An'tique, a. Hên, henaidd; a arferid gynt, o'r hên ddull neu arfer, a berchir o herwydd ei heneidd-dra : wedi myned allan o arfer, ac yn ddiystyredig o herwydd ei henaint. An anti'que, s. Rhyw beth a adawyd o eiddo'r hên bobl gynt, rhyw weddill yr hên oesoedd. Antiquity, s. Hynafiaeth, henaduriaeth, heneiddrwydd; yr amser (yr amseroedd, yr oesoedd) gynt; hên awduron neu awduron yr oesoedd gynt; yr hên bobl gynt. Is this your joyous city, whose antiquity is of ancient days? Ai hon yw eich dinas lawen chwi, yr hon y mae ei hynafiaeth er y dyddiau gynt ? The most consummate statesman of all antiquity, Pen-gwladwr yr holl oesoedd gynt; neu, gwr cyfarwyddaf a medrusaf, yn llywodraeth gwlad a dinas, ym mysg yr holl hên bobl gynt. Antiquity is unanimous against him, Y mae'r hên awduron yn unfryd yn ei erbyn. Antistrophe, s. [a figure in Grammar and Rhetoric] Gwrthdro, ymdro. Antithesis, s. [opposition of contrarieties] Traws-lythyr, traws-ddodiad; cyferbyniad (gwrthosodiad, gwrth-gyflead) geiriau neu gynneddfau mewn ymadrodd, er mwyn ychwaneg eglurder a chadernid. Gwel esampl yn 2 Cor. vi. vii. 8, 9, 10. An antitype, s. Gwrth-lun, eilun, siampl, cysgod; yr hyn a wnaed neu a luniwyd yn ol portreiad neu gyn-llun; fel hyn, yr oedd y gyssegrfa yn wrthlûn y nefoedd. Heb. 8. 9. &c. 10. Chap.

A'ntlers, s. Canghennau cyrn carw (llwdn hŷdd, &c.)

Antócci, s. Gwrth-drigiannyddion, gwrth-drig.

olion.

An ánvil, s. Eingion (einion) gôf. ¶ That affair is now upon the anvil, Y mae'r matter hwnnw yr awr hon mewn dadl (ger bron y cynghor.) An anvil's stock, s. Cŷff eingion.

A rising anvil, Camm-eingion, yreingion gamm. Anxiety, s. Trymfryd, trymder meddwl, tristyd, ingder, cyfyngder, gofid, cyfiaeth, cyfeiedd, cyni, cyfyng-gyngor; pryder, pryderi, cûr a gofal.

A'nxious, a. Trwm ei fryd (ei feddwl,) trymdrist, mewn cyfyng-gyngor (cyfiaeth ;) pryderus, a fo 'n dwyn cur a gofal, gofalus. A'ny, any man, any body, or any one, Un, yr un, rhyw, rhyw un, neb, neb un, neb rhyw, neb rhyw un, nebawd, y neb (yr un) a fynnoch, y neb bynnag. Is there yet any left of the house of Saul? A oes etto un wedi ei adael o dŷ Saul? I know not any, Nid adwaen i yr un. If a soul shall sin through ignorance against any of the commandments of the Lord, and shall do against any of them, Pan becho dyn mewn anwybod yn erbyn yr un o orchymmynion yr Arglwydd, a gwneuthur yn erbyn un o honynt. Had there been any necessity for it, Pe buasai ryw angenrheidrwydd. If any shall say, Os rhyw un a ddywed; neu, Os dywed rhyw un; neu, Os dywed neb. Against any of the children of Israel shall not a dog move his tongue, Yn erbyn neb o blant Israel ni symmud ci ei dafod. Take any one along with you, Cymmerwch y neb a fynnoch gyd â chwi. Choose you any one of them, Dewiswch chwi yr un a fynnoch o honynt. ¶ Any never so small a matter, Y dim lleiaf. Neither is there any

that can deliver out of my hand, Ac ni bydd a achubo o'm llaw. I understand not any one word, Nid wyf yn deall gymmaint a gair. Is there any hope? A oes gobaith? A'ny thing, Dim rhyw beth, un peth, y peth a fynnoch. If we ask any thing according to kis will, Os gofynnwn ddim yn ol ei ewyllys ef. Neither against the law of the Jews, neither against the temple, nor yet against, Cæsar, have I offended any thing at all, Ni phechais i ddim, nac yn erbyn cyfraith yr Iuddewon, nac yn erbyn y deml, nac yn erbyn Cesar. Any thing pleaseth me, Rhyw beth a'm boddlona i. Is he any thing the richer for it? A ydyw efe ryw-beth yn gyfoethoccach o'i blegyd? ¶ If two of you shall agree on earth as touching any thing that they shall ask, Os cyd-synnia dau o honoch ar y ddaear am ddim oll beth bynnag a'r a ofynnant. Any thing of a gentleman would scorn to do so, Fe fyddai'n fach ddim o gan wr bonheddig wneuthur felly. I am as sick as any thing, Yr wyf yn glâftrwof. He is as drunk as any thing, Y mae ef yn feddw drwyddo.

