Com mortandade subita consterne. Elle, que, a Turno investigando, os lumes Deita em redor, quieta e impune avista A perfida muralha; em Marte acceso Traça plano maior. Mnestheu, Sergesto, Seresto forte avoca; de uma altura
Onde reune os seus de escudo e lança :
« Todos, brada, obedeçam-me de prompto;
Jupiter he por nós, executai-me
Não frouxos o repente. Hoje a cidade, Causa do mal, os reinos de Latino, Se o freio me refusam não submissos, Destruo, assolo os tectos fumegantes. Esperarei que a Turno já vencido A justa apraza? Da nefanda guerra
Eis, cidadãos, a summa, eis o remate :
Sus, reclame-se o pacto a ferro e fogo. »
Dianteiro na amêa a dextra ferra; Grita e accusa a Latino; os céos attesta Que á batalha he forçado, que hostilmente Os de Italia o aggrediram duas vezes, Duas tambem ás convenções faltaram. Dentro lavra a discordia: espavoridos
Uns abrir ao Troiano as portas querem,
Aos merlões mesmo o rei comsigo arrastam ;
Armam-se outros e insistem na defensa:
Tal, se na cresta o latebroso pomes O rustico enche de vapor amargo,
Trepido errando o enxame em cereos vallos Zumbe, a colera aguça; olor nos tectos Forte recende, um murmurinho cego No oco soa, e no ar se engloba o fumo.
Mais quebranta os Latinos um desastre, Que a cidade revolve e em lucto immerge: Vendo a rainha do inimigo a entrada,
Incessi muros, ignes ad tecta volare,
Nusquam acies contra Rutulas, nulla agmina Turni; Infelix pugnæ juvenem in certamine credit Exstinctum, et subito mentem turbata dolore,
Se causam clamat crimenque caputque malorum; Multaque per mæstum demens effata furorem, Purpureos moritura manu discindit amictus, Et nodum informis leti trabe nectit ab altâ.
Quam cladem miseræ postquam accepêre Latinæ, Filia prima manu flavos Lavinia crines Et roseas laniata genas; tum cetera circum Turba furit; resonant latè plangoribus ædes. Hinc totam infelix vulgatur fama per urbem: Demittunt mentes; it scisså veste Latinus, Conjugis attonitus fatis urbisque ruinâ, Canitiem immundo perfusam pulvere turpans; Multaque se incusat, qui non acceperit ante Dardanium Ænean generumque adsciverit ultro. Interea extremo bellator in æquore Turnus Palantes sequitur paucos, jam segnior, atque Jam minus atque minus successu lætus equorum: Attulit hunc illi cæcis terroribus aura
Commixtum clamorem, arrectasque impulit aures Confusæ sonus urbis et illætabile murmur. Hei mihi quid tanto turbantur mœnia luctu? Quisve ruit tantus diversâ clamor ab urbe ? Sic ait, adductisque amens subsistit habenis. Atque huic, in faciem soror ut conversa Metisci Auriga currumque et equos et lora regebat, Talibus occurrit dictis: Hàc, Turne, sequamur Trojugenas, quà prima viam victoria pandit; Sunt alii qui tecta manu defendere possint. Ingruit Æneas Italis et prælia miscet;
Et nos sæva manu mittamus funera Teucris. Nec numero inferior, pugnæ nec honore recedes. Turnus ad hæc :
O soror, et dudum agnovi, cùm prima per artem Fœdera turbâsti teque hæc in bella dedisti: Et nunc nequidquam fallis, dea. Sed quis Olympo Demissam tantos voluit te ferre labores?
Pelas casas o incendio, e que nem Turno Comparece nem Rutula phalange,
Morto o mancebo no conflicto julga, E em turbida agonia a triste clama
Que de mal tanto e crime he fonte e causa; Vocifera sem tento, e furibunda
Rasga o manto purpureo, e atando um laço, De alta viga pendeu com morte informe. Corre a fatal noticia: as roseas faces A filha dilacera e as flavas tranças; Mestas em torno as damas esbravejam ; O pranto a regia estruge. Divulgada A cruel fama, os corações prosterna : A cidade em ruina, a esposa extincta, Latino attonito espedaça as vestes, As cãs em pó denigre enxovalhadas; Muito se accusa de não ter a Enéas De grado recebido e acceito genro.
