materies, quoniam minui rem quamque videmus et quasi longinquo fluere omnia cernimus aevo ex oculisque vetustatem subducere nostris, cum tamen incolumis videatur summa manere propterea quia, quae decedunt corpora cuique, unde abeunt minuunt, quo venere augmine donant, illa senescere at haec contra florescere cogunt, nec remorantur ibi. sic rerum summa novatur semper, et inter se mortales mutua vivunt. augescunt aliae gentes, aliae minuuntur, inque brevi spatio mutantur saecla animantum et quasi cursores vitai lampada tradunt. Si cessare putas rerum primordia posse cessandoque novos rerum progignere motus, avius a vera longe ratione vagaris. nam quoniam per inane vagantur, cuncta necessest aut gravitate sua ferri primordia rerum aut ictu forte alterius. nam cum cita saepe obvia conflixere, fit ut diversa repente dissiliant; neque enim mirum, durissima quae sint ponderibus solidis neque quicquam a tergo ibus obstet. et quo iactari magis omnia materiai corpora pervideas, reminiscere totius imum nil esse in summa, neque habere ubi corpora prima consistant, quoniam spatium sine fine modoquest inmensumque patere in cunctas undique partis pluribus ostendi et certa ratione probatumst. quod quoniam constat, nimirum nulla quies est reddita corporibus primis per inane profundum, * sed magis adsiduo varioque exercita motu partim intervallis magnis confulta resultant, pars etiam brevibus spatiis vexantur ab ictu. et quaecumque magis condenso conciliatu exiguis intervallis convecta resultant, indupedita suis perplexis ipsa figuris, haec validas saxi radices et fera ferri 90 95 100 corpora constituunt et cetera de genere horum. 105 PAUCUIA QUAE PORRO MAGNUM PER INANE VAGANTUR set quae dissiliunt longe longeque recursant in magnis intervallis, hacc aera rarum sufficiunt nobis et splendida lumina solis. hoc etiam magis haec animum te advertere par est illa quoque, in solis quae lumine cernere quimus Nunc quae mobilitas sit reddita materiai corporibus, paucis licet hinc cognoscere, Memmi. primum aurora novo cum spargit lumine terras et variae volucres nemora avia pervolitantes aera per tenerum liquidis loca vocibus opplent, quam subito soleat sol ortus tempore tali 110 115 120 125 130 135 110" 145 convestire sua perfundens omnia luce, at quae sunt solida primordia simplicitate, * [nec persectari primordia singula quaeque, ut videant qua quicque geratur cum ratione. At quidam contra haec, ignari materiai, naturam non posse deum sine numine credunt tanto opere humanis rationibus admoderate tempora mutare annorum frugesque creare, et iam cetera, mortalis quae suadet adire ipsaque deducit dux vitae dia voluptas et res per Veneris blanditur saecla propagent, ne genus occidat humanum. quorum omnia causa constituisse deos cum fingunt, omnibu' rebus magno opere a vera lapsi ratione videntur. nam quamvis rerum ignorem primordia quae sint, hoc tamen ex ipsis caeli rationibus ausim confirmare aliisque ex rebus reddere multis, nequaquam nobis divinitus esse creatam naturam mundi: tanta stat praedita culpa. quae tibi posterius, Memmi, faciemus aperta. nunc id quod superest de motibus expediemus.] Nunc locus est, ut opinor, in his illud quoque rebus confirmare tibi, nullam rem posse sua vi corpoream sursum ferri sursumque meare; 150 155 100 165 170 175 180 185 191 ne tibi dent in eo flammarum corpora fraudem. sursus enim versus gignuntur et augmina sumunt et sursum nitidae fruges arbustaque crescunt, pondera, quantum in se est, cum deorsum cuncta ferantur. nec cum subsiliunt ignes ad tecta domorum et celeri flamma degustant tigna trabesque, sponte sua facere id sine vi subigente putandum est. quod genus e nostro cum missus corpore sanguis emicat exultans alte spargitque cruorem. nonne vides etiam quanta vi tigna trabesque respuat umor aquae? nam quo magis ursimus alte deiecta et magna vi multi pressimus aegre, tam cupide sursum revomit magis atque remittit, plus ut parte foras emergant exiliantque. 195 200 nec tamen haec, quantum est in se, dubitamus, opinor, quin vacuum per inane deorsum cuncta ferantur. sic igitur debent flammae quoque posse per auras aeris expressae sursum succedere, quamquam pondera, quantum in sest, deorsum deducere pugnent. 205 nocturnasque faces caeli sublime volantis nonne vides longos flammarum ducere tractus in quascumque dedit partis natura meatum? non cadere in terram stellas et sidera cernis? sol etiam caeli de vertice dissipat omnis ardorem in partis et lumine conserit arva; in terras igitur quoque solis vergitur ardor. transversosque volare per imbris fulmina cernis; nunc hinc nunc illinc abrupti nubibus ignes concursant; cadit in terras vis flammea volgo. Illud in his quoque te rebus cognoscere avemus, corpora cum deorsum rectum per inane feruntur, ponderibus propriis incerto tempore ferme incertisque loci spatiis decellere paulum, tantum quod momen mutatum dicere possis. quod nisi declinare solerent, omnia deorsum, imbris uti guttae, caderent per inane profundum, nec foret offensus natus nec plaga creata principiis: ita nil umquam natura creasset. Quod si forte aliquis credit graviora potesse corpora, quo citius rectum per inane feruntur, 210 215 220 225 incidere ex supero levioribus atque ita plagas gignere quac possint genitalis reddere motus, avius a vera longe ratione recedit. 235 nam per aquas quaecumque cadunt atque aera rarum, 230 haec pro ponderibus casus celerare necessest propterea quia corpus aquae naturaque tenvis aeris haut possunt aeque rem quamque morari, sed citius cedunt gravioribus exsuperata. at contra nulli de nulla parte neque ullo tempore inane potest vacuum subsistere rei, quin, sua quod natura petit, concedere pergat; omnia quapropter debent per inane quietum aeque ponderibus non aequis concita ferri. haud igitur poterunt levioribus incidere umquam ex supero graviora neque ictus gignere per se qui varient motus per quos natura gerat res. quare etiam atque etiam paulum inclinare necessest corpora; nec plus quam minimum, ne fingere motus obliquos videamur et id res vera refutet. namque hoc in promptu manifestumque esse videmus, pondera, quantum in sest, non posse obliqua meare, ex supero cum praecipitant, quod cernere possis. sed nil omniño recta regione viai declinare quis est qui possit cernere de sc? Denique si semper motus conectitur omnis et vetere exoritur semper novus ordine certo nec declinando faciunt primordia motus principium quoddam quod fati foedera rumpat, ex infinito ne causam causa sequatur, libera per terras unde haec animantibus exstat, unde est haec, inquam, fatis avolsa potestas per quam progredimur quo ducit quemque voluntas, declinamus item motus nec tempore certo nec regione loci certa, sed ubi ipsa tulit mens? nam dubio procul his rebus sua cuique voluntas principium dat et hinc motus per membra rigantur. nonne vides etiam patefactis tempore puncto carceribus non posse tamen prorumpere equorum vim cupidam tam de subito quam mens avet ipsa? omnis enim totum per corpus materiai 240 245 250 255 260 265 |