Billeder på siden
PDF
ePub

ἵπτατο καὶ τὤγαλμα, κακὸν δ ̓ ἔκτεινεν ἔφαβον· νᾶμα δ ̓ ἐφοινίχθη· παιδὸς δ ̓ ἐπενάχετο φωνά· ̔χαίρετε τοὶ φιλέοντες· ὁ γὰρ μισῶν ἐφονεύθη. στέργετε δ ̓ οἱ μισεῦντες· ὁ γὰρ θεὸς οἶδε δικάζειν.

&

60. Entelvev. So wurde in Argos der Mörder des Mitys von der Bildsäule des Ermordeten erschlagen. Aristot. Poet. 9, 12.

61. Der Dichter legt die Moral

60. ἵπτατο Haupt] ἅλατο 61. νᾶμα Reiske] ἅμα 63. oi μioeuvres Ahrens, s. Anh. δικάζειν*] δικάσειν

XXIV.
ΗΡΑΚΛΙΣΚΟΣ.

Ἡρακλέα δεκάμηνον ἐόντα πόχ ̓ ἃ Μιδεᾶτις
̓Αλκμήνα καὶ νυκτὶ νεώτερον Ιφικλῆα,

XXIV. Herakles der Schlangenbezwinger in der Wiege oder die Kindheit des Herakles und die Prophezeiung von seinen Heldenthaten und seiner Apotheose (v. 72-85). Dieses Gedicht und das folgende handeln von Herakles, sind aber nicht als Bruchstücke eines gröfseren Epos zu betrachten. Zu der Annahme, dafs unser Gedicht am Schlufs unvollständig sei, sind hinreichende Gründe nicht vorhanden; vgl. Anm. zu v. 132.- Für die Abfassung dieses und des 26. Ged. durch Theokrit bieten zwar die Sammlungen, in denen uns die beiden Stücke erhalten sind, keine Bürgschaft; aber die Benutzung bei Eustathios scheint zu beweisen, dafs sie ursprünglich auch in einer rein theokriteischen Sammlung gestanden haben. Vgl. Ahrens, Philol. 33 p. 405. Dazu kommen für das 24. Ged. noch Citate in den Scholien zu Pindar (Nem. 1, 53) und zu Apollonios (1, 1077). Innere Gründe, die in entscheidender Weise gegen Theokrit sprächen, werden sich für unser Ged. schwerlich beibringen lassen;

60

dem Geist des getöteten Knaben in den Mund: die Stimme ertönt über den Fluten. Seltsam ist der Ausdruck ἐπενάχετο.

dasselbe erscheint des Th. nicht unwürdig. (H.) Mit der Erzählung vgl. Pind. Nem. 1, 35. Philostr. iun. Imagg. 5 p. 9 Kays. Apollod. 2, 4, 8. Ein Verzeichnis der bildlichen Darstellungen gibt Mylonas, Mitth. des deutschen archäol. Inst. in Athen 3 p. 267.

1. Midεatis heifst Alkmene von ihrer Geburtsstadt Midea in Argolis. Paus. 2, 25, 8. Vgl. 13, 20. ἐόντα πό χ ̓. Die alten Epiker vermeiden im vierten Fufse Wörter, welche mit einem Trochäus endigen. Hier ist der Anstofs geringer, da das nächste Wort durch Elision einsilbig ist und gleichsam einen Dactylus mit dem vorhergehenden bildet (Ilias 10, 158 ὤτρυνε τε).

Theokr. 8, 10 hat si ti nάois den Wert eines Choriambus. 10, 27 wird die Wirkung der Cäsur durch die vorhergehende Interpunction verringert. Vgl. Hermann, el. doctr. metr. p. 538. Hermann, Orph. p. 694. La Roche, adn. crit. zu Il. 9, 394. Die Römer sind nicht so ängstlich, z. B. Ovid Met. 3, 552.

2. νυκτὶ κτλ. Apollod. 2, 4, 8. ̓Αλκμήνη δύο ἐγέννησε παῖδας, Διὶ

ἀμφοτέρους λούσασα καὶ ἐμπλήσασα γάλακτος
χαλκείαν κατέθηκεν ἐς ἀσπίδα, τὰν Πτερελάου
̓Αμφιτρύων καλὸν ὅπλον ἀπεσκύλευσε πεσόντος.
ἁπτομένα δὲ γυνὰ κεφαλᾶς μυθήσατο παίδων·
̔εὕδετ ̓ ἐμὰ βρέφεα γλυκερὸν καὶ ἐγέρσιμον ὕπνον,
εὕδετ ̓ ἐμὰ ψυχά, δύ ̓ ἀδελφεώ, εὔσοα τέκνα·
ὄλβιοι εὐνάζοισθε καὶ ὄλβιοι ἀῶ ἴδοιτε.

