Nec longae rursus referuntur vina senectae
55 Dantque locum mensis paulum seducta secundis.
Hic nux, hic mixta est rugosis carica palmis
Prunaque et in patulis redolentia mala canistris
Et de purpureis collectae vitibus uvae.
Candidus in medio favus est. Super omnia vultus
60 Accessere boni nec iners pauperque voluntas.
Interea totiens haustum cratera repleri

Sponte sua per seque vident succrescere vina:
Attoniti novitate pavent manibusque supinis
Concipiunt Baucisque preces timidusque Philemon
65 Et veniam dapibus nullisque paratibus orant.
Unicus anser erat, minimae custodia villae,
Quem dis hospitibus domini mactare parabant.
Ille celer penna tardos aetate fatigat
Eluditque diu, tandemque est visus ad ipsos
70 Confugisse deos. Superi vetuere necari:

Dique sumus meritasque luet vicinia poenas
Impia," dixerunt.,,Vobis immunibus huius
Esse mali dabitur. Modo vestra relinquite tecta
Ac nostros comitate gradus et in ardua montis
75 Ite simul!" Parent ambo; baculisque levati
Nituntur longo vestigia ponere clivo.

Tantum aberant summo, quantum semel ire sagitta
Missa potest: flexere oculos et mersa palude
Cetera prospiciunt, tantum sua tecta manere.
80 Dumque ea mirantur, dum deflent fata suorum,
Illa vetus dominis etiam casa parva duobus
Vertitur in templum: furcas subiere columnae,
Stramina flavescunt, aurataque tecta videntur,
Caelataeque fores, adopertaque marmore tellus.
85 Talia tum placido Saturnius edidit ore:
,,Dicite, iuste senex et femina coniuge iusto
Digna, quid optetis." Cum Baucide pauca locutus,
Iudicium superis aperit commune Philemon:

,Esse sacerdotes delubraque vestra tueri

90 Poscimus; et quoniam concordes egimus annos, Auferat hora duos eadem, nec coniugis umquam

Busta meae videam, neu sim tumulandus ab illa."

Vota fides sequitur. Templi tutela fuere,
Donec vita data est. Annis aevoque soluti
95 Ante gradus sacros cum starent forte locique
Navarent curas, frondere Philemona Baucis,
Baucida conspexit senior frondere Philemon.
Iamque super geminos crescente cacumine vultus
Mutua, dum licuit, reddebant dicta:,,Valeque
100 O coniunx!" dixere simul, simul abdita texit
Ora frutex. Ostendit adhuc Cibyreius illic
Incola de gemino vicinos corpore truncos.

Haec mihi non vani

neque erat, cur fallere vellent Narravere senes. Equidem pendentia vidi

105 Serta super ramos ponensque recentia dixi:
,,Cura pii dis sunt, et qui coluere, coluntur."

86. Midas.

(Ovidius, metamorph. XI, 85-193.)

Nec satis hoc Baccho est. Ipsos quoque deserit agros Cumque choro meliore sui vineta Timoli

Pactolonque petit, quamvis non aureus illo
Tempore nec caris erat invidiosus harenis.

5 Hunc assueta cohors Satyri Bacchaeque frequentant:
At Silenus abest. Titubantem annisque meroque
Ruricolae cepere Phryges vinctumque coronis
Ad regem duxere Midan, cui Thracius Orpheus
Orgia tradiderat cum Cecropio Eumolpo.

10

Qui simul agnovit socium comitemque sacrorum, Hospitis adventu festum genialiter egit

Per bis quinque dies et iunctas ordine noctes.
Et iam stellarum sublime coegerat agmen
Lucifer undecimus, Lydos cum laetus in agros
15 Rex venit et iuveni Silenum reddit alumno.

Huic deus optandi gratum sed inutile fecit
Muneris arbitrium gaudens altore recepto.
Ille, male usurus donis, ait: „Effice, quicquid
Corpore contigero, fulvum vertatur in aurum.“
20 Annuit optatis nocituraque munera solvit
Liber et indoluit, quod non meliora petisset.

Laetus abit gaudetque malo Berecyntius heros Pollicitique fidem tangendo singula temptat.

Ilice detraxit virgam: virga aurea facta est.
25 Tollit humo saxum: saxum quoque palluit auro.
Contigit et glaebam: contactu glaeba potenti
Massa fit. Arentes Cereris decerpsit aristas:
Aurea messis erat. Demptum tenet arbore pomum:
Hesperidas donasse putes. Si postibus altis
30 Admovit digitos, postes radiare videntur.
Ille etiam liquidis palmas ubi laverat undis,
Unda fluens palmis Danaën eludere posset.

Vix spes ipse suas animo capit aurea fingens
Omnia. Gaudenti mensas posuere ministri
35 Exstructas dapibus nec tostae frugis egentes.
Tum vero: sive ille sua Cerealia dextra
Munera contigerat, Cerealia dona rigebant,
Sive dapes avido convellere dente parabat,
Lammina fulva dapes admoto dente premebat.
40 Miscuerat puris auctorem muneris undis:
Fusile per rictus aurum fluitare videres.

