45

Non seges est infra, non vinea culta, sed audax

Cerberus, et Stygiæ navita turpis aquæ.

Illic exesisque genis ustoque capillo

Errat ad obscuros pallida turba lacus.

Quam potius laudandus hic est, quem, prole parata,
Occupat in parva pigra senecta casa!
Ipse suas sectatur oves, at filius agnos,
Et calidam fesso comparat uxor aquam.
Sic ego sim, liceatque caput candescere canis,
Temporis et prisci facta referre senem.
Interea Pax arva colat. Pax candida primum
Duxit aratores sub juga panda boves.
Pax aluit vites, et succos condidit uvæ,

Funderet ut nato testa paterna merum.
Pace bidens vomerque vigent; at tristia duri
Militis in tenebris occupat arma situs:
Rusticus e lucoque vehit, male sobrius ipse,
Uxorem plaustro progeniemque domum.
Sed Veneris tunc bella calent, scissosque capillos
Femina perfractas conqueriturque fores.
Flet teneras subtusa genas; sed victor et ipse

Flet, sibi dementes tam valuisse manus.
At lascivus Amor rixæ mala verba ministrat,

Inter et iratum lentus utrumque sedet.-
Ah lapis est ferrumque, suam quicunque puellam
Verberat; e cœlo deripit ille deos.

Sit satis, e membris tenuem rescindere vestem :
Sit satis, ornatus dissoluisse comæ ;

Sit lacrimas movisse satis; quater ille beatus,
Quo tenera irato flere puella potest.

Sed manibus qui sævus erit, scutumque sudemque
Is gerat, et miti sit procul a Venere.

40

35

At nobis, Pax alma, veni, spicamque teneto,
Perfluat et pomis candidus ante sinus.

5

10

15

LIB. II.-1.

QUISQUIS adest, faveat; fruges lustramus et agros,
Ritus ut a prisco traditus extat avo.
Bacche, veni, dulcisque tuis e cornibus uva
Pendeat; et spicis tempora cinge, Ceres.
Luce sacra requiescat humus, requiescat arator,
Et grave, suspenso vomere, cesset opus.
Solvite vincla jugis; nunc ad præsepia debent
Plena coronato stare boves capite.

Omnia sint operata deo; non audeat ulla

Lanificam pensis imposuisse manum.

Vos quoque abesse procul jubeo, discedite ab aris,
Queis tulit hesterna gaudia nocte Venus.
Casta placent Superis; pura cum veste venite,
Et manibus puris sumite fontis aquam.
Cernite, fulgentes ut eat sacer agnus ad aras,
Vinctaque post olea candida turba comas.
Dii patrii, purgamus agros, purgamus agrestes,
Vos mala de nostris pellite limitibus;
Neu seges eludat messem fallacibus herbis,
Neu timeat celeres tardior agna lupos.

Tunc nitidus plenis confisus rusticus agris
Ingeret ardenti grandia ligna foco,

Turbaque vernarum, saturi bona signa coloni,
Ludet, et ex virgis extruet ante casas.

Eventura precor.

Viden' ut felicibus extis

Significet placidos nuntia fibra deos?

Nunc mihi fumosos veteris proferte Falernos
Consulis, et Chio solvite vincla cado.
Vina diem celebrent; non festa luce madere
Est rubor, errantes et male ferre pedes.
Sedbene Messalam' sua quisque ad pocula dicat,
Nomen et absentis singula verba sonent.
Gentis Aquitanæ celeber Messala triumphis,
Et magna intonsis gloria victor avis,
Huc ades, aspiraque mihi, dum carmine nostro
Redditur agricolis gratia cœlitibus.

