Billeder på siden
PDF
ePub

minus, et pilo demum simile, quod ophion" vocaretur. Sardiniam id tantum ferre solitam. Hoc" interiisse arbi3 tror, et ideo medicinas ex eo omitto. (x.) Apri" quoque cerebrum contra eas laudatur cum sanguine. Jecur" etiam inveteratum cum ruta potum ex vino. Item adeps cum melle resinaque. Simili modo verrinum jecur, et fellis

20. Ophion vocaretur. Impositum nomen id fuit, quia serpentibus adversetur, et infestum sit. Musmonem esse puto descriptum supra 1. VIII, cap. 49. Fit et ejus mentio sub finem lib. XXX, cap. 15. Vel obliviosus, vel parum attentus hic Plinius fuit. Dalec.

21. Hoc. Notabile in primis id jam in suspicionem venisse quod nostris diebus clarissima ingenia famæ inseruit. Nec plus de his dicendum quæ omnes intelligunt. Nugabatur h. 1. Harduinus. ÃJ.

22. Apri. Contra serpentes Sext. Plat. de apro, tom. III, c. 7, ad serpentium morsus cerebrum apri laudat, ex melle contritum, impositumque. HARD.

23. Jecur. Nicand. in Theriac. pag. 40; Dioscorid. II, 48. H. Jecur etiam inveteratum cum ruta potum, etc. Haud quidem hic jecur, potius vero ruta inservit, quæ tunc stimulantium more, aristolochiarum anguicidæ et serpentariæ, exempli gratia, venenum acre vehementer expellit. Aprimo enim jecore uti perinde est ac si cervino, viperino, aquilino, vulpino, lupino, erinaceino et aliis utaris, ac si etiam vitulinam aut bovinam ægrotanti carnem administres, illumque ovis butyroque ingurgites. De hoc autem aprini jecoris usu apud Nicandr. in Theriac. et Dioscoridem,

lib. II, cap. 48, legendum est, ut Hard. supra indicavit. H. CLOQUET.

24. Verrinum jecur exemptis dumtuxat fibris quatuor obolorum pondere. Voss. verrinum jecur et fellis dumtaxat febris (consentit hactenus Chifflet.) XIV pondere; hoc est, dena. riorum quatuor Gud. et Menap. « Verrinum et jecore fellis dumtaxat libræ pondere. Ut et Acad. nisi quod ciccore pro jecore. GRon.

Exemptis dumtaxat fibris. Et fellis dumtaxat fibra, in vetusto exemplari. PINT. Et. Et fibra quæ vergit ad fellis folliculum. In libris hactenus vulgatis, exemptis dumtaxat fibris, ex interpolatorum videlicet officina, imperite prorsus: nam quid exemptis fibris superesse jecoris ad medicinæ usum, amabo, possit? In R. 2 cod, et eo quem Pintianus vidit, totidem plane apicibus et fellis dumtaxat fibra, quæ sincera sane scriptura est, egregie stabilita Nicandri testimonio in Theriac. p. 40, ubi hanc ipsam medicinam tradit et explicat : Η ἀπὸ κάπρου πατος ἀκρότατον κέρσας λοβὸν, ὅς τε τραπέζης Εκφύεται, νεύει δὲ χολῆς σχεδὸν ἠδὲ πυλάων. Καὶ τὰ μὲν ἄν σύμμικτα πίειν δόθι, ἄνδιχα κόψας Οξεος ἢ οἴνης· πλεῖον δ ̓ ἄκος ἔψεται divn. Gorræus interpres : «Aut cape summam Aprugni fibram jecoris, quæ nata trapeza Vergitur ad bilis follem, portisque propinquat. Hæc

28

26

dumtaxat fibra, x. quatuor" pondere, vel cerebrum in vino potum. Caprarum cornu vel pilis accensis, fugari serpentes dicunt, cineremque e cornu" potum vel illitum contra ictus valere item lactis haustus cum uva taminia, vel urinæ cum aceto scillite: caseum caprinum cum origano impositum, vel sevum cum cera. Millia præterea 4 remediorum ex eo animali demonstrantur, sicut apparebit: quod equidem miror, quum 29 febri negetur carere. Amplior 30 potentia feris ejusdem generis, quod numerosissimum esse diximus. Alia vero et hircis. Democritus etiamnum effectus ejus auget, qui" singularis natus sit. Fimo quoque caprarum in aceto decocto illini ictus serpentium placet, et recentis cinere in vino; atque in

32

tusa, et mixto diluta bibantur aceto, Aut vino: virtus sed longe maxima vino » Τράπεζα et πύλη τῆς τροφῆς, partes sunt jecoris anatomicis cognitæ. Sic paulo post, ubi scripsimus X quatuor, hoc est, denarium quaternum pondere, interpolatorum pari oscitantia, quatuor obolorum in libris hactenus editis legebatur. HARD.

