Ιδας μὲν καὶ ὅμαιμος ἑός, κρατερὸς Πολυδεύκης,
χεῖρας ἐρωήσουσιν ἀποσχομένω ὑσμίνης,
νῶν δ', ἐγὼ Κάστωρ τε, διακρινώμεθ' "Αρηϊ
ὁπλοτέρω γεγαώτε. γονεῦσι δὲ μὴ πολὺ πένθος
ἡμετέροισι λίπωμεν. ἅλις νέκυς ἐξ ἑνὸς οἴκου
εἷς· ἀτὰρ ἄλλοι πάντας ἐϋφρανέουσιν ἑταίρους
νυμφίοι ἀντὶ νεκρῶν, ὑμεναιώσουσι δὲ κούρας
τάσδ'· ὀλίγῳ τοι ἔοικε κακῷ μέγα νεῖκος ἀναιρεῖν.

Εἶπε, τὰ δ ̓ οὐκ ἄρ ̓ ἔμελλε θεὸς μεταμώνια θήσειν. τὼ μὲν γὰρ ποτὶ γαῖαν ἀπ ̓ ὤμων τεύχε ̓ ἔθεντο,

་་

ὣ γενεῇ προφέρεσκον· ὁ δ ̓ εἰς μέσον ἤλυθε Λυγκεύς,
σείων καρτερὸν ἔγχος ὑπ ̓ ἀσπίδος ἄντυγα πρώτην ̇
ὡς δ ̓ αὕτως ἄκρας ἐτινάξατο δούρατος ἀκμάς
Κάστωρ ἀμφοτέροις δὲ λόφων ἐπένευον ἔθειραι.
ἔγχεσι μὲν πρώτιστα τιτυσκόμενοι πόνον εἶχον
ἀλλήλων, εἴ πού τι χροὸς γυμνωθὲν ἴδοιεν.
ἀλλ ̓ ἤτοι τὰ μὲν ἄκρα παρος τινὰ δηλήσασθαι
δοῦρ ̓ ἐάγη, σακέεσσιν ἐνὶ δεινοῖσι παγέντα.
τω δ ̓ ἄορ ἐκ κολεοῖο ἐρυσσαμένω φόνον αὖθις
τεῦχον ἐπ ̓ ἀλλήλοισι· μάχης δ ̓ οὐ γίνετ ̓ ἐρωή.
πολλὰ μὲν ἐς σάκος εὐρὺ καὶ ἱππόκομον τρυφάλειαν
Κάστωρ, πολλὰ δ ̓ ἔνυξεν ἀκριβὴς ὄμμασι Λυγκεύς
τοῖο σάκος, φοίνικα δ ̓ ὅσον λόφον ἵκετ ̓ ἀκωκή.
τοῦ μὲν ἄκρην ἐκόλουσεν ἐπὶ σκαιὸν γόνυ χεῖρα
φάσγανον ὀξὺ φέροντος ὑπεξαναβὰς ποδὶ Κάστωρ
σκαιῷ· ὁ δὲ πληγεὶς ξίφος ἔκβαλεν, αἶψα δὲ φεύγειν
ὡρμήθη ποτὶ σῆμα πατρός, τόθι καρτερός Ἴδας
κεκλιμένος θηεῖτο μάχην ἐμφύλιον ἀνδρῶν.

ses δὲ χρή vgl. Nic. Ther. 721 αὐ-
τίκα δὲ χρώς. Iliad. 23, 228.

172. νείκος ὁμοίϊον wie Iliad. 4, 444.

173. εός. S. Anm. 25, 55. 174. ἀπ. ὑσμ. Vgl. den Versausgang 17, 79.

177. άλις. Vgl. meine Anm. zu Aristot. Eth. Nic. 9, 11, 5 ἅλις ἐγὼ δυστυχῶν. 'Theokr. 10, 13.

178. ἄλλοι ohne Artikel wie v. 126.
183. εἰς μ. Vgl. v. 82.
187. πόν. εἶχ. wie 7, 139.

190. ἐάγη mit kurzem a wie Iliad. 13, 162. Dagegen langes a Iliad. 11, 559. — ἐνὶ δειν. Das l ist vor

THEOKRIT VON FRITZSCHE. 2. Aufl.

175

180

185

190

195

200

δεινός gedehnt wie z. B. Iliad. 10, 254 ὅπλοισιν ἐνὶ δεινοῖσι ἐδύτην.

191. κολ. ἐρ. Vgl. Iliad. 21, 175. Virg. Aen. 10, 475.

