ἔργον ἔχων, αὐτός τε περίσπλαγχνος Λαέρτης, εἰ μή σφεας ὤνασαν Ἰάονος ἀνδρὸς ἀοιδαί.

Ἐκ Μοισᾶν ἀγαθὸν κλέος ἔρχεται ἀνθρώποισι, χρήματα δὲ ζώοντες ἀμαλδύνουσι θανόντων. ἀλλὰ γὰρ ἶσος ὁ μόχθος ἐπ ̓ ᾐόνι κύματα μετρεῖν, ὅσσ ̓ ἄνεμος χέρσονδε μετὰ γλαυκᾶς ἁλὸς ὠθεῖ, ή ύδατι νίζειν θολερὰν διαειδέϊ πλίνθον, καὶ φιλοκερδείῃ βεβλημένον ἄνδρα παρελθεῖν. χαιρέτω ὅστις τοῖος, ἀνήριθμος δέ οἱ εἴη ἄργυρος, αἰεὶ δὲ πλεόνων ἔχοι ἵμερος αὐτόν. αὐτὰρ ἐγὼ τιμήν τε καὶ ἀνθρώπων φιλότητα πολλῶν ἡμιόνων τε καὶ ἵππων πρόσθεν ἑλοίμαν. Δίζημαι δ ̓, ὅτινι θνατῶν κεχαρισμένος ἔνθω σὺν Μοίσαις· χαλεπαὶ γὰρ ὁδοὺ τελέθουσιν ἀοιδοῖς κουράων ἀπάνευθε Διὸς μέγα βουλεύοντος. οὔπω μῆνας ἄγων ἔκαμ ̓ οὐρανὸς οὐδ ̓ ἐνιαυτούς, πολλοὶ κινήσουσιν ἔτι τροχὸν ἅρματος ἵπποι, ἔσσεται οὗτος ἀνήρ, ὃς ἐμεῦ κεχρήσετ ̓ ἀοιδοῦ, ῥέξας ἢ ̓Αχιλεὺς ὅσσον μέγας ἢ βαρὺς Αἴας ἐν πεδίῳ Σιμόεντος, ὅθι Φρυγὸς ἠρίον Ἴλου.

Φιλοίτιος. Odyss. 20, 185 fg. 21, 189 flg.

57. εἰ μή. Cie. pro Archia 10, 24 nisi Ilias illa exstitisset, idem tumulus, qui corpus (Achillis) contexerat, nomen etiam obruisset. - Ιάονος, Vgl. 22, 218.

59. ζώοντες θανόντων am

Schlusse der zwei Hemistichien wie 11, 58 θέρεος - χειμώνι. Ovid. Met. 5, 329. 5, 445. Oppian Cyn. 1, 339. 2, 135. Grosse Ausg. p. 70.

60. γόνι. Virg. Georg. 2, 108.

61. ἄνεμος – μετὰ κτλ. Sturm und Meer treiben die Wogen ans Land. Vgl. z. B. Hor. Epist. 1, 2, 35. Ovid. Met. 1,56 et cum fulminibus facientes frigora ventos. Cic. Off. 1, 8, 25.

62. d. Hiatus wie 7, 77. 7, 88. διαειδέϊ, S. gr. Ausg. p. 70. aqua perspicua (Ovid. Met. 4, 300), perlucida (Met. 3, 161). — ὕδατινίζειν. Das ι in ὕδατι ist in der Arsis vor νίζειν gedehnt wie Iliad. 7, 425. — πλίνθον. Ter. Phorm. 1, 4, 9 laterem laves. Vgl. das deutsche: einen Mohren weiss waschen.

63. βεβλημένον. Vgl. Odyss. 10, 247 κῆρ ἄχει μεγάλῳ βεβολημέ νος. Iliad. 9, 9. Aesch. Αgam. 544 ἱμέρῳ πεπληγμένος. Hor. Od. 4, 5, 15 desideriis ictus. παρελθεῖν, accedere, adire. Vgl. 15, 60. Hesiod. ἔργ. 216. Der Accusativus steht bei diesem Verbum wie z. B. Eurip. Hipp. 108. [Unrichtig übersetzte Steph. flectere, Wüstem. und Am. fallere.]