25. X quatuor. Hoc est, denariorum quatuor. Hard.

26. Caprarum. Sext Plat. de capro et capra, tom. III, cap. 5: Ad serpentis morsum : « Pulverem de cornu capra et ejus lac cum origano, et vini cyathis tribus bibat, venenum excutit.» HARD.

27. Cineremque eorum potum vel illitum. Vossian, cinereque et cornu.

[blocks in formation]

tum, fieri potest. Aliter haud concipitur. H. CLOQUET.

29. Quum febri negetur carere. Obnoxias quidem esse morbo comitiali Plutarchus scribit in Quæst. Roman. quæst. 3. DALEC.-Quum. Vide que nos supra diximus ad lib. VIII, cap. 76. Hard.

30. Amplior. Silvestribus: capreis, rupicapris, aliisque, de quibus VIII, 79. HARD.

31. Qui. Qui solus ex matre sit genitus. HARD.

32. Fimo quoque caprarum in aceto, etc. Quidni? Aceti vis, una parte, satis evidens; dum, altera parte, ammoniacam stercori hujus quadrupedis inclusam aliqua certe virtute quoque vigere non minus clarum est. Etenim ammoniaca volatilis et liquida, sive Gallorum alkali volatil fluor, chymicorum recentiorum acetas ammoniacæ, aqua Lucæ succinata et alcalescens ut ferunt codices pharmacopæi, quotidie a medicorum universa fere gente laudantur, nec immerito. H. CLOQUET.

totum difficilius se recolligentes a serpentium ictu, in

36

35

33

37

34

5 caprilibus optime convalescunt. Qui efficacius volunt mederi, occisa capra alvum dissectam cum fimo intus reperto statim illigant. Alii carnem recentem hoedorum pilo suffiunt, eodemque nidore fugant serpentes. Utuntur et pelle eorum recente ad plagas, carne et fimo equi in agro pasti, coagulo leporis ex aceto, contraque scorpionem et murem araneum. Aiunt autem non feriri leporis coagulo perunctos. A scorpione percussis, fimum capræ efficacius cum aceto decoctum auxiliatur : lardum 6 jusque decocti potum his, qui buprestim hauserint. Quinetiam si quis asino 39 in aurem percussum a scorpione se dicat, transire malum protinus tradunt, venenataque omnia accenso ejus pulmone fugere. Et fimo vituli suffiri percussos a scorpione prodest.

38

I XLIII. Canis rabiosi' morsu facta vulnera circumcidunt ad vivas usque partes quidam, carnemque vituli admovent, et jus ex eodem carnis decocta dant potui, aut

33. In caprilibus. Caprile, locus est, in quo capræ servantur. Vox etiam Columellæ familiaris. H.

34. Qui. Nicand. in Theriac. p. 67. HARD.

35. Pilo. Cum pilo. HARD.

36. Utuntur. Habdarrhamanus Ægyptius, IX, pag. 68: « Hodi statim atque excoriatur, si pellis accipies particulam, eamque morsui serpentum applicabis, educetur venenum, et curabitur patiens. » H.

37. Coagulo. Dioscorid. II, 21, pariter ex aceto potandum : e vino præbet Sext. Plat. de lepore, t. XVI, cap. 2. Imponi cum propoli jubet auctor Kiranidum, II, pag. 86. HARD.

38. Lardum. Scrib. Larg. comp. 190 ad buprestin : « Adjuvantur

item passo plurimum, et lacte muliebri, et jure suillo pingui accepto, etc. » HARD.

39. Quin etiam si quis asino, etc. Res fere supra fidem, neque ulli umquam credenda fuit.Tamen Auctor Kiranidum, p. 90: « Si quis autem a scorpione percussus fuerit, et dixerit in auricula asini, Quantum scorpio me percussit! percussus quidem sanabitur, asinus autem morietur. » AJ.

XLIII. 1. Canis rabiosi morsu facta vulnera circumcidunt, etc. Non tum sane jus aut applicatio vitulinæ carnis, non axungia cum calce tusa prosunt, sed recte valet ad vivas usque partes et nunc cauterii atque adustionis ad instar prædicata circumcisio. H. CLOQUET.

ne

axungiam cum calce, tusam. Hirci jecore imposito, tentari quidem' aquæ metu affirmant. Laudant et capræ fimum ex vino illitum: melis, et cuculi, et hirundinis decoctum et potum. Ad3 reliquos bestiarum morsus caprinum caseum siccum cum origano imponunt, et bibi jubent: ad hominis morsus carnem bubulam coctam, efficacius vituli, si non ante quintum diem solvant.

