ΠΟΛΥΔΕΥΚΗΣ.

τίς γάρ, ὅτῳ χεῖρας καὶ ἐμοὺς συνερείσω ἱμάντας;

ΑΜΥΚΟΣ.

ἐγγὺς ὁρᾶς· οὐ γύννις ἀμὸς κεκλήσεθ ̓ ὁ πύκτης.

ΠΟΛΥΔΕΥΚΗΣ.

ἡ καὶ ἄεθλον ἑτοῖμον, ἐφ ̓ ᾧ δηρισόμεθ ̓ ἄμφω ;

ΑΜΥΚΟΣ.

σὸς μὲν ἐγώ, σὺ δ ̓ ἐμὸς κεκλήσεαι, αἴκε κρατήσω.

ΠΟΛΥΔΕΥΚΗΣ.

ὀρνίθων φοινικολόφων τοιοίδε κυδοιμοί.

ΑΜΥΚΟΣ.

εἴτ ̓ οὖν ὀρνίθεσσιν ἐοικότες εἴτε λέουσι -
γινόμεθ', οὐκ ἄλλῳ γε μαχεσσαίμεσθ ̓ ἐπ ̓ ἀέθλῳ.
Ἦ δ ̓ Αμυκος, καὶ κόχλον ἑλὼν μυκήσατο κοίλον.
οἱ δὲ νοῶς συνάγερθεν ὑπὸ σκιερὰς πλατανίστους
κόχλου φυσηθέντος ἀεὶ Βέβρυκες κομόωντες.
ὡς δ ̓ αὕτως ἥρωας ἰὼν ἐκαλέσσατο πάντας
Μαγνήσσης ἀπὸ νηὸς ὑπείροχος ἐν δαϊ Κάστωρ.
οἱ δ ̓ ἐπεὶ οὖν σπείραισιν ἐκαρτύναντο βοείαις
χεῖρας καὶ περὶ γυῖα μακροὺς εἵλιξαν ἱμάντας,
ἐς μέσσον σύναγον, φόνον ἀλλήλοισι πνέοντες.

68. χείρας, selbstverständlich ἐμάς wie Catull, 56, 2 o rem dignam auribus et tuo cachinno. Cic. 3 Cat. 7, 17 vgl. mit 5, 10. 5, 12. Cic. pro Mil. 31, 83 qui nullam vim esse ducit numenve divinum. Tibull. 1, 7, 43. Hor. Od. 1, 5, 5. Virg. Aen. 8, 682. Theokr. 2, 90 gehört τίνος zu γραίας. Vgl. 17, 93. 11, 58. 22, 25. Soph. Oed. R. 593.

69. ἀμὸς, dor. = τις. S. Schol. Odyss. 1, 10. Gr. Ausg. p. 129. Vulg. ἐών.

72. ὀρνίθων. Hahnenkämpfe

werden bei den Alten öfters erwähnt, z. B. Pind. Ol. 12, 14.

74. μαχεσσαίμ. Vgl. Anm. zu 8, 13.

75. Η ῥ ̓ Αμυκος. Vgl. Anm. zu 24, 50b. Amykus, Sohn des Poseidon (v. 133), König der Bebryker (Apoll. Rhod. 2, 2-3), ist eine Art Heros der Faustkämpfer. Vgl. Virg. Aen. 5, 373. κόχλον. S. 9, 27. - ἑλων. Ovid. Met. 1, 335 cava

bucina sumitur illi. μυκήσατο. Nonn. Dion. 17, 93 μέλος μυκήσατο κόχλῳ λαὸν ἀολλίζων. κοίλον. Virg. Aen. 6,

171.

76. σκιερ. πλαταν. S. Anm. zu 25, 20, wegen der Uebereinstimmung mit 18, 46 Anm. zu 5, 45—46, wegen ὑπὸ cum Acc. 22, 120.

77. ἀεὶ gehört zu κομόωντες wie 17, 107 τη μονεόντων. Vgl. gr. Ausg. p. 86 und z. B. saepe bei Cic. pro imp. Pomp. 5, 11, nunquam Cic. Off. 1, 25, 89.

79. Μαγνήσσης. Iolkos in der Thessalischen Landschaft Magnesia war die Vaterstadt des Iason. Nicht weit davon lag Pagasae, der Hafen, wo die Argo gebaut wurde und auslief (Prop. 1, 20, 17 u. a.). Deshalb wird das Schiff hier das Magnesische genannt. Vgl. Apoll. Rhod. 1, 238.