64. χαιρ. Einl. Ρ. 2 Anm. 9. 65. πλεόνων κτλ. Vgl. Ovid. Fast. 1, 211. Hor. Od. 3, 16, 17.

73. ἔσσεται. Durch den Nachdruck im Anfange des Satzes erhöht hier das prophetische Futurum die Zuversichtlichkeit des Sprechenden, Vgl. Iliad. 6, 448: ἔσσεται ἦμαρ, ὅτ' ἄν ποτ ̓ ὀλώλῃ Ἴλιος ἱρή. Theokr. 24, 84. 23, 33. Cic. pro Mil. 25, 69 erit, erit illud profecto tempus Klopstock: es wird ein

quum
Tag sein u. s. w.

75. "Ilov. S. Iliad. 10, 415. 11, 166.

ἤδη νῦν Φοίνικες ὑπ ̓ ἠελίῳ δύνοντι
οἰκεῦντες Λιβύας ἄκρον σφυρὸν ἐρρίγασιν.
ἤδη βαστάζουσι Συρακόσιοι μέσα δοῦρα
ἀχθόμενοι σακέεσσι βραχίονας ἰτεΐνοισι·
ἐν δ ̓ αὐτοῖς Ἱέρων προτέροις ἴσος ἡρώεσσι
ζώννυται, ἵππειαι δὲ κόρυν σκιάουσιν ἔθειραι.
αἲ γὰρ Ζεῦ κύδιστε πάτερ καὶ πότνι ̓Αθάνα
κούρη θ', ἣ σὺν ματρὶ πολυκλήρων Εφυραίων
εἴληχας μέγα ἄστυ παρ ̓ ὕδασι Λυσιμελείας,
ἐχθροὺς ἐκ νάσοιο κακὰ πέμψειεν ἀνάγκα
Σαρδόνιον κατὰ κῦμα, φίλων μόρον ἀγγέλλοντας
τέκνοις ἠδ ̓ ἀλόχοισιν, ἀριθμητοὺς ἀπὸ πολλῶν·
ἄστεά τε προτέροισι πάλιν ναίοιτο πολίταις,
δυσμενέων ὅσα χεῖρες ἐλωβήσαντο κατάκρας
ἀγροὺς δ ̓ ἐργάζοιντο τεθαλότας· αἱ δ ̓ ἀνάριθμοι
μήλων χιλιάδες βοτάνα διαπιανθεῖσαι

ἂμ πεδίον βληχοῖντα, βόες δ ̓ ἀγεληδὸν ἐς αὐλιν
ἐρχόμεναι σκνιφαῖον ἐπισπεύδοιεν ὁδίταν
νειοὶ δ ̓ ἐκπονέοιντο ποτὶ σπόρον, ἡνίκα τέττιξ
ποιμένας ἐνδίους πεφυλαγμένος ἔνδοθι δένδρων
ἀχεῖ ἐν ἀκρεμόνεσσιν· ἀράχνια δ ̓ εἰς ὅπλ ̓ ἀράχναι
λεπτὰ διαστήσαιντο, βοᾶς δ ̓ ἔτι μηδ' ὄνομ ̓ εἴη.
ὑψηλὸν δ ̓ Ιέρωνι κλέος φορέοιεν ἀοιδοί
καὶ πόντου Σκυθικοῖο πέραν καὶ ὅθι πλατύ τεῖχος
ἀσφάλτῳ δήσασα Σεμίραμις ἐμβασίλευεν.

εἷς μὲν ἐγώ, πολλοὺς δὲ Διὸς φιλέοντι καὶ ἄλλους
θυγατέρες, τοῖς πᾶσι μέλοι Σικελὴν ̓Αρέθουσαν
ὑμνεῖν σὺν λαοῖσι καὶ αἰχμητὰν Ιέρωνα.
ὦ Ετεόκλειοι Χάριτες θεαί, ὦ Μινύειον
Ορχομενὸν φιλέοισαι ἀπεχθόμενόν ποτε Θήβαις,
ἄκλητος μὲν ἔγωγε μένοιμί κεν, ἐς δὲ καλεύντων
θαρσήσας Μοίσαισι σὺν ἡμετέραισιν ἱκοίμαν.
καλλείψω δ ̓ οὐδ ̓ ἔμμε· τί γὰρ Χαρίτων ἀγαπητόν
ἀνθρώποις ἀπάνευθεν; ἀεὶ Χαρίτεσσιν ἅμ ̓ εἴην.

