Ym Mei y mae pedwar. y pymthecuet. ar unuet ar bymthec. ar deuuet ar bymthec. ar ugeinuet.1

Ym Mehevin y mae ûn. sef yý hýnný yr2 eil.3

4

Ym mis Gorffennaf y mae deu. y pymthecuet. ar deuuet ar bymthec.5

Ym Aýst y mae deu. y deunavuet. ar ugeinuet."

Ym mis Medi y mae deu. yr unuet ar bymthec. ar deunavuet.8

Ym mis Hydref y mae 10 ûn. y whechet."

Ym mis 12 Racuyr y mae deu. y pymthecuet ar ugeinuet.13 Ym mis1 Tachwed y mae tri. yr unuet ar bymthec. ar deuvet ar bymthec. ar deunafuet.15

Pŕy bynnac a amheuo yr ymadrodyon hynn. gýybydet ef y uot yn gallach. nor neb a gauas y gyybot yn gyntaf.

§ 94. Rac chýyd y myýn croth neu galedu, berý linat trýy laeth geiuyr a dot ýrthaý yn vynych.

§ 95. Y estýng chýyd o draet ac esgeireu. kymer wreiḍ y greulys ae risc a berý drvy dýfyr: a gŕedy y berwer býrý ymmeith yr uchaf, a chymer y perueḍ a chymysc hên ulonec ac ef; a gossot ar vrethynn neu gadach ef, a dot wrth y draet neu y esgeireu y bo yr 16 chwyd ynḍunt ac ef a â ymeith.

§ 96. Rac chýyd neu dolur yggvarreu: mortera wreid y celidonia a llysseu y wennavl a'r ffenigyl a phennau garllec; a gŵnegyr neu win ac emenyn, a rýym ygkylch dy vynúgyl; a hynny a ostýng y dolur a'r chýyḍ.

§ 97. Rac gvaetlin y ffroenau berti garllec trwy lastýr llefrith; ae yuet, prouedic yý.

§ 98. Rac llose yn neb ryý aelaýt; kymer wreid y liliým 17 grynn a golch yn ḍa. a berý yn ffest drvy dýfyr: odyna briý

115, 16, 17, 20, T. Nid yw sef yv hvnnv yr yn T. yw mis yn T. 15. 17, T. 618, 20, T. 7 Nid yw 10 Nid yw y mae yn T.

18, T. 9 Nid

уго mis

уп T.

уго

mis yn

T.

13 15, 20, T.

16 Bo'r, T.

17 Liliwyn, T.

14 Nid yw mis yn T.

32, T. mis yn T. 11 6, T.

4 Nid

816, 12 Nid

15 16, 17, 18, T.

yn vân: a chymysc ag olev; ac ychydic o wynn wŷ, a gossot hýnný ar liein: a dot úrthaý y bore ar nôs : ac ar vwyhaf1 vo o'r plastyr hýnnw gore vyḍ.

Arall yý llosc2 risc eidorýc. yn lle glân. a býrý arnaý y llud hynný. a hynny ae gina yn iach.3 Arall yý llosci redyn a chymysgu y lludw hýnný a gŵyn vŷ: neu ynteu olev: ac eliav ac ef; a hynny ae gúna yn iach yn ebrýyd ac yn enryued.

§ 99. Meḍeginyaeth rac y tan gýyllt: sef yý hýnný y kic drýc ual nat ymḍangosso erbyn penn y tridieu: kymmer gafs da a mortera yn ffest: a chymysc a mel yn y uo gloy; ac ir ac ef yn vynych: a dot arnav deil y kavl: ac ny welir dim o hona erbyn penn 5 y tridieu.

6

§ 100. Rac brath ki kyndeirave; mortera yr eidral a blonec y gyt: neu uortera gennyn a gŵîn egyr, neu hat y ffenigyl a mel a dot ýrthaý.

§ 101. Rac dolur bronneu; mortera wreid y greulys. a hôn vlonec. a dot frthunt.

