Billeder på siden
PDF
ePub

ἑζόμενοι θέρεος μέσῳ ἄματι τοιάδ ̓ ἄειδον.

πρᾶτος δ ̓ ἄρξατο Δάφνις, ἐπεὶ καὶ πρᾶτος ἔρισδεν.

ΔΑΦΝΙΣ.

Βάλλει τοι, Πολύφαμε, τὸ ποίμνιον & Γαλάτεια
μάλοισιν, δυσέρωτα καὶ αἰπόλον ἄνδρα καλεῦσα
και τύ νιν οὐ ποθόρησθα, τάλαν τάλαν, ἀλλὰ κάθησαι
ἁδέα συρίσδων. πάλιν ἅδ ̓ ἴδε τὰν κύνα βάλλει,
ἅ τοι τῶν ὀϊων ἕπεται σκοπός· ὁ δὲ βαΰσδει
εἰς ἅλα δερκομένα, τὰ δέ νιν καλὰ κύματα φαίνει
ἅσυχα καχλάζοντος ἐπ ̓ αἰγιαλοῖο θέοισαν.
φράζει μὴ τᾶς παιδὸς ἐπὶ κνάμαισιν ὀρούσῃ
ἐξ ἁλὸς ἐρχομένας, κατὰ δὲ χρόα καλὸν ἀμύξῃ.
ὁ δὲ καὶ αὐτόθε τοι διαθρύπτεται, ὡς ἀπ ̓ ἀκάνθας
ταὶ καπυραὶ χαῖται, τὸ καλὸν θέρος ανίκα φρύγει
καὶ φεύγει φιλέοντα καὶ οὐ φιλέοντα διώκει·

Vgl. 15, 130. ἠνιγένειος, iam barbatus. [Dies ist Verbesserung von Ahrens statt Vulg. ἡμιγένειος. S. gr. Ausg. p. 184]

5. ἔρισεν (Dor. § 117) ad certamen provocaverat.

6. Γαλάτεια. S. Arg. p. 105. 7. μάλοισιν. Vgl. 5, 88. 2, 120. δυσέρ. καὶ αἰπόλον ἄνδρα, sie nennt dich bis über die Ohren verliebt (δυσέρωτα, 1, 85) und einen Geishirten. Der Geishirt ist verachtet in Vergleich mit dem Rinderhirten und gilt als verbuhlt (1, 85 -86).

66

8. ποθόρησθα, non adspicit eam. S. Krüger II, 1 § 34, 7, 1 und ποθόρημι Vers 22. 25. τάλαν τάλαν. „miser, ah miser sagt Catull 61, 139 ganz wie hier. Vor der bukolischen Cäsur ist nämlich die Wiederholung des Wortes von besonderer Wirkung. Vgl. 8, 73.

9. ἁδέα συρ. Vgl. 1, 2 und 1, 96. - Hor. Od. 1, 17, 10 dulcis fistula. 10. βαύσδει (βαΰζει), sie schreit

[blocks in formation]

5

10

15

gesagt, was die leicht anschlagenden Wellen verursachen. Vgl. Catull 64, 274 leni resonant plangore cachinni (von den Meereswogen). Pindar sagt Ol. 7, 1 von der Schaale: φιάλα ἔνδον καχλάζοισα δρόσῳ ἀμπέλου. Vgl. zu Theokr. 5, 93.

15-16, καὶ αὐτόθε κτλ., auch von dort her, von dem Meere her, macht sie um deine Aufmerk

samkeit zu erregen bald hierhin,

bald dorthin eine kokette Schwenkung. (Vgl. 3, 36), wie von der Distel weg der dürre Saame (καπυραὶ χαῖται) bald hierhin, bald dorthin eine Wendung macht. Zu ἀπὸ ist kein bestimmtes Verbum, wie etwa πετόμεναι, zu suppliren. Vgl. Marc. 7, 4 καὶ ἀπ ̓ ἀγορᾶς, vom Markte weg, und dazu Fritzsche, comm. p. 264. Hor. Od. 4, 4, 14 caprea matris ab ubere (Nauck). Gessner, Tod Abels: sei uns gegrüsst, du liebliche Sonne, hinter den Cedern herauf. Zu anavda vgl. 1, 132. Das Bild vom Distelsaamen braucht in ähnlicher Weise Hom. Odyss. 5, 328. Auch Theokr. 15, 99 ist διαθρύπτεσθαι von der zimperlichen Bewegung gebraucht, welche die Sängerin vor Beginn des Gesanges macht.