ὣς φαμένα δίνασε σάκος μέγα· τοὺς δ ̓ ἔλαβ ̓ ὕπνος. ἆμος δὲ στρέφεται μεσονύκτιον ἐς δύσιν ἄρκτος Ωρίωνα κατ ̓ αὐτόν, ὁ δ ̓ ἀμφαίνει μέγαν ὦμον, τᾷμος ἄρ ̓ αἰνὰ πέλωρα δύω πολυμήχανος Ἥρη κυανέαις φρίσσοντας ὑπὸ σπείραισι δράκοντας ὦρσεν ἐπὶ πλατὺν οὐδόν, ὅθι σταθμὰ κοῖλα θυράων. [οἴκου, ἀπειλήσασα φαγεῖν βρέφος Ἡρακλῆα.] τὼ δ ̓ ἐξειληθέντες ἐπὶ χθονὶ γαστέρας ἄμφω

17. ἐξειληθέντες Ziegler] ἐξειλυθέντες μὲν Ηρακλέα, μιᾷ νυκτὶ πρεσβύτερον, Αμφιτρύωνι δὲ Ἰφικλέα. Vgl. Hesiod. Scut. 49 fig.

4. Πτερελάου. Nach Plaut. Amph. 1, 1, 95 erschlug Amphitryon den Pterelaos, König der Taphier und Teleboer, mit eigner Hand. Vgl. Apollod. 2, 4, 5. Göttling zu Hesiod Scut. 19.

6. γυνά, Alkmene. μυθήσατο. Mit der Wortstellung vgl. 24, 99. 22, 75.

8. εὕδετε. Die Wiederholung des Imperativs kann verschiedenen rhetorischen Zwecken dienen. Hier drückt sie die Innigkeit des Wunsches aus, ähnlich 7, 118–119. 1, 144-145. 8, 63. Vers 72 entspricht sie der Zuversichtlichkeit und Ruhe des Sehers, während v. 36 die Dringlichkeit des Befehles ebenso bezeichnet ist, wie 5, 44.Vgl. [Eur.] Rhes. 532 ἔγρεσθε - ἔγρεσθε. Soph. Οed. R. 46-47. Cic. pro Mil. 12, 33 exhibe, exhibe, quaeso, exhibe librarium legum vestrarum. Hor. Od. 3, 11, 37-38. Epod. 6, 11. 17, 7. ἐμὰ ψυχά. Cic. ad Fam. 14, 14 vos, meae carissimae animae, quam saepissime ad me scribite.

9. καὶ ὄλβιοι. Auch diese Wiederholung entspricht den Gefühlen

[blocks in formation]

der Mutterliebe. Vgl. Anm. zu 2, 43. Oppian Kyn. 1, 5 ὀλβίῳ εὐνηθεῖσα καὶ ὄλβιον ὠδίνασα. Der Wunsch klingt hier, wenn man das Folgende weifs, wie eine Ahnung der drohenden Gefahr.

11-13. ὦμος — τᾶμος. Vgl. 13,

25-27.

15. κοίλα. Cavi postes dicuntur qui latebras serpentibus praebuerunt. Angulum inter postes et muros poeta describere videtur. (Paley.)

16. Der Vers ist wohl mit Paley für einen späteren Zusatz zu halten. οἴκου ist müfsig, ἀπειλεῖν in der Bedeutung,, drohend befehlen" seltsam; mehr als seltsam aber ist es, dafs Here den Schlangen den Befehl erteilt, sie sollten das Kind nicht nur töten, sondern auch auffressen. Der Urheber des Verses wollte wohl die Absicht der Göttin angegeben wissen; eine solche Angabe war aber bei der allgemeinen Bekanntschaft mit der Sage nicht notwendig. (H.)

17. τω δ ̓ ἐξειλ. Über die Verbindung von Dualis und Pluralis s. Krüger I und II § 63, 3. Ilias 3, 313. Theokr. 22, 213. ἐξειλ., aus der Spalte, durch die sie ins Haus gelangten.

-

[merged small][merged small][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors]

