Billeder på siden
PDF
ePub

ἄρχεσθ ̓ ἀμώοντας ἐγειρομένω κορυδαλλῶ, καὶ λήγειν εὕδοντος, ἐλινῦσαι δὲ τὸ καῦμα.

εὐκτὸς ὁ τῶ βατράχω, παῖδες, βίος· οὐ μελεδαίνει τὸν τὸ πιεῖν ἐγχεῦντα ̇ πάρεστι γὰρ ἄφθονον αὐτῷ.

κάλλιον, ὦ 'πιμελητὰ φιλάργυρε, τὸν φακὸν ἕψειν· μή τι τάμῃς τὴν χεῖρα καταπρίων τὸ κύμινον.

Ταῦτα χρὴ μοχθεῦντας ἐν ἁλίῳ ἄνδρας ἀείδειν, τὸν δὲ τεόν, Βουκαῖε, πρέπει λιμηρὸν ἔρωτα μυθίσδεν τᾷ ματρὶ κατ ̓ εὐνὰν ὀρθρευοίσα.

dürre" ist. Virg. Georg. 4, 298 et medio tostas aestu terit area fruges. 52. παΐδες. Vgl. 13, 52.

53. τὸ πιεῖν, potum, das Trinken (son boire). Anth. Pal. 12, 34 εἷς ἔφερεν τὸ φαγεῖν, εἰς δὲ πιεῖν ἐδίδου. Plat. Rep. 4 p. 439 Β θηρίον ἄγειν ἐπὶ τὸ πιεῖν. Vgl. gr. Ausg. p. 538. Eben so nennen die Neugriechen τὸ φαγί das Essen.

54. κάλλιον ist in der eigentlichen Bedeutung zu nehmen: koche die Linsen besser. Der Verwalter kocht sie nicht weich, damit die Leute nicht so viel essen sollen. Ameis übersetzt age (κάλλιον), iam lentes coque. S. gr. Ausg. — φακὸν. In dem Singularis liegt keine Anzüglichkeit. Vgl. 7, 66.

55. καταπρ. τ. κύμ.

εἰώθαμεν

[blocks in formation]

τοὺς ἄγαν φειδωλούς κυμινοπρίστας naleiv. Schol. Kümmelspalter heissen im Osterlande die Geizhälse. Der Herausg. der Arethusa übersetzt: gucke dir nur die Augen nicht blind beim Zählen der Grütze. ,,In Niederdeutschland ist Grüteteler eine gewöhnliche Benennung des Geizigen." Vgl. gr. Ausg. p. 339.

57. Βουκατε ist absichtlich am Schlusse wiederholt aus v. 1. λιμηρὸν, amorem istum famelicum, macilentum, deine schwindsüchtige Liebe. Denn der verliebte Schnitter sieht aus wie der leibhaftige Hunger oder die Schwindsucht. Vgl. 14, 3 λεπτός. Ovid. Μet. 1, 496 uritur et sterilem sperando nutrit

amorem.

58. μυθίσδεν. S. Dor. § 127.

ΧΙ.

ΚΥΚΛΩΨ.

Οὐδὲν πὸν τὸν ἔρωτα πεφύκει φάρμακον ἄλλο, Νικία, οὔτ ̓ ἔγχριστον, ἐμὶν δοκεῖ, οὔτ ̓ ἐπίπαστον, ἢ ταὶ Πιερίδες· κοῦφον δέ τι τοῦτο καὶ ἁδύ γίνετ ̓ ἐπ ̓ ἀνθρώποις, εὑρεῖν δ ̓ οὐ ῥᾴδιόν ἐστι. γινώσκειν δ ̓ οἶμαί τυ καλῶς ἰατρὸν ἐόντα καὶ ταῖς ἐννέα δὴ πεφιλαμένον ἔξοχα Μοίσαις.

