Billeder på siden
PDF
ePub

κυάνεον καὶ στυγνὸν ἀεὶ πορθμῆα καμόντων,
ἐς ναὸν κατέθηκας, ἑᾶς δ ̓ ἀπεδάσσαο τιμᾶς.
πᾶσιν δ ̓ ἤπιος ἥδε βροτοῖς μαλακοὺς μὲν ἔρωτας
προσπνείει, κούφας δὲ διδοῖ ποθέοντι μερίμνας.
'Αργεία κυάνοφρυ, σὺ λαοφόνον Διομήδεα
μισγομένα Τυδῆϊ τέκες, Καλυδώνιον ἄνδρα,
ἀλλὰ Θέτις βαθύκολπος ἀκοντιστὴν ̓Αχιλῆα
Αἰακίδα Πηλῆϊ, σὲ δ ̓ αἰχμητὰ Πτολεμαῖε,
αἰχμητᾷ Πτολεμαίῳ ἀρίζηλος Βερενίκα.
καί σε Κόως ἀτίταλλε βρέφος νεογιλὸν ἐόντα,
δεξαμένα παρὰ ματρός, ὅτε πρώταν ἴδες ἀπ.
ἔνθα γὰρ Ειλείθυιαν ἐβώσατο λυσίζωνον
Αντιγόνας θυγάτηρ βεβαρημένα ὠδίνεσσιν.
ἡ δὲ οἱ εὐμενέοισα παρίστατο, καδ δ ̓ ἄρα πάντων
νωδυνίην κατέχευε μελῶν· ὁ δὲ πατρὶ ἐοικώς
παῖς ἀγαπητὸς ἔγεντο. Κόως δ ̓ ὀλόλυξεν ἰδοῖσα,
φᾶ δὲ καθαπτομένα βρέφεος χείρεσσι φίλῃσιν·

Όλβιε κούρε γένοιο, τίοις δέ με τόσσον, ὅσον
Δᾶλον ἐτίμασεν κυανάμπυκα Φοίβος Απόλλων
ἐν δὲ μιᾷ τιμᾷ Τρίοπος καταθεῖο κολώνα,

49. πορθμ. Eur. Alc. 252. Hor. Od. 2, 18, 34.

[ocr errors]

πο

· μερίμνας.

50. ἑὰς. S. Anm. zu 25, 55. 52. κούφας. Vgl. 11, 3. θέοντι. Vgl. 12, 2. Hor. Epod. 2, 37. 53-54. Αργ. Καλυδ. Tydeus, der Vater des Diomedes, wohnte ursprünglich in Kalydon, musste aber eines Mordes wegen fliehen und nahm seine Zuflucht zu Adrastus, König von Argos, welcher ihm seine Tochter Deïpyle zur Gattinn gab. Diese gebar den Diomedes. Iliad. 14, 115 flg. Apollod. 1, 8, 5. Diodor. Sic. 4, 65. κυά νοφρυ. Die schwarzen Augenbrauen galten, zumal wenn sie in einander liefen, als vorzügliche Schönheit. Vgl. 3, 18. 8, 72. Anacr. 29 (16), 10.

58. Κόως. Auf Kos wurde Ptolemaeus II. geboren. Callimach. Hymn. in Del. 165.

61. Αντιγόνας θ., Berenice. S. Droysen, Geschichte der Nachfolger Alexanders, p. 417.

62-63. καδ – κατέχευε. Mit

[blocks in formation]

einer gewissen Fülle des Ausdruckes ist nach der Präposition das mit derselben Präposition zusammengesetzte Verbum gesetzt, wie z. B. schon Odyss. 5, 260. Vgl. Alc. in Anm. zu 7, 63 und ausserdem mit dem Genitiv bei κατὰ Theokr. 22, 104. 25, 256. 7, 82. 7, 135.

66. ὄλβιε. Vermöge der den Griechen so geläufigen Attraction ist der Vocativ statt des erwarteten Nominativ gesetzt. Vgl. das lateinische macte esto, Cato R. R. 132, 1, 134, 3 u. a. Eurip. Troad. 1221 σύ τ' ὦ ποτ ̓ οὖσα καλλίνικε μυρίων μῆτερ τροπαίων. Theokr. 18, 9. Grosse Ausg. p. 83. Döderlein, Homer. Glossar. 1 p. 80.

