celeritati partus conferre multum putent radicem acetabuli mensura in aqua potam, efficacius recentem quam aridam. Quidam adversus scorpionum ictus decem bacas dari iubent potui, item et in remedio uvae iacentis quadrantem pondo bacarum foliorumve decoqui in aquae sextariis tribus ad tertias, eam calidam gargarizare et in capitis dolore inpari numero bacas cum oleo conterere et calefacere. Laurus Del- 157 phicae folia trita olfactaque subinde pestilentiae contagia prohibent, tanto magis si et urantur. Oleum ex Delphica ad cerata acopumque, ad perfrictiones discutiendas, nervos laxandos, lateris dolores, febris frigidas utile est, item ad aurium dolorem in mali punici cortice tepefactum. Folia decocta ad tertias partis aquae uvam cohibent gargarizatione, potu alvi dolores intestinorumque, tenerrima ex his trita in vino papulas pruritusque inlita noctibus. Proxume valent cetera lau- 158 rus genera; laurus Alexandrina sive Idaea partus celeres facit radice pota trium denariorum pondere in vini dulcis cyathis tribus; secundas etiam pellit mensesque. Eodem modo pota daphnoides sive his nominibus quae diximus silvestris laurus prodest, alvom solvit vel recenti folio vel arido drachmis tribus cum sale in hydromelite; manducata pituitas extrahit, folium et vomitus, stomacho inutile; sic et bacae quinae denae purgationis causa sumuntur.

IX. 81. Myrtus sativa candida minus utilis medicinae 159 quam nigra. Semen eius medetur sanguinem exscreantibus, item contra fungos in vino potum; odorem oris conmendat

nes V. — febris, V. febres, adɣ. febresque, ß. noctibusque, V.

§ 158. laurus, a. laurusque, V. laurorum, Tdr. lauri, B. De lauru Alexandrina v. Dioscor. 4, 145. Idaea, a. Ideae, V. Idee, d. partuus, V. mensesque eodem modo pota. Daphnoides, dß. Meliorem interpunctionem cum Va restituit Hard. ex Dioscor. 4, 146. dapnoides, V. sive omissis iis, K. diximus 15, 132. in hydromelite; manducata pituitas, Murbac. ap. Cornar. ad Dioscor. 4, 128. in hydromelite manducata. Pituitas, Vadẞy. èπiтηdεúovτai δὲ (ἀποφλεγματισμοὶ) διαμασσωμένων τούτων, δαφνοειδούς σπέρματος κτέ. Dioscor. eupor. 1, 5. quinae denae, a. quinae dinae, V. qui in edine, Td. quinae denaeve, ß. § 159. utilis, VT. 1, 155. nigre, d.

inutilis, d. utile, a. utilis est, Br. Ceterum v. Dioscor. item, om. K. Mihi ideo scribendum videtur.

vel pridie conmanducatum; item apud Menandrum Synaristosae hoc edunt. Datur et dysintericis idem denari pondere in vino; ulcera difficilia in extremitatibus corporis sanat cum vino subfervefactum. Inponitur lippitudini cum polenta et 160 cardiacis in mamma sinistra et contra scorpionis ictum in mero et ad vesicae vitia, capitis dolores, aegilopas antequam suppurent, item tumoribus exemptisque nucleis in vino vetere tritum eruptioni pituitae. Sucus feminis alvom sistit, urinam ciet; ad eruptiones pusularum pituitaeque cum cerato inlinitur et contra phalangia; capillum denigrat. Lenius suco 161 oleum est ex eadem myrto, lenius et vinum quo numquam inebriantur; inveteratum sistit alvom et stomachum, tormina sanat, fastidium abigit. Foliorum arentium farina sudores cohibet inspersa vel in febri, utilis et coeliacis, procidentiae volvarum, sedis vitiis, ulceribus manantibus, igni sacro fotu, capillis fluentibus, furfuribus, item aliis eruptionibus, ambustis. Additur in medicamenta quae liparas vocant eadem 162 de causa qua oleum ex his efficacissimum ad ea quae in umore sunt, tamquam in ore et volva. Folia ipsa fungis adversantur trita ex vino, cum cera vero articulariis morbis et collectionibus; eadem in vino decocta dysintericis et hydropicis potui dantur; siccantur in farinam quae inspergitur ulceribus aut haemorragiae. Purgant et lentigines, pterygia 163 et paronychia et epinyctidas, condylomata, testis, taetra ulcera, item ambusta cum cerato. Ad auris purulentas et foliis

محمد

idem

Menandrum p. 157. Meinek. ed. 1. edunt, a. aedunt, V. edant, d. denarii, V. item denarii, Td. denarii, aßy. ulcera, ad. vel cera, V. § 160. ictum, Vad. ictus, ẞr.. mero et ad vesicae, a. meto et ad vesicae, V. meteta uvae siccae, d. dolores, a. dolore, V d. aegilopas, Vd. et aegilopas, αβγ. supurent, V. exemptisque, a. exeuntisque, V d. eruptioni, ita nos scripsimus. eruptionis, V d. eruptionibus, aẞy. sistit, a. institit, V d. sularum, Vad. pustularum, ß. — flangia, V.

