79. Die vier Weltalter.

(Ovidius, metamorph. I, 89–150.)

Aurea prima sata est aetas, quae vindice nullo Sponte sua, sine lege fidem rectumque colebat. Poena metusque aberant, nec verba minacia fixo Aere legebantur, nec supplex turba timebat 5 Iudicis ora sui, sed erant sine vindice tuti. Nondum caesa suis, peregrinum ut viseret orbem, Montibus in liquidas pinus descenderat undas, Nullaque mortales praeter sua litora norant.

Nondum praecipites cingebant oppida fossae: 10 Non tuba directi, non aeris cornua flexi,

Non galeae, non ensis erant: sine militis usu
Mollia securae peragebant otia gentes.
Ipsa quoque immunis rastroque intacta nec ullis

Saucia vomeribus per se dabat omnia tellus; 15 Contentique cibis nullo cogente creatis

Arbuteos fetus montanaque fraga legebant
Cornaque et in duris haerentia mora rubetis
Et, quae deciderant patula Iovis arbore, glandes.

Ver erat aeternum, placidique tepentibus auris 20 Mulcebant zephyri natos sine semine flores.

Mox etiam fruges tellus inarata ferebat,
Nec renovatus ager gravidis canebat aristis.
Flumina iam lactis, iam flumina nectaris ibant,
Flavaque de viridi stillabant ilice mella.

Postquam Saturno tenebrosa in Tartara misso
Sub love mundus erat, subiit argentea proles,
Auro deterior, fulvo pretiosior aere.
Iuppiter antiqui contraxit tempora veris,

Perque hiemes aestusque et inaequales autumnos 30 Et breve ver spatiis exegit quattuor annum.

Tum primum siccis aër fervoribus ustus
Canduit, et ventis glacies adstricta pependit.

25

Tum primum subiere domus. Domus antra fuerunt

Et densi fructices et vinctae cortice virgae. 36 Semina tum primum longis Cerealia sulcis Obruta sunt, pressique iugo gemuere iuvenci.

Tertia post illam successit aënea proles, Saevior ingeniis et ad horrida promptior arma,

Non scelerata tamen. De duro est ultima ferro. 40 Protinus irrupit venae peioris in aevum

Omne nefas: fugere pudor verumque fidesque;
In quorum subiere locum fraudesque dolique
Insidiaeque et vis et amor sceleratus habendi.

Vela dabant ventis, nec adhuc bene noverat illos 40 Navita; quaeque diu steterant in montibus altis,

Fluctibus ignotis insultavere carinae.
Communemque prius, ceu lumina solis et auras,
Cautus humum longo signavit limite mensor.

Nec tantum segetes alimentaque debita dives 60 Poscebatur humus, sed itum est in viscera terrae:

Quasque recondiderat Stygiisque admoverat umbris,
Effodiuntur opes, irritamenta malorum.
Iamque nocens ferrum ferroque nocentius aurum

Prodierat: prodit bellum, quod pugnat utroque, 65 Sanguineaque manu crepitantia concutit arma.

Vivitur ex rapto: non hospes ab hospite tutus,
Non socer a genero; fratrum quoque gratia rara est.
Imminet exitio vir coniugis, illa mariti;

Lurida terribiles miscent aconita novercae; 60 Filius ante diem patrios inquirit in annos.

Victa iacet pietas, et Virgo caede madentes,
Ultima caelestum, terras Astraea reliquit.

80. Die Sintflut.

(Ovidius, metamorph. I, 253-347.) Iamque erat in totas sparsurus fulmina terras: Sed timuit, ne forte sacer tot ab ignibus aether Conciperet flammas longusque ardesceret axis. Tela reponuntur manibus fabricata Cyclopum. 6 Poena placet diversa, genus mortale sub undis Perdere et ex omni nimbos demittere caelo.

Protinus Aeoliis Aquilonem claudit in antris Et quaecumque fugant inductas flamina nubes,

Emittitque Notum. Madidis Notus evolat alis, 10 Terribilem picea tectus caligine vultum.

Barba gravis nimbis, canis fluit unda capillis, Fronte sedent nebulae, rorant pennaeque sinusque. Utque manu late pendentia nubila pressit,

Fit fragor, inclusi funduntur ab aethere nimbi. 16 Nuntia Iunonis, varios induta colores,

Concipit Iris aquas alimentaque nubibus adfert.
Sternuntur segetes et deplorata coloni
Vota iacent longique perit labor irritus anni.

Nec caelo contenta suo est Iovis ira, sed illum 20 Caeruleus frater iuvat auxiliaribus undis.

Convocat hic amnes. Qui postquam tecta tyranni
Intravere sui: „Non est hortamine longo
Nunc," ait, „utendum. Vires effundite vestras!