A'ny further, any farther, Ym mhellach, etto. They shall not proceed any further, Nid ânt rhagddynt ym mhellach. Why troublest thou the Master any further? I ba beth etto'r aflonyddi 'r Athraw?

A'ny how, Yn rhyw fodd, bynnag pa sut, pa fodd bynnag.

A'ny longer, Yn hwy.

If he had any mind, Pe buasai yn ei fryd ef. A'ny more, Mwy, mwyach.

A'ny time, at any time, Un (rhyw, bob) amser, y pryd y mynnoch; erioed; byth. We ought to give the more earnest heed to the things which we have heard, least at any time we should let them slip, Y mae yn rhaid i ni ddal yn well ar y pethau a glywsom, rhag un amser i ni eu gollwng hwy i golli. If at any time you come this way, Os deuwch ryw amser (ryw bryd, ar ryw dro) y ffordd hon. These the Levites may redeem at any time, Y rhai 'n bid i'r Lefiaid eu gollwng bob amser. Come at any time and you shall be welcome, Deuwch y pryd y mynnoch, ac fe a fydd i chwi roesaw. No man hath seen God at any time, Ni welodd neb Dduw erioed. Ye have neither heard his voice at any time, nor seen his shape, Ni chlywsoch chwi ei lais ef un amser, ac ni welsoch ei wedd ef. If at any time you come to these parts, Os byth y deuwch i'r parthau hyn.

A'ny where, Yn rhyw fann, yn rhyw le; yn un lle, yn un-man, lle (y mann) y mynnoch. I had rather live any where else, Gwell gennyf fyw yn rhyw fann arall. There is not any where a greater oppressor, Nid oes mwy gorthrymmydd yn un-lle. Put it down any where, Dodwch ef i lawr lle y mynnoch. A'ny while, Rhynnawd (rhyw ennyd neu encyd) o amser. Did he stay any while with you? A arosodd efe ryw encyd gyd â chwi? ¶Hath he been any while dead? A ydyw efe wedi marw er ys meityn? A'ny whither, I ryw fann, i ryw le.

I did not go any whither after that day, Nid aethym i nac yma na thraw gwedi'r dwthwn hwnnw.

In any wise, Mewn un modd. . Fret not thy self in any wise to do evil, Nac ymddigia er dim i wneuthur drwg. If I should die with thee, I will not deny thee in any wise, Pe gorfyddai i mi farw gyd â thi, ni'th wadaf ddim. A'orist, s. [a tense in the Greek grammar] Yr amser di-derfyn.

Apáce, ad. Ar ffrwst, ar frŷs, ar ffull, ar redeg, yn fuan, yn gyflym, yn heinyf. Kings of armies did flee apace, Brenhinoedd byddinog a ffoisant ar ffrwst. It raineth apace, Y mae hi yn bwrw yn drwm. He speaketh apace, Y mae efe yn dywedyd yn aml. The ship saileth apace, Y mae'r llong yn myned yn hwylus.

Apart, ad. O'r neilltn, wrtho ei lun, ar ei ben ei hun, y naill oddiwrth y llall, ar wahan. Apart from, [separate] Neillduol, neillduedig, didoledig, wedi ei neillduo, wedi ei ddidoli. To lay apart, [aside] Rhoi heibio, bwrw ymaith. Wherefore lay apart all filthiness, Oherwydd paham rhoddwch heibio bob budreddi.

To set apart, Neillduo, gwahanu. Know that the Lord hath set apart him that is godly for himself, Gwybyddwch i'r Arglwydd neillduo'r duwiol iddo ei hun.

To stand apart, Sefyll o'r neilldu, bod oddiwrth eu gilydd, bod a chyfrwng rhyngddynt. An apartment, s. Rhandy.

A'pathy, s. Bod heb nac anwydau, na gwŷnian; rhydd-deb oddiwrth wýniau ac anwydau; dideimladrwydd, an-nheimlad.