--

ри

§ 161. inebriantur, VTKad. inebriatur, ẞr. sistunt, a. fastigium, V. argentium, Vd. procidentiae, Vd. et providentiae, a. et procidentiae, By. vulvarum, ad. vulnerum, V. aliis, Vad. papularum, K.

§ 162. Additur, VTad. Additur quoque, Br. medicamenta, VTKd. medicamento, a (codd. Barbari) By. quae, TK d. ad quod, V. quod, a (codd. Barbari) By. liparas, codd. Barbari. lepras, VTd. lephras, a. Eodem prorsus modo dixit Plin. Addunt et in medicamenta quae vocant liparas 33, 105. eademque de causa oleum, r. — articulariis, ad. articularis, V. articularibus, B. inspergiturque, a.

-

§ 163. Purgat, K. paronycia, ad. paronscia, V. paronychias, Dalec. γ. epinyctida, a. tetra, ad. tera, V. crementis, V. et decocto, ad (codd. Gel.) decocto, VT. et in antidota, ad. et antidota, V.

cali

crematis utuntur et suco et decocto; conburuntur et in antidota; item cauliculi flore decerpti et in fictili novo operto cremati in furno, dein triti ex vino; et ambustis foliorum cinis medetur. Inguen ne intumescat ex ulcere, satis est surculum tantum myrti habere secum nec ferro nec terra con

tactum.

82. Myrtidanum diximus quomodo fieret. Volvae prodest 164 adpositu, fotu et inlitu, multo efficacius et cortice et folio et semine. Exprimitur et foliis sucus mollissimis in pila tunsis, adfuso paulatim vino austero, alias aqua caelesti; atque etiam expresso utuntur ad oris, sedis ulcera, volvae et ventris, capillorum nigritiam, alarum perfusiones, purgationes lentiginum et ubi constringendum aliquid est.

83. Myrtus silvestris sive oxymyrsine sive chamaemyrsine 165 bacis rubentibus et brevitate sativa distat. Radix eius in honore est, decocta vino ad renium dolores pota et difficili urinae praecipueque crassae et graveolenti, morbo regio, volvarum purgationi trita cum vino; cauliculi quoque incipientes asparagorum modo in cibo sumpti et in cinere cocti. Semen cum vino potum aut oleo et aceto calculos frangit, 166 item in aceto et rosaceo tritum capitis dolores sedat, et potum morbum regium. Castor oxymyrsinen myrti foliis acutis, ex qua fiunt ruri scopae, ruscum vocavit, ad eosdem usus. Et hactenus habent se medicinae urbanarum arborum; transeamus ad silvestris.

culis, V.

flore decerpti, Vd. florentes decerpti, K. Om. a. in, dẞy. Om. a. fictili novo, VT. ficti novo, d. novo fictili, ne; pro his vv. habet Inguine a, Inguen si V, In ungue et d.

aẞy.

et in, VT. Inguen

ex ulcere, a. ex

ulcerare, V d. est, om. d. myrti contactum, om. a. nec ferro, Vd. non ferro, Br.

§ 164. diximus 14, 104. Add. Dioscor. 1, 156. appositu, V Tad. appositum, B. inlito multu, V. etiam, Vad. ita, Br. sedis, Vd. sedisque, aẞr. alarum, Dalec. malarum, Vaßy. mamillarum, Td. Eŋpà dè lɛĩa (μúρτov φύλλα) — — χρησίμως καταπάσσεται καὶ καθύγραις μασχάλαις, Dioscor. 1,155. § 165. sativa, V. a sativa, adẞr. Ceterum v. Dioscor. 4, 144. pota, a. potu, V d. graveolenti, ad. grave olentum, V. graviter olenti, K. vulvarum, Vad. et vulvarum, Br. sumptis, V d. et in, Va. et, d. coctis, d. § 166. et aceto, VTad. aut aceto, Br. idem, Dalec. morbum; haec vox ultima est codicis a in hoc libro. hanc myrti, Dalec. folüsque, V d. ruris copiae, V d. usus commendans vel et ad eosdem usus commendavit, Dalec. ita se, Dalec.

dolorem, d.

C. PLINI SECUNDI

NATURALIS HISTORIAE

LIBER XXIIII.

