Quis velit in patriam, vento prohibente, reverti ?
A patriâ pelago vela vetante datis.

Ipse suam non præbet iter Neptunus ad urbem :
Quo ruitis? Vestras quisque redite domos.
Quo ruitis, Danai? Ventos audite vetantes:
Non subiti casûs, Numinis ista mora est.
Quid petitur tanto, nisi turpis adultera, bello?
Dum licet, Inachiæ vertite vela rates.

130

Sed quid ego revoco hæc? Omen revocantis abesto, 135
Blandaque compositas aura secundet aquas.
Troasin invideo; quæ si lacrimosa suorum
Funera conspicient, nec procul hostis erit;
Ipsa suis manibus forti nova nupta marito
Imponet galeam, barbaraque arma dabit.

Arma dabit, dumque arma dabit, simul oscula sumet;
Hoc genus officii dulce duobus erit:

Producetque virum, dabit et mandata reverti :

Et dicet, Referas ista, face, arma Jovi.
Ille, ferens domina mandata recentia secum,
Pugnabit caute, respicietque domum.
Exuet et reduci clypeum, galeamque resolvet,
Excipietque suo pectora lassa sinu.

Nos sumus incertæ : nos anxius omnia cogit,
Quæ possunt fieri, facta putare, timor.
Dum tamen arma geris diverso miles in orbe,
Quæ referat vultus est mihi cera tuos.

Dicimus: amplexus accipit illa meos.

Illi blanditias, illi tibi debita verba

Crede mihi, plus est, quam quod videatur, imago.
Adde sonum ceræ; Protesilaus erit.

140

145

150

155

Hanc specto, teneoque sinu, pro conjuge vero:
Et, tanquam possit verba referre, queror.

Per reditus, corpusque tuum, mea numina, juro,
Perque pares animi conjugiique faces,
Perque, quod ut videam canis albere capillis,
Quod tecum possis ipse referre, caput;

Me tibi venturam comitem, quocunque vocaris:
Sive, quod heu timeo! sive superstes eris.
Ultima mandato claudatur epistola parvo:
Si tibi cura mei, sit tibi cura tui.

160

165

39. PENELOPE ULYSSI.

HANC tua Penelope lento tibi mittit, Ulysse:
Nil mihi rescribas: attamen ipse veni.
Troja jacet certe, Danais invisa puellis:
Vix Priamus tanti, totaque Troja, fuit.

O utinam tunc, cum Lacedæmona classe petebat,
Obrutus insanis esset adulter aquis!

Non ego deserto jacuissem frigida lecto,
Nec quererer tardos ire relicta dies:

Nec mihi, quærenti spatiosam fallere noctem,
Lassaret viduas pendula tela manus.

5

10

Quando ego non timui graviora pericula veris?
Res est solliciti plena timoris amor.

In te fingebam violentos Troas ituros:

Nomine in Hectoreo pallida semper eram.

Sive quis Antilochum narrabat ab Hectore victum,
Antilochus nostri caussa timoris erat:

Sive Menœtiadem falsis cecidisse sub armis,

Flebam successu posse carere dolos.

Sanguine Tlepolemus Lyciam tepefecerat hastam,
Tlepolemi leto cura novata mea est.

Denique quisquis erat castris jugulatus Achivis,
Frigidius glacie pectus amantis erat.

Sed bene consuluit casto deus

æquus amori

:

Versa est in cinerem sospite Troja viro.
Argolici rediere duces: altaria fumant:
Ponitur ad patrios barbara præda deos.
Grata ferunt nymphæ pro salvis dona maritis:
Illi victa suis Troïa fata canunt.
Mirantur justique senes trepidæque puellæ :
Narrantis conjux pendet ab ore viri.
Atque aliquis posita monstrat fera prælia mensa,
Pingit et exiguo Pergama tota mero.
Hac ibat Simois: hic est Sigeïa tellus :

Hic steterat Priami regia celsa senis.

Illic acides, illic tendebat Ulixes:

Hic lacer admissos terruit Hector equos.
Omnia namque tuo senior, te quærere misso,
Retulerat nato Nestor, at ille mihi.
Retulit et ferro Rhesumque Dolonaque cæsos;
Utque sit hic somno proditus, ille dolo.
Ausus es, o nimium nimiumque oblite tuorum,
Thracia nocturno tangere castra dolo,
Totque simul mactare viros, adjutus ab uno.