An ápe, s. Eppa, ab, gwrab: dynwaredwr. An áper, s. A ddynweryd yn ail i'r eppa, dynwaredwr.

To ápe [imitate] one, Dynwared un, fel
gwnâ 'r eppa.

Apepsy, 8. Diffyg traul bwyd yn y cylla.
Apérient, s. Yn egori, agoriadol.

An appértion, or aperture, s. Agoriad. Apertly, ad. Yn agored; yn eglur, yn amlwg. Apétalous, a. Di-ddail, heb ddail iddo. Apharesis, s. [a figure in Grammar] Blaendiwch.

Aphelion, s. Y pwnge hwnnw yng nghylch-dro

planed, pan fyddo pellaf oddiwrth yr haul. An aphorism, s. [a maxim or principle in any science] Gosodedigaeth (prif-reol neu egwyddor) mewn rhyw gelfyddyd.

An aphorism, s. [choice short sentence, comprehending all the properties of a thing] Synwyr-wers gryno yn cynnwys ynddi holl briodoliaethau petli; prif-reswm, prif-ddadl, ymadrodd byrr profedig.

An apiary, s. Gwenyn-lle, gwenynog. Apiéce, s. Pob un, bob un o'r neilldu, yn wahanredol.

A'pish, a. Gwrabaidd ; dynwaredol.

A'pish tricks, s. Castiau gwas digrif yn dynwared munudiau rhai eraill, fel y gwnâ'r eppa; chwydawiaeth.

A'pishly, ad. Fel yr eppa, yn wrabaidd; yn ddynwaredol.

A pishness, s. Gwneuthuriad munudiau i ddynwared, yn ail i'r eppa; gwrabeiddrwydd. The Apocalypse, s. [revelation] Y. dadguddiad, yr arddamlewychiad. Apocalyptical, a. Datguddiadol. The apocrypha,s. Llyfrau annilys eu hawdurdod. Apocryphal, a. Anamlwg (tywyll) ei ddechreuad, ac annilys ei awdurdod.

Apodictical, a. [applied in Logic to a syllogism] Yn dwyn (a ddygo) argyoeddiad gydag ef; mor eglur a chymmellgar, fel na aller llai nå chydsynio ag ef; dangosawl.

Apogée, s. Y pwnge hwnnw yng nghylch-dro yr haul, neu'r lleuad, y sydd bellaf oddiwrth y ddaear, yn ol athrawiaeth yr hen Serydd Ptolomeus.

Apologétical, a. A ddywedir neu 'sgrifennir er amddiffyn rhyw ddyn, neu ryw ddaliad; diheurawl, esgusodol.

Apologétically, ad. Ar wêdd (mewn ffordd o) atteb, amddiffyniad, neu esgusodiad. To apologise, apologize, or make an apology for, Esgusodi (amddiffyn) un; dadleu dros bersonau neu bethau i'w diheuro neu hesgusodi. An apologist, s. Amddiffynnydd barn neu ddaliadau un arall trwy 'sgrifennu neu lefaru yu eu plaid, diheurydd; esgusodydd beian un. An apológue, s. [fable] Chwedl gwneuthur, a luniwyd er mwyn tynnu rhyw addysg moesawl oddiwrtho.

Apólogy, s. [excuse; vindication] Esgus, esgusod, esgusodiad, atteb i esgusodi; amddiffyn, diheurad, atteb i ddiheuro. Ap'ophthegm, [a short witty sentence] Cymmhenair, doeth-air, ymadrodd byrr ffraethlym o eiddo rhyw wr enwog. Apoléctic, a. O natur y parlys mud. An apoplexy, s. [dead palsy] Y parlys mud, marw-haint y gïau.

Apóstasy, s. [revolting] Gwrthgwymp, gwrthgiliad; ymwadiad (ymwrthodiad) a'i grefydd neu broffes, ciliad (ymadawiad) oddiwrth ei ffydd; ymlithr un oddiwrth ei bennaeth neu ei blaid.

The

An apóstate, s. Gwrth-giliwr, ymwadwr (ymwrthodwr) a'i grefydd, ciliwr (ymadawr) oddiwrth y ffydd neu 'r gwirionedd. apostate angels, Yr angylion y rhai ni chadwasant eu dechreuad, eithr a adawsant eu trigfa eu hun.

To apóstatize, v. a. Ymadaw (cilio) oddiwrth y ffydd neu'r gwirionedd, ymwrthod (ymwadu) a'i grefydd, torri proffes, gwneuthur llong-ddrylliad am y ffydd. [postwm.