--

17. καὶ φεύγει κτλ. Sapph. fr. 1, 20 καὶ γὰρ αἰ φεύγει, ταχέως διώ

καὶ τὸν ἀπὸ γραμμᾶς κινεῖ λίθον. ἡ γὰρ ἔρωτι πολλάκις, ὦ Πολύφαμε, τὰ μὴ καλὰ καλὰ πέφανται. Τῷ δ ̓ ἐπὶ Δαμοίτας ἀνεβάλλετο καὶ τάδ ̓ ἄειδεν.

ΔΑΜΟΙΤΑΣ.

Εἶδον, ναὶ τὸν Πᾶνα, τὸ ποίμνιον ἁνίκ ̓ ἔβαλλε, κου μ ̓ ἔλαθ ̓, οὐ τὸν ἐμὸν τὸν ἕνα γλυκύν, ᾧπερ ὅρημι ἐς τέλος αὐτὰρ ὁ μάντις ὁ Τήλεμος ἔχθρ ̓ ἀγορεύων ἐχθρὰ φέροι ποτὶ οἶκον, ὅπως τεκέεσσι φυλάσσοι. ἀλλὰ καὶ αὐτὸς ἐγὼ κνίζων πάλιν οὐ ποθόρημι,

§ε nth. Ter. Eun. 4, 7, 43 novi ingenium mulierum: nolunt, ubi velis: ubi nolis, cupiunt ultro.

18. τ. ἀπὸ γραμμᾶς κτλ. Bei der лɛττɛíα, einem Spiele, das einigermassen sich mit unserem Schach vergleichen lässt, hatte jeder der beiden Spieler fünf Linien und fünf Steine; die mittelste Linie hiess isqa yoαuun (Poll. 9, 206); den auf dieser Linie stehenden Stein zog man nur im äussersten Nothfalle. Daher sagte man sprüchwörtlich von einem, der das letzte Mittel versucht: κινεῖ τὸν ἀφ ̓ ἱερᾶς, scil. reaμuns, lidov. Vgl. das lateinische ad incitas redactus Plaut. Trin. 2, 4, 136 und Beckers Charikl. 2 p. 301 ed. II. Der Sinn unserer Stelle ist also: Galatea versucht alle Mittel, um den Sieg in der Liebe davon zu tragen. Für ἀπὸ erwartet der Deutsche ἐπί. Siehe aber Krüger I, II § 50, 8, 13 u. Theokr. 22, 120. Poll. 7, 206 † пαοιμία κινήσω τὸν ἀφ ̓ ἱερᾶς. δοphron bei Eustath. Iliad. p. 633, 56 κινήσω δ ̓ ἤδη καὶ τὸν ἀφ ̓ ἱερᾶς. Eustath. Macremb. 10, 10 p. 267. Herch. λίθον, ὅ φασι, τὸν ἀπὸ γραμμῆς κινοῦσι. Kreussler, der diese Stellen verglichen, verwirft mit Recht die Conj. von Meineke πάντα für καὶ τὸν, da in dem Zusam menhange wie hier selbverständlich γραμμή die ἱερὰ γραμμή ist.

"

[blocks in formation]
[blocks in formation]

tität der ersten Sylbe gebraucht. Dasselbe finden wir bei Callim. Hymn, in Iov. 55 und Epigr. 30, 3, nur mit dem Unterschiede, dass bei Callim. die Dehnung im Anfange des Verses angebracht ist, καλὸς ὁ παῖς, Αχελῷε, λίην καλός, während bei Theokrit erst die Verkürzung und dann im fünften Fusse des Hexameter nach der bukolischen Cäsur die Dehnung Statt findet. Eben so verhält es sich Theokr. 8, 19 mit l'ov und loov. Vgl. Lucr. 4, 1255 crassaque convenient liquidis et liquida crassis. S. übrigens Matthiae gr. Gr. § 22. Homer sagt Ilias 5, 31 Αρες, "Αρες, βροτολοιγέ.

