Billeder på siden
PDF
ePub

ἡξῶ, ναὶ τὸν Πᾶνα, κακὸν τέλος αὐτίκα δωσῶν, εἰ μὴ ἄπει τουτῶθεν. ἴδ ̓ αὖ πάλιν ἅδε ποθέρπει. εἴθ ̓ ἦν μοι ῥοικὸν τὸ λαγωβόλον! ὥς τυ πάταξα!

ΒΑΤΤΟΣ.

3

θᾶσαί μ ̓ ὦ Κορύδων, πὸτ τῶ Διός· ὁ γὰρ ἄκανθα ἀρμοῖ μ ̓ ὧδ ̓ ἐπάταξ ̓ ὑπὸ τὸ σφυρόν. ὡς δὲ βαθεῖαι τἀτρακτυλλίδες ἐντί. κακῶς ὁ πόρτις ὄλοιτο! εἰς ταύταν ἐτύπην χασμεύμενος. ἦ ῥά γε λεύσσεις;

ΚΟΡΥΔΩΝ.

ναὶ ναί, τοῖς ὀνύχεσσιν ἔχω τέ νιν' ἅδε καὶ αὐτά.

Derselbe

=

47. ναὶ τ. Πᾶνα. Schwur des Hirten wie 5, 141. 6, 21. Vgl. 5, 14-17. κακὸντέλος ich schlage dich todt! (Nicht malum tributum tibi daturus, Am.). δωσῶν, natürlich σοί. Vgl. 7, 50. 48. αὖ πάλιν. Vgl. 5, 149. ἅδε, fast im Sinne eines Adverbiums da hier. Krüger II, II § 51, 7 A. 1. Theokr. 6, 9. 4, 54. 5, 34. 4, 12. 1, 120.

49. εὔθ ̓ ἦν κτλ., utinam mihi praesto esset meum curvum pedum! Quam te percussissem! - Mit der Stellung des Artikels ῥοικὸν τὸ λαγωβόλον statt des gewöhnlichen τὸ ῥοικὸν λαγωβόλον vgl. 5, 90. Plat. Phaed. p. 109, Β ἐν καθαρῷ τῷ οὐρανῷ. Lucian Tim. 54 ἐπειδὴ με γάλην τὴν κύλικα ὀρέξειεν αὐτῷ. Ibid. 9 μεγάλῃ τῇ φωνῇ. PseudoLucian Amor. 13. Eur. Rhes. 381. – λαγωβόλον, der gekrümmte Knüttel, der 7, 19 ῥοικὴ κορύνη heisst, wird 7, 128 λαγωβόλον genannt. Satyru sind mit solchen Hirtenwaffen abgebildet in Stephani's Parerg. Arch. (Bullet. de l'Acad. de St. Petersb. III - 1867-t. XXVI). – ὥς τυ πάταξα! Der Indicati

-

=

da

yus Aor. erklärt sich aus dem im Hintergrunde liegenden Bedingungssatzg: εἰ ἦν μοι τὸ λαγωβόλον, ἐπάξασά σε ohne av wie 2, 118: hattest du deine Schläge weg. [Es ist nichts zu ändern. Allerdings im cod. P steht zu statt tò. Hierdurch ist aber Hermanns Conjectur ῥοικόν τι λαγωβ., welche Ziegler und Am. in den Text aufgenommen haben, noch nicht als richtig bewiesen. Ferner ist πάταξα nach Ziegler's Versicherung ursprünglich in cod. k ge

-

[ocr errors]

-

schrieben, von späterer Hand in πάταξω geändert, παταξῶ haben codd. p und 5 (e) nach Ziegler. Die Vulgata ist πατάξω. Willkührlich schreibt Ahrens πεῖ θὴν-πατάξω;]