An apósteme, s. Crûg (dim, crugyn,) anafod, An apóstle, s. Apostol, ebostol, cennad, cymmhregethwr y grefydd Gristianogol, ¶The apostles. Yr ebystyl. Apostleship, s. Apostoliaeth. Apostólic, or apostolical, 4. Apostolaidd, apostolig, o eiddo (a ddysgwyd gan neu a dderbyniwyd oddiwrth) yr Apostolion. apostolic Faith, Ffydd yr Apostolion. An apostrophe, s. [in Rhetoric] Gwrth-dro. An apóstrophe, s. [in Grammar] Nôd ymsathr, (ymsang,) nôd torriad llythyren neu sillai allan o air.

The

To apóstrophe [apostrophize] a word, Torri llythyren lafarog allan o air; nodi â nôd ymsang, as c'lwm for cwlwm, c'lymmu, for cylymmu, &c.

An apothecary, s. Gwerthwr meddyginiaethau, apothecari.

An apothecary's shop, s. Meddyginiaeth-dŷ, siop 'pothecari.

An apothegm. See Apophthegm.

An ápozem, s. Isgell meddyginiaethol neu ddiod a wneir drwy ferwi gwreiddiau, llysiau, &c.

To appal, v. a. [astonish or affright] Dychrynu, brawychu, cythruddo, synnu (peri synnu,) peri i un ddelwi ac amliwio.

To appal, [daunt or dishearten] Di-galonni, peri i un Ïesgâu trwy ofn a braw, tarro i lawr å dychryn.

Appalled, part. Dychrynedig, a ddychrynwyd, wedi ei ddychrynu, &c. a ddi-galonnwyd, wedi ei ddigalonni, &c. Sec. V. Appálment, s. Dychryn, echryn, braw, cythrudd, synnedigaeth, dyddelwad ac amliwiad; digalondid, llesgedd yn deilliaw oddiwrth ofn a dychryn.

Apparátus, s. Arlwy, arlwyannau, armerth, darmerth, darymerth, daphar, darpar, cyf

arpar.

Apparel, s. Gwisg, gwisgad, gwisgoedd, dillad, dilladwisg, trwsiad, diwyg, diwygiad, archen, archenad, addurn, archre.

Apparel, s. [tackle of a ship] Addurn llong. Mourning-apparel, s. Galar-wisg.

To apparel himself, Ymwisgo, ymdrwsio, ymddilladu, ymdacclu.

To apparel another, Dilladu (â dillad,) gwisgo, (â gwisg neu â dillad,) tacclu, trwsio, trwsiadu, addurno, tegychu.

To apparel, v. a. [make ready] Ymbarottôi, | ymddarparu.

Appárelled, part. A wisgwyd, wedi ei wisgo; a ddilladwyd, wedi ei ddilladu, &c. Sec. V. Appárelled gallantly, sprucely, &c. A wisgwyd neu a ddilladwyd, (wedi ei wisgo neu ddilladu) yn ddillyn, yn ddestlus, yn hardd, yn hoyw, yn wych, yn hoyw-wŷch, â hardd-wisgoedd, à dillad gwychion, &c. ¶ They, that are gorgeously apparelled, are in king's courts, Y rhai sy'n arfer dillad anrhydeddus, mewn palasau brenhinoedd y maent.

Well or tidily apparelled, Trwsiadus, tacclus, twtnais, cryno.

Meanly apparelled, A wisgwyd (wedi ei wisgo) á dillad gwael, tlawd o ddillad, gwael ei wisg; carpiog, clyttiog, brattiog, cadachog. Apparelled untidily or in a slovenly manner, A wisgwyd (wedi ei wisgo) yn annhacclus neu yn anghryno yn ei wîsg.

Apparelled in mourning, A wisgwyd (wedi ei wisgo) à galar-wisg, a fo'n gwisgo du o ran galar.

An apparelling, s. Gwisgiad, dilladiad. Apparent, a. [plain and indubitable] Goleu, eglur, amlwg; di-betrus, diammau, di-au, di-lys, di-os, di-ymwad, sicer. An apparent truth, Gwirionedd goleu (di-betrus.) An apparent lie, Celwydd goleu.

Apparent, a. [seeming, in opposition to real] Ymddangosiadol, mewn ymddangosiad, i'r golwg, mewn golwg. The apparent magnitude of a star, Maint ymddangosiadol seren; i. e. megis yr ymddengys i'r olwg noeth heb gynnorthwy pell-ddrychau (yspien-ddrychau.)

