„frigora Parthenios canibus circumdare saltus. „iam mihi per rupes videor lucosque sonantes „ire, libet Partho torquere Cydonia cornu

,,spicula. tanquam haec sit nostri medicina furoris, ,,aut deus ille malis hominum mitescere discat!

„iam neque Hamadryades rursus neque carmina nobis
,,ipsa placent; ipsae rursus concedite silvae.
„,non illum nostri possunt mutare labores :
,,nec si frigoribus mediis Hebrumque bibamus
„Sithoniasque nives hiemis subeamus aquosae,
„nec si, cum moriens alta liber aret in ulmo,
,,Aethiopum versemus oves sub sidere Cancri.
,,omnia vincit Amor; et nos cedamus Amori."
Haec sat erit, divae, vestrum cecinisse poëtam,
dum sedet et gracili fiscellam texit hibisco,
Pierides; vos haec facietis maxima Gallo,
Gallo, cuius amor tantum mihi crescit in horas,
quantum vere novo viridis se subiicit alnus.
surgamus. solet esse gravis cantantibus umbra,
iuniperi gravis umbra, nocent et frugibus umbrae.
ite domum saturae, venit Hesperus, ite capellae.

60

65

70

75

P. VERGILII MARONIS

GEORGICON

LIBER PRIMUS.

ARGUMENTUM CHR. G. HEYNII.

Georgica, seu de re rustica praecepta, arationem, arborum, imprimis vitium et olearum, culturam, pastionem et mellificium, e Romanorum notione complectuntur. Ordinem dicendorum ducit Propositio et argumentum operis v. 1-5. Inde Invocatio numinum agrestium cum ipso Caesare Augusto 42. Nunc de prima operis rustici parte, quae est de Aratione: primo quidem quando illa incipienda sit 49. Ante omnia coeli solique natura est exploranda 63, unde leges culturae diversae proficiscuntur, imprimis arationis 99, et sationis 121. Cum in his multum laboris et aerumnae tolerandum sit, digreditur ad causas huius rei mythicas inde a Saturni aetate 159. Inde de instrumento rustico 175; tum de aliis ad opus rusticum faciendum curandis, in his de area ad terenda grana paranda 186. Iudicium de futuro anni proventu unde facere liceat 192, de semine medicando 196, de seminum dilectu faciendo -203. Sequitur locus de temporibus operum rusticorum diserte tractatus. Tempus sationis 230. Digressio de solis cursu annuo et quatuor anni tempestatibus - 256. Quae curanda sint tempore pluvio 267; diebus festis

275.

Dierum lunarium, qui fausti vel infausti sint, observatio 286; nonnulla noctu melius tractanda 296; alia per calorem aëris 299; alia hieme 310. Parat sic sibi viam ad duas anni tempestates poëtica arte describendas, alteram autumni, alteram veris ineuntis, utramque procellosam: observanda itaque esse earum tempora 337, et religionibus deos exorandos 350. Esse etiam certa tempestatum per vices succedentium prognostica. In his exponendis et ornandis copiosus est poëta 463. Multo ornatius est episodium, ad quod aditum sibi struxit, de prodigiis Julii Caesaris nece facta bellum civile subsecutum portendentibus 497. Subiunguntur vota pro Augusto ad fin.

---

Quid faciat laetas segetes, quo sidere terram
vertere, Maecenas, ulmisque adiungere vites
conveniat, quae cura boum, qui cultus habendo
sit pecori, apibus quanta experientia parcis,
hinc canere incipiam. vos, o clarissima mundi
lumina, labentem caelo quae ducitis annum ;
Liber et alma Ceres, vestro si munere tellus
Chaoniam pingui glandem mutavit arista,
poculaque inventis Acheloïa miscuit uvis;
et vos, agrestum praesentia numina, Fauni,
ferte simul Faunique pedem Dryadesque puellae :
munera vestra cano. tuque o, cui prima frementem
fudit equum magno tellus percussa tridenti,
Neptune; et cultor nemorum, cui pinguia Ceae
ter centum nivei tondent dumeta iuvenci ;
ipse, nemus linquens patrium saltusque Lycaei,
Pan, ovium custos, tua si tibi Maenala curae,
adsis, o Tegeaee, favens; oleaeque Minerva
inventrix, uncique puer monstrator aratri,
et teneram ab radice ferens, Silvane, cupressum;
dique deaeque omnes, studium quibus arva tueri,