50. θᾶσαι. S. Anm. zu 1, 149. – πὸτ τῶ 4. per Iovem (vgl. 1, 12). Von einem mit z oder anfangenden Worte erleidet das dorische ποτί die Apokope Theokr. 5, 74. 15, 70. Theokr. Epigr. 17, 9. Theokr. 11, 1. Epicharm. frgm. inc. 40, 8 (Lorenz) ποτθέμεν. Vgl. die Apokope in κατά (5, 143. 8, 20. 26, 34. Bion. 1, 72 κάτθεο. Epicharm. frgm. Mus. 4, p. 238 Lor. κατθέμεν, inc. 7 p. 257. Lor. κατθανών. Iliad. 9, 320. Theokr. 17, 62. 22, 204. Iliad. 14, 435. Theokr. 16, 108. Odyss. 13, 208.-25, 256. Odyss. 8, 85 —), in ává (16, 38. 16, 92. Iliad. 6, 71Theokr. 22, 43. 20, 395, 9. 4, 31. Iliad. 4, 113 –), παρά (1, 33. 1, 74. 7, 66. 18, 1. Iliad. 4, 330), in ἄρα (22, 144. 25, 45. Iliad. 1, 8).

[ocr errors]

50

52. τἀτρακτυλλίδες. ἀτρακτυλλίς, bei Theophr. H. Plant. 6, 4 ed. Wimmer ἀτρακτυλίς, ist eine Distel, carthamus lanatus L. duncellus lanatus, die in Südeuropa und Nordafrika häufig wächst. Abbildung: Reichenb. XV Taf. 746.

= car

53. εἰς ταύταν χασμεύμενος, huic inhians (Voss: als ich ihr dort nachjagete). Valer. Flacc. 2, 531 inhiare praedae. ἦ ῥά γε λεύσσεις, scil. τὴν ἄκανθαν.

-

[blocks in formation]

ΒΑΤΤΟΣ.

ὁσσίχον ἐστὶ τὸ τύμμα καὶ ἁλίκον ἄνδρα δαμάσδει.

ΚΟΡΥΔΩΝ.

εἰς ὄρος ὅκχ ̓ ἕρπῃς, μὴ νήλιπος ἔρχεο, Βάττε· ἐν γὰρ ὄρει ῥάμνοι τε καὶ ἀσπάλαθοι κομέοντι.

ΒΑΤΤΟΣ.

εἴπ ̓ ἄγε μ ̓ ὦ Κορύδων, τὸ γερόντιον ἦ ῥ ̓ ἔτι μύλλει τήναν τὰν κυάνοφρυν Ἐρωτίδα, τᾶς ποκ ̓ ἐκνίσθη;

ΚΟΡΥΔΩΝ.

5

ἀκμάν γ ̓ ὦ δειλαῖε· πρόαν γε μὲν αὐτὸς ἐπενθών καὶ ποτὶ τῷ μάκτρᾳ κατελάμβανον ἆμος ἐνήργει.

ΒΑΤΤΟΣ.

5

εὖ γ ̓ ὤνθρωπε φιλοῖφα. τό τοι γένος ἢ Σατυρίσκοις ἐγγύθεν ἢ Πάνεσσι κακοκνάμοισιν ἐρίσδεις.

δα

55. τύμμα. Vgl. v. 53 und 10, 4. - ἁλίκον. S. Dor. § 22. μάσδει. Dor. § 117.

57. ῥάμνοι, vielleicht, wie Hogg. p. 133 will, Teufelszwirn, lycium Europaeum L., ein sehr dorniger Schlingstrauch mit aufrechten, hinund hergebogenen Aesten, der sich im Süden von Europa häufig findet und viel dorniger ist als der bei uns zu Lauben benutzte Teufelszwirn, lycium barbarum. Du Molin p. 160 denkt an crataegus oxyacantha, Weissdorn, Fée p. 94 an rhamnus zizyphus; beide ohne schlagende Beweise. ἀσπάλαθος ist jedenfalls ein sehr stachlicher Strauch, denn nach Plat. Rep. X p. 616, A werden damit die Tyrannen im Hades gegeisselt. Welcher Strauch darunter zu verstehen sei, lässt sich nicht mit Sicherheit angeben. κομέοντι. S. Dor. § 118.