XI. Der verliebte Polyphem. Wider die Liebe kein Kräutlein gewachsen ist, nur Gesang kann dem Liebenden helfen. Das erfuhr selbst der wilde Polyphem, als er vor Liebe zur Galatea vergehen wollte. S. Theokr. Id. 6. Er setzte sich ans Meergestade und sang ein Liebeslied, wenn auch nach seiner Art in rohen Weisen (siehe Einl. p. 15). Das Mittel half. Diess ist der Grundgedanke dieser Idylle, welche Theokrit an seinen Freund Nicias (vgl. Theokr. 28 und 13, 2), einen Arzt, richtet, dem wie wir aus dem Anfange und Schlusse des Gedichtes schliessen müssen seine Kunst doch nichts helfen konnte gegen das Herzensweh, welches ihm Eros bereitet hatte. In Vers 72 fg. liegt, wie ich vermuthe, die versteckte Ermahnung an den Freund, die Fesseln einer unerhörten Liebe, die ihn drückten, zu zersprengen. Das angerathene Mittel scheint Nicias befolgt, oder wenigstens dieses Gedicht mit Danke angenommen zu haben. Denn die Schol. haben uns den Anfang der Antwort aufbewahrt, welche Nicias auf dieses Gedicht an Theokrit ergehen liess. Sie lautete: wohl war es wahr, mein Theokrit, was deine Musen sangen. Die Liebe bringt uns Lieder mit, die nimmer sonst erklangen. Ἦν ἄρ ̓ ἀληθὲς τοῦτο, Θεόκριτε οἱ γὰρ Ἔρωτες πολλοὺς ποιητὰς ἐδίδαξαν τοὺς πρὶν ἀμούσους. Manches für diese Idylle scheint Theokrit aus dem

5

Cyklops des Philoxenus entlehnt zu haben. Vgl. v. 19. Arg. zu Idylle 6 p. 98. Benutzt haben unsere Idylle Virgil in der zweiten Ecloge, Ovid. Met. 13, 762 flg. und Philostr. Imagg. p. 423. Eine Uebersetzung derselben hat unter Anderen Seume gemacht, Spaziergang nach Syrakus 1 p. 178 ed. 1805. Weiteres s. gr. Ausg. p. 343.

1. Οὐδὲν πότ τὸν (Anm. zu 4,50), nulla est nata (πεφύκει, Dor. § 16) homini medicina adversus (Cels. 5, 6, 22) amorem. φάρμακον κτλ. Long, Past. 2, 7 p. 41. Schäfer "Eowτος οὐδὲν φάρμακον, οὐ πινόμενον, οὐκ ἐσθιόμενον, οὐκ ἐν ᾠδαῖς λα λούμενον, ὅτι μή φίλημα κτλ. Ovid. Met. 1,523 heu mihi quod nullis amor est medicabilis herbis. Heroid. 5, 149 me miseram, quod amor non est medicabilis herbis.

3. Πιερίδες. Vgl. 10, 24. Bion 14,2, μολπὰν ταὶ Μοῖσαί μοι ἀεὶ ποθέοντι δίδοιεν, τὰν γλυκερὰν μολπάν, τᾶς φάρμακον ἅδιον οὐδέν. Hor. Od. 4, 11, 35 minuentur atrae carmine curae. κούφον, „relevans" (Cic. 1. Cat. 13) S. Theokr. 2, 92. τι. Vgl. 1, 1. — &δύ. Hor. Od. 1, 32 extr. dulce lenimen.

4. ἐπ ̓ ἀνθρ. wie Odyss. 13, 60 γῆρας καὶ θάνατος, τάτ ̓ ἐπ ̓ ἀνθρώποισι πέλονται. Vgl. gr. Ausg. Ρ. 346.

5. καλῶς. Vgl. 5, 119.

6. καὶ ταῖς κτλ. Nicias war auch Dichter. Vgl. die Verse in Einl. zu

Οὕτω γοῦν ῥάϊστα διαγ ̓ ὁ Κύκλωψ ὁ παρ' ἡμῖν, ὡρχαῖος Πολύφαμος, ὅκ ̓ ἤρατο τᾶς Γαλατείας, ἄρτι γενειάσδων περὶ τὸ στόμα τὼς κροτάφως τε. ἤρατο δ ̓ οὐ μάλοις οὐδὲ ῥόδῳ οὐδὲ κικίννοις, ἀλλ ̓ ὀρθαῖς μανίαις, ἡγεῖτο δὲ πάντα πάρεργα. πολλάκι ταὶ ὄτες ποτὶ τωὐλίον αὐταὶ ἀπῆνθον χλωρᾶς ἐκ βοτάνας· ὁ δὲ τὰν Γαλάτειαν ἀείδων αὐτεῖ ἐπ ̓ ἀϊόνος κατετάκετο φυκιοέσσας ἐξ ἀους, ἔχθιστον ἔχων ὑποκάρδιον ἕλκος

[merged small][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors]

8-9. ὡρχαῖος, unser alter Bekannter. Vgl. gr. Ausg. Ueber die Krasis s. 1, 80. - ὅκα. Dor. § 38.