§ 102. Y dyn a gollo y synnýyr. kymer lygat y dyḍ. a'r brytýn. a'r saluia (i. saies.) a tharav ar wîn; a dyro yr claf oe yuet bymtheg nieu.

8

§ 103. O chaletta boly megys na aller mynet y ystyllen; kymer linat a dýfyr, ac oḍyna berý yn fest y myýn crochan. Ac odyna dot ef y myýn padell a llawer o waet. a mehin, a býyta hýnný yn9 vrýt.

§ 104. Rac y parlis, kymer y brytýn a mortera. a hidyl y suḍ ar amkan ffioleit uechan, a dyro yr claf oe yuet yggwaŵr 10 dyd duý nadolic.

§ 105. Rac gvaetlýn 11 o 12 dýy ffroen. kymer kymeint ac a drickyo y rýng penn dy dri bys or betonica wedy briver yn ffest drvy halen, a dot yn y ffroeneu. ag ef a dyrr yn ebrýyd.

bore pan

§ 106. O glyn avu dyn ýrth y assen: kymer y gyuotto yr heul (dan ganu dy bader) y gyglennyd a tharav ef a'r gýrýf newyd: a dyro yr claf oe yuet y myýn enneint

nav nieu.

§ 107. Rac pessychu: mortera uedwon chverv. a býr y sud y myn llaeth berwedic, a hidyl ef. ac aruer o honav.

Arall yý: berý grochaneit o dýfyr yn y el dan y hanner. Ac yna kymysc blavt rŷc ac ef, a dot emenyn yndaý. ac aruer o honaý yn vrýt.

§ 108. Y lad pryuet y us1 y myýn kylla neu groth : kymer sud yr eruin a dot arna; ac ynt a doant allan. Arall yý: kymer dyrneit o risc y persig ýrth y dayar sech, ac yf ar dy gythling gyt a llaeth geiuyr. ac vynt a doant oll

allan.

§ 109. Y ostýng kalledi 2 boly: dot halen ac arment; y uo gymein o bop un ae gilyd; a dôt ar dân y myýn craesset; a gât ar y tân of yn y uô ual kýyr yn váygyl. a gvna o hýnný deissenneu, a gossot ýynt yn y tu ôl yr dyn.

§ 110. Rac brath neidyr: yuet suḍ yr erllyryat gyt ac olew a3 halen. Sud y gannýreid heuyt gvedy briwer ac yḍ hidler arthlad gýenýyn.

Arall yý: kymer emhennyd keilave coch. a rut, a dyro ar lefrith. neu laeth geyueu, neu win oe yuet: a dôt beth o gic y vronn yn vrýt ýrth y brath a hynny a dynnyn y ýrthaý a'r keilavc yn vyý.

§ 111. Rac llyngher: kymer laeth buch y bo llo gýrýf yn y sugnav; a blaýt heid a mel: a berú y myýn padell. yn y el iwt, a dôt ef yn dym wrth y groth.

Arall yý: gýneythur bara o heiḍ. a chnevillon gvedy dirisgler, a býyta hýnný.

Arall yý morteru y rut gyyry 5 ar gannwreid. ac yuet y sud hýnný.6

1 Vyd, T. 2 Kaledi, T. C Hon, T.

3 Nid yw olew a yn T.

4 Y, T.

5 Gvyr y, T.

§ 112. Or byd gýreic heb allu escor y llwyth. rýymer deil y gannýreid wrth y morḍýyt asseu; a thynner yn ebrýyd ymeith wedy yd escoro, rac týallt y hannyan.

§ 113. Rac chyd a1 dolur ygglinyeu: Briý rut, a mel a halen. a dôt vrtha; a hynny a weryt yr hŵyd.2

§ 114. Rac dolur arennau: taraf y centaure ar dýfyr oer. a dyro yr claf oe yuet.

$ 115. Rac tra sychet. yvet y centavrya drvy dýfyr týym. hynny a tyrr sychet ac a burhâ dvyvron. ar kylla.

