norimus acinos sciamusque illam in apricis nasci, hanc non nisi in opacis. His nucleis ad purgationem uti non censuerim propter ancipitem strangulationem, neque ad pituitam oris siccandam, quod faucis laedunt. Phthiriasi caput et relicum 18 corpus triti liberant, facilius admixta sandaraca, item pruritu et psoris; ad dentium dolores decocuntur in aceto, ad aurium vitia, rheumatismos cicatricum, ulcerum manantia. Flos tritus in vino contra serpentis bibitur; semen enim abdicaverim propter nimiam vim ardoris. Quidam eam pituitariam vocant; plagis serpentium utique inlinunt.

14. Labrusca quoque oenanthen fert satis dictam, quae a 19 Graecis ampelos agria appellata, spissis et candicantibus foliis, geniculata, rimoso cortice, fert uvas rubentis cocci modo, quae cutem in facie mulierum purgant et varos; coxendicum et lumborum vitiis tunsae cum foliis et suco prosunt. Radix decocta in aqua pota in vini Coi cyathis duobus umorem alvi ciet; ideo hydropicis datur. Hanc potius crediderim esse quam volgus uvam taminiam vocat. Utuntur ea pro amuleto 20 et ad exspuitionem sanguinis quoque adhibent, non ultra gargarizationes et, ne quid devoretur, addito sale, thymo, aceto mulso; ideo et purgationibus ancipitem putant.

15. Est huic similis sed in salictis nascens; ideo distinguitur nomine, cum eosdem usus habeat, et salicastrum vo

cineri, V. Maturescitque, a. V d. nullam, a. neque ad, V. ciendam, K. quod fauces, T.

cum, ad. Om. V. taminia, d. illam, neque, d. nec ad, aẞy. siccandam, Vad. quae fauces, Vad. fauces enim, ßy.

§ 18. relicum, V. triti liberant, V Tad. liberant triti, ẞr. — psoris, Vad. epiphoris, T. decoquntur, V. reumatismos, Vd. rheumatismum, aẞr. ulcera, K. manantium, d. enim, Vad. etiam, Dalec. Om. r. dicularem, K. plagis, Vd. et plagis, aßy.

eam pe

§ 19. dictam. Quae a, K. Ceterum v. 12, 132. 15, 29. 21, 65. 23, 8. 9. et Dioscor. 4, 180. a Graecis, V d. Graecis, a. appellata, ad. appellatur, VBY. uvas, ad. quas, V. varos, Ka. varios, V. variis, dß. Coi, an Omitt. V Td. Et quamquam Dioscorides quoque nihil de Coo vino dicit, sim, pliciter vinum memorans, adiectivum tamen illud gentile retinendum fuit propter 27, 44., ubi Plin. hunc locum ad verbum repetit. ideo, ad. et ideo, V T.

$ 20. expuitionem, codd. Gel. expiationem, VTad (codd. Barbari). sanguinis, VTad. sanis, K. et ultra ad gargarizationes, Dalec. thymo, a d. cymo, V. ideo et, a. ideo, d. idem et, V. iidem et, r. ancipiti temptant, d. Est, Va. Et, d. saliscastrum, a.

catur.

Scabiem et pruriginem hominum quadripedumque aceto mulso trita haec efficacius tollit.

16. Vitis alba est quam Graeci ampeloleucen, alii staphy- 21 len, alii melothron, alii psilotrum, alii archezostim, alii cedrostim, alii madon appellant. Huius sarmenta longis et exilibus internodiis geniculata scandunt; folia pampinosa ad magnitudinem hederae dividuntur ut vitium. Radix alba,

grandis, raphano similis initio; ex ea caules asparagi similitudine exeunt. Hi decocti in cibo alvom et urinam cient; 22 folia et caules exulcerant corpus, utique ulcerum phagedaenis et gangraenis tibiarumque taedio cum sale inlinuntur. Semen in uva raris acinis dependet, suco rubente, postea crocino. Novere id qui coria perficiunt; illo enim utuntur. Psoris et lepris inlinitur; lactis abundantiam facit coctum cum tritico potumque. Radix numerosis utilitatibus nobilis contra ser- 23 pentium ictus trita drachmis duabus bibitur; vitia cutis in facie varosque et lentigines et suggillata emendat et cicatrices, eademque praestat in oleo decocta; datur et comitialibus potus, item mente conmotis aut vertigine laborantibus drachmae pondere cotidie anno toto; et ipsa autem largior aliquando sensus purgat. Illa vis praeclara, quod ossa infracta 24 extrahit in aqua inposita ut bryonia, quare quidam hanc albam bryoniam vocant; alia vero nigra efficacior in eodem usu cum melle et ture. Suppurationes incipientis discutit, veteres maturat et purgat; ciet menses et urinam. Ecligma 25

alii staphylen, Dioscor. 4, 181. huius libri.