γενειάσδων (Dor. § 117). Ovid. Met. 13, 754 signarat dubia teneras lanugine malas.

10. ἤρατο κτλ,, amorem suum exercebat non pomis (2, 120) neque rosis, neque cicinnis puellae missitandis. κίκιννοι sind hier Haarlocken (s. gr. Ausg.) — nicht Kränze. · οὐδὲ. Ueber die Dehnung des ε vor e siehe 25, 10. ῥόδῳ. Ueber den Singularis vgl. zu 7, 66 und zu 8, 45. Cic. Tusc. 3, 18 sertis redimiri iubebis et rosa? Die Rose ist der Aphrodite heilig. S. Gerhard, auserles. gr. Vasenbilder 1 p. 130.

[ocr errors]
[blocks in formation]

10

15

αὐταὶ. Virg. Ecl. 4, 21 ipsae lacte domum referent distenta ca

pellae ubera. Ecl. 7, 11 huc ipsi potum venient per prata iuvenci. Cic. 2 Catil. 1 Catilinam ipsum egredientem verbis prosecuti sumus. Hor. Epod., 16, 49 sagt iniussae. Tibull. 1, 3, 45 ultro. ἀπῆνθον. S. Dor. § 42.

13. χλωρᾶς setzt der Dichter absichtlich an die Spitze des Verses, um durch den hervorgehobenen Ton des Wortes die Eigenschaft des Substantivum dem Leser recht lebhaft zu vergegenwärtigen. Durch Wiederholung des Wortes erreichte der deutsche Dichter dasselbe, als er sagte: das grüne grüne Gras. Cic. Legg. 1, 5 in viridi opacaque ripa obambulantes. Ovid. Met. 3, 502 ille caput viridem fessum submisit in herbam. An derselben Versstelle finden wir mit gleicher Wirkung dieses Adjectivum 15, 119. 25, 21. 7, 9. Eben so steht 11, 48 λευκᾶς ἐκ γιόvos um den blendend weissen Schnee zu bezeichnen und 9, 10 λευκᾶν ἐκ δαμαλᾶν. Damit vgl. die Adjectiva im Anfange des Verses 5, 33. 25, 131. 11, 18. 1, 40. 1, 148 ἁδεῖαν und z. B. Virg. Aen. 4, 446 ad auras aetherias. 4, 243 animas ille evocat Oreo pallentes.

[merged small][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors]

Κύπριος ἐκ μεγάλας, τό οἱ ἥπατι πᾶξε βέλεμνον. ἀλλὰ τὸ φάρμακον εὗρε, καθεζόμενος δ ̓ ἐπὶ πέτρας ὑψηλᾶς ἐς πόντον ὁρῶν ἄειδε τοιαῦτα.

Ω λευκὰ Γαλάτεια, τί τὸν φιλέοντ ̓ ἀποβάλλῃ; λευκοτέρα πακτᾶς ποτιδεῖν, ἁπαλωτέρα ἀρνός, μόσχω γαυροτέρα, σφεϊλωτέρα ὄμφακος ὠμᾶς. φοιτῇς εὐθὺς τοῖσ ̓ ὅκκα γλυκὺς ὕπνος ἔχῃ με οἴχῃ δ ̓ αὖθ ̓ οὑτῶς, ὅκκα γλυκὺς ὕπνος ἀνῇ με· φεύγεις δ' ὥσπερ ὄϊς πολιὸν λύκον ἀθρήσασα. ἠράσθην μὲν ἔγωγα τεοὺς, κόρα, ἡνίκα πρᾶτον

16. Κύπριος, eigentlich äolisch. Vgl. Πάριος, Iliad. 3, 325. Scharfe Geschosse legt schon Pindar der Aphrodite bei. Pyth. 4, 214 Κυπρογένεια, πότνια ὀξυτάτων βελέων.

τό οἱ πᾶξε β. Vgl. Cic. in Pis. 14, 32 quae vulnera discessus meus reipublicae inflixit. Ilias 5, 795 ἕλκος ἀναψύχοντα τό μιν βάλε Πάνδαρος ἰω.

ή πατι. Die Leber ist Sitz der Leidenschaften. Vgl. Theokrit 13, 71. Hor. Od. 1, 25, 13 ibique Orelli: quum tibi flagrans amor et libido saeviet circa iecur ulcerosum. πᾶξε. S. Dor. § 22. Cic. 1 Catil. 6, 16 sicam defigere in corpore. Vgl. gr. Ausg. p. 351.