[ocr errors]

67. κυανάμπ. Die dunkelen Strahlen des Stirnbandes, mit welchem Delos geschmückt ist, erhöhen das Würdevolle der Göttin. So sagt Pindar. fragm. 5 τὰν κυανάμπυκα Θήβαν ὑμνήσομεν.

68-70. Τρίοπος κτλ. Auf Delos war Apollo geboren. Der Abglanz der Ehren, welche diese Insel genoss, fiel auch auf die benachbarte Insel Rhenea. So möge auf Kos, die

ἶσον Δωριέεσσι νέμων γέρας ἐγγὺς ἐοῦσιν, ὅσσον καὶ Ῥήναιαν ἄναξ ἐφίλησεν ̓Απόλλων.“

Ὣς ἄρα νᾶσος ἔειπεν· ὁ δ ̓ ὑψόθεν ἔκλαγε φωνᾷ ἐς τρὶς ἀπὸ νεφέων μέγας αἰετὸς αἴσιος ὄρνις. Ζηνός που τόδε σᾶμα. Διϊ Κρονίωνι μέλοντι αἰδοῖοι βασιλῆες· ὁ δ ̓ ἐξοχος, ὅν κε φιλήσῃ γεινόμενον τὰ πρῶτα ̇ πολὺς δέ οἱ ὄλβος ὀπαδεῖ, πολλᾶς δὲ κρατέει γαίας, πολλᾶς δὲ θαλάσσας. μυρίαι ἄπειροί τε καὶ ἔθνεα μυρία φωτῶν λήϊον ἀλδήσκουσιν ὀφελλόμεναι Διὸς ὄμβρῳ, ἀλλ ̓ οὔτις τόσα φύει, ὅσα χθαμαλὰ Αἴγυπτος, Νεῖλος ἀναβλύζων διερὰν ὅτε βώλακα θρύπτει. οὐδέ τις ἄστεα τόσσα βροτῶν ἔχει ἔργα δαέντων. τρεῖς μέν οἱ πολίων ἑκατοντάδες ἐνδέδμηνται, τρεῖς δ ̓ ἄρα χιλιάδες τρισσαῖς ἐπὶ μυριάδεσσι, δοιαὶ δὲ τριάδες, μετὰ δέ σφισιν ἐννεάδες τρεῖς ̇ τῶν πάντων Πτολεμαῖος ἀγήνωρ εἷς βασιλεύει. ναὶ μὴν Φοινίκας ἀποτέμνεται Αρραβίας τε καὶ Συρίας Λιβύας τε κελαινῶν τ' Αιθιοπήων, Παμφύλοισί τε πᾶσι καὶ αἰχμηταῖς Κιλίκεσσι σαμαίνει, Λυκίοις τε φιλοπτολέμοισί τε Καρσί,

Geburtsstätte des Ptolemaeus, ein gleicher Abglanz der Ehren fallen von der benachbarten Karischen Landspitze Triopion (Τρ. κολώνα, s. gr. Ausg. p. 83-84), dem Vereinigungspunkt der sechs dorischen Städte an Kleinasiens Küste, wo die vielbesuchten Kampfspiele des Triopischen Apollo abgehalten wurden. Herod. 1, 144.

72. ἀπὸ νεφ. Ueber die Dehnung des - ò vgl. Anm. zu 25, 235.

77. τε καί, terrae continentes (ἄπειροι, ἤπειροι) cum incolis suis. S. Anm. zu 2, 77.

79. χθαμ. Αly. Mit dem Tonfall der Worte und dem Hiatus vgl. z. B. Ilias 17,543 κρατερὴ ὑσμίνη. Theokr. 22, 174. Virg. Ecl. 7, 53 castaneae hirsutae. Ovid. Met. 3, 184 purpureae Aurorae. 8, 315. 11, 93. Virg. Georg. 2, 5. Ovid. Met. 1, 117. 1, 193. 7, 365.

80. θρύπτει. Vgl. Herod. 2,

12.

[blocks in formation]
[blocks in formation]

82-84. τρεῖς κτλ. Man sieht es der Aufzählung an, dass es eine metrische Spielerei ist, um die grosse Menge der Städte durch die Zahl 33333 zu bezeichnen. Die Zahl ist übertrieben. S. Niebuhr, histor. Gewinn aus der armen. Uebersetzung der Chron. des Euseb. p. 67.

84. μετὰ. S. Anm. zu 1, 39.