§ 116. Rac y urech: kymer lludý grûc. a lludý genyn neu ysmalaes; a lludý corn karý a mel. ac îr ef a hýnný.

§ 117. Rac trachwyt kymer yr eruin a berý drvy laeth geiuyr: ac yf ef, a hynny ae tyrr.

§ 118. Rac llosc tân neu dýfyr. dôt deil y liliým y myŵn llaeth bervedic a gossot ar y weli. yn y uo iach.

§ 119. Rac llesteir pissav. kym! emhennyd ysgyuarnaýc. a thara hýnný ar win arogleu avr. ac ŷf ef.

§ 120. Rac brath neidyr: dyro y myýn olev suḍ y fenigyl. neu raphan, neu y rut, neu y wermot: ac yuet hýnný. neu výyttaet.

§ 121. Rac chwydu gvaet: bervi y uilffei drvy win. neu laeth ae yuet a hynny ae tyrr; neu uervi y betonica 5 y my'n llaeth geiuyr, neu win. a hýnný ae tyrr.

§ 122. Rac attal maessa : Berý dvfyr a gýreid ysgall mân or koet: a dyro y dýfyr hýnný ida◊ oe 6 yuet.

§ 123. Pýy bynnac a uo ry vrâs. yuet y7 ffenigyl. a hynny ae kulha.

§ 124. O byd llidyavc yuet yr apiým yn uynych, a hynny a weryt llit, ac a wna llewenyd.

125. Ot al9 sarff yggeneu dyn. neu or byd yndaý bryuet ereill byý, trawet arment ar win yn deý, ac yuet hýnný. ac ef a geiff rydit.

1

$ 126. O genir pryuet y myýn dyn, neu lýdyn. Dot arnav wreid y dragrans ; ac ef a uyd marý y pryf yn diannot. Arall yý tara deil y ditaen ar win kadarn. ac yuet ar y gvthling.

§ 127. Rac llygher. yvet ffioleit o suḍ y plantaen. i2 yr erlyryat. a dodi y llysseu hýnný ar y uogel.

Arall yý taray y vilffei ar wîn. ac yuet ar y gythling un weith. ac vynt a doant oll allan y dyd hýnný.

3

§ 128. Rac y cryt: yuet sud y rut. a gvin. a llygket 3 tri gronyn o'r koliandrým, ac yuet yr apiým drýy dýfyr (.i. y maelis). a chynnull y plantaen gan dywedut dy pader, ac yuet hýnný drvy win a phybyr. Kymer suḍ y ganwreid wedy briwher. a sud y wermot. chymysc ac olew hawdýym.* ac îr dy gorff yn gýbyl dridieu ar un tu. ac ef a diffyḍ y cryt heb olud.

6

§ 129. Or byd hagen kryt kadarn ar dyn. pâr ida uynet myýn enneint, a mogel rac kyhýrd y7 dýfyr ae vreicheu; a chymmer eido y ḍayar a berý ef yn ffest. a gossot yn vrýt ar y benn. a gollýng gvaet ar y ureich; ac ef a uyḍ iach drýy nerth duý.

§ 130. Rac chýydu ac ucheneideu; tarav dyrneit a hanner o'r betonica ar dýfyr mýygyl ac yuet hýnný. Y torri chvyt. kymer y betonica a berý drýy uel. A mortera ef; a gýna o hýnný pedeir pelen; a dyro un beunyd or pedwar dieu ida y yuet y myýn týymyn.

9

§ 131. O chymer dyn wenwyn, yuet suḍ y ditaen a gŵîn. § 132. Y torri gvaetlin o ffroeneu, kymer blaen teir 10 dynhaden a tharav ýynt y gyt; a dot y bastei honno yn dy fynaf ac y gellych yn y ffroenau. Arall yý kymer y vilffyḍ. a mortera drvy wîn egyr a dôt yn y ffroeneu, ac ef a dyrr y graetlin.