Billeder på siden
PDF
ePub

Fab Cainan, ddwyfan ddifeth,
Oes hir; fab Enos; fab Seth;
Fab Addaf, gloyw eurnaf glwys,
Priodor tir Paradwys ;

Fab DUW ei hun, Gun gwrawl,
Tad pybyr Fab pob rhyw fawl;6
Brawd lles i Addaf bryd llwyr,
A'i wrol Daid a'i Orŵyr ;7
Brawd i Fair ddiwair ddwywaith,8
A'i Thaid a'i Mab, enaid maith.
Brawd i bob Cristion o brudd
Du dwyfawl, a'i Dad ufudd.
O hil Addaf, hylwydd-ior,
Yr ŷm yn geraint i'r Ior.
Arglwydd uwch law arglwyddi
O nef yw 'n Pencenedl ni.1
Gwelais faint graen2 a galar

A oedd gaeth Adda i'w gâr.
Cymmerth ar groes dromloes draw,
Fawr dristyd, i farw drostaw.
Cyfodes, cyfa3 ydyw,

Droedwyn Fab, dradwy yn fyw;

[blocks in formation]

I ddwyn ei daid wiwddawn, dwys,
O bryder i Baradwys;

A'r sawl urddasol o'r saint

Ag a rodd Duw, a'i geraint.
I Fair y diolchaf fi,

A Duw, Ion y daioni,
Am fagu Iesu oesir,
Bronwyn Gun, Brenin y gwir;
A brynawdd â gwaed breiniawl
I deulu fo; dylai fawl.5

of the Latin and the Celtic in their source, show that the severed streams have at some period been again partially re-united. While the etymons of trannoeth and tradwy are purely Celtic-traws nos and traws dydd-their forms are more easily derived from the Latin trans noctem and trans diem, espe

cially when we bear in mind that the ct of the Latin makes th in the Welsh.

While the poet's meaning in this line is tolerably clear, its expression, to say the least, is clumsy. The poem, however, as a whole, is less burdened with difficulties than most of Iolo Goch's effusions.

VIII.

CYWYDD I'R OFFEREN.

O DDUW, am yr hyn oedd dda
I ddyn, pawb a'i hadduna;
I wneuthur Awdur ydwyd1
Tra fai a minnau tra fwyd;
Gwir-ddal y ffydd a gerddodd
Gatholig, fonheddig fodd;
A bod, gwae ef oni bydd
Gair ofn, yn gywir ufydd.
Oed bydd o bob rhith i ben,
Oreu ffair,2 yw 'r Offeren.
Dechren mau godych-wrych.3

Iawn waith yw cyffesu 'n wych.

Offeren dan nen i ni,

Air da iawn, yw 'r daioni;
A'i hoffis aml ddewiso

I bawb o'r deunydd y bo;

Ai o'r Drindawd ddoethwawd ddwyn,
Ai o Fair, wirion Forwyn;

With a text unintelligible in some parts of the poem, it is still impossible to exclude an effusion of Iolo Goch that contains such distinctive characteristics of his faith as the present. In Roman Catholic worship the sacrifice of the Mass (Offeren) holds the most prominent place. Ydwyf. MS. fwyf in the next line.

[ocr errors]

2Ffair, market', 'fair'. Here it must be taken in the sense of 'profit'.

The third, fourth, ninth, and this line are so corrupt as not to be deciphered in the present day.

4 Hoffis, 'office', or Roman Catholic Service'. There are the rhyming with Offices of the Trinity', of the Virgin', and others.

Ai o'r Yspryd, glendyd glân :
A'i o'r dydd mae air diddan;
Ai o'r Grog oediog ydiw;

Mawr yw'r gwyrth, ai o'r meirw gwiw;
Ai o lafer, rhwydd-der rhad,

Modd arall, meddai uriad.7

Llawer ar yr Offeren

Rhinwedd, medd Mair ddiwair wen:

Dyn wrthi Duw a'i nertho;

Ni hena, ni fwyglaR fo.

A gyrch, drwy orhoff goffa,
Offeren, daw i ben da.
Angel da a fydd yngod,"
Yn rhifo, cludeirio1 clod,
Pob cam, mydr2 ddi ddammeg,
O'i dŷ hyd ei Eglwys deg.
Os marw, chwedl garw i gyd,
O'i sefyll yn ddisyfyd ;3

Os cyfraith, loywfaith heb lid,
Dduw yn ol dda a wnelid,
Annodd i arglwydd yna
Ddwyn un geiniogwerth o'i dda.
Y bara Offeren ennyd,*
Da fu 'r gost, a'r dwfr i gyd.
A'n pair cyspell yw felly

Yn gymmunol freiniol fry.

Dydd, the office of the day', such as saints' days.

• Lafer, 'laver', the baptismal font. One MS, has lawer.

1 Cludeirio, 'to heap up', 'to gather together'.

2 Mydr, a metre' in poetry. Here, perhaps, it represents

↑ Uriad, 'elder', and probably a saying'. corruption of henuriad.

Ni fwygla; he will not grow lukewarm'.

• Yngod, ‘juxta', ‘close by'.

a

Yn ddisyfyd, suddenly', as in our Litany.

• Offeren ennyd; the form is properly ynyd. Sul yny, Shrove

Fe wnai 'r Offeren-Fair fwyn-
O ddwfr gorph ei Mab addfwyn.
O waith Prelad a'i Ladin,
A'i waed bendigaid o win;
Teiriaith hybarch ddiwarchae
Ym mewn Offeren y mae :
Y Lading berffaith loywdeg,
Y Gryw, Ebryw, a Gröeg.1
Rhaid yw tân wrth ei chanu;
Rho Duw dilwfr a dwfr du.
Mi awn pam ond damunaw,

Y mae 'n rhaid tân3 cwyraid caw.9
Wybren oedd ar gyhoedd gynt
I dduo byd a ddeuynt;
Rhaid yw felly gwedy gwad
Arglywais1 gael goleuad;
Llyma 'r modd pam y rhoddir,

Da frawd, yn y gwin dwfr ir:
Dwfr o fron Iesu wiwsain,

A ddoeth gyda'i waed oedd ddain.

Sunday'; Mawrth ynyd, Shrove line:-"Y mae yma ryw wall

Tuesday'.

5 Pair, a cauldron'. No amount of search has enabled us to elucidate the poet's meaning.

Cyspell, propinquity', compactness'.

: It would almost appear that, instead of three, as mentioned by the poet, four languages are found in the Mass; but Y Gryw and Groeg are the same. We suspect that the exigencies of his cynghanedd demanded the duplication: Iolo Morganwg has a note on this

mawr neu anwybodaeth."

8 Tân, here in the sense of 'light'.

• Cwyraid caw. The term caw is used for so many purposes that we need not fear to employ it, in conjunction with cwyraid, as denoting wax lights'.

Argylwais. The difficulty of this line is great. Some emendation of the cynghanedd will be :

Arglywais gair goleuad.

But a better way of meeting the difficulty will, perhaps, be to re

« ForrigeFortsæt »