85. πάντων – εἷς. Vgl. Hor. Od. 3, 4, 48 [εἷς ist Conj. von Mein. Vulg. ἐμβασιλεύει].

86. ναὶ μήν braucht der Dichter im Uebergange bei der Aufzählung wie z. B. Nic. Theriac. 145. 334. 520. [S. Idyll. 27, 26 und gr. Ausg. Vulg. καὶ μήν.] ἀποτέμνεται, suam sibi partem desecat, sagt der Dichter muthmasslich, weil die genannten Provinzen der ägyptischen Herrschaft nur zum Theil unterworfen waren oder eben bekriegt wurden. Hauler p. 18 flg.

καὶ νάσοις Κυκλάδεσσιν, ἐπεί οἱ νᾶες ἄρισται
πόντον ἐπιπλώοντι, θάλασσα δὲ πᾶσα καὶ αἷα
καὶ ποταμοὶ κελάδοντες ἀνάσσονται Πτολεμαίῳ.
πολλοὶ δ ̓ ἱππῆες, πολλοὶ δέ μιν ἀσπιδιῶται
χαλκῷ μαρμαίροντι σεσαγμένοι ἀμφαγέρονται.
Ὄλβῳ μὲν πάντας κε καταβρίθοι βασιλῆας ̇
τόσσον ἐπ ̓ ἅμαρ ἕκαστον ἐς ἀφνεὸν ἔρχεται οἶκον
πάντοθε. λαοὶ δ ̓ ἔργα περιστέλλονται ἕκηλοι.
οὐ γάρ τις δηΐων πολυκήτεα Νεῖλον ὑπερβάς
πεζὸς ἐν ἀλλοτρίαισι βοὰν ἐστάσατο κώμαις,
οὐδέ τις αἰγιαλόνδε θοᾶς ἐξάλατο ναός
θωρηχθεὶς ἐπὶ βουσὶν ἀνάρσιος Αἰγυπτίῃσι.
τοῖος ἀνὴρ πλατέεσσιν ἐνίδρυται πεδίοισι
ξανθοκόμας Πτολεμαῖος ἐπιστάμενος δόρυ πάλλειν,
ᾧ ἐπίπαγχυ μέλει πατρώϊα πάντα φυλάσσειν
οἷς ἀγαθῷ βασιλῆϊ, τὰ δὲ κτεατίζεται αὐτός.
οὐ μὰν ἀχρεῖός γε δόμῳ ἐνὶ πίονι χρυσός
μυρμάκων ἅτε πλοῦτος ἀεὶ κέχυται μογεόντων,
ἀλλὰ πολὺν μὲν ἔχοντι θεῶν ἐρικυδέες οἶκοι,
αἰὲν ἀπαρχομένοιο σὺν ἄλλοισιν γεράεσσι,
πολλὸν δ ̓ ἐφθίμοισι δεδώρηται βασιλεῦσι,
πολλὸν δὲ πτολίεσσι, πολὺν δ ̓ ἀγαθοῖσιν ἑταίροις.
οὐδὲ Διωνύσου τις ἀνὴρ ἱεροὺς κατ ̓ ἀγῶνας
ἵκετ ̓ ἐπιστάμενος λιγυρὰν ἀναμέλψαι ἀοιδάν,
ᾧ οὐ δωτίναν ἀντάξιον ὤπασε τέχνας.
Μουσάων δ ̓ ὑποφῆται ἀείδοντι Πτολεμαῖον
ἀντ ̓ εὐεργεσίης· τί δὲ κάλλιον ἀνδρί κεν εἴη
ὀλβίῳ ἢ κλέος ἐσθλὸν ἐν ἀνθρώποισιν ἀρέσθαι;
τοῦτο καὶ ̓Ατρείδαισι μένει· τὰ δὲ μυρία τῆνα,
ὅσσα μέγαν Πριάμοιο δόμον κτεάτισσαν ἑλόντες
ἀέρι τᾷ κέκρυπται, ὅθεν πάλιν οὐκέτι νόστος.

98. πολυκ. beluosum. (Hor. Od. 3, 14, 47). Senec. Quaestt. nat. 4, 2, 11 Nilus beluas marinis magnitudine vel noxa pares educat cet.

101. ἐπὶ. S. Anm. zu 1, 49. 106. δόμῳ ἐνὶ. Mit dem Hiatus vgl. z. B. Iliad. 15, 142.