58. μ ̓ ὦ. Krüger II, I § 12, 4 A. 6. Theokr. 7, 19. τὸ γερόντιον, derselbe, welcher v. 4 ὁ γέρων heisst. – μύλλει, wie permolere Hor. Sat.

[ocr errors]

1. 2, 35.

59. Ἐρωτίδα. Virg. Eel. 3, 68 parta meae Veneri sunt munera. Vgl. zu 2, 151-152 und z. B. den Namen Erotion in Plauti Menaechm. 1, 2, 60.

60. ἀκμάν. S. Dor. § 31.

γε

[ocr errors]

55

μέν. S. 17, 137. ἐπενθών. S. Dor. § 42.

60–61. ἐπενθὼν καὶ. Ilias 22, 247 ὣς φαμένη καὶ κερδοσύνῃ ἡγήσατ ̓ ̓Αθήνη. Vgl. 15, 17. 25, 143.

61. μάκτρᾳ. μάκτρα (Backtrog) σκεῦος ξύλινον ἀβακοειδές, οὗ φυρᾶν εἰώθασιν. Schol. [τᾷ μάκτρα Ahr. für vulg. τᾷ μάνδρᾳ. S. gr. Ausg. p. 153.] - άμος wie 13, 25. 62–63. Σατυρίσκοις Πάνεσσι. Dig Satyrn, γένος ούτιδανῶν Σατύρων καὶ ἀμηχανοεργῶν, wie Hesiod frgm.28 Schoem. sagt,jene bocksartigen, ausgelassenen Bewohner von Wald und Berg, zeichnen sich besonders aus durch Lüsternheit nach Wein und Weibern. Vgl. Theokr. 27, 3. 48. Noch unter ihnen stehen die Pane, Panes bei Ovid. Met. 14, 638, Panisci bei Cic. Nat. D. 3, 17 u. a., nach Nonn. Dionys. 14, 68 die Nachkommen des Hirtengottes Pan, ὧν ἐπὶ μορφῇ ἀνδρομέῃ κεκέραστο δασύτριχος αἰγὸς ὀπωπή. Wie in ihrer Gestaltung, so nähern sie sich auch in Wesen und Treiben der Thierwelt dergestalt, dass die rohe Sinnlichkeit sehr passend durch einen Vergleich mit ihnen angedeutet wird. Sie heissen κακόκναμοι wegen des Bocksfusses. Vgl. Hor. Od. 2, 19, 4 capripedes Satyri. Müller, Archaeol. § 385. § 387.

60

V.

ΒΟΥΚΟΛΙΑΣΤΑΙ Η ΟΔΟΙΠΟΡΟΙ.

ΚΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΛΑΚΩΝ.

ΚΟΜΑΤΑΣ.

Αἶγες ἐμαί, τῆνον τὸν ποιμένα τόνδε Σιβύρτα φεύγετε τὸν Λάκωνα· τό μευ νάκος ἐχθὲς ἔκλεψεν.

V. Die Wettsänger. Komatas, der Ziegenhirt, Sklave des Sybariten Eumaridas, und Lakon, der Schafhirt, Sklave des Thuriers Sibyrtas, begegnen sich, reizen sich gegenseitig durch allerhand Sticheleien, fordern sich zum Wettgesange auf, rufen einen Schiedsrichter herbei und streiten dann im Wechselgesange. Den Preis trägt Komatas davon. Das Wesen des ländlichen Wettgesanges lernen wir aus dieser Idylle und Id. 8 am besten kennen. Das Hauptgesetz desselben ist dies, dass, wenn und so oft der Eine gesungen hat, der Andere in gleich viel Versen einen Gedanken ausspricht, welcher dem von dem Ersten ausgesprochenen Gedanken ähnlich ist, aber schöner oder besser sein soll. In der achten Idylle, wo Daphnis Sieger wird, welcher dort an der zweiten Stelle singt, steht die Erwiederung v. 33-40 und 45-48 sogar mit der äusseren Form der von dem Anderen gesungenen Verse im Einklange. In den Entgegnungen des Lakon (5, 82 flg.) ist dies nicht überall der Fall. Da wir aber nicht mehr solche amöbäische Gesänge haben, so können wir nicht behaupten, dass eine solche durchgängige Concinnität in der Form der Verse