At bene cautus eras, et memor ante mei.
Usque metu micuere sinus, dum victor amicum
Dictus es Ismariis isse per agmen equis.
Sed mihi quid prodest vestris disjecta lacertis
Ilios, et, murus quod fuit ante, solum,
Si maneo, qualis Troja durante manebam,

Virque, mihi demto fine carendus, abest?
Diruta sunt aliis, uni mihi Pergama restant,
Incola captivo quæ bove victor arat.

Jam seges est, ubi Troja fuit, resecandaque falce
Luxuriat Phrygio sanguine pinguis humus;
Semisepulta virûm curvis feriuntur aratris
Ossa: ruinosas occulit herba domos.

Victor abes; nec scire mihi, quæ caussa morandi,
Aut in quo lateas ferreus orbe, licet.
Quisquis ad hæc vertit peregrinam litora puppim,
Ille mihi de te multa rogatus abit;
Quamque tibi reddat, si te modo viderit usquam,
Traditur huic digitis charta notata meis.
Nos Pylon, antiqui Neleïa Nestoris arva,

Misimus incerta est fama remissa Pylo.
Misimus et Sparten: Sparte quoque nescia veri.
Quas habitas terras, aut ubi lentus abes?
Utilius starent etiam nunc monia Phobi.
Irascor votis heu levis ipsa meis!

Scirem, ubi pugnares; et tantum bella timerem ;
Et mea cum multis juncta querela foret.
Quid timeam, ignoro: timeo tamen omnia demens;
Et patet in curas area lata meas.

Quæcunque æquor habet, quæcunque pericula tellus,
Tam longæ causas suspicor esse moræ.

55

60

65

70

Hæc ego dum stulte meditor (quæ vestra libido est), 75 Esse peregrino captus amore potes.

Forsitan et narres, quam sit tibi rustica conjux,

Quæ tantum lanas non sinat esse rudes.

Fallar; et hoc crimen tenues vanescat in auras:
Neve, revertendi liber, abesse velis.

Me pater Icarius viduo discedere lecto

Cogit, et immensas increpat usque moras. Increpet usque licet: tua sum; tua dicar oportet: Penelope conjux semper Ulyssis ero.

80

Ille tamen pietate meâ precibusque pudicis
Frangitur, et vires temperat ipse suas.
Dulichii, Samiique, et, quos tulit alta Zacynthos,
Turba ruunt in me luxuriosa, proci ;

Inque tuâ regnant, nullis prohibentibus, aulâ:
Viscera nostra, tuæ dilaniantur opes.

85

90

Quid tibi Pisandrum, Polybumque, Medontaque dirum,
Eurymachique avidas Antinoïque manus,

Atque alios referam, quos omnes turpiter absens
Ipse tuo partis sanguine rebus alis?

Irus egens, pecorisque Melanthius actor edendi,
Ultimus accedunt in tua damna pudor.
Tres sumus imbelles numero; sine viribus uxor,
Laërtesque senex, Telemachusque puer.
Ille per insidias pæne est mihi nuper ademptus,
Dum parat, invitis omnibus, ire Pylon.
Dî, precor, hoc jubeant, ut, euntibus ordine fatis,
Ille meos oculos comprimat, ille tuos.
Hoc faciunt custosque boum, longævaque nutrix;
Tertius, immundæ cura fidelis haræ.

Sed neque Laërtes, ut qui sit inutilis annis,
Hostibus in mediis regna tenere valet.
Telemacho veniet, vivat modo, fortior ætas
Nunc erat auxiliis illa tuenda patris.
Nec mihi sunt vires inimicos pellere tectis.
Tu citius venias, portus et aura tuis.
Est tibi, sitque precor, natus, qui mollibus annis
In patrias artes erudiendus erat.

Respice Laërten, ut jam sua lumina condas
Extremum fati sustinet ille diem.

Certe ego, quæ fueram te discedente puella,
Protinus ut redeas, facta videbor anus.

:

95

100

105

110

115