82. σύναγον, scil. ἑαυτοὺς, congrediebantur. Vgl. 15, 78 das in

ἔνθα πολύς σφισι μόχθος ἐπειγομένοισιν ετύχθη,
ὁππότερος κατὰ νῶτα λάβοι φάος ἠελίοιο.
ἱδρείῃ μέγαν ἄνδρα παρήλυθες, ὦ Πολυδευκες,
βάλλετο δ ̓ ἀκτίνεσσιν ἅπαν ̓Αμύκοιο πρόσωπον.
αὐτὰρ ὅγ ̓ ἐν θυμῷ κεχολωμένος ἵετο πρόσσω,
χερσὶ τιτυσκόμενος. τοῦ δ ̓ ἄκρον τύψε γένειον
Τυνδαρίδης ἐπιόντος ̇ ὀρίνθη δὲ πλέον ἢ πρίν,
σὺν δὲ μάχην ἐτάραξε, πολὺς δ ̓ ἐπέκειτο, νενευκώς
ἐς γαῖαν. Βέβρυκες δ ̓ ἐπαΰτεον, οἱ δ ̓ ἑτέρωθεν
ἥρωες κρατερὸν Πολυδεύκεα θαρσύνεσκον,
δειδιότες μή πώς μιν ἐπιβρίσας δαμάσειε
χώρῳ ἐνὶ στεινῷ Τιτυῷ ἐναλίγκιος ἀνήρ.
ἤτοι ὅγ ̓ ἔνθα καὶ ἔνθα παριστάμενος Διὸς υἱός
ἀμφοτέρῃσιν ἄμυσσεν ἀμοιβαδίς, ἔσχεθε δ ̓ ὁρμῆς
παῖδα Ποσειδάωνος ὑπερφίαλον περ εόντα.
ἔστη δὲ πληγαῖς μεθύων, ἐκ δ ̓ ἔπτυσεν αἷμα
φοίνιον· οἱ δ ̓ ἅμα πάντες ἀριστες κελάδησαν,
ὡς ἴδον ἕλκεα λυγρὰ περὶ στόμα τε γναθμούς τε
ὄμματα δ ̓ οἰδήσαντος ἀπεστείνωτο προσώπου.
τὸν μὲν ἄναξ ἐτάρασσεν ἐτώσια χερσὶ προδεικνύς
πάντοθεν· ἀλλ ̓ ὅτε δή μιν ἀμηχανέοντ ̓ ἐνόησε,
μέσσης ῥινὸς ὕπερθε κατ ̓ ὀφρύος ἤλασε πυγμῇ,

83. ἔνθα κτλ. In der Beschreibung des Faustkampfes gefallen sich die alten Dichter. Vgl. Iliad. 23, 651 flg. Apoll. Rhod. 2, 51 fig. Virg. Aen. 5, 424 flg. Val. Flacc. Arg. 4, 251 flg. Stat. Theb. 6, 760.

84. νῶτα, damit ihm die Sonne nicht ins Gesicht schiene. S. v. 86.

85. ἰδρείῃ. Nonn. Dionys. 37, 534 Εὐρυμέδων μὲν ἔκαμνε Μελισ σέος ἴδμονι τέχνη, ἄσχετον ἠε λίοιο μένων αντώπιον αἴγλην ὄμμα καταυγάζοντος.

90. σὺν ἐτάραξε, concitavit pugnam. Vgl. 26, 13. Polyb. 4, 14, 4 συνταράττειν πόλεμον u. a. πολ. δ ̓ ἐπέκειτο, corpore toto (mit aller Macht) incumbebat in Pollucem. Vgl. Eur. Hipp. 443 Κύπρις γὰρ οὐ φορητός, ἣν πολλὴ ῥυῇ.