194. ἀκριβὴς (nicht altepisch) ὄμμασι. Apoll. Rhod. 1, 153 Λυγ κεὺς δὲ καὶ ὀξυτάτοις ἐκέκαστο ὄμ μασιν, εἰ ἐτεόν γε πέλει κλέος, ανέρα κεῖνον ῥηϊδίως καὶ νέρθεν ὑπὸ χθο νὸς αὐγάζεσθαι. Hor. Sat. 1, 2, 90 ne Lyncei contemplere oculis.

195. ὅσον. Vgl. 25, 73.

200. θηείτο. Vgl. Anm. 1, 149. μάχην ἐμφ. Siehe oben ν. 172. Aesch. Εum. 262 Αρῃ ἐμφύλιον. Soph. Antig. 793 νεῖκος ἀνδρῶν σύναιμον.

14

ἀλλὰ μεταΐξας πλατὺ φάσγανον ὦσε διαπρό

Τυνδαρίδης λαγόνος τε καὶ ὀμφαλοῦ· ἔγκατα δ ̓ εἴσω χαλκὸς ἄφαρ διέχευεν· ὁ δ ̓ ἐς στόμα κεῖτο νενευκώς Λυγκεύς, καδ δ ̓ ἄρα οἱ βλεφάρων βαρὺς ἔνδραμεν ὕπνος. οὐ μὰν οὐδὲ τὸν ἄλλον ἐφ ̓ ἑστίῃ εἶδε πατρώῃ

παίδων Λαοκόωσσα φίλον γάμον ἐκτελέσαντα.

*

ἦ γὰρ ὅγε στήλην ̓Αφαρηΐου ἐξανέχουσαν
τύμβου ἀναρρήξας ταχέως Μεσσήνιος Ιδας
μέλλε κασιγνήτοιο βαλεῖν σφετέροιο φονῆα·
ἀλλὰ Ζεὺς ἐπάμυνε, χερῶν δέ οἱ ἔκβαλε τυκτήν
μάρμαρον, αὐτὸν δὲ φλογέῳ συνέφλεξε κεραυνῷ.

Οὕτως Τυνδαρίδαις πολεμιζέμεν οὐκ ἐν ἐλαφρῷ. αὐτοί τε κρατέοντε καὶ ἐκ κρατέοντος ἔφυσαν.

Χαίρετε, Λήδας τέκνα, καὶ ἡμετέροις κλέος ὕμνοις ἐσθλὸν ἀεὶ πέμποιτε. φίλοι δέ τε πάντες ἀοιδοί Τυνδαρίδαις Ἑλένῃ τε καὶ ἄλλοις ἡρώεσσιν, Ἴλιον οἳ διέπεσαν ἀρήγοντες Μενελάῳ. ὑμῖν κῦδος, ἄνακτες, ἐμήσατο Χῖος ἀοιδός, ὑμνήσας Πριάμοιο πόλιν καὶ νῆας Αχαιών Ιλιάδας τε μάχας ̓Αχιλῆά τε πύργον ἀϋτῆς .

ὑμῖν δ ̓ αὖ καὶ ἐγὼ λιγεῶν μειλίγματα Μουσέων, οἷς αὐταὶ παρέχουσι καὶ ὡς ἐμὸς οἶκος ὑπάρχει, τοῖα φέρω. γεράων δὲ θεοῖς κάλλιστον ἀοιδαί.

204. βαρὺς — ὕπνος. Iliad. 11, 241 κοιμήσατο χάλκεον ὕπνον.

206. Λαοκόωσσα, die Mutter des Lynkeus und Idas. Andere (wie z. B. Apollodor. 3, 10, 3) nannten sie Arene, Pisander (nach Schol. Apoll. Rhod. 1, 152) Polydora [Λαοκόωσσα Ziegler u. A. für Vulg. Λαοκόωσα]. 208. Μεσσ. S. v. 137 Anm.

· ἐν

209. σφετέρ. S. Anm. zu 25, 55. 212. Οὕτως. Vgl. den Schluss Idyll. 11, 80. Idyll. 13, 72. ἐλαφρῷ, in facili (Liv. 3, 8). Vgl. gr. Ausg. p. 140. Die Phrase ist nicht homerisch.

213. αὐτοὶ κρατέοντε, sie sind ein mächtiges Herrscherpaar. S. gr. Ausg. p. 140 und 24, 17. Das Participium steht hier ganz passend um das Dauernde, die stehende Eigenschaft der Person, auszudrücken. Vgl. Iliad. 8, 307. Arist. Eth. Eud. 7, 8 p. 223 Fritzsche διὰ τί μᾶλλον

ร

205

210

215

220

φιλοῦντες οἱ ποιήσαντες εὖ τοὺς παθόντας ἢ οἱ παθόντες εὖ τοὺς ποιήσαντας;

215. πέμπ. Mit dem Optativ nach dem Imperativ vgl. 5, 124-125. 5, 126-127.