Apparent, a. [visible; manifest or known, opposed to secret] Amlwg, eglur, hywel; diargel, hyspys, honnaid, hynod, cyhoedd. Heir Apparent, Edling, edlin, gwrthddrych, gwrthrychiad. The next in honour to the king and queen is the heir apparent by promotion or by birth, Anrhydeddusaf wedi'r brenhin a'r frenhines yw edling braint neu eni. To be apparent, Ymddangos, bod i'w weled.

It is apparent, Mae 'n amlwg, amlwg yw, mae 'n eglur, eglur yw, mae'n ymddangos yn oleu.

To make apparent, Amlygu, egluro, hyspysu, diargelu, dangos yn oleu.

Made apparent, A amlygwyd, wedi ei amlygu ; Sec. V.

Appárently, ad. Yn amlwg, yn eglur, yn oleu, yn eglur-oleu; yn ddi-ammau, &c. Sec. Adj. mewn gwelediad. Num. 12, 8. Vices apparently tend to the impairing of men's healths, Y mae gwŷdiau yn eglur-oleu yn tueddu at brinhau iechyd dynion.

Appárentness, s. Amlygrwydd, eglurder; hyspysrwydd; ymddangosiad.

An apparition, s. Gweledigaeth, drychiolaeth, an-yspryd, gwag yspryd, ellyll, lledrith, aneilun, tremyniad, tarfutan. They were troubled with strange apparitions, Hwy a drallodwyd gan weledigaethau dieithr. ¶ Wherefore every man prayed, that that apparition might turn to good, Am hynny pob dyn a weddïodd ar ddyfod o'r arwyddion hynny i ddaioni.

Apparition of a star, [opposed to occultation] Ymddangosiad, dyfodiad i'r golwg.

An apparítor, s. Rhingyll, gwysiwr, dyfynnwr, gwaedd gwlad, garw gychwedl gwas y cynghellawr.

To appeal, v. n. [transfer a cause or dispute from an inferior Judge to a superior] Cyrchu am frawd (appèlio) at ynad a fo goruwch, galw yn borth. I was constrained to appeal to Cæsar, Mi a yrrwyd i appèlio at Cesar.

To appeal from a judge's sentence, Galw barn, galw ar y dosparth, ymddibleidiaw. To appeal from an unjust sentence, Gwneuthur galwedigaeth am gam farn.

To appéal, v. n. [cite as witness] Galw yn dŷst. To appéal, [apply one's self to others for

their opinion] Ymfwrw (ymdaflu ar eraill am eu barn, bwrw (ei achos) ar neu at arall, rhoddi (ei achos) ar ryw un. He appealed to him that judgeth righteously, Rhoddodd ar y neb sydd yn barnu yn gyfiawn.

An appeal, or appealing, s. Galwedigaeth, gwneuthuriad galwedigaeth am farn, appel (appeliad) at farnwr goruwch, ymfwriad am farn at ynad uwch.

Appealed to, A appèliwyd atto am farn, a alwyd yn borth neu yn dŷst, &c. See. V. An appéaler, or appellant, s. Geilwydd barn, &c. appeliwr.

To appear, v. n. [shew itself, or become visible to the eye] Ymddangos, bod yn weledig (i'w weled, yn amlwg,) ymddrychioli, ymddywynnygu; tywynnu, tywynnygu, gwynnygiaw, dywynnyg. When he shall appear, Pan ymddangoso efe. He enquired of them diligently what time the star appeared, Efe a'u holodd yn fanwl am yr amser yr ymddangosasai'r seren. A terrible vision appeared to them that night, Ymddangosodd iddynt weledigaeth erchyll y noson honno. It shall manifestly appear to all nations, Amlwg fydd i'r holl genhedloedd. As when the sun appears after a shower, Megis pan dywynno (ymddangoso) yr haul ar ol cawod. Good nursing appeareth in him, Mae'n dywynnyg arno ei faeth. The most High shall appear upon the seat of judgement, Čeir gweled y

Goruchaf ar orseddfaingc barn. So soon as the morning shall appear, Pan oleuo'r borau. It doth not yet appear what we shall be, Nid amlygwyd etto beth a fyddwn. There appeared a great wonder in heaven, Rhyfeddod mawr a welwyd yn y nef. As appeareth this day, Fel y gwelir heddyw. We laboured in the work, from the rising of the morning till the stars appeared, Yr oeddem ni yn gweithio yn y gwaith, o gyfodiad y wawr hyd gyfodiad y sér. To appear before one, [be in the presence of one, so as to be seen by him] Bod (sefyll) yn ngwydd un, bod yn bresennol, ymgynnyrcholi, ymddangos, ympirio ger bron un. To appear, v. n. [answer to attention by attending a court of justice] Ymddangos (ympirio, sefyll) ger bron, dyfod i lŷs i atteb y gyfiaith. We must all appear before the | judgement-seat of Christ, Rhaid i ni oll ymddangos ger bron brawdle Crist.