85

90

95

100

πᾶν δ ̓ ἀπέσυρε μέτωπον ἐς ὀστέον. αὐτὰρ ὁ πληγείς
ὕπτιος ἐν φύλλοισι τεθηλόσιν ἐξετανύσθη.
ἔνθα μάχη δριμεία πάλιν γένετ' ὀρθωθέντος·
ἀλλήλους δ ̓ ὄλεκον στερεοῖς θείνοντες ἱμᾶσιν.
ἀλλ' ὁ μὲν ἐς στῆθός τε καὶ ἐξὺν χεῖρας ἐνώμα
αὐχένα τ ̓ ἀρχηγὸς Βεβρύκων· ὁ δ ̓ ἀεικέσι πληγαῖς
πᾶν συνέφυρε πρόσωπον ἀνίκητος Πολυδεύκης.
σάρκες δ' αἱ μὲν ἱδρῶτι συνίζανον, ἐκ μεγάλου δέ
αἶψ' ὀλίγος γένετ' ἀνδρός· ὁ δ ̓ αἰεὶ πάσσονα γυῖα
ἁπτόμενος φορέεσκε πόνου χροιῇ δέ τ ̓ ἀμείνω.
πῶς δ ̓ ἂρ δὴ Διὸς υἱὸς ἀδηφάγον ἄνδρα καθεῖλεν;
εἰπὲ θεά, σὺ γὰρ οἶσθα· ἐγὼ δ ̓ ἑτέρων ὑποφήτης
φθέγξομαι, ὅσσ ̓ ἐθέλεις σύ, καὶ ὅππως τοι φίλον αὐτῇ.
ἤτοι γε δέξαι τι λιλαιόμενος μέγα ἔργον
σκαιῇ μὲν σκαιὴν Πολυδεύκεος ἔλλαβε χεῖρα,
δοχμὸς ἀπὸ προβολῆς κλινθείς, ἑτέρῃ δ ̓ ἐπιβαίνων
δεξιτερῆς ἤνεγκεν ἐπὶ λαγόνος πλατὺ γυῖον.
καί κε τυχὼν ἔβλαψεν ̓Αμυκλαίων βασιλῆα·

105. ἐς ὀστέον. Quint. Smyrn. 4, 361 ἄχρις ἱκέσθαι ὀστέον.

106. ἐν φύλλοισι. τεθ. Vgl. 11, 26. 18, 39.

112. σάρκες, et Amyci et Pollucis. Statt fortzufahren σάρκες του μὲν κτλ. sagt der Dichter σάρκες δ ̓

αἱ μὲν κτλ. Vgl. Anm. 1, 48. Liv. 27, 18 cohortes duas alteram cet. Virgil. Aen. 12, 161 interea reges und Forbiger zu dieser Stelle.

115. άδηφ. Vgl. zu 4, 34. 24, 135. 116. οἶσθα· ἐγὼ Der Hiatus in der Cäsur κατὰ τρίτον τροχαῖον fndet sich bei Theokrit nicht blos wenn mit der Cäsur der Sinn abgeschlossen ist (13, 24 u. s. w.), sondern auch im Flusse der Rede, wie nicht selten auch bei Homer, z. B. Iliad. 5, 898. S. gr. Ausg. 12, 23. Mit der ganzen Stelle vgl. Iliad. 2, 485. ὑποφήτης. Apoll. Rhod. 4, 1381. Theokr. 16, 29. 17, 115.

117. ὅππως. Plat. Phaed. p. 116, Α ὅπως ἄν σοι φίλον ᾖ.

พ

118. ὅγε ῥέξαι. Vgl. Anm. zu 25, 73 und 25, 10. μέγα ἔργ. ist homerische Phrase, z. B. Odyss. 11, 272. Vgl. Anm, zu 25, 37. - Mit der

105

110

115

120

ganzen Stelle vgl. Apoll. Rhod. 2, 90 flg.

120. ἀπὸ προβ., in der Stellung, in welcher der Kämpfer ausfällt, deutsch müssen wir sagen. Der Grieche setzt aber ἀπὸ, indem er an den Punkt denkt, von welchem aus die Bewegung geschieht oder von welchem aus man die Sache betrachtet. Vgl. Iliad. 14, 154. Caes. B. G. 1, 4 Orgetorigem ex vinculis causam dicere coegerunt. B. G. 1, 43 ex equis colloqui. Dagegen Liv. 23, 47 haec Asello nunciata in castra wie Theokr. 22, 76 συνάγερθεν ὑπὸ πλατανίστους, Plat. Critiae p. 121, C ξυνήγειρε θεοὺς εἰς · Cic. de Or. 1, 8, 33 congregavit homines in unum locum. So convenire eodem (Cic. 1 Cat. 4, 8. Liv. 34, 9, 4) u. a.

120-121. ἑτέρῃ — γυίον, tum invadens altera manu (dextra) latum pugnam (γυίον) inpingebat in dextra ilia (Pollucis). So erkläre ich die Stelle mit Kreussler obss. II p. 11. Mit ἤνεγκεν vgl. z. B. Iliad. 5, 506. Mit der Dehnung des t in ἐπὶ vgl. Anm. zu 25, 246.

122. Αμυκλαίων. Von den Dioskuren heisst es App. Anth. Pal.

