Quique novas alitis nonnullo semine fruges,
Quique satis largum coelo demittitis imbrem.

Tuque adeo, quem mox quae sint habitura Deorum Concilia, incertum est, urbisne invisere, Caesar, Terrarumque velis curam : et te maximus orbis Auctorem frugum, tempestatumque potentem Accipiat, cingens materna tempora myrto: An Deus immensi venias maris, ac tua nautae Numina sola colant: tibi serviat ultima Thule, Teque sibi generum Tethys emat omnibus undis.

92.

Hic rerum urbanarum status erat, cum Pannonicas legiones seditio incessit; nullis novis causis, nisi quod mutatus princeps licentiam turbarum, et ex civili bello spem praemiorum ostendebat. Castris aestivis tres simul legiones habebantur, praesidente Iunio Blaeso; qui, fine Augusti et initiis Tiberii auditis, ob iustitium aut gaudium intermiserat solita munia. Eo principio lascivire miles, discordare, pessimi cuiusque sermonibus praebere aures, denique luxum et otium cupere, disciplinam et laborem adspernari. Erat in castris Percennius quidam, dux olim theatralium operarum, dein gregarius miles, procax lingua, et miscere coetus histrionali studio doctus. Is imperitos animos, et, quaenam post Augustum militiae conditio, ambigentes, impellere paulatim nocturnis colloquiis, aut flexo in vesperam die, et, dilapsis melioribus, deterrimum quemque congregare. Postremo, promtis iam et aliis seditionis ministris, velut concionabundus interrogabat.

93.

Proxima lux vacua est. At tertia dicta Quirino.

Qui tenet hoc nomen, Romulus ante fuit:
Sive quod hasta curis priscis est dicta Sabinis,
Bellicus a telo venit in astra deus:

Sive suo regi nomen posuere Quirites:
Seu quia Romanis iunxerat ille Cures.

Nam pater armipotens postquam nova moenia vidit,
Multaque Romulea bella peracta manu,
"Iuppiter," inquit "habet Romano potentia vires :
Sanguinis officio non eget illa mei.

Redde patri natum. Quamvis intercidit alter,
Pro se proque Remo qui mihi restat, erit.
‘Unus erit, quem tu tolles in caerula caeli'
Tu mihi dixisti : sint rata dicta Iovis."
Iuppiter annuerat.

Nutu tremefactus uterque

Est polus, et caeli pondera movit Atlas.

94.

At rapta

Iam admodum mitigati animi raptis erant. rum parentes tum maxime sordida veste lacrimisque et querellis civitates concitabant. Nec domi tantum indignationes continebant, sed congregabantur undique ad Titum Tatium, regem Sabinorum, et legationes eo, quod maximum Tatii nomen in iis regionibus erat, conveniebant. Caeninenses Crustuminique et Antemnates erant, ad quos eius iniuriae pars pertinebat. Lente agere his Tatius Sabinique visi sunt; ipsi inter se tres populi communiter bellum parant. Ne Crustumini quidem atque Antemnates pro ardore iraque Caenin

Sed

ensium satis se inpigre movent: ita per se ipsum nomen Caeninum in agrum Romanum impetum facit. effuse vastantibus fit obvius cum exercitu Romulus, levique certamine docet vanam sine viribus iram esse. Exercitum fundit fugatque, fusum persequitur; regem in proelio obtruncat et spoliat; duce hostium occiso urbem primo impetu capit.

95.

Ibitis Aegaeas sine me, Messala, per undas,
O utinam memores ipse cohorsque mei:
Me tenet ignotis aegrum Phaeacia terris :
Abstineas avidas, Mors precor atra, manus.
Abstineas, Mors atra, precor: non hic mihi mater
Quae legat in maestos ossa perusta sinus,
Non soror, Assyrios cineri quae dedat odores
Et fleat effusis ante sepulcra comis,
Delia non usquam ; quae me cum mitteret urbe,
Dicitur ante omnes consuluisse deos.

Illa sacras pueri sortes ter sustulit; illi

Rettulit e triviis omina certa puer.

Cuncta dabant reditus: tamen est deterrita nunquam,
Quin fleret nostras prospiceretque vias.
Ipse ego solator, cum iam mandata dedissem,
Quaerebam tardas anxius usque moras.
Aut ego sum causatus aves aut omina dira,
Saturnive sacram me tenuisse diem.
O quotiens ingressus iter mihi tristia dixi
Offensum in porta signa dedisse pedem!
Audeat invito ne quis discedere Amore,
Aut sciat egressum se prohibente deo.

96.

Interea Dryadum sylvas saltusque sequamur Intactos, tua, Maecenas, haud mollia iussa. Te sine nil altum mens inchoat: en age, segnes Rumpe moras: vocat ingenti clamore Cithaeron, Taygetique canes, domitrixque Epidaurus equorum : Et vox assensu nemorum ingeminata remugit. Mox tamen ardentes accingar dicere pugnas Caesaris, et nomen fama tot ferre per annos, Tithoni prima quot abest ab origine Caesar.

Seu quis, Olympiacae miratus praemia palmae, Pascit equos, seu quis fortes ad aratra iuvencos; Corpora praecipue matrum legat. Optima torvae Forma bovis, cui turpe caput, cui plurima cervix, Et crurum tenus a mento palearia pendent. Tum longo nullus lateri modus: omnia magna: Pes etiam, et camuris hirtae sub cornibus aures. Nec mihi displiceat maculis insignis et albo : Aut iuga detrectans, interdumque aspera cornu, Et faciem tauro propior: quaeque ardua tota, Et gradiens ima verrit vestigia cauda.

97.

Sed mihi, haec ac talia audienti, in incerto iudicium est, fato-ne res mortalium et necessitate immutabili, an forte volvantur : quippe sapientissimos veterum, quique sectam eorum aemulantur, diversos reperies; ac multis insitam opinionem, non initia nostri, non finem, non denique homines Diis curae: ideo creberrime et tristia in bonos, et laeta apud deteriores esse. Contra

alii, fatum quidem congruere rebus, putant, sed non e vagis stellis, verum apud principia et nexus naturalium causarum ac tamen electionem vitae nobis relinquunt; quam ubi elegeris, certum imminentium ordinem: neque mala vel bona, quae vulgus putet: multos, qui conflictari adversis videantur, beatos, ac plerosque, quamquam magnas per opes, miserrimos; si illi gravem fortunam constanter tolerent, hi prospera inconsulte utantur. Caeterum plurimis mortalium non eximitur, quin primo cuiusque ortu ventura destinentur: sed quaedam secus, quam dicta sint, cadere, fallaciis ignara dicentium: ita corrumpi fidem artis, cuius clara documenta et antiqua aetas et nostra tulerit. Quippe a filio eiusdem Thrasylli praedictam Neronis imperium in tempore memorabitur, ne nunc incepto longius abierim.

98.

Ludi magister, parce simplici turbae :
Sic te frequentes audiant capillati
Et delicatae diligat chorus mensae,
Nec calculator nec notarius velox
Maiore quisquam circulo coronetur.
Albae leone flammeo calent luces
Tostamque fervens Iulius coquit messem.
Cirrata loris horridis Scythae pellis,
Qua vapulavit Marsyas Celaenaeus,
Ferulaeque tristes, sceptra paedagogorum,
Cessent et Idus dormiant in Octobres :
Aestate pueri si valent, satis discunt.