Billeder på siden
PDF
ePub

Pes corvi, troed y frân.
Pes anserina, troed yr wydd.
Pes puli, troed y cyw.
Portulaca, troed y cyw.
Potamogitwm, llynnwellt, dyr-
wellt, gwellt y dwr.

Perpacantha, troed yr arth.

Pes alauda, troed yr hedydd,

blodau'r hedydd.

Pesvituti, y fabcoll.

Pentafoliwm, pump dalen.

Pervincia, perfagl."

[merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small]

Periphoron, pluf y waun, pluf y Polypodiwm,

gors, pluf y brwyn.

Pes muli, y fabcoll.
Pesiliwm, llysiau silin.

Pes leonis, troed y llew, y feidiog
las, llysiau'r gerwyn, y ger-
wynllys, llysiau'r cwrw, cyr-
flys.
Perpensa, bolgarn yr ardd, y
gwrthlys.
Pencedanwm, ffenigl y moch,
piglys, pyglys.
Pedicularia, y lleulys, llysiau'r
llau, llewyg y llau.
Pentaffilwm, dail y pumpys.
Philistis, tafod yr hydd, y tan-

llys, dail y tanllosg. Philochares, chwerwyn llwyd,

llwyd y cwn, llwyd y galchen. Phaseolus, ffa ffreinig, ffa marchell.

*Petrosiliwm perllys, mynachlys, sewlys.

+Petrosiliwm olioselinwm,

yr

halogan, yr helogan, marchberllys yr hêl.

Piganiwm, hefyd blodau'r

Pipnia

Jbrenin, rhos y

brenin, rhos y mynydd, pioni.

Pisosella, clustiau'r llygoden.

Pilocella, y dorllwyd.

llysiau

Pimpinela stepmodo, llysyrawt, llysyrlys. Plantago major, llydan y ffordd, yr egorllys.

Plantago minor, y llwynhidydd, ystelynes, ystelynllys.

*Petroselinon. I. M.

+ Petrosilion Oleoselinon. I. M.

rhedyn y deri,

rhedyn y canddo, llawredyn y derw.

Polipopiwm, llawredyn y llwyf, llwyfredyn.

Pinus, pinwydden, ffinydwydd.
Polipopiwm lilinwm, llawredyn
y llwyf.
Pneunomanthe, blodau Mihang-

el.

Portulaca, porpin.
Polygalwm, llysiau Crist.
Potamogeton, llyriad y llynn,
llyriad y dwr.

Potentilla, y dinllwyd, y dorrllwyd.

Pulegiwm, pigle y brymlys, breflys, coluddlys. Pulmonaria, llysiau'r ysgy faint, callodr y derw.

Prosopis, cyngaw, y gyccwallog, cycewallys.

Prunioli, bwyd llyffaint, ellyllys, yr ellyllog.

Pursa pastoris, pwrs y bugail, llysiau'r tryfal.

Prunella, y feddyges ddu.
Pulagiwm, berge.

Puenica, puingc.

Pseudo narcissus, yr ylfinog,

croeso gwanwyn. Psillion, llysiau'r chwain, y chweinllys.

Psychotrophon, bittain, dannogen, y ddeiniog. Pulicaria, Ilysiau'r chwain. Pternica, ystrewlys, trewlys, dail y trew.

[blocks in formation]
[blocks in formation]

Rosa, rhos, brail, breilwy, egroeswydd. Rosa canina, rhos gwylltion, breilwy gwyllt, rhos crewyll, ciros, rhos y cwn, rhos y perthi.

Rosa solis, y dawddrudd, toddedigrudd, y dawddlys, *arianllys, gwlithlys. Rosmaris, rhosmari. Rhibes, rhyf, rhyfwydden, rhyfon, rhyfonwydd."

Rhibes aquatica, rhyfy nentydd, rhyfon y nentydd, rhyfon duon.

Rhibes hortensis, rhyfon lledfegin, rhyfon y gerddi, rhyfon cochon.

Rubia silvestris, y fandon, llysiau'r erydd.

Rubia minor, friwydd wenn, briwydd, briwlys. Rubia, y wreiddrydd, cochwraidd, cochlys.

Rubus, mwyarwydd, mwyaren. Rumex, tafol, suranog. Rumex medicinalis, marchdafol y meddig, tafol briwddail. Ruscus, celyn Mair, celyn Ffrainc, celyn Gwent, corgelyn, celyn y wrach. Ruta, rhud, rhuw, torrwenwyn, gwenwynllys, llysiau'r echry saint.

