ut quo quisque valet suspectos terreat, utque
imperet hoc natura potens, sic collige mecum.
dente lupus, cornu taurus petit ; unde nisi intus
monstratum? Scaevae vivacem crede nepoti
matrem ; nil faciet sceleris pia dextera: mirum,
ut neque calce lupus quemquam neque dente petit
bos :

sed mala tollet anum vitiato melle cicuta.

ne longum faciam; seu me tranquilla senectus
exspectat seu Mors atris circumvolat alis,
dives, inops, Romae, seu fors ita iusserit, exsul,
quisquis erit vitae scribam color. o puer, ut sis
vitalis metuo, et maiorum nequis amicus
frigore te feriat.' quid? cum est Lucilius ausus
primus in hunc operis componere carmina morem,
detrahere et pellem, nitidus qua quisque per ora
cederet, introrsum turpis, num Laelius et qui
duxit ab oppressa meritum Carthagine nomen
ingenio offensi aut laeso doluere Metello
famosisque Lupo cooperto versibus? atqui
primores populi arripuit populumque tributim,
scilicet uni aequus virtuti atque eius amicis.
quin ubi se a volgo et scaena in secreta remorant
virtus Scipiadae et mitis sapientia Laeli,
nugari cum illo et discincti ludere donec

50

60

70

decoqueretur holus soliti. quicquid sum ego, quamvis infra Lucili censum ingeniumque, tamen me cum magnis vixisse invita fatebitur usque invidia, et fragili quaerens illidere dentem offendet solido; nisi quid tu, docte Trebati, dissentis. equidem nihil hinc diffingere possum. sed tamen ut monitus caveas, ne forte negoti incutiat tibi quid sanctarum inscitia legum : si mala condiderit in quem quis carmina, ius est

80

iudiciumque.' esto, siquis mala: sed bona siquis
iudice condiderit laudatus Caesare? siquis
opprobriis dignum latraverit, integer ipse?
'solventur risu tabulae, tu missus abibis.'

II.

Q

UAE virtus et quanta, boni, sit vivere parvo -nec meus hic sermo est, sed quae praecepit Ofellus

rusticus, abnormis sapiens crassaque Minerva— discite, non inter lances mensasque nitentis, cum stupet insanis acies fulgoribus et cum acclinis falsis animus meliora recusat,

verum hic impransi mecum disquirite. 'cur hoc?' dicam, si potero. male verum examinat omnis corruptus iudex. leporem sectatus equove lassus ab indomito vel, si Romana fatigat

militia adsuetum graecari, seu pila velox, molliter austerum studio fallente laborem,

seu te discus agit, pete cedentem aera disco :
cum labor extuderit fastidia, siccus, inanis
sperne cibum vilem ; nisi Hymettia mella Falerno
ne biberis diluta. foris est promus et atrum
defendens piscis hiemat mare: cum sale panis
latrantem stomachum bene leniet. unde putas aut
qui partum? non in caro nidore voluptas
summa, sed in te ipso est. tu pulmentaria quaere
sudando pinguem vitiis albumque neque ostrea
nec scarus aut poterit peregrina iuvare lagois.
vix tamen eripiam, posito pavone velis quin
hoc potius quam gallina tergere palatum,
corruptus vanis rerum, quia veneat auro
rara avis et picta pandat spectacula cauda :

20

tamquam ad rem attineat quicquam. num vesceris ista quam laudas pluma? cocto num adest honor idem ? carne tamen, quamvis distat nihil, hac magis illa. imparibus formis deceptum te patet. esto. unde datum sentis, lupus hic Tiberinus an alto captus hiet, poutisne inter iactatus an amnis

ostia sub Tusci? laudas, insane, trilibrem

mullum, in singula quem minuas pulmenta necesse est. ducit te species, video. quo pertinet ergo

proceros odisse lupos ? quia scilicet illis

maiorem natura modum dedit, his breve pondus.

ieiunus raro stomachus volgaria temnit.