216. Ἑλένῃ τε. Pind. Οl. 3, 1 Τυνδαρίδαις τε φιλοξείνοις άδεῖν καλλιπλοκάμῳ θ ̓ Ἑλένα εύχομαι.

218. Χιος ἀοιδός. Vgl. 7, 47. Hom. Hymn. in Apoll. 172. Gell. 3, 11 ἑπτὰ πόλεις διερίζουσιν περὶ ῥίζαν Ὁμήρου, Σμύρνα, Ρόδος, Κολο φῶν, Σαλαμίς, Χίος, "Αργος, Αθῆναι.

220. πύργου, der eine Thurm war in der Schlacht" (Schiller). Vgl. Odyss. 11, 556. Theogn. 233 ἀκρόπολις καὶ πύργος ἐὼν κενεό φρονι δήμῳ, Κύρν, ὀλίγης τιμῆς ἔμμορεν ἐσθλὸς ἀνήρ. Claudian. in Ruf. 1, 265 hic cunctis optata quies, hic sola periclis turris erat clypeusque trucem porrectus in hostem.

*XXIII.

ΕΡΑΣΤΗΣ.

Ανήρ τις πολύφιλτρος ἀπηνέος ἤρατ ̓ ἐφάβω,
τὰν μορφὰν ἀγαθῶ, τὸν δὲ τρόπον οὐκέθ ̓ ὁμοίω.
μίσει τὸν φιλέοντα καὶ οὐδὲ ἓν ἅμερον εἶχε,
κοὐκ ᾔδει τὸν Ἔρωτα τίς ἦν θεός, ἁλίκα τόξα
χερσὶ κρατεῖ, πῶς πικρὰ βέλη ποτὶ παιδία βάλλει.
πάντα δὲ κἀν μύθοισι καὶ ἐν προσόδοισιν ἀτειρής.
οὐδέ τι τῶν πυρσῶν παραμύθιον, οὐκ ἀμάρυγμα
χείλεος, οὐκ ὄσσων λιπαρὸν σέλας, οὐ ῥοδόμαλον,
οὐ λόγος, οὐχὶ φίλαμα, τὸ κουφίζει τὸν ἔρωτα.
οἷα δὲ τὴρ ὑλαῖος ὑποπτεύῃσι κυναγώς,
οὕτως πάντ ̓ ἐποίει ποτὶ τὸν βροτόν· ἄγρια δ ̓ αὐτῷ
χείλεα καὶ κώραι δεινὸν βλέπος εἶχον ἀνάγκας ̇

τῷ δὲ χολᾷ τὸ πρόσωπον ἀμείβετο, φεύγε δ ̓ ὕπωχρος

XXIII. Der unglückliche Liebhaber und die Rache des Eros. Dass dieses Gedicht unächt ist, habe ich gr. Ausg. p. 142 nachgewiesen. Manches erinnert an Bion. Am deutlichsten sieht man den Unterschied vom Geiste der Theokritischen Dichtung aus einer Vergleichung mit der 3. Idylle. Ein Uebersetzer schreibt freilich: ,,Denken wir uns, dass zur Zeit des Dichters ein ähnliches, wie das hier geschilderte Ereigniss wirklich vorgefallen, so kann es uns nicht befremden, dass Theokritos es zum Gegenstande dichterischer Behandlung gemacht habe". Das klingt wie Romantik aus Anfang des 19. Jahrhunderts. Nachahmungen finden sich bei Virg. Ecl. 2. Ovid. Met. 14,698 flg. 2. ουκέτι, de moribus si quaeris, illum non amplius similem appellare possum, h. e. bonum appellare bonum appellare non possum. Meineke vgl. Anth. Pal. 5, 177, 3 ἔστι δ ̓ ὁ παῖς γλυκύδακρυς πατρὸς δ ̓ οὐκέτ ̓ ἔχω φράζειν τί νος. Bion sagt 10, 5 μορφᾷ νόον οὐδὲν ὁμοῖον.

5

10

3. οὐδὲ ἓν. Kein Hiatus. Vgl. Krüger II § 11, 3 A. 2, d. Anth. Pal. 9, 234.

5. παιδία sind die spröden Knaben, denen es zuletzt ergeht wie dem Ligurinus bei Hor. Od. 4, 10. [Unnöthige Conjecturen καίρια oder καὶ Δία für παιδία.]

7. πυρσών. Ovid. art. am. 2, 301 sagt der Anbeter: moves incendia. Vgl. Art. am. 1, 335.