Attonitus novitate mali divesque miserque
Effugere optat opes et quae modo voverat, odit.
Copia nulla famem relevat, sitis arida guttur
45 Urit, et inviso meritus torquetur ab auro.

Ad caelumque manus et splendida bracchia tollens: ,,Da veniam, Lenaee pater! Peccavimus!" inquit. ,,Sed miserere, precor, speciosoque eripe damno!" Mite deum numen. Bacchus peccasse fatentem 50 Restituit pactique fide data munera solvit. ,,Neve male optato maneas circumlitus auro, Vade," ait,,,ad magnis vicinum Sardibus amnem; Perque iugum montis labentibus obvius undis Carpe viam, donec venias ad fluminis ortus. 55 Spumigeroque tuum fonti, qua plurimus exit, Subde caput, corpusque simul, simul elue crimen!" Rex iussae succedit aquae. Vis aurea tinxit Flumen et humano de corpore cessit in amnem. Nunc quoque iam veteris percepto semine venae 60 Arva' rigent auro madidis pallentia glaebis.

Ille perosus opes silvas et rura colebat Panaque montanis habitantem semper in antris. Pingue sed ingenium mansit; nocituraque, ut ante, Rursus erant domino stolidae praecordia mentis. 65 Nam freta prospiciens late riget arduus alto Tmolus in ascensu clivoque extensus utroque Sardibus hinc, illinc parvis finitur Hypaepis. Pan ibi, dum teneris iactat sua carmina nymphis Et leve cerata modulatur harundine carmen, 70 Ausus Apollineos prae se contemnere cantus Iudice sub Tmolo certamen venit ad impar. Monte suo senior iudex consedit et aures Liberat arboribus: quercu coma caerula tantum Cingitur, et pendent circum cava tempora glandes. 75 Isque deum pecoris spectans:,,In iudice," dixit, ,,Nulla mora est." Calamis agrestibus insonat ille Barbaricoque Midan aderat nam forte canenti Carmine delenit. Post hunc sacer ora retorsit Tmolus ad os Phoebi, vultum sua silva secuta est. 80 Ille caput flavum lauro Parnasside vinctus Verrit humum Tyrio saturata murice palla. Instructamque fidem gemmis et dentibus Indis Sustinet a laeva, tenuit manus altera plectrum. Artificis status ipse fuit. Tum stamina docto 85 Pollice sollicitat, quorum dulcedine captus Pana iubet Tmolus citharae summittere cannas. Iudicium sanctique placet sententia montis Omnibus. Arguitur tamen atque iniusta vocatur Unius sermone Midae. Nec Delius aures 90 Humanam stolidas patitur retinere figuram, Sed trahit in spatium villisque albentibus implet Instabilesque imas facit et dat posse moveri. Cetera sunt hominis: partem damnatur in unam Induiturque aures lente gradientis aselli.

95

--

Ille quidem celare cupit, velare tiaris.

Sed solitus longos ferro resecare capillos

Viderat hoc famulus. Qui cum nec prodere visum
Dedecus auderet cupiens efferre sub auras
Nec posset reticere tamen, secedit humumque

100 Effodit et, domini quales aspexerit aures, Voce refert parva terraeque immurmurat haustae. Indiciumque suae vocis tellure regesta

Obruit et scrobibus tacitus discedit opertis. Creber harundinibus tremulis ibi surgere lucus 105 Coepit et, ut primum pleno maturuit anno, Prodidit agricolam. Leni nam motus ab austro Obruta verba refert dominique coarguit aures.

87. Laocoon.

(Vergilius, Aen. II, 40-56; 201-227.)

1. Laocoons Warnung.

Primus ibi ante omnes magna comitante caterva Laocoon ardens summa decurrit ab arce

Et procul:,,0 miseri, quae tanta insania, cives? Creditis avectos hostes? Aut ulla putatis

5 Dona carere dolis Danaum? Sic notus Ulixes? Aut hoc inclusi ligno occultantur Achivi,

Aut haec in nostros fabricata est machina muros Inspectura domos venturaque desuper urbi, Aut aliquis latet error. Equo ne credite, Teucri! 10 Quidquid id est, timeo Danaos et dona ferentes." Sic fatus validis ingentem viribus hastam In latus inque feri curvam compagibus alvum Contorsit. Stetit illa tremens, uteroque recusso Insonuere cavae gemitumque dedere cavernae. 15 Et si fata deum, si mens non laeva fuisset, Impulerat ferro Argolicas foedare latebras, Troiaque nunc stares Priamique arx alta maneres.

2. Laocoons Tod.

Laocoon, ductus Neptuno sorte sacerdos, Sollemnes taurum ingentem mactabat ad aras. Ecce autem gemini a Tenedo tranquilla per alta Horresco referens immensis orbibus angues

5 Incumbunt pelago pariterque ad litora tendunt. Pectora quorum inter fluctus arrecta iubaeque