.

Not to appear, Gadawy maes, peidio ag ymddangos.

To appear, [seem or look] Ymddangos (disgwyl, edrych) fel, bod yn debyg (yn gynnhebyg) i. He appears like an honest man, Y mae efe yn ymddangos fel gŵr onest. To appear for [side with] one, Pleidio gyd ag (bod o blaid) un.

To appear in print, Gosod allan lyfr yn argraffedig, danfon llyfr o'i waith ei hûn i'r byd, cyhoeddi (bod yn awdwr) llyfr.

To make [to] appear, Dangos (yn oleu;) amlygu, annirgelu, datguddio, dad-anhuddo, peri i ymddangos. Who maketh the doctrine of knowledge appear as the light, Yr hwn sydd yn dangos a ddysg gwybodaeth fel goleuni. I will make it appear to be true, Dangosaf yn oleu mae gwir ydyw.

It appeareth, Mae'n amlwg (yn eglur, yn oleu, &c.) mae'n debyg (yn dybygol,) fe a dybygir. It appeareth to me, that, -Mi a dybygwn, mai.-It appeareth by this, Argoel (arwydd, nôd) eglur yw hyn.

An appearance, or appearing, 8. Ymddangosiad, &c. Sec. V.-Behold an horrible vision, and the appearance thereof from the east, Wele weledigaeth erchyll, a'i hwyneb o'r dwyrain. Appearance, s. (outside show, in opposition to reality) Rhith, lliw, golwg, ymddangosiad. All his religion consisteth in appearance, Nid yw ei grefydd i gyd ond rhith a lliw. They have but appearance of piety, Nid oes ganddynt ond rhith duwioldeb yn unig. Abstain from all appearance of evil, Ymgedwch rhag pob rhith drygioni. That you may have somewhat to answer them, which glory in appearance and not in heart, Fel y caffoch beth i atteb yn erbyn y rhai sy yn gorfoleddu yn y golwg, ac nid yn y galon. Do ye look on things after the outward appearance? Ai edrych, yr ydych chwi ar bethau yn ol y golwg? Judge not according to the appearance, Na fernwch wrth y golwg.

Appearance, s. [form fashion, shape, figure] Gosgedd, dull, gwedd, agwedd, ymddangosiad, rhith. The devils put on the appearance of good angels, to deceive men, Y dieil a ymrithiant yngosgedd angylion da, i dwyllo dynion. He was found in appearance as a man, Efe a gaed mewn dull fel dyn. Then there came again, and touched me, one like the

appearance of a man, Yna y cyffyrddodd eitwaith à mi fel dull dyn. Then behold there stood before me as the appearance of a man, Yna wele, safodd ger fy mron megis rhith gwr. Appearance or outward appearance, Yr olwg ar beth, y golygiad, gwelediad, ymddangosiad. Commend not a man for his beauty, neither abhor a man for his outward appearance, Na chanmol ŵr wrth ei bryd, ac na ffieiddia ef wrth yr olwg arno, Man looketh on the outward appearance, but the Lord looketh on the heart, Dyn a edrych ar y golygiad, ond yr Arglwydd a edrych ar y galon. His face was as the appearance of lightening, Ei wyneb oedd fel gwelediad mellten. He is a good man to all appearance, Gwr da yw efe wrth ddim a welir.

Appearance, s. [the coming of people to a place

Cyrchfa, cynniweirfa, ymgynnull, ymgynnulliad. There never was so great an appearance of people of all sorts in this city, as at present, Ni bu erioed gymmaint cyrchfa pobl o bob math i'r ddinas hon, ag yn awr. Appearance, s. [likelihood] Tebygoliaeth, cynnhebygrwydd. In all appearance, Wrth bob tebygoliaeth.