107. μυρμάκων. Vgl. Hor. Sat. 1, 1, 33. — ά ε ì. S. Anm. zu 22, 77. 112. Διωνύσου. Die Dionysischen Feste wurden zur Zeit des

[ocr errors][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small][merged small]

Ptolemaeus in Alexandrien mit grosser Pracht gefeiert. Athen. 5 p. 196, A flg. hat uns davon eine Beschreibung aufbewahrt.

115. Μουσ. ὑπόπ. Vgl. 16, 29. 22, 116. Hor. Od. 3, 1, 3.

117. κλέος ἐσθλὸν. Pind. Οl. 7, 10 ὁ δ ̓ ὄλβιος, ὃν φᾶμαι κατέχοντ ̓ ἀγαθαί.

120. ἀ έρι τῷ κ., caligine ac tenebris illic iacent mersae opes,

μοῦνος ὅδε προτέρων τε καὶ ὧν ἔτι θερμὰ κονία
στειβομένα καθύπερθε ποδῶν ἐκμάσσεται ἴχνη
ματρὶ φίλᾳ καὶ πατρὶ θυώδεας εἴσατο ναούς·
ἐν δ ̓ αὐτοὺς χρυσῷ περικαλλέας ἠδ ̓ ἐλέφαντι
ἵδρυται πάντεσσιν ἐπιχθονίοισιν ἀρωγούς.
πολλὰ δὲ πιανθέντα βοῶν ὅγε μηρία καίει

μησὶ περιπλομένοισιν ἐρευθομένων ἐπὶ βωμῶν,
αὐτός τ' ιφθίμα τ ̓ ἄλοχος, τᾶς οὔτις ἀρείων
νυμφίον ἐν μεγάροισι γυνὰ περιβάλλετ ̓ ἀγοστῷ,
ἐκ θυμοῦ στέργοισα κασίγνητόν τε πόσιν τε.
ὧδε καὶ ἀθανάτων ἱερὸς γάμος ἐξετελέσθη,
οὓς τέκετο κρείουσα Ῥέα βασιλῆας Ολύμπου
ἀδνὸν δὲ στόρνυσιν ιαύειν Ζηνὶ καὶ Ἥρῃ
χεῖρας φοιβήσασα μύροις [ἔτι παρθένος] Ίρις.

Χαῖρε, ἄναξ Πτολεμαῖε· σέθεν δ ̓ ἐγὼ ἶσα καὶ ἄλλων μνάσομαι ἡμιθέων, δοκέω δ ̓ ἔπος οὐκ ἀπόβλητον φθέγξομαι ἐσσομένοις· ἀρετήν γε μὲν ἐκ Διὸς αἰτέω.

[blocks in formation]

121 – 123. μοῦνος - ναούς. Der Sinn ist: Ptolemaeus solus et priorum hominum et eorum, qui nunc vivunt, matri patrique templa dedicavit. Diess drückt der Dichter so aus: solus et priorum et eorum, quorum adhuc calida pedum vestigia refert ἐκμάσσεται pulvis superne calcatus vel tritus (Cic. Brut. 81, 282). Der uns wunderlich erscheinende Ausdruck θερμὰ ποδῶν ἴχνη rechtfertigt sich durch Vergleichung von Anthol. Pal. 9, 371 λαγων σευε κύων θερμοῖς ἴχνεσιν ὠκυπόδην. [τε καὶ ὦν ist auch von Ziegler aufgenommene Conj. von Briggs für Vulg. τοκέων.]

125. ἀρωγούς, als θεοὶ σωτῆρες. S. Geier p. 56.

127. μησί περιπλ. Vgl. 13, 29. 128. ἄλοχος, Arsinoe. S. Anm. zu 15,

107.

125

130

135

[blocks in formation]

137. ἀρετὴν. ἀρετή bezeichnet hier Vorzüge jeder Art, Reichthum an äusseren und inneren Gütern, an geistiger Tüchtigkeit und an sittlicher Kraft, Fülle von Glücksgütern, Ruhm und Ehre. In diesem Sinne braucht Pindar das Wort wiederholt. Vgl. Ameis auch Odyss. 13, 45. Isthm. 3, 4 Ζεῦ, μεγάλαι αρεταὶ θνατοῖς ἕπονται ἐκ σέθεν. Soph. Philoct. 1420. γεμὲν wie z. Β. Iliad. 2, 709. Theokr. 4, 60. 25, 127. ἐκ Διὸς. Vgl. v. 1 und 7, 44.