S.

Sata, yd, ceri, cnewyll, had, gwyfon, grawn.

Satoria, yr heonllys, yr uchelfar, gwysglys, gwysgonllys. Satella, ydig, efr, gwenith y cythraul, had y drwg. Satyriwm, tegeiriau. Satureia, sewyrllys, y selsiglys, llysiau'r selsig, y sorelys. Salix, helig, gwielwydd. Salix equina, rhawn y march, cedor y wrach.

* Arienllys, undoubtedly. I. M., i. e. the same as gwlithlys.

[blocks in formation]

Sardonia, troed yr erydd. Saxifragiwm, tormaen, llysiau'r tostedd.

Saponaria, yrolchyddes, y sebonllys.

Savina, y gyrllys, gwaredlys.
Saurion, mwstwrth, y llymmin-
og, llymminllys.
Seda Maria, ystol Fair.
Sedwm major, llysiau'r gwayw.
Sedwm minor, briweg y cerrig,
maenllys, cynffon y lygoden,
y friweg.
Sempervivwm, y fyw fyth, byw-
lys.
Senecio, y benfelen, y greulys
fawr, y greulys fenyw, llych-
lyn y dwr.

Septinea, yr henllydan.
Sesarwm, grug, grelys.
Securiadaca, llewyg y iår.
Seriphiwm, chwerwyn y mor.
Serpentaria, llysiau'r neidr.
Serica pratense, sidan y waun,
serig y waun, seriglys, sidan-
llys, serigwellt, sidanwellt, y
sidanog, serigog.
Scabiosa, y bengaled, y glafrllys.
Scandwlaciwm, mwstarth.
Scandix, nodwydd y bugail.
Scelerata, troed yr erydd.
Scirpws, brwynen y môr.
Scopa regia, y milddail, llysiau'r
gwaedling.

Scolopendria, rhedyn y gwelydd,
tafod yr hydd.
Scrofularia major, danogen y
y dwr, y feddyges ddu.
Scrofularia minor,

minor, dynhaden

fenw, dynhaden ful. Scolopendriwm. rhedyn y fam.

Scorodwm, garlleg, craf.
Scorodina, y geidwad wyllt.

Sinapi silvestre, berwr yr yd, bresych yr yd, y carl, y cerlyn.

Sinilax, coedgwlm, cwlm y coed, cynghafog.

Sinyrnion, dulys, perllys y berllan, marchberllys y gerddi. Solanwm somnifera, y gedowrach.

Solanwm lignoswm, y manyglog.

Solidago, glesyn y coed, y goedwyrdd, gwyrdd y gauaf. Souilana, gwynwyn y moch, gwynwyn gwylltion, gwynwyn y meusydd.

Sorbus, cerwydden, cerwigen, cerdinwydd, sarphwydd." Spinus albus, draenen wenn, yspyddaden, draen yspyddaid, egfaenwydd.

Spinus, duddraenen,
ddu, eirinwydd.
Spineolus, coreirin,
perthi.

Spina, draen, draenen.
Spinacia, yspinllys.

draenen

eirin

Spicus, tywysen, hefyd llysiau
sychon, yspiglys, yspiccedlys.
Sparganiwm, yspargan, y gledd-
yflys, y gleiflys, gellesg, yr
inclys.
Staphys agria, llewyg y llau,
llysiau'r llau, y lleulys.
Staphylinws, pannas y moch.
Stachys, y fedwen chwerw,
chwerwlys yr eithin, dail y
bystwn, y geidwad wyllt.
Strobilwm, llydylys.
Struthiwm, cribau'r pannwr.
Succus, sudd, sugn, sug, nof,
llynnor, irder, gweisgion,
gwysgon.

Secisa, bara'r cythraul.
Sulphur, ufelfaen, llosglist.
Syringa, pibellwydd, pibwydd,
chwibellwydd.

Syriac

*dd*sn

T.

Tanaecetwm, tancedlys, tanclys, dail y tanced, tansli.

Thalictrwm, arianllys.
Thlaspi. mwstarth.
Thryalis, rhoscampau, bannogan
yr ardd.

Thymus, gryw, grywlys, teim. Thymus agrestis, grywlys, y twynau.

Thymus hortensis, grywlys, lledfegin.

Tipha, calaf felfed, cynffon y gath.

Telephiwm, orpin, llysiau Taliesin, y ffaflys.