7-8. ἀμάρ. χείλ., lenis labiorum risus.

8. ῥοδόμ. S. 5, 88. 2, 120.
9. κουφ. Vgl. 11, 3.

10. θήρ κτλ; Callim. Hymn. in Cer. 52 τὴν δ ̓ ἄρ ̓ ὑποβλέψας χαλεπώτερον ἠὲ κυναγὸν ὤρεσιν ἐν Τμαρίοισιν ὑποβλέπει ἄνδρα λέαινα.

11. ἄγρ., verbissen waren sie.

12. βλέπος εἶχ. ἀν. ist auch von Ziegler aufgenommene Conjectur Meineke's für βλέπον (εἶχον ἀνάγ xav), wie z. B. Wüstem. Renier schreibt, was ich früher vermuthete, βλέπον, εἴ ποκ' ἀπάντη.

13. ὅπ., Conj. für ἀπὸ χρώς.

ὕβριν τᾶς ὀργᾶς περικείμενος. ἀλλὰ καὶ οὕτως
ἦν καλός· ἐξ ὀργᾶς ἐρεθίζετο μᾶλλον ἐραστάς.
λοίσθιον οὐκ ἤνεικε τόσαν φλόγα τῆς Κυθερείας,
ἀλλ' ἐλθὼν ἔκλαιε ποτὶ στυγνοῖσι μελάθροις,
καὶ κύσε τὴν φλιάν, οὕτω δ ̓ ἀνενείκατο φωνάν

Αγριε παῖ καὶ στυγνέ, κακᾶς ἀνάθρεμμα λεαίνας,
λάϊνε παῖ καὶ ἔρωτος ἀνάξιε, δῶρά του ἦλθον
λοίσθια ταῦτα φέρων, τὸν ἐμὸν βρόχον· οὐκέτι γάρ σε
κῶρ ̓ ἐθέλω λυπεῖν κεχολωμένον, ἀλλὰ βαδίζω,
ἔνθα τύ μευ κατέκρινας, ὅπῃ λόγος ἦμεν ἀτερπέων
ξυνὸν τοῖσιν ἐρῶσι τὸ φάρμακον, ἔνθα τὸ λᾶθος.
ἀλλὰ καὶ ἢν ὅλον αὐτὸ λαβὼν ποτὶ χεῖλος ἀμέλξω,
οὐδ ̓ οὕτως σβέσσω τὸν ἐμὸν πόθον. ἄρτι δὲ χαίρειν
τοῖσι τεοῖς προθύροις ἐπιβάλλομαι. οἶδα τὸ μέλλον.
καὶ τὸ ῥόδον καλόν ἐστι, καὶ ὁ χρόνος αὐτὸ μαραίνει
καὶ τὸ ἴον καλόν ἐστιν ἐν εἴαρι, καὶ ταχὺ γηρᾷ
λευκὸν τὸ κρίνον ἐστί, μαραίνεται ἁνίκα παχθῇ
ἃ δὲ χιών λευκά, καὶ τάκεται ἁνίκα πίπτῃ.
καὶ κάλλος καλόν ἐστι τὸ παιδικόν, ἀλλ ̓ ὀλίγον ζῇ.
ἥξει καιρὸς ἐκεῖνος, ὁπανίκα καὶ τὸ φιλάσεις,
ἁνίκα τὰν κραδίαν ὀπτεύμενος ἁλμυρὰ κλαύσεις.
ἀλλὰ τύ, παῖ, κἂν τοῦτο πανύστατον ἁδύ τι ῥέξον ̇
ὁππόταν ἐξελθὼν ἠρτημένον ἐν προθύροισι
τοῖσι τεοῖσιν ἴδῃς, τὸν τλάμονα μή με παρέλθῃς,
στᾶθι δὲ καὶ βραχὺ κλαῦσον, ἐπισπείσας δὲ τὸ δάκρυ
λῦσον τῷ σχοίνω με καὶ ἀμφίθες ἐκ ῥεθέων σῶν
εἵματα καὶ κρύψον με, τὸ δ ̓ αὖ πύματον με φίλασον,
καν νεκρῷ χάρισαι τὰ σὰ χείλεα. μή με φοβαθῇς

14. περικείμενος. Vgl. Odyss. 9, 214.

16. λοίσθιον κτλ. Οvid. Μet. 14, 716 non tulit impatiens longi tormenta doloris. φλόγα, flammam (Catull. 61, 178).

-

18. ἀν. φ. Μosch. 2, 134 τόσην ἀνείκατο φωνήν. Vgl. auch Mosch. 2, 20.