101. ε ἷς κτλ. Aehnlichkeit Tibull. 4, 1, 35 flg.

102. Αρέθουσαν. S. Anm. zu 1, 117.

104. Ετεόκλ. Χάριτες. Eteokles, der Sohn des Flussgottes Kephisus, König von Orchomenos, war nach der Sage der Erste unter den Menschen, welcher den Charitinnen opferte. S. Schol. und Paus. 9, 35, 1.

105. ἀπεχθ. Θήβαις. Erginus,

105

Sohn des Klymenus, Königs zu Orchomenos, überzog die Thebaner mit Krieg und machte sich dieselben tributpflichtig, bis ihnen Herkules zu Hülfe kam. S. Schol. und Paus. 9, 37.

109. ἀπάνευθεν Auf diesem Worte liegt der Ton. Deshalb setzte es der Dichter am Schlusse, um den Gegensatz mit dem folgenden ἅμα hervorzuheben. Wüstem. vgl. Soph. Ant. 682. Weiteres s. gr. Ausg. p. 75.

XVII.

ΕΓΚΩΜΙΟΝ ΕΙΣ ΠΤΟΛΕΜΑΙΟΝ.

Ἐκ Διὸς ἀρχώμεσθα καὶ ἐς Δία λήγετε, Μοῖσαι, ἀθανάτων τὸν ἄριστον ἐπὴν κλείωμεν ἀοιδαῖς, ἀνδρῶν δ ̓ αὖ Πτολεμαῖος ἐνὶ πρώτοισι λεγέσθω

XVII. Loblied auf Ptolemaeus II., König von Aegypten. Das Gedicht ist in dem Jahre 259 oder 258 a. Chr. verfasst. S. Hauler p. 19. Die Vergötterung des Ptolemaeus, welche hier ausgesprochen ist, charakterisirt die Zeit, in welcher der Dichter lebte. Vgl. Callim. Hymn. in Del. 165, welcher Ptolemaeus II. einen Gott nennt. Ueberschätzt hat dieses Enkomion Clodius; zu tief setzt es Manso herab, obwohl nicht in Abrede zu stellen ist, dass es langweilige Partien enthält und

nicht den Werth der bukol, und mimischen Gedichte hat. S. Clodius, Versuche aus der Litt, und Moral, Stück 4 p. 678. Manso in Nachtr. zu Sulzer's allg. Theorie der schönen Künste, I, 1 p. 114.

1. Ἐκ Διὸς ἀρχ. Mit denselben Worten beginnt Aratus seine φαινόμενα. Daraus folgt aber nicht, dass Theokrit diesen Spruch als Arateischen angewendet habe, wie z. B. Hauler p. 64 meint. Beide Dichter hatten muthmasslich einen alten Hymnus vor Augen. Cic. de Legg.

καὶ πύματος καὶ μέσσος· ὁ γὰρ προφερέστερος ἀνδρῶν.
ἥρωες, τοὶ πρόσθεν ἀφ ̓ ἡμιθέων ἐγένοντο,
ῥέξαντες καλὰ ἔργα σοφῶν ἐκύρησαν ἀοιδῶν·
αὐτὰρ ἐγὼ Πτολεμαῖον ἐπιστάμενος καλὰ εἰπεῖν
ὑμνήσαιμ'· ὕμνοι δὲ καὶ ἀθανάτων γέρας αὐτῶν.
Ιδαν ἐς πολύδενδρον ἀνὴρ ὑλατόμος ἐλθών
παπταίνει, παρεόντος ἄδην, πόθεν ἄρξεται ἔργου.
τί πρῶτον καταλέξω; ἐπεὶ πάρα μυρία εἰπεῖν,
οἷσι θεοὶ τὸν ἄριστον ἐτίμησαν βασιλήων.