CAP. I. SECT. 1. Ne silvae quidem horridiorque naturae § 1 facies medicinis carent, sacra illa parente rerum omnium nusquam non remedia disponente homini ut medicina fieret etiam solitudo ipsa, sed ad singula illius discordiae atque concordiae miraculis occursantibus. Quercus et olea tam pertinaci odio dissident ut altera in alterius scrobe depactae moriantur, quercus vero et iuxta nucem iuglandem. Pernicialia et brassicae cum vite odia; ipsum olus, quo vitis fugatur, adversum cyclamino et origano arescit. Quin et an- 2 nosas iam et quae sternantur arbores difficilius caedi, celerius inarescere tradunt, si prius manu quam ferro attingantur; pomorum onera a iumentis statim sentiri ac, nisi prius ostendantur his, quamvis pauca portent sudare illico. Ferulae asinis gratissimo sunt in pabulo, ceteris vero iumentis praesentaneo veneno, qua de causa id animal Libero patri adsignatur cui et ferula. Surdis etiam rerum sua cuique sunt 3

Ad hunc librum toti sunt excussi Va (omissis in hoc §§ 1. 7.) d. Principio codicis a antiqua manus haec adscripsit: „Initium XXIIII. libri deē trium capitulorum sententiis absentibus. de cetero totum est.”

--

§ 1. naturae, V. narratae, d. opponente, K. medicinae vireret, K. solido, d. ad singula, Td. ad stigula, V1. et est gula, V 2. VT. atque concordiae, om. T. occurrentibus, Td. ipsumque, B.

§ 2. iam, om. T. sternantur, VT d. ac celerius, Br. inarescere, d. marcescere, tur, V. gratissimo, VTd. gratissimae, ß.

illius, d. illis, ipsum, VTd.

sternuntur, ß. celerius, VTd. V. maturescere, T. attinguan

assignant, cui et ferulam, K.

venena ac minumis quoque. Philyra coci et polline nimium salem cibis eximunt; praedulcium fastidium sal temperat. Nitrosae aut amarae aquae polenta addita mitigantur ut intra duas horas bibi possint, qua de causa in saccos vinarios additur polenta; similis vis Rhodiae cretae et argillae nostrati. Concordia valent, cum pix oleo extrahitur, quando utrumque pinguis naturae est; oleum solum calci miscetur, quando utrumque aquas odit. Cummis aceto facilius eluitur, atramentum aqua; innumera praeterea alia quae suis locis dicentur adsidue. Hinc nata medicina; haec sola naturae pla- 4 cuerat esse remedia parata volgo, inventu facilia ac sine inpendio et quibus vivimus. Postea fraudes hominum et ingeniorum capturae officinas invenere istas in quibus sua cuique homini venalis promittitur vita. Statim compositiones et mixturae inexplicabiles decantantur, Arabia atque India in medio aestumantur ulcerique parvo medicina a rubro mari inputatur, cum remedia vera cotidie pauperrimus quisque cenet. Nam si ex horto petantur aut herba vel frutex quae- 5 ratur, nulla artium vilior fiat. Ita est profecto, magnitudo populi perdidit ritus vincendoque victi sumus; paremus externis et una artium inperatoribus quoque inperaverunt. Verum de his alias plura.

II. 2. Loton herbam itemque Aegyptiam eodem nomine, 6 alias et Syrticam arborem, diximus suis locis. Haec lotos,

in

§ 3. Phylira, V. pilline, V. saccos, V d. et in saccos, B.

cibis, V. cibi, dßy. mitigaretur, V. vis, d. suis, V. nostrati, V Td. nostratis, ß. Concordia valent cum, Vd (codd. Gel.) concordia valentium., T. valet, K. pix, Td (codd. Gel.) pia, V. — quando utrumque, V d. quoniam utrumque, T. Cummis, ita nos scripsimus coll. ad 32, 24. Gummis, Vr. Commi, O. Gummi, dß. praeterea alia, d. alia praeterea, V. alia praetereo, Gronov. At eadem prorsus breviloquentia Milia praeterea, sc. dicere possum, usus est Plin. 8, 102. adsidue, delet Pint.

medicinae, V d.

ve

§ 4. Hic, V d. et quibus, VTd. ex quibus, ẞ. ac sine impendio eorum, quibus, Pint. bibimus, d. sitas, V. quique, V'. nali syromititur vitia, V. venalis vita promittitur, Td. cum positiones, V. decantatur, V. media, VTd. medendo, K. remedia, Hard. imponitur, K'. impenditur, K2. quisque, om. d1. coenet. Nam, d. centenam, V.

§ 5. ortu, V. fiat, V. fiet, Td. magnitudine, Vd. populi, VTd. populi Romani, Br. vincendoque, VTd. vincendo, B. imperaverunt, VTd.

imperat, B. Verum, om. V.

§ 6. Lothon herba, V. Aegyptia, V. diximus 13, 104. coll. Dios

cor. 1, 171.

PLIN. IV.

4