nothwendige Bedingung des Wettgesanges gewesen sei und dass Lakon wegen des theilweisen Mangels derselben als besiegt erklärt werde. Vgl. Anm. zu v. 138. Uebrigens zeigen die zwei in dieser Idylle vorgeführten, keineswegs idealen Charaktere, dass es dem Dichter nicht um Darstellung einer ätherischen Schäferwelt mit Puppen, sondern um poetische Schilderung von Menschen aus der Wirklichkeit zu thun war.

1. ual, wie 5, 145 zur Hervorhebung des Wohlwollens. So oft meus bei römischen Dichtern Tib. 1, 5, 21. 2, 5, 119. 1, 1, 57. Hor. Od. 3, 19, 28. Virg. Eclog. 1, 74 ite meae, felix quondam pecus, ite capellae.— Zißvota. Siehe Dor. § 5. Sibyrtas ist der Herr des Lakon. S. v. 5. Durch die ersten Worte der Redenden erfährt der Leser zugleich, wer dieselben sind, und v. 14-17, wo sie sich befinden. Vgl. 1, 7.

2. Λάκωνα. Λάκων nicht mit kurzem a, sondern mit langen ,,Schreier". Siehe Einl. p. 12. νάκος ist dasselbe, was v. 15 βαίτα heisst. Ueber das Asyndeton des Satzes s. Krüger I, II § 59, 1 A. 5. Theokr. 11, 68. Es ist also nicht

ἐχθὲς in ὃς χθὲς zu ändern, wie

Words. will.

ΛΑΚΩΝ.

οὐκ ἀπὸ τᾶς κράνας; σίττ ̓ ἀμνίδες. οὐκ ἐσορῆτε
τόν μεν
τὰν σύριγγα πρόαν κλέψαντα Κομάταν;

ΚΟΜΑΤΑΣ.

τὰν ποίαν σύριγγα; τὺ γάρ ποκα, δῶλε Σιβύρτα,
ἐκτάσα σύριγγα; τί δ ̓ οὐκέτι σὺν Κορύδωνι
ἀρκεῖ τοι καλάμας αὐλὸν ποππύσδεν ἔχοντι;

ΛΑΚΩΝ.

τάν μοι ἔδωκε Λύκων, ὦλεύθερε. τὶν δὲ τὸ ποῖον Λάκων ἀγκλέψας πόκ ̓ ἔβα νάκος; εἰπέ, Κομάτα· οὐδὲ γὰρ Εὐμαρίδᾳ τῷ δεσπότῃ ἦς τι ἐνεύδειν.

ΚΟΜΑΤΑΣ.

5

τὸ Κροκύλος μοι ἔδωκε, τὸ ποικίλον, ἁνίκ ̓ ἔθυσε ταῖς Νύμφαις τὰν αἶγα· τὺ δ ̓ ὦ κακὲ καὶ τόκ ̓ ἐτάκευ βασκαίνων καὶ νῦν με τὰ λοίσθια γυμνὸν ἔθηκας.

3. οὐκ ἀπὸ κτλ. scil. έρχεσθε oder ähnlich. Die Frage dient hier dazu einen Befehl auszudrücken =

willst du wohlgleich? Vgl. 4, 46. 5, 102. Cic. Τusc. 3, 12, 26: nolite ad me abire! illico istim! Aehnlich ist 5, 109 μὴ λωβασεῖσθε τὰς ἀμπέλος; ihr werdet mir doch meine Weinstöcke nicht zu Grunde richten wollen?

4. μευ τάν σ. Dieselbe Wortstellung finden wir 15,31. 15, 69. Theokr. 5, 19. Vor dem Verbum und Artikel steht μεν 5, 109. 20, 5. Am Schlusse des Verses finden wir diesen Genitivus 8, 15. 15, 71. 7, 119. S. Weyl spec. lex. Theokr. p. 17.