ἀλλ ̓ ὅγ ̓ ὑπεξανέδυ κεφαλῇ, στιβαρῇ δ ̓ ἅμα χειρί
πλῆξεν ὑπὸ σκαιὸν κρόταφον καὶ ἐπέμπεσεν ὤμῳ·
ἐκ δ ̓ ἐχύθη μέλαν αἷμα θοῶς κροτάφοιο χανόντος
ἄλλῃ δὲ στόμα τύψε, πυκνοὶ δ ̓ ἀράβησαν ὀδόντες
αἰεὶ δ ̓ ὀξυτέρῳ πιτύλῳ δηλεῖτο πρόσωπον,
μέχρι συνηλοίησε παρήνα. πᾶς δ ̓ ἐπὶ γαῖαν
κεῖτ ̓ ἀλλοφρονέων, καὶ ἀνέσχεθε νεῖκος ἀπαυδῶν
ἀμφοτέρας ἅμα χεῖρας, ἐπεὶ θανάτου σχεδὸν ἦεν.
τὸν μὲν ἄρα κρατέων περ ἀτάσθαλον οὐδὲν ἔρεξας,
ὦ πύκτη Πολυδευκες ̇ ὄμοσσε δέ τοι μέγαν ὅρκον,
ὃν πατέρ ̓ ἐκ πόντοιο Ποσειδάωνα κικλήσκων,
μήποτέ τοι ξείνοισιν ἑκὼν ἀνιηρὸς ἔσεσθαι.

125

130

Καὶ σὺ μὲν ὕμνησαί μοι, ἄναξ. σὲ δέ, Κάστορ, ἀείδω, 135 Τυνδαρίδη, ταχύπωλε, δορυσσόε, χαλκεοθώρηξ.

Τὼ μὲν ἀναρπάξαντε δύω φερέτην Διὸς υἱώ δοιὰς Λευκίπποιο κόρας· δοιὼ δ ̓ ἄρα τώγε ἐσσυμένως ἐδίωκον ἀδελφεω υἱ ̓Αφαρος, γαμβρὼ μελλογάμω, Λυγκεὺς καὶ ὁ καρτερὸς Ἴδας. ἀλλ ̓ ὅτε τύμβον ἵκανον ἀποφθιμένου ̓Αφαρῆος, ἐκ δίφρων ἄρα βάντες ἐπ ̓ ἀλλήλοισιν ὄρουσαν, ἔγχεσι καὶ κοίλοισι βαρυνόμενοι σακέεσσι. Λυγκεὺς δ ̓ ἂρ μετέειπεν ὑπὲκ κόρυθος μέγ ̓ ἀΰσας·

219 πλωτήρων σωτήρσιν ̓Αμυκλαί οισι θεοῖσιν. Vgl. ähnliche Ausdrücke bei Jacobs, Anthol. Pal. 3 p. 789.

123. ὑπεξ. Virg. Αen. 5, 445 celerique elapsus corpore cessit.

126. ἄλλῃ. S. Anm. zu 6, 46. ἀράβησαν. Vgl. Virg. Αen. 5, 436 crepitant sub verbere malae.

128. ἐπί γαϊαν. Vgl. Hesiod. ἔργ. 11 οὐκ ἄρα μοῦνον ἔην Ερίδων γένος, ἀλλ' ἐπὶ γαῖαν εἰσὶ δύω. Iliad. 17, 447.

129. ἀλλοφρ., nicht mehr der Sinnen mächtig, wie Iliad. 23, 698 (nicht mutato animo, wie Boiss.).

132. ὦ πύκτη Π. Apostrophe wie z. B. Iliad. 23, 600. S. gr. Ausg. 134. 133. Ποσειδ. Vgl. Apoll. Rhod. 2, 2. Apollod. 1, 9, 20.

134. τοι = dass er wahrhaftig nicht -. S. gr. Ausg. p. 134. — ξείνοισιν ἀνιηρός. Hor. Od. 3, 4, 33 hospitibus ferus.

140

137. Τὼ μὲν κτλ. Lynkeus und Idas, die Söhne des Aphareus, Königs in Messene (Apollod. 1, 8, 2), waren verlobt mit Hilaeira und Phoebe, den Töchtern des Leukippus (Apollod. 3, 10, 3). Die Dioskuren raubten die Bräute und wurden von Lynkeus und Idas verfolgt. Nach unserer Erzählung wurde ein Zweikampf zwischen Lynkeus und Kastor beschlossen, in welchem Lynkeus fiel. Den Idas aber, welcher den Tod des Bruders rächen wollte, erschlug der Blitz des Zeus. Andere erzählen die Sache anders, z. B. Pind. Nem. 10, 60 flg. Eine auffallende Aehnlichkeit mit der Theokritischen Erzählung hat die bei Ovid. Fast. 5, 699 abstulerant raptas Phoeben Phoebesque sororem Tyndaridae fratres.

