Billeder på siden
PDF
ePub

Com mortandade subita consterne.
Elle, que, a Turno investigando, os lumes
Deita em redor, quieta e impune avista
A perfida muralha; em Marte acceso
Traça plano maior. Mnestheu, Sergesto,
Seresto forte avoca; de uma altura

540

Onde reune os seus de escudo e lança :

« Todos, brada, obedeçam-me de prompto;

445

[ocr errors]

Jupiter he por nós, executai-me

Não frouxos o repente. Hoje a cidade,
Causa do mal, os reinos de Latino,
Se o freio me refusam não submissos,
Destruo, assolo os tectos fumegantes.
Esperarei que a Turno já vencido
A justa apraza? Da nefanda guerra

550

Eis, cidadãos, a summa, eis o remate :

Sus, reclame-se o pacto a ferro e fogo. »

[blocks in formation]

Dianteiro na amêa a dextra ferra;
Grita e accusa a Latino; os céos attesta
Que á batalha he forçado, que hostilmente
Os de Italia o aggrediram duas vezes,
Duas tambem ás convenções faltaram.
Dentro lavra a discordia: espavoridos

560

565

Uns abrir ao Troiano as portas querem,

Aos merlões mesmo o rei comsigo arrastam ;

Armam-se outros e insistem na defensa:

Tal, se na cresta o latebroso pomes
O rustico enche de vapor amargo,

570

Trepido errando o enxame em cereos vallos
Zumbe, a colera aguça; olor nos tectos
Forte recende, um murmurinho cego
No oco soa, e no ar se engloba o fumo.

Mais quebranta os Latinos um desastre, Que a cidade revolve e em lucto immerge: Vendo a rainha do inimigo a entrada,

575

Incessi muros, ignes ad tecta volare,

Nusquam acies contra Rutulas, nulla agmina Turni;
Infelix pugnæ juvenem in certamine credit
Exstinctum, et subito mentem turbata dolore,

Se causam clamat crimenque caputque malorum;
Multaque per mæstum demens effata furorem,
Purpureos moritura manu discindit amictus,
Et nodum informis leti trabe nectit ab altâ.

600

Quam cladem miseræ postquam accepêre Latinæ,
Filia prima manu flavos Lavinia crines
Et roseas laniata genas; tum cetera circum
Turba furit; resonant latè plangoribus ædes.
Hinc totam infelix vulgatur fama per urbem:
Demittunt mentes; it scisså veste Latinus,
Conjugis attonitus fatis urbisque ruinâ,
Canitiem immundo perfusam pulvere turpans;
Multaque se incusat, qui non acceperit ante
Dardanium Ænean generumque adsciverit ultro.
Interea extremo bellator in æquore Turnus
Palantes sequitur paucos, jam segnior, atque
Jam minus atque minus successu lætus equorum:
Attulit hunc illi cæcis terroribus aura

605

610

615

Commixtum clamorem, arrectasque impulit aures
Confusæ sonus urbis et illætabile murmur.
Hei mihi quid tanto turbantur mœnia luctu?
Quisve ruit tantus diversâ clamor ab urbe ?
Sic ait, adductisque amens subsistit habenis.
Atque huic, in faciem soror ut conversa Metisci
Auriga currumque et equos et lora regebat,
Talibus occurrit dictis: Hàc, Turne, sequamur
Trojugenas, quà prima viam victoria pandit;
Sunt alii qui tecta manu defendere possint.
Ingruit Æneas Italis et prælia miscet;

Et nos sæva manu mittamus funera Teucris.
Nec numero inferior, pugnæ nec honore recedes.
Turnus ad hæc :

620

625

630

O soror, et dudum agnovi, cùm prima per artem
Fœdera turbâsti teque hæc in bella dedisti:
Et nunc nequidquam fallis, dea. Sed quis Olympo
Demissam tantos voluit te ferre labores?

635

Pelas casas o incendio, e que nem Turno
Comparece nem Rutula phalange,

Morto o mancebo no conflicto julga,
E em turbida agonia a triste clama

580

Que de mal tanto e crime he fonte e causa;
Vocifera sem tento, e furibunda

Rasga o manto purpureo, e atando um laço,
De alta viga pendeu com morte informe.
Corre a fatal noticia: as roseas faces
A filha dilacera e as flavas tranças;
Mestas em torno as damas esbravejam ;
O pranto a regia estruge. Divulgada
A cruel fama, os corações prosterna :
A cidade em ruina, a esposa extincta,
Latino attonito espedaça as vestes,
As cãs em pó denigre enxovalhadas;
Muito se accusa de não ter a Enéas
De grado recebido e acceito genro.