§ 21. ampeloleucen, V. ampelon leucen, d. ampelon leuchen, a. 9. alii stafilen, Vd. a fistafilen, a. alii ophiostaphylon, Barbar. e Br. Scripturam a nobis receptam tuentur etiam codd. indicis melotrum, d. cedrostim, Barbar. cedrosin, V a. cedrusin, d. agrostin, T. ex ea, V d. ex eo, a. asparagis, d.

§ 22. Hi decocti, a. idecocti, V. Iidem decocti, T. Idem decocti, d. Idem cocti, 0. cient, V d. gignit, a. taedio cum; pro his vv. habent taedioque cum a, taediumque cum Vd. Fructus in uva, Dalec. rasis, a. crocino, VT

varisque, V1. variisque, V 2.

(Murbac. ap. Cornar. ad Dioscor. 4, 161.) croci, adßr. § 23. in facie, omitt. Td. in oleo decocta, VTad. decocta in oleo, Br. datur, VTad (Murbac.) Decoctae datur, ẞy. et comitialibus, Vd. in comitialibus, a. aut vertigine, VTd. et vertigine, αβγ. aliquando, Vad. aliquanto, βγ. ὑποταράττει δὲ ἐνίοτε τὴν διάνοιαν, Dioscor., unde Cornar. probabiliter turbat coniicit.

§ 24. fracta, a. inpota, a. ut, codd. Barbari. aut, V d. et, K. Om. a. bryenia, codd. Barbari. alia, ad. aliam, VK'. alba, K2. nigra, ad. nigram, VK. efficaciorem in eodem usu. Cum melle et ture suppurationes, K. messes, V. § 25. Eligma, Vd.

ex ea fit suspiriosis et contra lateris dolores, volsis, ruptis. Splenem ternis obolis pota triginta diebus consumit; inlinitur eadem cum fico et pterygiis digitorum. Ex vino secundas feminarum adposita trahit et pituitam drachma pota in aqua mulsa. Sucus radicis colligi debet ante seminis matu- 26 ritatem, qui inlinitos per se et cum ervo laetiore quodam colore et cutis teneritate mangonicat, serpentis fugat. Tunditur ipsa radix cum fico pingui erugatque corpus, si statim bina stadia ambulentur; alias vitiet, nisi frigida statim abluatur. Iucundius hoc idem praestat nigra vitis, quoniam alba pruritum adfert.

17. Est ergo et nigra quam proprie bryoniam vocant, alii 27 Chironiam, alii gynaecanthen aut aproniam, similem priori praeterquam colore; huius enim nigrum esse diximus. Asparagos eius Diocles praetulit veris asparagis in cibo urinae ciendae lienique minuendo. In frutectis et harundinetis maxume nascitur. Radix foris nigra, intus buxeo colore, ossa 28 infracta vel efficacius extrahit quam supra dicta; ceterum eidem peculiare est, quod iumentorum cervicibus unice medetur. Aiunt, si quis villam ea cinxerit, fugere accipitres tutasque fieri villaticas alites. Eadem in iumento homineque flemina aut sanguinem qui se ad talos deiecerit circumligata sanat. Et hactenus de vitium generibus.