17. τὸ φ. Vgl. 8, 17 und 14, 52. Eine Anspielung auf unser Gedicht ist bei Callim. epigr. 48 ὡς ἀγαθὰν Πολύφαμος ἀνεύρατο τὴν ἐπαοιδάν τὠραμένῳ· ναὶ γᾶν οὐκ ἀματῆς ὁ Κύκλωψ. αἱ Μοίσαι τὸν ἔρωτα κατισχναίνοντι, Φίλιππε. ἡ πανακὲς πάντων φάρμακον & σοφία.

18. ὑψηλᾶς κτλ. Met. 13, 778 prominet in pontum cuneatus acumine longo collis, utrumque latus circumfluit aequoris unda. Huc ferus ascendit Cyclops mediusque resedit.

19. λευκὰ Γ. Philoxenus liess den Cyklopen singen: ὦ καλλιπρό σωπε, χρυσεοβόστρυχε Γαλάτεια, χαριτόφωνε, κάλλος Ερώτων. Siehe Bergk, poet. lyr. p. 1262.

20. λευκοτέρα. Virg. Εcl. 7, 37 Nerine Galatea, thymo mihi dulcior Hyblae, candidior cycnis, hedera formosior alba. Ovid. Met. 13, 789 candidior nivei folio, Galatea, ligustri. Hor. Epod. 11, 27 puellae candi

[merged small][ocr errors][merged small]

dae. πακτᾶς. Οvid. Μet. 13, 796 übersetzt lac coactum, Virgil Ecl. 1, 81 pressum lac. Vgl. 11, 66 τυρὸν πᾶξαι. — ποτιδεῖν. Bei Aristoph. Vesp. 838 heisst der frischgemachte Käse τροφαλὶς τυροῦ. Vgl. Theokr. 25, 106.

21. μόσχω κτλ. Diesen Vers ahmt Ovid. Met. 13, 791 mit den Worten nach: splendidior vitro, tenero lascivior hoedo. Wenn aber derselbe Dichter v. 795 schreibt: matura dulcior uva, so erlaubt er sich dieselbe Freiheit in der Nachahmung wie Philostrat. Imagg. p. 423, welcher sagt: ἔστι τῷ Πολυφήμῳ ποιμενικὸν ᾆσμα, ὡς λευκή τε εἴη καὶ γαῦρος καὶ ἡ δίων ὄμφα κος. Denn ὄμφαξ ist vitis immatura. Weder Ovid noch Philostratus scheinen aber das hier der ὄμφαξ gegebene Epitheton (σφεϊλωτέρα) verstanden zu haben oder hatten in ihren Büchern ein corruptes Wort, wie diess noch in unseren Handschriften der Fall ist. Die unhaltbare Vulgata ist φιαρωτέρα. Ich lese σφιλωτέρα = herber denn eine unreife Traube. S. gr. Ausg. p. 353 fig.

22. φοιτῇς, du pfegst hieher zu gehen. S. 2, 98. εὐθὺς ἰοῖσ ̓, indem du sofort kommst, wenn -. 23. αὖθ ̓ αὑτῶς, du gehst wieder so ohne Weiteres fort, ohne dich um mich zu kümmern. [Ueber das Kritische s. gr. Ausg. p. 354-355.]

24. ὥσπερ ὄϊς. Hor. Epod. 12, 25 o ego non felix, quam tu fugis, ut pavet acres agna lupos capreaeque leones!

25-26. ἔγωγα. S. Dor. § 83.