Ἐκ πατέρων οἷος μὲν ἔην τελέσαι μέγα ἔργον
Λαγείδας Πτολεμαῖος, ὅτε φρεσὶν ἐγκατάθοιτο
βουλάν, ὧν οὐκ ἄλλος ἀνὴρ οἷός τε νοῆσαι.
τῆνον καὶ μακάρεσσι πατὴρ ὁμότιμον ἔθηκεν
ἀθανάτοις, καί οἱ χρύσεος δόμος ἐν Διὸς οἴκῳ
δέδμηται· παρὰ δ ̓ αὐτὸν ̓Αλέξανδρος φίλα εἰδώς
ἑδριάει Πέρσαισι βαρὺς θεὸς αἰολομίτραις.
ἀντία δ ̓ Ἡρακλῆος ἕδρα Κενταυροφόνοιο
ἵδρυται στερεοῖο τετυγμένα ἐξ ἀδάμαντος ̇
ἔνθα σὺν ἄλλοισιν θαλίας ἔχει Οὐρανίδαισι,
χαίρων υἱωνῶν περιώσιον υἱωνοῖσιν,
ὅττι σφέων Κρονίδης μελέων ἐξείλετο γῆρας,

2, 3 a Jove Musarum primordia. Vgl. Virg. Ecl. 3, 60. Ovid. Met. 10, 148.

-

- λήγετε. Iliad. 9, 97 Ατρείδη, ἐν σοὶ μὲν λήξω, σέο δ ̓ ἄρξομαι. Vgl. Hor. Epist. 1, 1, 1.

4. προφερέστερος, praestantior scil. quam alii omnes. Vgl. 12, 32. 3, 47.

6. καλὰ ἔργα. Ueber den scheinbaren Hiatus von καλὰ ἔργα, μέγα ἔργον ν. 13, καλὰ εἰπεῖν ν. 7, μυρία εἰπεῖν v.11, φίλα εἰδώς v. 18 s. Anm. zu 25, 37.

14. Λαγείδας. Πτ. Der Vater des in diesem Gedichte besungenen Königs, Ptolemaeus I. Soter, galt als der Sohn eines gemeinen Kriegers, Lagus; nach einer andern Ueberlieferung war er Sohn des macedon. Königs Philipp, welcher die von ihm schwangere Arsinoe jenem Lagus zum Gemahl gegeben hatte. S. Geier, de Ptolemaei Lag. vita, Hal. 1838 p.4flg. Parthey, Abh. der Berl. Akad. d. Wiss. 1860 p. 333.

5

10

15.

20%

18. ̓Αλέξ. Alexander der Grosse hatte sich schon bei Lebzeiten göttlich verehren lassen. φίλα είδώς. Odyss. 3,277. Alexander hatte seine Zuneigung zu Ptolemaeus wiederholt aufs Sprechendste bewiesen. S. Curt. 9, 33, 22 Mütz.

19. βαρύς θεός wie 3, 15. Vgl. 1, 100. Soph. Antig. 1251 u. a. Hor. Od. 1, 2, 22 graves Persae. Stat. Ach. 2, 43 gravis Phrygibus Achilles.

20. Κενταυρ. S. zu 7, 149.

24. γῆρας. Αpollon. Rhod. 4, 869 ἀμβροσίῃ χρίεσκε τέρεν δέμας, ὄφρα

ἀθάνατοι δὲ καλεῦνται ἑοὶ νέποδες γεγαῶτες.
ἄμφω γὰρ πρόγονός σφιν ὁ καρτερὸς Ἡρακλείδας,
ἀμφότεροι δ ̓ ἀριθμοῦνται ἐς ἔσχατον Ἡρακλῆα.
τῷ καὶ ἐπεὶ δαίτησεν ἴοι κεκορημένος ἤδη
νέκταρος εὐόδμοιο φίλας ἐς δῶμ ̓ ἀλόχοιο,
τῷ μὲν τόξον ἔδωκεν ὑπωλένιόν τε φαρέτραν,
τῷ δὲ σιδάρειον σκύταλον κεχαραγμένον ὄξοις.
οἱ δ ̓ εἰς ἀμβρόσιον θάλαμον λευκοσφύρου Ἥβης
ὅπλα καὶ αὐτὸν ἄγουσι γενειήταν Διὸς υἱόν.