quique novas alitis non ullo semine fruges,
quique satis largum caelo demittitis imbrem;
tuque adeo, quem mox quae sint habitura deorum
concilia, incertum est, urbisne invisere, Caesar,
terrarumque velis curam, et te maximus orbis
auctorem frugum tempestatumque potentem
accipiat, cingens materna tempora myrto,
an deus immensi venias maris ac tua nautae
numina sola colant, tibi serviat ultima Thule,
teque sibi generum Tethys emat omnibus undis,
anne novum tardis sidus te mensibus addas,
qua locus Erigonen inter Chelasque sequentes
panditur ipse tibi iam brachia contrahit ardens
Scorpius, et caeli iusta plus parte relinquit
quidquid eris, nam te nec sperant Tartara regem,
nec tibi regnandi veniat tam dira cupido,
quamvis Elysios miretur Graecia campos,
nec repetita sequi curet Proserpina matrem -
de facilem cursum, atque audacibus adnue coeptis,
ignarosque viae mecum miseratus agrestes
ingredere, et votis iam nunc assuesce vocari.

Vere novo, gelidus canis cum montibus humor liquitur et Zephyro putris se gleba resolvit, depresso incipiat iam tum mihi taurus aratro ingemere, et sulco attritus splendescere vomer. illa seges demum votis respondet avari agricolae, bis quae solem, bis frigora sensit; illius immensae ruperunt horrea messes.

at prius ignotum ferro quam scindimus aequor, ventos et varium coeli praediscere morem

cura sit ac patrios cultusque habitusque locorum,

et quid quaeque ferat regio, et quid quaeque recuset.

hic segetes, illic veniunt felicius uvae,

arborei fetus alibi, atque iniussa virescunt

55

gramina. nonne vides, croceos ut Tmolus odores,

India mittit ebur, molles sua tura Sabaei,
at Chalybes nudi ferrum, virosaque Pontus
castorea, Eliadum palmas Epiros equarum?
continuo has leges aeternaque foedera certis
imposuit natura locis, quo tempore primum
Deucalion vacuum lapides iactavit in orbem,
unde homines nati, durum genus.
pingue solum primis extemplo a mensibus anni
fortes invertant tauri, glebasque iacentes
pulverulenta coquat maturis solibus aestas;
at si non fuerit tellus fecunda, sub ipsum
Arcturum tenui sat erit suspendere sulco:
illic, officiant laetis ne frugibus herbae,

ergo age, terrae

hic, sterilem exiguus ne deserat humor arenam. Alternis idem tonsas cessare novales,

70

et segnem patiere situ durescere campum ;
aut ibi flava seres mutato sidere farra,

unde prius laetum siliqua quassante legumen
aut tenuis fetus viciae tristisque lupini
sustuleris fragiles calamos silvamque sonantem.
urit enim lini campum seges, urit avenae,
urunt Lethaeo perfusa papavera somno:
sed tamen alternis facilis labor, arida tantum
ne saturare fimo pingui pudeat sola, neve
effetos cinerem immundum iactare per agros.
sic quoque mutatis requiescunt fetibus arva;
nec nulla interea est inaratae gratia terrae.
saepe etiam steriles incendere profuit agros,

75

80

atque levem stipulam crepitantibus urere flammis: sive inde occultas vires et pabula terrae

85

pinguia concipiunt, sive illis omne per ignem excoquitur vitium, atque exsudat inutilis humor, seu plures calor ille vias et caeca relaxat spiramenta, novas veniat qua sucus in herbas; seu durat magis, et venas astringit hiantes,

90