Appearance, s. [ in a court of justice] Dyfodiadi lys ar y dydd pennod i atteb i gyfraith, ymddangosiad ger bron brawdle, ympiriad. Appearance, s. [the state one is in, and the figure that he makes] Y cyflwr (yr ansawdd) y byddo un ynddo, y drých (y llûn, yr eilun) a fyddo ar un. He maketh a very good appearance in the world, Y mae efe mewn ansawdd dda dros ben yn y byd. He muketh but a mean appearance, Nid oes arno ond drych salw; neu, Nid oes arno lûn yn y byd; neu Gwael yw ei eilun. He maketh great appearance at court, Y mae efe yn fawr (yn uchel) ei rwysg yn llys y brenhin.

An appearance, s. [vision, or shadowy appearance] Gweledigaeth, drychiolaeth, ymddang

osiad.

The first appearance [rising] of the sun, &c. Cyfodiad, ymddangosiad, dwyrëad.

A day of appearance, Y dydd pennod yr ymrwymwyd ar ddyfod arno ger bron yr ynad, dydd torrmach.

The last day of appearance, Yr oed dydd diweddaf mewn hawl.

maes.

Default of appearance, Diffyg, (gwall) atteb, ymadawiad â'r hawl, gadawiad To make one's appearance, Ymddangos ger bron, fel un yn atteb i gyfraith. To be bound for one's appearance, Ymrwymo (ymaddaw) dros un ar fod iddo ddyfod ger bron yr ynad ar ddydd pennod, myned yn feichian dros un ar atteb o hono.

When

To appeáse, v. a. [pacify, or quiet an angry person] Llonyddu, boddloni, dyhuddo, dylofi, Ilarieiddio, liniaru, heddychu, tawelu, diddigio, teg-hâu, gwâr-hâu, gostegu. the town-clerk had appeased the people, Wedi i'sgolhaig y ddinas lonyddu 'r bobl. I will appease him with the present that goeth before me, Boddlonaf (ei wyneb) ef â'r anrheg sydd yn myned o'm blaen. She was the only person that could appease him, Nid oedd dyn onid hon a'i dyhuddai.

To appease wrath, anger, &c. Gostegu, llonyddu, diffoddi. They shall appease the wrath

of him that made them, Hwy a ostegant lid yr hwn a'u gwnaeth. They appeased the king's anger by their discreet answers, Hwy a lonyddasant ddigllonedd y brenhin drwy eu pwyllog attebion. Thus they appeased the fury of his wrath, Fel hyn y diffoddasant angerdd ei ddigofaint ef.

To appease strife, Torri ymryson. To appease sedition, a tumult, an insurrection, &c. Gostegu, llonyddu, distewi. Wherefore the king came in all haste to appease that sedition, Am hyn y brenhin a ddaeth ar frŷs i | ostegu 'r derfysg honno. By his counsel he appeaseth the deep, Wrth ei gyngor y llonydda efe y dyfnder. He appeased the wicked murmurings, Efe a luddiodd y grwgnach drygionus.

To appease by prayer and fasting, Dyhuddo Duw a gweddi ac ympryd.

Appeásable, a. Hawdd ei ddyhuddo (ei lonyddu, &c.) hynaws, rhywiog.

Not appeásable, An-nyhuddol, an-nyhuddgar, anhawdd ei lonyddu, ni aller ei foddloni a'i heddychu anhynaws, afrywiog. Appeased, part. Dyhuddedig, a ddyhuddwyd, wedi ei ddyhuddo, &c. Sec. V. ¶ A war not to be appeased, Rhyfel angeuol (annesgorol.) To be appeased, Llonyddu, ymlonyddu, tawelu, gostegu, arafu. When the king's anger was appeased, Pan lonyddodd digllonedd Ꭹ brenhin. He is appeased at last, Y mae efe wedi ymlonyddu o'r diwedd. The being easy to be appeased [placability of disposition] Hynawsedd, rhywiogrwydd, diddigrwydd tymmer heddychol.

An appeáser, s. Dyhuddwr, Ilonyddwr, heddyehwr, &c. dyhuddai [masc. &c. fem.] An appeasing, or appeasement, s. Dyhuddiad, dyhuddiant, Honyddiad, &c. Sec. V. An appellant.-See Appeáler.

An appellation, s. Enwad, galwad; enw, titl. Appellative, a. Enwedigawl, galwedigawl. An appéllative, s. [in grammar] Enw cyffredin. An appellée, s. [the person against whom an appeal is brought] Yr hwn yr appelir at yr ynad yn ei erbyn; cyhuddeddig.

An appéllor, s. [criminal who discovers his accomplices] Cyhuddwr.

An appéllor, s. [challenger to fight] Herriwr, ymherriwr, beiddiwr, a alwo un allan i ymladd ag ef.