22. τὸν γλυκύν, scil. ὀφθαλμόν. Vgl. 11, 53 und die Ellipsen in Anm. zu 1, 49. Ovid. Met. 6, 34 adspicit hanc torvis (scil. oculis). Catull. 14, 1 ni te plus oculis meis amarem

[ocr errors]

Catull. 3, 5 (passer) quem plus illa oculis suis amabat. Weiteres s. gr. Ausg. p. 188 und Ziegl. p. 36].

23. Týleμos. Telemus Eurymides, quem nulla fefellerat ales, terribilem Polyphemon adit:,,lumenque, quod unum fronte geris media, rapiet tibi" dixit,, Ulysses", sagt Ovid. Met. 13, 771. Vgl. Odyss. 9, 508 flg.

24. ἐχθρὰ κτλ. Eur. Hec. 1252 ἀπέπτυσ ̓· αὐτῷ ταῦτά σοι δίδωμ Exelv. Virg. Aen. 11, 399 capiti cane talia demens Dardanio rebusque tuis.

ποτὶ οἶκον ist nur scheinbarer Hiatus. Vgl. Odyss. 24, 358 all' loμεν προτὶ Γοῖκον und Anm. zu 25,37. viάcool, asservet, nicht caveat. Ueber den Optativ s. Krüger I und II, II § 54, 8 A. 3 und gr. Ausg. p. 189.

=

ἀλλ ̓ ἄλλαν τινὰ φαμὶ γυνὰν ἔχεν· ἡ δ ̓ ἀΐοισα
ζαλοῖ μ', ὦ Παιάν, καὶ τάκεται, ἐκ δὲ θαλάσσας
οἰατρεῖ παπταίνοισα ποτ ̓ ἄντρα τε καὶ ποτὶ ποίμνας.
σίξα δ ̓ ὑλακτεῖν νιν καὶ τῷ κυνί· καὶ γὰρ ὅκ ̓ ἤρων
αὐτᾶς, ἐκνυζεῖτο ποτ' ισχία ῥύγχος ἔχοισα.
ταῦτα δ ̓ ἴσως ἐσορεῦσα ποιεῦντά με πολλάκι πεμψεῖ
ἄγγελον. αὐτὰρ ἐγὼ κλαξῶ θύρας, ὥστε κ ̓ ὀμόσσῃ
αὐτά μοι στορεσεΐν καλὰ δέμνια τασδ ̓ ἐπὶ νάσω.
καὶ γάρ θην οὐδ ̓ εἶδος ἔχω κακόν, ὥς με λέγοντι
ἡ γὰρ πρᾶν ἐς πόντον ἐσέδρακον, ἧς δὲ γαλάνα,
καὶ καλὰ μὲν τὰ γένεια, καλὰ δέ μευ & μία χώρα,
ὡς παρ ̓ ἐμὶν κέκριται, κατεφαίνετο, τῶν δέ τ ̓ ὀδόντων
αὐγὰ λευκοτέρα Παρίας υπέφαινε λίθοιο.

ὡς μὴ βασκανθῶ δέ, τρὶς εἰς ἐμὸν ἔπτυσα κόλπον
ταῦτα γὰρ ἁ γραία με Κοτυταρὶς ἐξεδίδαξεν.
[ἃ πρᾶν ἀμάντεσσι παρ ̓ Ἱπποτίωνι ποταύλει.]

Τόσσ ̓ εἰπὼν τὸν Δάφνιν ὁ Δαμοίτας ἐφίλασε, χὼ μὲν τῷ σύριγγ ̓, ὁ δὲ τῷ καλὸν αὐλὸν ἔδωκεν.

26. γυνάν, sondern ich sag', ich hätt' ein anderes Waibsen. S. Einl. p. 19 u. gr. Ausg. p. 189. Vgl. mulier und coniunx bei Virg. Ecl. 8,. 18. [Gewöhnliche Lesart ist γυναῖκ.]