18. Musta differentias habent naturalis has, quod sunt can- 29

§ 26. Succus radicis colligi debet; haec verba Dalec. et Hard. 7 ex Dioscoride, qui ait: χυλίζεται δὲ ἡ ῥίζα αὐτῆς ἔαρος· πίνεται δὲ σὺν μελικράτῳ ὁ χυλὸς πρὸς τὰ αὐτά, ἄγων φλέγμα, ita disponunt: succus radicis. Colligi debet ante rell. At malo hoc quoque loco Plinii errorem agnoscere, quam vim inferre eius sermoni, qui, ubi de singulis partibus medicis alicuius herbae loquitur, numquam ceterae orationi postponit, sed semper ab iis novam periodum incipit, ut nihil dicam de pronomine qui statim sequente, quod ex Dalecampii interpunctione miram quandam emphasin prae se ferens consuetudini Plinii prorsus refragatur. seminis maturitatem, Vad. maturitatem seminis, Pr. inlinitos, V. illinitos, T. illitus, adßr. mangonicat, a. mangonigat, Vd. mangonizat, By, Huic voci addunt corpore a, corpora Br, quorum nihil habent VTd. serpentes fugat, a. Omitt. VTdr (Murbac.) 7. fico pingui, V. ficu pingui, d. pingui fico, aßy. vitiet, V. uretet, ad. urit, Br. statim, VTK d. Omitt. aẞr. vitis, a. vitio, Vd.

-

si

§ 27, bryoniam, v. Dioscor. 4, 182. Ceterum in Vd desunt § 27-30. milis priori pr. acini colore, Dalec. colorem, a. enim nigrum, a (codd. Gel.)

dida aut nigra aut inter utrumque, aliaque ex quibus vinum fiat, alia ex quibus passum; cura differentias innumerabilis facit. In plenum ergo haec dixisse conveniat. Mustum omne stomacho inutile, venis iucundum; a balineis raptim et sine interspiratione potum necat; cantharidum naturae adversatur, item serpentibus, maxume haemorroidi et salamandrae. Ca- 30 pitis dolores facit, et gutturi inutile; prodest renibus, iocineri et interaneis vesicae; conlevat enim ea. Privatim contra buprestim valet, contra meconium, lactis coagulationem, cicutam, toxica, dorycnium, ex oleo potum redditumque vomitionibus. Ad omnia infirmius album, iucundius passi mustum, et quod minorem capitis dolorem adferat.

19. Vini genera differentiasque perquam multas exposui- 31 mus et fere cuiusque proprietates; neque est ulla pars difficilior tractatu aut numerosior, quippe cum sit tardum dictu pluribus prosit an noceat. Praeterea quam ancipiti eventu potum statim auxilium fit aut venenum! Etenim de natura ad remedia tantum pertinente nunc loquimur. Unum de dando 32 eo volumen Asclepiades condidit ab eo cognominatus; qui postea vero de volumine illo disseruere, innumeri. Nos ista Romana gravitate artiumque liberalium adpetentia non ut medici sed ut indices salutis humanae diligenter distinguemus. De generibus singulis disserere inmensum et inexplicabile est discordibus medicorum sententiis.

enim colorem nigrum, codd. Barbari. diximus § 24.

Asparagos eius, codd.

Gel. Asparago eius, a. cuius asparagos similes, codd. Barbari.

§ 28. buxeo, om. a. dicta § 24. eadem, a. est, om. a.

in villa, r.

ea cinxerit, margo Dalec. ea tinxerit, codd. Gel. B. extinxerint, a. extruxerit, r. ea praecinxerit, Hard. y. fieri villaticas alites, codd. Barbari. aves fieri villarum aliter, a. flemina, a. phlegma, codd. Gel. ß.

§ 29. aliaque ex quibus — passum, codd. Gel. alia ex alia ex quibus passum, a. balneis, a. sine; pro h. v. habet simul a.

§ 30. eas, a.

§ 31. est.ulla, V d. ulla, aßy. arduum, Hard. auxilio, T. quae ad remedia tantum pertinet, r.

potum, VTd. potu, a ẞr.

cognominatus, advρy.

§ 32. dando eo, Vad. dando et, &py. dando, B. cognominatis, V. cognominatum, By. At cum hoc de volumine, quod totum de vini usu medico agit, non nisi inepte dici possit, codicum quamvis partim minoris ordinis scripturam praeferendam duxi, ut iam agatur de cognomine hinc Asclepiadi dicto nobis nunc incognito. postea vero, Vd. vero postea, apr. vero post illum, T. volumine, delet Pint. innumeri, TK. innumera, Vadßy. condidit. Ab eo cognominati qui postea fuere, de volumine innumera, Gron. medicis, V. indices, . iudices, Vadẞy. distinguimus, a.