Rura cano rurisque deos; his vita magistris
Desuevit querna pellere glande famem.
Illi compositis primum docuere tigillis
Exiguam viridi fronde operire domum.
Illi etiam tauros primi docuisse feruntur

Servitium, et plaustro supposuisse rotam.
Tunc victus abiere feri: tunc consita pomus;
Tunc bibit irriguas fertilis hortus aquas;
Aurea tunc pressos pedibus dedit uva liquores,
Mixtaque securo est sobria lympha mero.
Rura ferunt messes, calidi quum sideris æstu
Deponit flavas annua terra comas.
Rure levis verno flores apis ingerit alveo,
Compleat ut dulci sedula melle favos.
Agricola assiduo primum satiatus aratro
Cantavit certo rustica verba pede;

Et satur arenti primum est modulatus avena
Carmen, ut ornatos diceret ante deos.
Agricola et minio suffusus, Bacche, rubenti

55

Primus inexperta duxit ab arte choros. Rure puer verno primum de flore coronam Fecit et antiquis imposuit Laribus.

Rure etiam, teneris curam exhibitura puellis,
Molle gerit tergo lucida vellus ovis;

Hinc et femineus labor est: hinc pensa colusque,
Fusus et apposito pollice versat opus;
Atque aliqua assiduæ textrix operata Minervæ
Cantat, et applauso tela sonat latere.
Ipse interque greges interque armenta Cupido
Natus et indomitas dicitur inter equas.
Illic indocto primum se exercuit arcu;

Hei mihi, quam doctas nunc habet ille manus!
Nec pecudes, velut ante, petit; fixisse puellas
Gestit, et audaces perdomuisse viros.
Hic juveni detraxit opes; hic dicere jussit
Limen ad iratæ verba pudenda senem :
Hoc duce, custodes furtim transgressa jacentes,
Ad juvenem tenebris sola puella venit;
Et pedibus prætentat iter, suspensa timore,
Explorat cæcas cui manus ante vias.

Ah miseri, quos hic graviter deus urget! at ille
Felix, cui placidus leniter afflat Amor!
Sancte, veni dapibus festis; sed pone sagittas,

Et procul ardentes hinc, precor, abde faces.
Vos celebrem cantate deum, pecorique vocate

Voce; palam pecori, clam sibi quisque vocet; Aut etiam sibi quisque palam; nam turba jocosa Obstrepit, et Phrygio tibia curva sono.

Ludite; jam Nox jungit equos, currumque sequuntur Matris lascivo sidera fulva choro.

Postque venit tacitus fuscis circumdatus alis

Somnus, et incerto somnia nigra pede.

86

F

II.-5.

PHOBE, fave; novus ingreditur tua templa sacerdos;

Huc, age, cum cithara carminibusque veni.

Nunc te vocales impellere pollice chordas,

Nunc precor
Ipse, triumphali devinctus tempora lauro,

ad laudes flectere verba meas.

Dum cumulant aras, ad tua sacra veni;

Sed nitidus pulcherque veni; nunc indue vestem
Sepositam, longas nunc bene pecte comas:
Qualem te memorant, Saturno rege fugato,
Victori laudes concinuisse Jovi.

Tu procul eventura vides, tibi deditus augur
Scit bene, quid fati provida cantet avis;
Tuque regis sortes, per te præsentit haruspex,
Lubrica signavit quum deus exta notis.
Te duce Romanos nunquam frustrata Sibylla est,
Abdita quæ senis fata canit pedibus.

Phoebe, sacras Messalinum sine tangere chartas
Vatis, et ipse, precor, quid canat illa, doce.
Hæc dedit Æneæ sortes, postquam ille parentem
Dicitur et raptos sustinuisse Lares,

Nec fore credebat Romam, quum mostus ab alto
Ilion ardentes respiceretque deos;
(Romulus æternæ nondum formaverat urbis
Monia, consorti non habitanda Remo;
Sed tunc pascebant herbosa Palatia vaccæ,
Et stabant humiles in Jovis arce case.
Lacte madens illic suberat Pan ilicis umbræ,
Et facta agresti lignea falce Pales;
Pendebatque vagi pastoris in arbore votum
Garrula silvestri fistula sacra deo,