XXX.

The Despair of Dido. She prays that the Carthaginians and the Descendants of Aeneas may be always foes.

[AEN. IV., 584-629.]

Et iam prima novo spargebat lumine terras Tithoni croceum linquens Aurora cubile. Regina e speculis ut primum albescere lucem. vidit et aequatis classem procedere velis, litoraque et vacuos sensit sine remige portus, terque quaterque manu pectus percussa decorum flaventesque abscissa comas, Pro Iupiter! ibit hic,' ait, et nostris illuserit advena regnis? non arma expedient totaque ex urbe sequentur, deripientque rates alii navalibus? Ite,

6

5

ΙΟ

ferte citi flammas, date tela, inpellite remos.
Quid loquor, aut ubi sum? quae mentem insania
mutat?

Infelix Dido, nunc te facta impia tangunt?
Tum decuit, cum sceptra dabas. En dextra fidesque!
Quem secum patrios aiunt portare Penates! 15
Quem subiisse umeris confectum aetate parentem!
Non potui abreptum divellere corpus et undis
spargere? non socios, non ipsum absumere ferro
Ascanium, patriisque epulandum ponere mensis ?
verum anceps pugnae fuerat fortuna. Fuisset ; 20

quem metui moritura? Faces in castra tulissem, implessemque foros flammis, natumque patremque cum genere extinxem, memet super ipsa dedissem. Sol, qui terrarum flammis opera omnia lustras, tuque harum interpres curarum et conscia Iuno, 25 nocturnisque Hecate triviis ululata per urbes, et Dirae ultrices et di morientis Elissae, accipite haec meritumque malis advertite numen, et nostras audite preces. Si tangere portus infandum caput ac terris adnare necesse est, et sic fata Iovis poscunt, hic terminus haeret : at bello audacis populi vexatus et armis, finibus extorris, complexů avulsus Iuli auxilium imploret videatque indigna suorum funera; nec, cum se sub leges pacis iniquae tradiderit, regno aut optata luce fruatur, sed cadat ante diem mediaque inhumatus arena. Haec precor, hanc vocem extremam cum sanguine fundo.

30

35

40

Tum vos, o Tyrii, stirpem et genus omne futurum exercete odiis, cinerique haec mittite nostro munera. Nullus amor populis nec foedera sunto. Exoriare aliquis nostris ex ossibus ultor, qui face Dardanios ferroque sequare colonos, nunc, olim, quocunque dabunt se tempore vires. Litora litoribus contraria, fluctibus undas imprecor, arma armis; pugnent ipsique nepotesque.

45

XXXI.

Dido stabs herself on her own Funeral Pile.

[AEN. IV., 642-671.]

At trepida et coeptis immanibus effera Dido, sanguineam volvens aciem, maculisque trementes interfusa genas, et pallida morte futura, interiora domus irrumpit limina et altos conscendit furibunda rogos, ensemque recludit Dardanium non hos quaesitum munus in usus. Hic, postquam Iliacas vestes notumque cubile conspexit, paullum lacrimis et mente morata incubuitque toro dixitque novissima verba:

5

15

'Dulces exuviae, dum fata deusque sinebant, 10 accipite hanc animam, meque his exsolvite curis. Vixi, et quem dederat cursum fortuna peregi, et nunc magna mei sub terras ibit imago. Urbem praeclaram statui, mea moenia vidi, ulta virum poenas inimico a fratre recepi : felix, heu nimium felix, si litora tantum nunquam Dardaniae tetigissent nostra carinae !' Dixit; et os impressa toro, Moriemur inultae, sed moriamur,' ait. 'Sic, sic iuvat ire sub umbras. Hauriat hunc oculis ignem crudelis ab alto Dardanus, et nostrae secum ferat omina mortis.' Dixerat. Atque illam media inter talia ferro

20

collapsam adspiciunt comites, ensemque cruore spumantem sparsasque manus. It clamor ad alta atria. Concussam bacchatur fama per urbem. 25 Lamentis gemituque et femineo ululatu

tecta fremunt; resonat magnis plangoribus aether: non aliter quam si immissis ruat hostibus omnis Carthago aut antiqua Tyros, flammaeque furentes culmina perque hominum volvantur perque deorum.

XXXII.

A Boat Race.

[AEN. V., 124-243.]

Four boats start: Mnestheus in the "Pristis;" Gyas in the "Chimaera;" Sergestus in the "Centaurus;" Cloanthus in the "Scylla."

The Place. They are to row round a Rock marked by Aeneas.

Est procul in pelago saxum spumantia contra litora, quod tumidis submersum tunditur olim fluctibus, hiberni condunt ubi sidera Cori; tranquillo silet immotaque attollitur unda campus et apricis statio gratissima mergis.

5

Hic viridem Aeneas frondenti ex ilice metam

constituit signum nautis pater, unde reverti scirent et longos ubi circumflectere cursus.

The Preparations for the Start.

Tum loca sorte legunt, ipsique in puppibus auro ductores longe effulgent ostroque decori; cetera populea velatur fronde iuventus, nudatosque humeros oleo perfusa nitescit. Considunt transtris, intentaque brachia remis; intenti exspectant signum, exsultantiaque haurit corda pavor pulsans laudumque arrecta cupido. 15

20

Inde ubi clara dedit sonitum tuba, finibus omnes, haud mora, prosiluere suis; ferit aethera clamor nauticus; adductis spumant freta versa lacertis. Infindunt pariter sulcos, totumque dehiscit convulsum remis rostrisque tridentibus aequor. Non tam praecipites biiugo certamine campum corripuere ruuntque effusi carcere currus; nec sic immissis aurigae undantia lora concussere iugis pronique in verbera pendent. Tum plausu fremituque virum studiisque faventum consonat omne nemus, vocemque inclusa volutant litora; pulsati colles clamore resultant.

Effugit ante alios primisque elabitur undis

24

turbam inter fremitumque Gyas; quem deinde Cloanthus