Remoto o bellaz Turno, menos lesto,

Já dos frouxos cavallos descontente,

Persegue uns trasmalhados: eis que as auras
Trazem-lhe terror cego e vozeria,
E os ouvidos attentos lá percebem
Múrmuro desalegre e som confuso.
<< Ai! que rumor tamanho, que tristeza
Rue dos oppostos perturbados muros ? »>
Dice, e as bridas retem, sem tino estaca.
Mas a irmã, que em Metisco disfarçada
Regía o coche, lhe tornou. « Sigamos
A via, Turno, que a victoria indica;
Braços ha na cidade que a defendam.
Se ataca Enéas e atropela os nossos,
Com fero estrago os seus tambem rendamos :
Não te irás inferior na gloria e feitos. >>
Turno: « Irmã, respondeu, muito ha conheço,
Es tu que arteira desmanchando o ajuste,
Na acção te ingeres não me enganas, deusa.
Quem te enviou do Olympo a tantas lidas?

585

590

595

600

605

610

615

An fratris miseri letum ut crudele videres?

Nam quid ago? aut quæ jam spondet fortuna salutem?
Vidi oculos ante ipse meos me voce vocantem
Murranum, quo non superat mihi carior alter,
Oppetere ingentem atque ingenti vulnere victum.
Occidit infelix, ne nostrum dedecus Ufens
Aspiceret Teucri potiuntur corpore et armis.
Exscindine domos (id rebus defuit unum)

Perpetiar? dextrâ nec Drancis dicta refellam?

640

Terga dabo? et Turnum fugientem hæc terra videbit? 645 Usque adeone mori miserum est? vos o mihi, Manes,

Este boni, quoniam Superis aversa voluntas.

Sancta ad vos anima atque istius inscia culpæ,

Descendam magnorum haud unquam indignus avorum.
Vix ea fatus erat; medios volat ecce per hostes
Vectus equo spumante Saces, adversa sagittâ
Saucius ora ruitque implorans nomine Turnum :
Turne, in te suprema salus; miserere tuorum.
Fulminat Æneas armis summasque minatur
Dejecturum arces Italûm excidioque daturum ;
Jamque faces ad tecta volant. In te ora Latini,
In te oculos referunt: mussat rex ipse Latinus,
Quos generos vocet, aut quæ sese ad fœdera flectat;
Præterea regina, tuî fidissima, dextrâ
Occidit ipsa suâ lucemque exterrita fugit.
Soli pro portis Messapus et acer Atinas

650

655

660

Sustentant aciem circum hos utrinque phalanges
Stant densæ strictisque seges mucronibus horret
Ferrea tu currum deserto in gramine versas!
Obstupuit variâ confusus imagine rerum
Turnus et obtutu tacito stetit; æstuat ingens
Imo in corde pudor mixtoque insania luctu
Et furiis agitatus amor et conscia virtus.

665

Ut primùm discussæ umbræ, et lux reddita menti,
Ardentes oculorum orbes ad monia torsit
Turbidus, æque rotis magnam respexit ad urbem.
Ecce autem flammis inter tabulata volulus
Ad cœlum undabat vortex turrimque tenebat,
Turrim, compactis trabibus quam eduxerat ipse,
Subdideratque rotas pontesque instraverat altos.

670

675

Vens do irmão assistir ao cru trespasso?
Que resta? que inda espero da fortuna ?
Ante os meus olhos, só por mim bramando,
Murrano acaba, o meu melhor amigo,
De atroz ferida; o caro Ufente expira,
Por não testemunhar a affronta nossa :
Possue-lhe o corpo e as armas o inimigo.
Soffrerei, duro transe! os tectos rasos,
Sem que a Drances refute a dextra minha?
Ver-me o Lacio dar costas! fugir Turno!
Pois morrer tanto custa? Vos ó Manes,

620

625

Já que os céos me aborrecem, protegei-me:
Alma insonte sem mancha, á Estyge baixo;
Dos meus grandes avós não terei pejo. »>

Aqui, no alipede espumante, Saces

630

Pelas filas hostis, frechada a cara

Mostrando, implora a Turno: «Es nosso esteio,

Turno; dos teus ha dó. Fulgureo Enéas

De exicio ameaça as fortalezas nossas ;

Já voam fachos. Em ti só fitamos

635

Os olhos, Turno, em ti na escolha mesmo

[blocks in formation]

Tu no deserto prado o coche rodas ! »
Turno, ao se afigurar tam varios casos,
Tacito e quedo embaça; magoa, insania,
Vergonha, amor, estuam-lhe no peito,
Furias e o conscio brio. Assimque as trevas
Dissipa e a mente acalma, conturbado
A vista em braza revirando aos muros,
Do seu carro contempla a gran cidade :

645

Eis que um vortice flammeo, ao céo montando,
Ondêa entre os soalhos de uma torre,
Que elle erguera de traves bem compactas
Com rodas e altas pontes. «Não me estorves;

650

« ForrigeFortsæt »