140. γαμβρω μελλ. Ovid. Fast. 5, 701 bella parant repetuntque suas et frater et Idas Leucippo fieri pactus uterque gener.

Δαιμόνιοι, τί μάχης ἱμείρετε; πῶς δ ̓ ἐπὶ νύμφαις ἀλλοτρίαις χαλεποί, γυμναὶ δ ̓ ἐν χερσὶ μάχαιραι; ἡμῖν τοι Λεύκιππος ἑὰς ἔδνωσε θύγατρας τάσδε πολὺ προτέροις, ἡμῖν γάμος οὗτος ἐν ὅρκῳ· ὑμεῖς δ ̓ οὐ κατὰ κόσμον ἐπ ̓ ἀλλοτρίοις λεχέεσσιν βουσὶ καὶ ἡμιόνοισι καὶ ἄλλοισι κτεάτεσσιν ἄνδρα παρετρέψασθε, γάμον δ ̓ ἐκλέπτετε δώροις. ἢ μὴν πολλάκις ἔμμιν ἐνώπιος ἀμφοτέροισιν αὐτὸς ἐγὼ τάδ ̓ ἔειπα, καὶ οὐ πολύμυθος ἐών περ ,,οὐχ οὕτω, φίλοι ἄνδρες, ἀριστήεσσιν ἔοικε μνηστεύειν ἀλόχους, αἷς νυμφίοι ἤδη ἑτοῖμοι. πολλή τοι Σπάρτη, πολλὴ δ ̓ ἱππήλατος Ηλις, Αρκαδίη τ' εὔμηλος ̓Αχαιῶν τε πτολίεθρα, Μεσσήνη τε καὶ "Αργος ἅπασά τε Σισυφὶς ἀκτή ἔνθα κόραι τοκέεσσιν ὑπὸ σφετέροισι τρέφονται μυρίαι οὔτε φυῆς ἐπιδευέες οὔτε νόοιο. τάων εὐμαρὲς ἔμμιν ὀπυίειν ἃς κ ̓ ἐθέλητε. ὡς ἀγαθοῖς πολέες βούλοιντό κε πενθεροὶ εἶναι· ὑμεῖς δ ̓ ἐν πάντεσσι διάκριτοι ἡρώεσσι, καὶ πατέρες καὶ ἄνωθεν ἅπαν πατρώϊον αἷμα. ἀλλά, φίλοι, τοῦτον μὲν ἐάσατε πρὸς τέλος ἐλθεῖν ἄμμι γάμον σφῶν δ ̓ ἄλλον ἐπιφραζώμεθα πάντες.“ ἴσκον τοιάδε πολλά, τὰ δ ̓ εἰς ὑγρὸν ᾤχετο κυμα πνοιὴ ἔχουσ ̓ ἀνέμοιο, χάρις δ ̓ οὐχ ἕσπετο μύθοις. σφὼ γὰρ ἀκηλήτω καὶ ἀπηνέες. ἀλλ ̓ ἔτι καὶ νῦν πείθεσθ ̓· ἄμφω δ ̓ ἄμμιν ἀνεψιὼ ἐκ πατρὸς ἐστόν. εἰ δ ̓ ὑμῖν κραδίη πολέμον ποθεῖ, αἵματι δὲ χρὴ νεῖκος ἀναρρήξαντας ὁμοίον ἔγχεα λοῦσαι,

149. ἐπὶ. S. Anm. zu 1, 49.

151. ἄνδρα, τὸν Λεύκιππον. Schol. παρετρέψ., virum convertistis, mentem eius mutavistis, a nobis alienavistis. Apoll. Rhod. 3, 902 (901) "Αργος γάρ μ' ἐπέεσσι παρατρέπει.

152. ἐνώπιος. S. Anm. zu 25, 56. 158. Σισ. ἀκτή, der Isthmus von Korinth, dessen Erbauer Sisyphus. Iliad. 6, 153.

159. ὑπὸ. S. Anm. zu 24, 31. Virg. Aen. 9, 61.

164. ἄνωθεν. Vgl. 7, 5. 167-168. εἰς ὑγρὸν κτλ. Vgl. 29, 35. Tib. 1, 4, 22. Hor. Od. 1, 26,

145

150

155

160

165

170