5. τὰν ποίαν Krüger I, II § 50, 4 A. 7. Theokr. 5, 8. ποκα. Vgl. 4, 7. δῶλε. S. Dor. § 34. Virg. Εcl. 3, 25 cantando tu illum? aut unquam tibi fistula cera iuncta fuit?

[ocr errors]

[ocr errors]

6. ἐκτάσα. S. Dor. § 19d.

ποππυ

7. καλάμας αὖλ. im Gegensatze zu der sieben- oder gar neunröhrigen Syrinx, Theokr. 8, 18. σδεν. S. Dor. § 127. Diess übersetzt Virg. Ecl. 3, 27: stridenti miserum stipula disperdere carmen. Calpurn. 10, 10 sed pro carminibus male

dissona sibila reddit.

8. ὦλεύθερε, höhnisch gesagt, entspricht dem δῶλε ν. 5. 9. Λάκων

--

· ἔβα. Vgl. zu 1,

5

10

103. – ἀγκλ. ἀνακλέπτειν, furtim sublegere, gebildet wie ἀναρπάζειν. [ἀγκλ. die besten Codd. für ἐκκλ.]

10. Εὐμαρίδα ist evidente Conjectur von Meineke für Vulg. Ev

ης

μάρᾳ. Vgl. v. 73, 119. τῷ δεσπότᾳ, σου. Vgl. 11, 67. (= ἦν) τι ἐνεύδειν. Odyss. 3, 349 von einem armen Manne, ᾧ οὔτι χλαῖναι καὶ ῥήγεα πόλλ ̓ ἐνὶ οἴκῳ οὔτ ̓ αὐτῷ μαλακῶς οὔτε ξείνοισιν ἐνεύδείν. Theokr. 24, 136. Krüger II, II g 55, 3 Α. 22. - Der Hiatus von τι ist wie Odyss. 15, 83 u. a. Zur Sache vgl. 5, 50. [τι, welches ich de poet. bucol. p. 63 nach Gerhards Vorgange statt to, wie noch Mein. hat, empfohlen hatte, ist durch die Codd. bei Ahr. p. 37 und Ziegler p. 26 bestätigt.]

12. ταῖς Νύμφαις. S. zu 1, 12. 12-13. ἐτάκευ, du vergingst vor Neid. Virg. Ecl. 7, 26 invidia rumpi. Vgl. Virg. Ecl. 3, 14 quae tu, perverse Menalca, et quum vidisti puero donata, dolebas et, si non aliqua nocuisses, mortuus esses.

13. βασκαίνων, das lateinische fascinans (Virg. Εcl. 3, 103), durch bösen Blick behexend. Vgl. 6, 39. Hor. Epist. 1, 14, 37 obliquo oculo commoda alterius limare. S. Obbarius ad Hor. 1. 1. p. 226 flg. Grimm, d. Myth. 624. τὰ λοίσθια, guten Letzt". Vgl. Note 4, 3. 23, 40

zur

99

ΛΑΚΩΝ.

"

οὐ μὰν οὐ τὸν Πᾶνα τὸν ἄκτιον, οὔ τέ γε Λάκων τὰν βαίταν ἀπέδυσ ̓ ὁ Καλαιθίδος ̇ ἢ κατὰ τήνας τᾶς πέτρας, ὤνθρωπε, μανεὶς εἰς Κρᾶσιν ἁλοίμαν.

ΚΟΜΑΤΑΣ.

οὐ μὰν οὐ ταύτας τὰς λιμνάδας, ὦγαθέ, Νύμφας, αἵτε μοι ἵλαοί τε καὶ εὐμενέες τελέθοιεν, οὔ τευ τὰν σύριγγα λαθὼν ἔκλεψε Κομάτας.

ΛΑΚΩΝ.

αἴ τοι πιστεύσαιμι, τὰ Δάφνιδος ἄλγε ̓ ἀροίμαν. ἀλλ ̓ ὦν αἴκα λῇς ἔριφον θέμεν ἔστι μὲν οὐδέν ἱερόν ἀλλά γέ τοι διαείσομαι, ὥστε κ ̓ ἀπείπῃς.