To appénd, v. a. Dibynnu, (crogi) wrth; rhoi ynghrôg (yn ddibyn) wrth beth; 'chwanegu (rhoi'n 'chwanegol) at beth.

Appéndant, or appendent, [hanging on, or belonging to] Yn dibynnu (yn ymddibynnu, ynghrôg wrth, perthynol (yn perthynu) i beth arall.

Appended, part. Dibynnedig (a ddibynnwyd, wedi ei ddibynnu) wrth beth; dibynnol (ynghrôg) wrth beth.

An appendix, or appendage, s. Yr hyn a fo 'n dibynnu (ynghrog) wrth beth arall, llabed: penty, 'chwanegiad (bwriad) at adeilad, dringl: anghwanegiad at lyfr, cyflawniad. Appénnage, s. Cyllid gosodedig er cynheiliaeth meibion ieuangaf brenhin.

To appertáin, v. n. [belong to] Perthynu, deiryd. To thee doth this matter appertain, ti y perthyn hyn. The right of inheritance doth rather appertain to thee than to any

other, Y mae cyfiawnder yr etifeddiaetir yn perthyn i ti o flaen neb arall. Unto him appertained the gatherings of the customs, I hwn y perthynai codi 'r ardreithion. To the fire doth that appertain, I'r tân y deiryd hwnnw. ¶ Let him give it to him to whom it appertaineth, Rhodder efi'r neb a'i piau. All that appertain unto them, Yr hyn oll sydd eiddynt. That which appertaineth unto me to receive for the third part of the seed, Yr hyn sydd i mi i'w gael am drydedd ran yr hâd. Itapper'taineth, E(ef a) berthyn, mae'n perthyn; mae'n fuddiol.

Apper'taining, part. Perthynol, yn perthyn i

beth.

Appertainment, s. Perthyniad. Apper'tenance, s. Perthynas. In the eleventh year was the house finished, with all the appertenances thereof, Yn yr unfed flwyddyn ar ddeg y gorphenwyd y tŷ, a'i holl berthynasau.¶ Beds and their appertenances, Gwelŷau a'u cylchedau. See Appurtenance. Ap'petence, or appetency, s. Mawr (taer) ddymuniad am beth; chwant, tra-chwant, awyddfryd, blys.

Ap'petible, a. Chwennychol, dymunol, i'w chwennychu, i'w ddymuno.

Appetibility, s. Chwennycholdeb, dymunoldeb. Appetite, s. Chwant, blys, awydd, awyddfryd; chwant bwyd, awch at fwyd: chwimp o newyn. [Vide Orexis.] Thou preparedst for thine own people meat of a strange taste, even quails to stir up their appetite, Ï'th bobl dy hun, i godi eu chwant hwynt, parotoaist ti sofl-ieir yn ymborth o flas dieithr. Immoderate appetite of power, Gormod chwant (chwant anghymmedrol, tra-chwant) ain new i awdurdod. When being led by their appetite, they asked delicate meats, Pan ddygwyd hwynt trwy flŷs i ddymuno bwyd danteithiol. Go not after thy lusts, but refrain thyself from thine appetite, Na ddos, ar ol dy chwantau, eithr ymattal oddi wrth dy awydd. ¶A man given to appetite, Dyn blysig.

To get an appetite, Peri chwant bwyd, peri (ynnill) awch at fwyd, ymawchu at fwyd. To have an appetite, Bod a chwant bwyd (newyn) arno. I have an appetite for my dinner, Y mae arnaf chwant fy nghiniaw. To have no appetite, Bod heb chwant bwyd arno, bod yn ddi-awch (yn ddi-hawnt) heb flås at fwyd.

To lose one's appetite, Colli ei awch (ei hawnt, y blas) at fwyd, alaru (diflasu) ar fwyd. I have lost my appetite, Mi a gollais y blâs at (ar) fwyd.

A good appetite to eat, Chwant bwyd awchus, awchusrwydd at fwyd.

An appetite to drink, Syched, chwant dïod. ¶As when a thirsty man dreameth, and behold, he drinketh; but he awaketh, and behold, he is faint, and his soul hath appetite, Megis y sychedig a freuddwydio, ac wele ef yn yfed; a phan ddeffro, wele efe yn ddiffygiol, a’i enaid yn chwennych dïod.

The want [weakness] of appetite, Diceräwch, llerwder, llerw-chwimp, di-chwantrwydd. That wants an [a weak] appetite, Llerw, diccra, di-chwant.

Full of [of a strong or ravenous] appetite, Gwangcus, rhwth, ceul-rwth, aflerw (rulgò