XVIII.

ΕΛΕΝΗΣ ΕΠΙΘΑΛΑΜΙΟΣ.

Ἔν ποκ' ἄρα Σπάρτα ξανθότριχι πὰρ Μενελάω παρθενικαὶ θάλλοντα κόμαις υάκινθον ἔχοισαι πρόσθε νεογράπτω θαλάμω χορὸν ἐστάσαντο, δώδεκα ταὶ πρᾶται πόλιος, μέγα χρῆμα Λακαινᾶν, ἁνίκα Τυνδαρίδα κατεκλάξατο τὴν ἀγαπατάν μναστεύσας Ελέναν ὁ νεώτερος Ατρέος υἱός. ἄειδον δ ̓ ἄρα πᾶσαι ἐς ἓν μέλος ἐγκροτέοισαι ποσσὶ περιπλέκτοις, ὑπὸ δ ̓ ἴαχε δῶμ ̓ ὑμεναίῳ.

XVIII. Brautlied der Helena, Nach dem Schol. nahm Theokrit Einiges für dieses Gedicht aus einem Epithalamium der Helena, welches Stesichorus dichtete. In wie weit diese Nachricht begründet ist, wissen wir nicht. Dass bei einem Hochzeitsliede gewisse Gedanken und bestimmte Ausdrücke immer wieder kehren, ist ganz natürlich. Der Art ist der Schlussvers, der Art die Aehnlichkeit mit Versen aus Brautliedern der Sappho, v. 16, v. 49. Man vergleiche mit unserem Gedichte die Hochzeitslieder bei Catull. 61 und 62. Theokrit scheint dieses Gedicht zunächst in der Absicht geschrieben zu haben, dasselbe nach Vorausschickung eines Prooemium (wie id 11, 1-6 oder 13, 1 flg.) als Hochzeitsgedicht bei einem bestimmten Falle zu benutzen. So erklärt sich άga Vers 1. Litteratur s. gr. Ausg. p. 90.

1. Ενποκα. Vgl. Callim. Lavacr. Pallad. 57 ἔν ποκα Θήβαις und gr. Ausg. p. 92. Das Prooemium hat er aber muthmasslich nie geschrieben. ξανθότριχι. Vgl. Iliad. 3, 284 und Odyss. 15, 133.

2. ὑάκ. S. Anm. zu 10, 28. Wegen des Singulars vgl. Anm. zu 11, 10 ῥόδῳ. — ἔχοισαι. Vgl. 1, 26 unten v. 7. 26. 36, 42.

5

3. χορ. ἔστ., derselbe Ausdruck wie in dem Citate Anm. 13, 43.

4. χρῆμα. Der kernige, feste Schlag der spartanischen Jungfrauen, die nach Männerart kräftigender Leibesübungen pflegen (v. 23), wird mit einem Ausdrucke bezeichnet, mit der wir am besten den bei Prop. 2, 5, 28 vergleichen können: Cynthia forma potens. Bei Xen. Cyrop. 1, 4, 8 heisst es von einem Hirsche: καταβάλλει τὴν ἔλαφον, καλόν τι χρῆμα καὶ μέγα, ein schönes, grosses Stück. Vgl. übrigens Anm. zu 15, 83 und die von Renier angeführten Stellen, 7. Β. Plut. M. Anton. 31: ἔστεργε δ ̓ ὑπερφυῶς τὴν ἀδελφήν, χρῆμα θαυμαστόν, ὡς λέγεται, γυναικὸς γενομένην. Komisch ist der Ausdruck bei Plaut. Merc. 4, 4, 15 satis scitum filum mulieris. In gewisser Beziehung lässt sich vergleichen σῶμα, Soph. Oed. 643.

5. Τυνδαρίδα κτλ., quum Menelaus inclusisset (κατεκλάξατο, Dor. § 1204), in thalamum abduxisset Tyndarei caram filiam Helenam. Mit Τυνδαρίς Ἑλένα vgl. 15, 110, mit der Dehnung der Ultima unten ν. 20. [Vulg. Τυνδαριδᾶν. S. gr. Ausg. p. 93.]

7-8. ἐγκρ. π. Hor. Od. 3, 18 extr. und Catull. 61, 14 pellere humum (terram) pedibus.

« ForrigeFortsæt »