'porrectum magno magnum spectare catino

vellem' ait Harpyiis gula digna rapacibus. at vos 40 praesentes Austri, coquite horum obsonia. quamquam putet aper rhombusque recens, mala copia quando aegrum sollicitat stomachum, cum rapula plenus atque acidas mavolt inulas. necdum omnis abacta pauperies epulis regum: nam vilibus ovis nigrisque est oleis hodie locus. haud ita pridem Galloni praeconis erat acipensere mensa

50

infamis. quid? tum rhombos minus aequora alebant? tutus erat rhombus tutoque ciconia nido, donec vos auctor docuit praetorius. ergo siquis nunc mergos suavis edixerit assos, parebit pravi docilis Romana iuventus. sordidus a tenui victu distabit, Ofello iudice. nam frustra vitium vitaveris illud si te alio pravum detorseris.

Avidienus,

cui Canis ex vero ductum cognomen adhaeret,
quinquennis oleas est et silvestria corna,
ac nisi mutatum parcit defundere vinum, et
cuius odorem olei nequeas perferre, licebit
ille repotia, natalis aliosve dierum

60

festos albatus celebret, cornu ipse bilibri caulibus instillat, veteris non parcus aceti. quali igitur victu sapiens utetur, et horum

utrum imitabitur? hac urguet lupus, hac canis, aiunt. mundus erit qua non offendat sordibus atque in neutram partem cultus miser. hic neque servis, Albuci senis exemplo, dum munia didit

70

saevus erit ; nec sic ut simplex Naevius unctam
convivis praebebit aquam: vitium hoc quoque magnum.
accipe nunc, victus tenuis quae quantaque secum
adferat. in primis valeas bene. nam variae res
ut noceant homini credas, memor illius escae
quae simplex olim tibi sederit: at simul assis
miscueris elixa, simul conchylia turdis,

dulcia se in bilem vertent, stomachoque tumultum
lenta feret pituita. vides ut pallidus omnis
cena desurgat dubia ? quin corpus onustum
hesternis vitiis animum quoque praegravat una,
atque adfigit humo divinae particulam aurae.
alter ubi dicto citius curata sopori

membra dedit, vegetus praescripta ad munia surgit.
hic tamen ad melius poterit transcurrere quondam ;
sive diem festum rediens advexerit annus,
seu recreare volet tenuatum corpus, ubique
accedent anni et tractari mollius aetas

imbecilla volet: tibi quidnam accedet ad istam
quam puer et validus praesumis mollitiem, seu
dura valetudo inciderit seu tarda senectus?

80

rancidum aprum antiqui laudabant, non quia nasus illis nullus erat, sed credo hac mente, quod hospes 90 tardius adveniens vitiatum commodius quam

integrum edax dominus consumeret. hos utinam inter heroas natum tellus me prima tulisset !

das aliquid famae, quae carmine gratior aurem

occupat humanam : grandes rhombi patinaeque
grande ferunt una cum damno dedecus: adde
iratum patruum, vicinos, te tibi iniquum
et frustra mortis cupidum, cum deerit egenti
as, laquei pretium. 'iure' inquit 'Trausius istis
iurgatur verbis: ego vectigalia magna
divitiasque habeo tribus amplas regibus.' ergo
quod superat, non est melius quo insumere possis ?
cur eget indignus quisquam te divite? quare
templa ruunt antiqua deum? cur, improbe, carae
non aliquid patriae tanto emetiris acervo ?

uni nimirum recte tibi semper erunt res.

o magnus posthac inimicis risus !

uterne

ad casus dubios fidet sibi certius? hic qui
pluribus adsuerit mentem corpusque superbum,
an qui contentus parvo metuensque futuri
in pace, ut sapiens, aptarit idonea bello?

100

quo magis his credas, puer hunc ego parvus Ofellum integris opibus novi non latius usum

quam nunc accisis. videas metato in agello

cum pecore et gnatis fortem mercede colonum,

non ego' narrantem 'temere edi luce profesta quicquam praeter holus fumosae cum pede pernae. ac mihi seu longum post tempus venerat hospes, sive operum vacuo gratus conviva per imbrem vicinus, bene erat non piscibus urbe petitis, sed pullo atque haedo. tum pensilis uva secundas et nux ornabat mensas cum duplice ficu. post hoc ludus erat culpa potare magistra ; ac venerata Ceres, ita culmo surgeret alto, explicuit vino contractae seria frontis.

saeviat atque novos moveat Fortuna tumultus:

ΙΙΟ

120

quantum hinc imminuet? quanto aut ego parcius aut vos,