Tithymal, llysiau'r cyfog. Tormentilla, tresgl y moch. Tremularia, yr eigryn crydlys, crydwellt, gwenith yr ysgyfarnog, crydwellt.

Triorchis, teircaill.

Trifoliwm, meillion.

Verbascwm, y dewbannog, ys-
cedlys, panllys.
Vetonica, cribau St. Ffred.
Viola, mill, gwiolydd, y fioled.
Viscus, gwysglys, gwysgonllys,

uchelfar, yr heonllys. Ulmus, elmwydd, llwyf, y claswydd, elmenwydd.

Ulmus Romanus, llwyfen Rhufeinig, llwyf Rhufain, y claswydd. Umbilicus Veneris. bogail y forwyn, bottymog.

Volucrwm major, taglys, tagwydd.

Volucrwm minor, yr yttag, taglys yr yd, taglys bychan, taglys y gerddi.

Volubilis, cwlm y coed.
Urtica, dynaid.

Trifoliwm rubwin, meillion coch- Uvæ, gwyfon, greol, baccwyon,

on, marchfeillon.

Trifoliwm albwm, meillon gwynnon, meillon Olwen, corfeillon.

Trifoliwm aurewm, meillion aur, pig y deryn.

Trifoliwm silvestre, meillon edring.

Tubera, bwyd y llyffaint.

V.

Vaccinia, llus duon, llus y mynydd, llusi. Vacciniwm, llygeiriau, ceiroes y

waun.

Valeriana, llysiau Cadwgan, cyn

ffon y cabwllt, gysynorllys. Verbena, y dderwen fendigaid. Vernilagiwm, yr ysgallen ddu. Veronica, yr ornerth. Verbwrnwm, cwyrwiail, ffyllwydd.

gwyfon, gwin, gwinwyfon. Uvæ passae, rhesinod, rhesinau, rhesinwyf, gwynwyfon sych

on.

Uvæ ursina, gwyfon yr yspinwydd, greol y pren melyn, ffrwyth yr arthwydden. Uvularia, tafod y march.

Z.

Zura, hegfaen, gwyfon, yr yspyddaden, yr yspyddwy.

A'r gwydd a'r llysiau hynn, sef y nifer a aller o honynt, a ddylai bob Meddyg eu cadw mewn gardd yn lledfegin, ag mewn perllanau, a hynny mewn parel o dir a fo da'r ddaear, ag yn wasgodig, a cherwyneb haul, fal au caffer wrth raid ag achos.

Llyma ddangos y pwysau a'r mesurau y dylai bob Meddyg ymarfer ag wynt, fal y gwypo yn gadarn y maint a ddylid

o bob peth yn ei raid ai achos;

Pwys a mesur Tafawl, XX gronyn gwenith a wna un grofelyn.

iii grofelyn a wna un ceiniogbwys. iij ceiniogbwys a wna uncyn

neu wncyn.

xij wncyn a wna bynt.

Ag fal hynn au llythyrrer yn
llyfrau y Meddygon.
Gronyn fal hynn G
Grofelyn fal hynn
Ceiniogbwys fal hynn
Wncyn fal hynn

Punt fal hynn S

[merged small][merged small][ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

nid amgen,

Dau ban, ffiolaid.
Dwy ffiolaid, cwppa.
Dau gwppa, panol sef chwart.
A'r holl fesurau pwys, a'r holl
fesurau llynn a ddylynt fod yn
warantedig o bwys a mesur, er
gwybod gwarantedig a gofynedig,
fal na fytho nag anffrwythlawn,
na gwenwynllyd y feddyginiaeth
a ddoder i glaf, ag fal y bytho
pob cymmeriad y maint y dylid

ei ddarbod.

[blocks in formation]

ij.

[ocr errors]

Brech yn y gwaed neu'r llynnor, sef y daw achos anghyweirfaint defnyddiau bwyd a llynn.

Attal yn y cylla, neu'r gwythi, neu eraill o geudodau y corph, fal nas gallo'r bwyd a'r llynn, a'r gwaed, a'r llynnor, fyned yn eu hansawdd. iiij. Ball, sef echrysaint, neu

blag, ag o wenwyn yn mynned yn y corph y daw. Ag o'r pedwar peth hynn y bydd magedig pob clefyd a dolur ynghorph dyn, ag o ffrwythlawn feddyginiaethau au gwaredir.

« ForrigeFortsæt »