Remoto o bellaz Turno, menos lesto,
Já dos frouxos cavallos descontente,
Persegue uns trasmalhados: eis que as auras Trazem-lhe terror cego e vozeria, E os ouvidos attentos lá percebem Múrmuro desalegre e som confuso. << Ai! que rumor tamanho, que tristeza Rue dos oppostos perturbados muros ? »> Dice, e as bridas retem, sem tino estaca. Mas a irmã, que em Metisco disfarçada Regía o coche, lhe tornou. « Sigamos A via, Turno, que a victoria indica; Braços ha na cidade que a defendam. Se ataca Enéas e atropela os nossos, Com fero estrago os seus tambem rendamos : Não te irás inferior na gloria e feitos. >> Turno: « Irmã, respondeu, muito ha conheço, Es tu que arteira desmanchando o ajuste, Na acção te ingeres não me enganas, deusa. Quem te enviou do Olympo a tantas lidas?
An fratris miseri letum ut crudele videres?
Nam quid ago? aut quæ jam spondet fortuna salutem? Vidi oculos ante ipse meos me voce vocantem Murranum, quo non superat mihi carior alter, Oppetere ingentem atque ingenti vulnere victum. Occidit infelix, ne nostrum dedecus Ufens Aspiceret Teucri potiuntur corpore et armis. Exscindine domos (id rebus defuit unum)
Perpetiar? dextrâ nec Drancis dicta refellam?
Terga dabo? et Turnum fugientem hæc terra videbit? 645 Usque adeone mori miserum est? vos o mihi, Manes,
Este boni, quoniam Superis aversa voluntas.
Sancta ad vos anima atque istius inscia culpæ,
Descendam magnorum haud unquam indignus avorum. Vix ea fatus erat; medios volat ecce per hostes Vectus equo spumante Saces, adversa sagittâ Saucius ora ruitque implorans nomine Turnum : Turne, in te suprema salus; miserere tuorum. Fulminat Æneas armis summasque minatur Dejecturum arces Italûm excidioque daturum ; Jamque faces ad tecta volant. In te ora Latini, In te oculos referunt: mussat rex ipse Latinus, Quos generos vocet, aut quæ sese ad fœdera flectat; Præterea regina, tuî fidissima, dextrâ Occidit ipsa suâ lucemque exterrita fugit. Soli pro portis Messapus et acer Atinas
Sustentant aciem circum hos utrinque phalanges Stant densæ strictisque seges mucronibus horret Ferrea tu currum deserto in gramine versas! Obstupuit variâ confusus imagine rerum Turnus et obtutu tacito stetit; æstuat ingens Imo in corde pudor mixtoque insania luctu Et furiis agitatus amor et conscia virtus.
Ut primùm discussæ umbræ, et lux reddita menti, Ardentes oculorum orbes ad monia torsit Turbidus, æque rotis magnam respexit ad urbem. Ecce autem flammis inter tabulata volulus Ad cœlum undabat vortex turrimque tenebat, Turrim, compactis trabibus quam eduxerat ipse, Subdideratque rotas pontesque instraverat altos.
Vens do irmão assistir ao cru trespasso? Que resta? que inda espero da fortuna ? Ante os meus olhos, só por mim bramando, Murrano acaba, o meu melhor amigo, De atroz ferida; o caro Ufente expira, Por não testemunhar a affronta nossa : Possue-lhe o corpo e as armas o inimigo. Soffrerei, duro transe! os tectos rasos, Sem que a Drances refute a dextra minha? Ver-me o Lacio dar costas! fugir Turno! Pois morrer tanto custa? Vos ó Manes,
Já que os céos me aborrecem, protegei-me: Alma insonte sem mancha, á Estyge baixo; Dos meus grandes avós não terei pejo. »>
Aqui, no alipede espumante, Saces
Pelas filas hostis, frechada a cara
Mostrando, implora a Turno: «Es nosso esteio,
Turno; dos teus ha dó. Fulgureo Enéas
De exicio ameaça as fortalezas nossas ;
Já voam fachos. Em ti só fitamos
Os olhos, Turno, em ti na escolha mesmo
Tu no deserto prado o coche rodas ! » Turno, ao se afigurar tam varios casos, Tacito e quedo embaça; magoa, insania, Vergonha, amor, estuam-lhe no peito, Furias e o conscio brio. Assimque as trevas Dissipa e a mente acalma, conturbado A vista em braza revirando aos muros, Do seu carro contempla a gran cidade :
Eis que um vortice flammeo, ao céo montando, Ondêa entre os soalhos de uma torre, Que elle erguera de traves bem compactas Com rodas e altas pontes. «Não me estorves;
« ForrigeFortsæt » |