19. ἄγριε. Virg. Fel. 2, 6 ο cru delis Alexi. — λεαίνας. Vgl. Theokr. 3, 15. Tibull. 3, 4, 90.

20. δώρα. Vgl. Virg. Eel. 8, 60 und Theokr. 3, 10.

23. άτερπ. Ita Mein. Vulg. άταρπόν.

17.

15

20

25

30

35

40

24. τὸ φ. S. Theokr. 11, 25. ἀμ. Bion. 1, 48 φίλτρον ἀμέλξω. 29. καὶ τὸ ἔον. Theokr. 10, 28. Virg. Ecl. 2, 18.

30. λ. τὸ κρ. Vgl. 11, 56.

30-31. παχθῇ steht vulg. am Schlusse von v. 31 und am Schlusse von v. 30 πίπτει. Den Conjunctiv πίπτῃ, den ich schon früher mit Steph. schrieb, bestätigt cod. 11 bei Ziegler.

34. οπτεύμ. Vgl. 7, 55.

38. τὸ δάκρυ, » debitam lacrimam" (Hor. Od. 2, 6, 23). Vgl. 8, 86. 40. τὸ φ. Wörtlich Bion 1, 45.

οὐ δύναμαι κιχέειν σε διαλλάξεις με φιλάσας.
χῶμα δέ μοι κοίλανον, ὅ μεν κρύψει τὸν ἔρωτα.
κἂν ἀπίῃς, τόδε μοι τρὶς ἐπάπυσον·„φίλε κεῖσαι.“
ἦν δὲ θέλῃς, καὶ τοῦτο ̇ καλὸς δέ μοι ὤλεθ ̓ ἑταῖρος.
γράψον καὶ τόδε γράμμα, τὸ σοῖς τοίχοισι χαράξω
„τοῦτον ἔρως ἔκτεινεν· ὁδοιπόρε, μὴ παροδεύσῃς,
ἀλλὰ στὰς τόδε λέξον· ἀπηνέα εἶχεν ἑταῖρον.“

Ὧδ ̓ εἰπὼν λίθον εἷλεν, ἐρεισάμενος δ ̓ ἐπὶ τοίχῳ ἄχρι μέσων οὐδῶν φοβερὸν λίθον, ἧπτεν ἀπ' αὐτῶ τὰν λεπτὰν σχοινῖδα, βρόχον δ ̓ ἔμβαλλε τραχήλῳ, τὰν ἕδραν δ ̓ ἐκύλισεν ὑπὲκ ποδὸς ἠδ ̓ ἐκρεμάσθη νεκρός. ὁ δ ̓ αὖτ ̓ ὤιξε θύρας καὶ τὸν νεκρὸν εἶδεν αὐλᾶς ἐξ ιδίας ἠρτημένον, οὐδ ̓ ἐλυγίχθη

τὰν ψυχάν, οὐ κλαῦσε νέον φόνον, ἀλλ ̓ ἐπὶ νεκρῷ
εἵματα πάντ ̓ ἐμίανεν ἐφαβικά, βαῖνε δ ̓ ἐς ἄθλως
γυμναστῶν, καὶ τῆλε φίλων ἐπεμαίετο λουτρῶν,
καὶ ποτὲ τὸν θεὸν ἦλθε, τὸν ὕβρισε· λαϊνέας δέ
ἵπτατ ̓ ἀπὸ κρηπῖδος ἐς ὕδατα· τῷ δ ̓ ἐφύπερθεν
ἅλατο καὶ τώγαλμα, κακὸν δ ̓ ἔκτεινεν ἔφαβον ̇
νᾶμα δ ̓ ἐφοινίχθη ̇ παιδὸς δ ̓ ἐπενάχετο φωνά·
χαίρετε το φιλέοντες· ὁ γὰρ μισῶν ἐφονεύθη.
στέργετε δ ̓ οἱ μισοῦντες· ὁ γὰρ θεὸς οἶδε δικάζειν.“

42. οὐ δ. κιχέειν. Conj. für οὐ δύναμαι εἴν σε in ed. Ald und Handschriften. S. gr. Ausg. p. 146.

46. χαράξω. Lucian. Amor. 16 τοῖχος ἅπας ἐχαράσσατο. Hor. Od. 3, 11, 52, sepulcro scalpe querelam. 49. Ω δ ̓ εἰπὼν κτλ. Nachabmung Ovid. Met. 14, 733 flg.

50. ἡ πτεν. Hor. Epod. 17, 72 frustraque vincla gutturi nectes tuo. 54-55. ἐλυγ. τάν ψ. Liv. 26, 41, 9 orbitas ac solitudo frangit ani

mum.