Sic opus est. Aperite domos, ac mole remota 25 Fluminibus vestris totas immittite habenas!“

Iusserat. Hi redeunt ac fontibus ora relaxant,
Et defrenato volvuntur in aequora cursu.
Ipse tridente suo terram percussit. At illa

Intremuit motuque vias patefecit aquarum.
30 Exspatiata ruunt per apertos flumina campos,

Cumque satis arbusta simul pecudesque virosque
Tectaque cumque suis rapiunt penetralia sacris.
Siqua domus mansit potuitque resistere tanto

Indeiecta malo, culmen tamen altior huius
35 Unda tegit, pressaeque latent sub gurgite turres.

Iamque mare et tellus nullum discrimen habebant: Omnia pontus erant. Derant quoque litora ponto. Occupat hic collem, cumba sedet alter adunca

Et ducit remos illic, ubi nuper ararat;
40 Ille super segetes aut mersae culmina villae

Navigat, hic summa piscem deprendit in ulmo.
Figitur in viridi, si fors tulit, ancora prato,
Aut subiecta terunt curvae vineta carinae.

Et, modo qua graciles gramen carpsere capellae, 45 Nunc ibi deformes ponunt sua corpora phocae.

Mirantur sub aqua lucos urbesque domosque
Nereides. Silvasque tenent delphines et altis
Incursant ramis agitataque robora pulsant.

Nat lupus inter oves, fulvos vehit unda leones, 50 Unda vehit tigres. Nec vires fulminis apro,

Crura nec ablato prosunt velocia cervo.
Quaesitisque diu terris, ubi sistere detur,
In mare lassatis volucris vaga decidit alis.

Obruerat tumulos immensa licentia ponti,
55 Pulsabantque novi montana cacumina fluctus.

Maxima pars unda rapitur: quibus unda pepercit, Illos longa domant inopi ieiunia victu.

Separat Aonios Oetaeis Phocis ab arvis, Terra ferax, dum terra fuit: sed tempore in illo 60 Pars maris et latus subitarum campus aquarum.

Mons ibi verticibus petit arduus astra duobus, Nomine Parnassus, superantque cacumina nubes. Hic ubi Deucalion nam cetera texerat aequor

Cum consorte tori parva rate vectus adhaesit, 65 Corycidas nymphas et numina montis adorant

Fatidicamque Themin, quae tunc oracla tenebat. Non illo melior quisquam nec amantior aequi Vir fuit, aut illa metuentior ulla deorum. Iuppiter ut liquidis stagnare paludibus orbem, superesse

virum de tot modo milibus unum, Et superesse videt de tot modo milibus unam, Innocuos ambos, cultores numinis ambos: Nubila disiecit nimbisque aquilone remotis Et caelo terras ostendit et aethera terris.

Nec maris ira manet, positoque tricuspide telo Mulcet aquas rector pelagi, supraque profundum Exstantem atque umeros innato murice tectum Caeruleum Tritona vocat, conchaeque sonanti

Inspirare iubet fluctusque et flumina signo 80 Iam revocare dato. Cava bucina sumitur illi

Tortilis, in latum quae turbine crescit ab imo, Bucina, quae, medio concepit ubi aëra ponto, Litora voce replet sub utroque iacentia Phoebo. Omnibus audita est telluris et aequoris undis,

70 Et

75

85 Et quibus est undis audita, coercuit omnes.

lam mare litus habet, plenos capit alveus amnes,
Surgit humus, crescunt loca decrescentibus undis.
Postque diem longam nudata cacumina silvae
Ostendunt limumque tenent in fronde relictum.

81. Battus.

(Ovidius, metamorph. II, 680—707.

Illud erat tempus, quo te pastoria pellis
Texit, onusque fuit baculum silvestre sinistrae,
Alterius dispar septenis fistula cannis.
Dumque amor est curae, dum te tua fistula mulcet,
5 Incustoditae Pylios memorantur in agros
Processisse boves. Videt has Atlantide Maia
Natus et arte sua silvis occultat abactas.

Senserat hoc furtum nemo, nisi notus in illo
Rure senex; Battum vicinia tota vocabant.
10 Divitis hic saltus herbosaque pascua Nelei

Nobiliumque greges custos servabat equarum. Hunc timuit, blandaque manu seduxit, et illi: „Quisquis es, hospes,“ ait, „si forte armenta requiret

Haec aliquis, vidisse nega: neu gratia facto
15 Nulla rependatur, nitidam cape praemia vaccam.“

Et dedit. Accepta voces has reddidit hospes:
„Tutus eas. Lapis iste prius tua furta loquetur.“
Et lapidem ostendit. Simulat love natus abire.
Mox redit et versa pariter cum voce figura:
„Rustice, vidisti siquas hoc limite,“ dixit,
„Ire boves, fer opem, furtoque silentia deme:
Iuncta suo pariter dabitur tibi femina tauro."
At senior, postquam est merces geminata: „Sub illis

Montibus, inquit, „erunt. Et erant sub montibus illis. 25 Risit Atlantiades et: „Me mihi, perfide, prodis!

Me mihi prodis!“ ait periuraque pectora vertit
In durum silicem, qui nunc quoque dicitur index;
Inque nihil merito vetus est infamia saxo.

20

66

66