[ocr errors]

τὸ πύματον. Anders ist Plat. Phaed. p. 60 ὕστατον = zum letztenmale.

14. Πᾶνα τὸν ἄκτιον. Pan ist eigentlich schirmende Gottheit der Triften und Herden, νόμιος θεός bei Hom. Hymn. in Pan. 5, und empfängt als solcher z. B. die 5, 58 erwähnten Opfer. Aber auch die Fischer verehren ihn als Beschützer des Gestades, in dessen Nähe wir uns die hier sprechenden Hirten zu denken haben. Anth. Pal. 10, 10 Πᾶνά με τόνδ' ἱερῆς ἐπὶ λισσάδος, αἰγιαλίτην Πᾶνα, τὸν εὐόρμων τῇδ ̓ ἔφορον λιμένων, οἱ γριπῆες ἔθεντο κτλ. – τέ wie 1, 5.

15, τὰν ν βαίταν. S. 3, 25. ἀπέδυσ’. S. 5, 19 und 1, 103. ὁ Καλαιθίδος, der Sohn der Kalaethis. S. gr. Ausg. p. 159.

16. μανείς, von panischem Schrecken (Plut. Caes. 43. Pomp. 68) befallen. εἰς Κρᾶθιν. Der Krathis, der sich bei Sybaris in den Sinus Tarent. ergiesst, ist bekannt durch Ovid. Met. 15, 315. ἁλοίμαν. Vgl. v. 20 ἀροίμαν.

17. Νύμφας. Wie Pan v.15-16, so können auch die Nymphen mit unheimlichem Schrecken erfüllen und den Verstand verrücken. Vgl. νυμφόληπτος, lymphatus. Liv. 7, 17. 19. τεῦ · σοῦ (nicht τινός!!). 20. τὰ Δάφν. ἄλγεα, sprüch

=

[ocr errors]

ΚΟΜΑΤΑΣ.

ὗς ποτ' ̓Αθαναίαν ἔριν ἤρισεν. ἠνίδε κεῖται ὥριφος· ἀλλά γε καὶ τὺ τὸν εὔβοτον ἀμνὸν ὅρισδε.

[ocr errors]

[ocr errors]

wörtlich von einem schweren Leide.

Vgl. 1, 19. – ἀροίμαν. S. zu 1, 60. Zu Missverständniss führt die Uebers. bei Ameis:,,si crederem... in me susciperem.“ Apoll. Rhod. 4, 64 ἄλγος ἀείρειν.

21. ών. S. Dor. § 34. αἴκα. Vgl. 1, 4. λῇς. Vgl. 1, 12. θέμεν. Virg. Εcl. 3, 36 pocula po3, 32 de grege non ausim quidquam deponere tecum. Vgl. Theokr. 8, 13-15.

nam.

[ocr errors]

15

20

21-22. ἔστι μὲν ἱερόν, scil. τὸ διαείδειν σοι, es ist zwar kein Heiligthum, zwar nichts besonderes, mit dir zu streiten, weil es zu leicht ist dich im Wettgesange zu besiegen. παροιμία ἐπὶ τῶν μηδενὸς ἀξίων, Schol.

9

23. ἧς κτλ., sprüchwörtlicher Ausdruck um den Kampf des Unverständigen gegen den Verständigen zu bezeichnen. Das Schwein gilt für dumm; daher ἧς Βοιωτία, Pind. Ol. 6, 90. Aehnlich das lateinische sus Minervam, scil. docet, bei Cic. ad fam. 9, 18 u. a. ποτί, πρός wie 7, 41 (nicht ποτέ!). Uebrigens s. gr. Ausg. p.161. -κείται, praemii instar. Arist. Eth. Eud. 1, 3 p. 8 Fritzsche ἡ εὐδαιμονία κεῖται τοῖς παρασκευάζουσιν αὐτοὺς ποιούς τινὰς καὶ τὰς πράξεις. 24. ὅρισδε ὅριζε, defini, de

ποτ =

=

« ForrigeFortsæt »