ἦνθες ἐμᾷ σὺν ματρὶ θέλοισ ̓ ὑακίνθινα φύλλα
ἐξ ὄρεος δρέψασθαι, ἐγὼ δ ̓ ὁδὸν ἁγεμόνευον.
παύσασθαι δ ̓ ἐσιδών τυ καὶ ὕστερον οὐδέ τί πα νῦν
ἐκ τήνω δύναμαι· τὶν δ ̓ οὐ μέλει, οὐ μὰ Δί', οὐδέν.
γινώσκω, χαρίεσσα κόρα, τίνος ὧνεκα φεύγεις
ὤνεκά μοι λασία μὲν ὀφοῦς ἐπὶ παντὶ μετώπῳ
ἐξ ὠτὸς τέταται ποτὶ θάτερον ως μία μακρά,
ἧς δ ̓ ὀφθαλμὸς ἔπεστι, πλατεῖα δὲ ῥὶς ἐπὶ χείλει.
ἀλλ ̓ αὑτός, τοιοῦτος ἐών, βοτὰ χίλια βόσκω,
κἐκ τούτων τὸ κράτιστον ἀμελγόμενος γάλα πίνω
τυρὸς δ ̓ οὐ λείπει μ ̓ οὔτ ̓ ἐν θέρει οὔτ ̓ ἐν ὀπώρᾳ,
οὐ χειμῶνος ἄκρω· ταρσοὶ δ ̓ ὑπεραχθέες αἰεί.
συρίσδεν δ ̓ ὡς οὔτις ἐπίσταμαι ὧδε Κυκλώπων,
τίν, τὸ φίλον γλυκύμαλον, ἁμᾷ κἠμαυτὸν ἀείδων
πολλάκι νυκτὸς ἀωρί. τράφω δέ τοι ἕνδεκα νεβρώς,
πάσας μηνοφόρως, καὶ σκύμνως τέσσαρας ἄρκτων.

[blocks in formation]

26. σ. ματρί. S. Odyss. 1, 71. φύλλα. Vgl. 18, 39. 22, 106.

27. ἐξ. Vgl. 15, 16 ἀπό. Kr. I, II § 68, 17 A. 3. ἐγὼ δ ̓ ὁδὸν ἁγεμόνευον,,,dux ego vester eram, sagt Virgil, Ecl. 8, 38 in der Uebersetzung.

28. παύσασθαι, scil. τοῦ ἔρωτος (nicht παύσασθαι ἐσιδών, s. gr. Ausg. p. 356).

29. εκ τήνω = ἐξ ἐκείνου τοῦ χρόνου. Schol.

30. ὤνεκα π οἵνεκα, wie Vers 31, Bion 4, 4. 9, 5.

31. λασ. όφρ. Nachahmung Virg. Ecl. 8, 34.

32. ως. S. Dor. § 34. Mit νώτερον vgl. 7, 36.

1

33. ns = εἷς haben codd. a, s, 5 (= e) bei Ziegler und codd. v1 L3, is cod. Y. Vgl. Krampe dial. Lac. p. 45. Nachahmung bei Ovid. Met.

=

13,
851.
34. ωυτός ὁ αὐτὸς, wie 18, 22.
26, 23. Iliad. 5, 396. Pind. Οl. 1, 45
τωὔτ ̓ ἐπὶ χρέος. — χίλια β. Siehe
Einl. p. 23. Virgils Nachahmung.
Calpurn. 2, 68 mille sub uberibus
balantes pascimus agnas, totque
Tarentinae praestant mihi vellera
matres.

THEOKRIT VON FRITZSCHE. 2. Aufl.

30

35

40

35-38. κήκ. S. Anm. 4, 4. Nachahmung Virg. Ecl. 2, 22. Ovid. Met. 13, 829 lac mihi semper adest niveum: pars inde bibenda servatur, partem liquefacta coagula durant.

36. τυρὸς κτλ. Calpurn. 2, 70 per totum niveus premitur mihi ca

seus annum.

[blocks in formation]

39. τίν ist hier, v. 55 und v. 68 als Accusativus zu nehmen und άua κἠμαυτὸν ist zu übersetzen: simul etiam me ipsum canens. Vgl. 2, 21. Bloss in dieser Idylle ist tív als Accusativus gebraucht. Denn es charakterisiren den Polyphem solche seltene altfränkische Formen. S. Dor, § 97. Ueber du s. Dor. § 148. 40. νυκτὸς ἀωρί, wie 24, 38. τράφω. S. Dor. § 33.

41. μηνοφόρως, Blässkälber, wie unsere Jäger sagen. Das Wort ist abgeleitet von μήνη. Iliad. 23, 455 von einem Pferde, ὃς τὸ μὲν ἄλλο τόσον φοίνιξ ἦν, ἐν δὲ μετώπῳ λευκὸν σημ ̓ ἐτέτυκτο περίτροχον, ἠΰτε μήνη. Wegen der Zusammensetzung mit φέρω vgl. das Wort σαμφόρας und Hor. Öd. 1, 8, 10 livida gestat armis brachia. Nachahmung bei Virg. Ecl. 2, 40. [Die hier gegebene Reiske'sche auch von

10

« ForrigeFortsæt »