Οἵα δ ̓ ἐν πινυταῖσι περικλειτὰ Βερενίκα
ἔπρεπε θηλυτέραις, ὄφελος μέγα γειναμένοισι.
τᾷ μὲν Κύπρον ἔχοισα Διώνας πότνια κούρα
κόλπον ἐς εὐώδη ῥαδινὰς ἐσεμάξατο χεῖρας.
τῷ οὔπω τινὰ φαντὶ ἁδεῖν τόσον ἀνδρὶ γυναικῶν,
ὅσσον περ Πτολεμαῖος ἑὴν ἐφίλησεν ἄκοιτιν.
ἢ μὲν ἀντεφιλεῖτο πολὺ πλέον· ὧδέ κε παισί
θαρσήσας σφετέροισιν ἐπιτρέποι οἶκον ἅπαντα,
ὁππότε κεν φιλέων βαίνῃ λέχος ἐς φιλεούσης.
ἀστόργου δὲ γυναικὸς ἐπ ̓ ἀλλοτρίῳ νόος αιεί,
ῥηΐδιοι δὲ γοναί, τέκνα δ ̓ οὐ ποτεοικότα πατρί.
κάλλει ἀριστεύουσα θεάων πότν ̓ Αφροδίτα,
σοὶ τήνα μεμέλητο ̇ σέθεν δ ̓ ἕνεκεν Βερενίκα
εὐειδὴς ̓Αχέροντα πολύστονον οὐκ ἐπέρασεν,
ἀλλά μιν ἁρπάξασα, πάροιθ ̓ ἐπὶ νᾶμα κατελθεῖν

πέλοιτο ἀθάνατος καί οἱ στυγερὸν χροῒ γῆρας αλάλκοι.

26. ἄμφω κτλ., ambobus, et Alexandro et Ptolemaeo. Ueber ἄμφω als Dativ s. gr. Ausg. p. 80. Die Vorfahren des Alexander leiteten ihren Stamm zurück auf den Herakliden Karanos. S. Scaliger animadverss., in Euseb. Chron. p. 64. Ptolemaeus wird hier als Halbbruder des Alexander betrachtet. S. Anm. zu v. 14.

28. δαίτ. Hor. Od. 4, 8, 30.

31. κεχαραγμ. ὄζοις, formosum paribus nodis atque aere, wie Virg. Ecl. 5, 90 sagt. S. den Knotenstock in der Hand des Herkules bei Gerhard, auserles. gr. Vasengem. Bd. 2 Taf. XCIV und gr. Ausg. p. 80.

32. λευκοσφ. Ηβης. Odyss. 11,

602 Ηρακλῆς – μετ ̓ ἀθανάτοισι θεοῖσιν τέρπεται ἐν θαλίῃς καὶ ἔχει καλλίσφυρον Ηβην. Hes. Theog. 950. Theokr. 28, 13.

34. Βερεν. S. Anm. zu 15, 107. 35. γειν. parentibus. Vgl. Xen. Mem. 1, 4, 7 und gr. Ausg. p. 81.

36. ἔχ., quae tenet (Hor. Od. 3, 28, 14). Theokr. 30, 2.

38. τῷ im Anfange des Verses bleibt hier lang vor où wie z. B. Iliad. 14, 126. Theokr. 17, 104. 114. Iliad. 14, 350. 4, 531 u. a.

44. ῥηΐδιοι, non laborant parturientes. - οὐ ποτεοικ π. Hesiod. Theog. 235 zählt unter den Belohnungen der Guten auf: τίκτουσιν δὲ γυναῖκες ἐοικότα τέκνα γονεῦσιν. Hor. Od. 4, 5, 23. Catull. 61, 221.