6

XLIV. Veneficiis rostrum lupi resistere inveteratum ▾ aiunt, ob idque villarum portis præfigunt. Hoc idem præstare et pellis e cervice' solida existimatur : quippe tanta

2. Hirci jecore imposito ne tentari quidem, etc. Olim, Laudant hirci jecur: quo imposito ne tentari quidem aquæ metu firmant. Brevior scripta lectio. Reliqua redundant. PINT.Hirci jecore imp. Absurda et inepta fabula, quam quotidiana debellare facile possit experientia. H. CLOQUET.

[ocr errors]

3. Laudant. Habdarrhamanus Egyptius, interprete Ecchellensi, cap. 1x, p. 68: «Capri fimus cum aliqua parte seminis raparum applicatus morsui canis rabidi, proderit non parum, et sanabit etiam. » HARD. Laudant et capræ fimum ex vino. Non omnino rejiciendum hocce remedium, quippe quod stimulans causticis haud absimile se præbet. Abdarrachman ben Abizenad, quem Galli Habdarrhaman l'Égyptien vocant, non igitur immerito, in hoc casu, istuin fimum, ut ex Harduino potest nosci (vid. not. init.), cum raparum seminibus commendaverit, interprete Abrahamo Ecchellensi. Rapæ enim semina vino acriora et idcirco præstantiora. H. CLOQUET.

4. Ex vino illitum. Olim aut VIII.

melle. Duo postrema verba delenda erant. DALEC.

5. Ad reliquos bestiarum morsus, etc. Q. Serenus, cap. de ictibus scorpii, etc. Ad cunctos autem morsus, ictusque minorum, Caseus aptus erit simæ de lacte capella; Cumque hoc absumi debebit origanus herba: Hæc duo mirificis curabunt ista medelis. HARD. Caprinum caseum siccum cum origano imponunt. Sic jam, ut vides, Q. Serenus Sammonicus, et alii bene multi, sed immerito. H. CLoquet.

[ocr errors]
[ocr errors]

6. Ad hominis morsus carnem bubalam coctam, etc. Non absurdum, sed inutile, nec alio efficacius emolliente remedium. Tantum ut refrigerans et aquosis infartum principiis sese gerit hoc pseudo-medicamen. Sic non sentit tamen Plinius Valer. Plinii Secundi auctoritate fretus, lib. III, cap. 52. H. CLOQUET.

XLIV. 1. Et pellis e cervice. Integra. MSS. Reg. 2, et Chiffl. e cervice solida manica existimatur. » HARD.

2. Solida existimatur. Sola, absque carne subjecta. DALEC.

8

[ocr errors]

3

vis est animalis, præter ea quæ3 retulimus, ut vestigia ejus calcata equis afferant torporem.

XLV. lis qui argentum vivum biberint, lardum remedio est'. Asinino' lacte poto venena restinguuntur, peculiariter si hyoscyamum potum sit, aut viscum, aut cicuta, aut lepus marinus, aut opocarpa

3

5

3. Quæ retulimus. Lib. VIII, restinguuntur. Nihil sane recentiori cap. 34. HARD.

4. Vestigia ejus calcata equis afferant torporem. Dicetur de ea re iterum 80. HARD. cap. Res ea sane non neganda est; et hodie legibus physiologicis plane explicatur; sic, calcando canis vestigia, perdix, lepus, phasianus, cuniculus, coturnix subito fugiunt ; sic acute sibilante crotalo, sic vastis faucibus insatiabilique gula hiante boa, horrent contremiscuntque passeres, dum gelidus ima currit per ossa pavor, et, ut ita dicam, magneticus, omnis cynegesiæ venationisque fundamentum. H. CLOQUET.

XLV. 1. lis qui argentum vivum biberint, lardum remedio est. Quod argentum vivum statu, ut aiunt, metallico est, illud venenis nequaquam annumerant. H. CLOQUET.

[blocks in formation]

medicinæ magis consentit, si quædam dumtaxat intelligas. Ab Scribonii Largi ætate (composit. 181) hocce quotidie lac sic commendatur, præcipue si venenum acre ac causticum, aut exhulcerans, se præbeat, quod jam Guettardus animadverterat. H. CLOQUET.

3. Peculiariter. Scrib. Largus in comp. 181, ad alterum, sive hyoscyamum: Adjuvatur lacte poto asinino quain plurimo: vel quolibet alio recenti per se, vel decocto, etc. » HARD. - Peculiariter si hyoscyamum potum sit, etc. Non est hyoscyami lac asininum antidotum. Valent hic et emetica, et acidula. H. CLOQUET.

[blocks in formation]
« ForrigeFortsæt »