27. τάκεται. Vgl. 1, 66.

29. ὑλακτεΐννιν, ich pff dem Hunde dass er sie anbellen sollte. Vgl. Hor. Epod. 5, 58 senem latrent canes. [Σίξα ist Conjectur von Ruhnken für σίγα.]

30. ἐκνυζεῖτο. Vgl. Dor. § 118 und Id. 2, 109. Apollon. Rhod. 3, 883 ἀμφὶ δὲ πῆρες κνυζηθμῷ σαίνουσιν ὑποτρομέοντες ἰοῦσαν. Hor. Od. 2, 19, 30 Cerberus leniter atterens caudam et recedentis trilingui ore pedes tetigitque crura. Unsere Stelle hatte Virg. Ecl. 3, 67 vor Augen.

32. κλαξῶ. S. Dor. 1204. 33. στορεσεῖν. Nonn. Dion. 16, 95 αὐτὸς ἐγὼ στορέσω σέο δέμνια. νάσω = νήσου. S. 1, 124.

34-35. γάρ θην κτλ. Cic. 2 Cat. 6, 12 homo enim videlicet timidus. pro Font. 9, 19 verebatur enim videlicet. Virg. Ecl. 2, 25 nec sum adeo informis: nuper me in littore vidi, quum placidum ventis (γαλάνα wie Catull 64, 270) staret mare. Bei Ovid. Met.

30

35

40

13, 840 sagt der Cyklop: certe ego me novi, liquidaeque in imagine vidi nuper aquae, placuitque mihi mea forma videnti. Vgl. Met. 3, 455 certe nec forma nec aetas est mea quam fugias.

36. κώρα, ὁ εἷς ὀφθαλμός. Schol. Vgl. Dor. 344.

38. Παρίας. Hor. Od. 1, 19, 5 urit me Glycerae nitor splendentis Pario marmore purius. Ovid. Amor. 1, 7, 52. Virg. Aen. 3, 126 nivea Paὑπέφαινε. Vgl. 25, 234.

ros.

39. μὴ βασκανθώ. Virg. Εcl. 7, 28 ne noceat mala lingua. τρίς. S. 2, 43. Die Dreizahl ist bei solchen Bräuchen die übliche. Plin. H. N. 28, 4 Caesarem dictatorem post unum ancipitem vehiculi casum ferunt semper, ut primum consedisset, id quod plerosque nunc facere sci mus, carmine ter repetito securitatem itinerum aucupari solitum. ἔπτυσα. S. 2, 62. κόλπον. Tibull. 1, 2, 96 despuit in molles et sibi quisque sinus.

41. ἃ πρᾶν κτλ. Dieser Vers, der in cod. k fehlt und in cod. 9 hinter v. 42 steht, ist aus 10, 16 hieher gekommen.

αὔλει Δαμοίτας, σύρισδε δὲ Δάφνις ὁ βούτας ̇ ὠρχεῦντ ̓ ἐν μαλακᾷ ταὶ πόρτιες αὐτίκα ποίᾳ· νίκη μὲν οὐδάλλος, ἀνήσσατοι δ ̓ ἐγένοντο.

44. all. Ueber das Asyndeton des Satzes s. Anm. zu 7, 141.

45. ὠρχεῦντο, nicht exsultabant, wie Kiessl. übersetzt, sondern sie tanzten, wie Notter und Mörike richtig gefühlt haben. Ob das Tanzen eigentlich zu verstehen sei, bleibe dahin gestellt. Von Schafherden wissen wir, dass sie im Oriente abgerichtet sind, sich nach den Tönen des Schalmei zu bewegen

45

[blocks in formation]

VII.

ΘΑΛΥΣΙΑ.

Ἦς χρόνος ἁνίκ ̓ ἐγώ τε καὶ Εὔκριτος ἐς τὸν Αλεντα εΐρπομες ἐκ πόλιος, σὺν καὶ τρίτος ἁμὶν ̓Αμύντας. τᾷ Δηοῖ γὰρ ἔτευχε Θαλύσια καὶ Φρασίδαμος

VII. Das Erndtefest. Heins. nennt diese Idylle omnium eclogarum reginam. Wenn wir auch nicht alle historischen Beziehungen, welche hier vorkommen, ergründen können, so leidet es doch keinen Zweifel, dass Theokrit die Erinnerung an einen in seiner Heimath Kos (s. gr. Ausg. I p. 197) froh verlebten Tag durch diese Idylle verewigen wollte, ähnlich wie Horaz in der fünften Satire des 1. Buches Erinnerungen an die nach Brundisium gemachte Reise niedergelegt hat. Die wahre Herzenslust, mit welcher der Dichter v. 131 flg. den Naturgenuss schildert, bürgt für die Wahrheit der Erlebnisse.

=

1. Ης χρόνος ἀνίκα, naiver Anfang es war einmal ein Mann. Plat. Prot. p. 320 C ἦν ποτε χρόνος, ὅτε θεοὶ μὲν ἦσαν, θνητὰ δὲ γένη ovx v. Caes. B. G. 6, 24 fuit antea tempus quum Germanos Galli virtute

[ocr errors]

superarent. Vgl. gr. Ausg. p. 200.ἐς τὸν Αλεντα, nach dem Hales, einem Gewässer auf Kos, an dem Phrasidamus und Antigenes (v. 3-4) wohnten. [In keinem Falle der Fluss Hales in Unteritalien. S. Anm. zu 5, 123. Ich halte übrigens "Alevtα für corrupt. Siehe gr. Ausg. p. 200.] 2. εQлoμεs (Dor. § 125) wir marschirten (nicht wir schlenderten", wie Einige übersetzen). Vgl. 5, 44. 7, 131. Soph. Oed. Col. 1643 ἕρπεθ ̓ ὡς τάχιστα. - σὺν καί, simul etiam tertius nobis Amyntas. Iliad. 2, 565 τοῖσι δ ̓ ἅμ ̓ Εὐρύαλος ToíTαtos níεv. Vgl. 2, 21. Apoll. Rhod. 1, 74 σὺν καὶ τρίτος ἦλθεν Οϊλεύς. Αμύντας. Auch diesen Namen adoptirte Virgil Ecl. 2, 10, 37. Hor. Epod. 12, 18.

35.

3. Ano, Cereri. Soph. Antig. 1121 u. a. alvola, Erndtefest,

Fest der Tenne (v. 155), schon Iliad. 9, 534 erwähnt. Vgl. Preller gr. Myth.

κἀντιγένης, δύο τέκνα Λυκωρέος, εἴ τί περ ἐσθλόν χαῶν τῶν ἐπάνωθεν, ἀπὸ Κλυτίας τε καὶ αὐτῶ Χάλκωνος, Βούριναν ὃς ἐκ ποδὸς ἄνυσε κράναν εὖ ἐνερεισάμενος πέτρᾳ γόνυ ̇ ταὶ δὲ παρ ̓ αὐτάν αἴγειροι κλῆθραί τε ξΰσκιον ἄλσος ἔφαινον, χλωροῖσιν πετάλοισι κατηρεφέες κομόωσαι. κούπω τὰν μεσάταν ὁδὸν ἄνομες, οὐδὲ τὸ σᾶμα

I, p. 601. Schoemann, gr. Alterth. II p. 515.

4. καντιγένης = καὶ ̓Αντιγένης. S. 5, 82. - εἴ τι. Vgl. Theokr. Epigr. 16, 4 und das Neutrum, Hor. Od. 4, 2, 37: quo nihil maius meliusve terris fata donavere. Cic. pro Mil. 2, 5. Catull. 9, 11 o quantum est hominum beatiorum, quid me laetius est beatiusve? [Vulg. Λυκώπεος.]

5. χρῶν τῶν ἐπάν., ex probis atavis. Vgl. Ar. Eth. Eud. 6, 7 p. 167 ὁ ἀπολογούμενος ὅτι τὸν πατέρα τύ πτοι· καὶ γὰρ οὗτος, ἔφη, τὸν ἑαυ τοῦ κἀκεῖνος τὸν ἄνωθεν. Theokr. 15, 91. 22, 164. — ἀπὸ wie Hor. Od. 3, 17, 1 Aeli, vetusto nobilis ab Lamo. Hor. Od. 4, 4, 53 (Nauck).

5-6. Κλυτίας κτλ. Wie die Schol. berichten, war Klytia die Tochter des Merops, nach welchem Kos auch Merope hiess, die Gemahlinn des Eurypylus und die Mutter des Chalkon, des Königs der Koer. Vgl. Apollod. 2, 7, 1. Nach der Sage eröffnete er durch einen mächtigen Fusstritt die Quelle Burina. Βούρινα ὠνομάσθη ἡ πηγὴ διὰ τὸ παραπλήσιον εἶναι τὸν πόρον, ὅθεν ῥεῖ, μυκτῆρι βοός. Um den alten Adel der Familie hervorzuheben, erwähnt Theokrit diesen Umstand, dessen Denkmal noch zu seiner Zeit vorhanden war. αὐτῶ, von Chalkon selbst und keinem anderen. Aehnlich sagen wir z. B.: ,,dieser Wein ist vom Johannisberg selbst", um die Aechtheit anzudeuten.

[ocr errors]

6. Βούριναν κτλ. „Der Ausdruck Theokrits findet seine Erklärung in der Oertlichkeit, die unverkennbar noch heute dieselbe ist wie zur Zeit Theokrits und deren Anlage nach dem Stile der Baulichkeit in noch viel frühere Zeit zurückgehen muss. Unter einer Gruppe mächtiger

5

10

દેશ

Platanen trat ich durch eine enge niedrige Thüröffnung in einen schmalen Gang, auf dessen Boden in einer Rinne das Wasser fliesst. Der Gang ist so hoch, dass ein Mann bequem darinn aufrecht stehen kann u. s.w." Ross, Reisen auf d. gr. Inseln des ägäischen Meeres 3 p. 132. ποδός, pede suo. λὰξ ποδί, wie es Apoll. Rhod. 4, 1444 heisst. Soph. Αi. 27 ἐκ χειρός. S. zu 2, 10 und gr. Ausg. p. 203. Es kann nicht heissen: de pede rupis, wie ein Gelehrter ἄνυσε, rupit fontem (Ovid. Met. 5, 257), Vgl, Bion 5, 8 Mein. κιθάραν ὡς ἄνυσ ̓ Απόλλων.

wollte.

7. ευ – γόνυ. Hier hatte der Dichter sicherlich die Statue des Chalkon vor Augen. Vgl. übrigens Id. 25, 266, mit dem Hiatus v. 8.

[ocr errors]

8. αἴγειροι. Die Schwarzpappel, populus nigra L., erwähnt schon Homer in der Nähe von Quellen. Odyss. 17, 208 ἀμφὶ τὴν κρήνης) δ ̓ ἄρ ̓ αἰγείρων ὑδατοτρεφέων ἦν ἄλσος. Odyss. 9, 141. Neben ihr nennt Homer, Odyss. 5, 64 und 5, 239, wie hier Theokrit die κ λήθη, Erle, betula alnus L. – τε ἐΰσκ. Der Hiatus vor ü gerade an dieser Versstelle ist homerisch. Vgl. Odyss. 2, 120 Τυρώ τ' Αλκμήνη τε ἐϋστέφανός τε Μυκήνη. Ilias 14, 6. 18, 48. ἄλσος ἔφαινον. Ovid. Met. 15, 563 lenti viminis arbor non exspectatas dabat admirantibus umbras. Stat. Silv. 5, 1, 49 qualiter aequaevo sociatam palmite vitem ulmus amat miscetque nemus [Vulg. πτελέαι τε für κλῆθραί τε, Andere ὕφαινον für ἔφαινον. S. gr. Ausg. p. 204].

9. χλωροῖσιν. S. zu 11, 13. κατηρεφέες. Vgl. 25, 208. Geibel: In lichter Wölbung, Grün in Grün verschlungen.

10. τὰν μεσάταν κτλ. wie 21,

« ForrigeFortsæt »