αἱμοβόρους ἐκύλιον· ἀπ ̓ ὀφθαλμῶν δὲ κακὸν πῦρ
ἐρχομένοις λάμπεσκε, βαρὺν δ ̓ ἐξέπτυον ἰόν.
ἀλλ ̓ ὅτε δὴ παίδων λιχμώμενοι ἐγγύθεν ἦνθον,
καὶ τότ ̓ ἄρ ̓ ἐξέγροντο, Διὸς νοέοντος ἅπαντα,
̓Αλκμήνας φίλα τέκνα, φάος δ ̓ ἀνὰ οἶκον ἐτύχθη.
ἤτοι ὅγ ̓ εὐθὺς ἄυσεν, ὅπως κακὰ θηρί ̓ ἀνέγνω
κοίλου ὑπὲρ σάκεος καὶ ἀναιδέας εἶδεν ὀδόντας,
Ιφικλέης, οὔλαν δὲ ποσὶν διελάκτισε χλαῖναν,
φευγέμεν ὁρμαίνων· ὁ δ ̓ ἐναντίος ἵετο χερσίν
Ἡρακλέης, ἄμφω δὲ βαρεῖ ἐνεδήσατο δεσμῷ,
δραξάμενος φάρυγος, τόθι φάρμακα λυγρὰ κέκρυπται
οὐλομένοις ὀφίεσσιν, ἃ καὶ θεοὶ ἐχθαίροντι.
τὰ δ ̓ αὖτε σπείραισιν ἑλισσέσθην περὶ παῖδα
ὀψίγονον, γαλαθηνόν, ὑπὸ τροφῷ αἰὲν ἄδακρυν·
ἂψ δὲ πάλιν διέλυον ἐπεὶ μογέοιεν ἀκάνθας,
δεσμοῦ ἀναγκαίου πειρώμενοι ἔκλυσιν εὑρεῖν.

26. ἵετο Meineke] εἴχετο

[blocks in formation]
[blocks in formation]

δοιοὺς αὐχένων μάρψας ἀφύκτοις χερσὶν ἑαῖς ὄφιας· ἀγχομένοις δὲ χρόνος ψυχὰς ἀπέπνευσεν μελέων ἀφάτων.

27. βαρεῖ ἐνεδ. Mit dem Hiatus an dieser Versstelle vgl. Ilias 2, 111. Theokr. 24, 116. 14, 33. Ilias 11, 616 u. a.

29. ἃ κ. θ. Vgl. Ilias 20, 65. 31. ὀψίγονον nennt der Dichter den Herkules als den spät, d. h. nach vielen Wehen geborenen, wegen der Mühen, welche Hera der Alkmene bei ihrer Geburt machte. Vgl. Ovid Met. 9, 297 filg. ὑπὸ τροφῷ, unter den Händen der Wärterin (Odyss. 2, 361), wie v. 101 ὑπὸ ματρί. Vgl. 22, 159. Schon am zarten Kinde zeigt sich die spätere Furchtlosigkeit und Standhaftigkeit des Helden.

32. διέλυον scil. τὰς ἀκάνθας. Vgl. 17, 93. — ἐπεὶ μογ. ἀκάνθας, so oft als sie Schmerz im Rückgrat empfanden. Vgl. Eur. Alk. 852 μογεῖν πλευρά. Wegen des Optativs s. zu 7, 108.

33. ἀναγκαίου, worin sie sich notgedrungen fügen mufsten. Pind. Pyth. 12, 15 ἀναγκαῖον λέχος.

̓Αλκμήνα δ ̓ ἐσάκουσε βοᾶς καὶ ἐπέγρετο πράτα·
ἄυσταθ ̓ ̓Αμφιτρύων· ἐμὲ γὰρ δέος ἴσχει ὀκνηρόν·
ἄνστα, μηδὲ πόδεσσιν ἑοῖς ὑπὸ σάνδαλα θείῃς.
οὐκ ἀίεις, παίδων ὁ νεώτερος ὅσσον ἀυτεῖ;
ἢ οὐ νοέεις, ὅτι νυκτὸς ἀωρί που, οἱ δέ τε τοῖχοι
πάντες ἀριφραδέες καθαρᾶς ἅπερ ἠριγενείας;
ἔστι τί μοι κατὰ δῶμα νεώτερον, ἔστι, φίλ ̓ ἀνδρῶν

ὣς φάθ ̓. ὁ δ ̓ ἐξ εὐνᾶς ἀλόχῳ κατέβαινε πιθήσας·
δαιδάλεον δ ̓ ὥρμασε μετὰ ξίφος, ὅ οἱ ὕπερθεν
κλιντῆρος κεδρίνου περὶ πασσάλῳ αἰὲν ἄωρτο.
ἤτοι ὅγ ̓ ὠριγνᾶτο νεοκλώστου τελαμῶνος,
κουφίζων ἑτέρᾳ κολεὸν μέγα, λώτινον ἔργον.
ἀμφιλαφὴς δ ̓ ἄρα παστὰς ἐνεπλήσθη πάλιν ὄρφνας.
δμῶας δὴ τότ ̓ ἄυσεν ὕπνον βαρὺν ἐκφυσῶντας·

̔οἴσετε πῦρ ὅτι θᾶσσον ἀπ ̓ ἐσχαρεῶνος ἑλόντες, δμῶες ἐμοί, στιβαροὺς δὲ θυρᾶν ἀνακόψατ ̓ ὀχῆας. ̔ἄνστατε δμῶες ταλασίφρονες. αὐτὸς ἀυτεῖ. 39. ἅπερ Briggs] ἅπερ

[blocks in formation]

35. ἴσχει. Hor. Epod. 1, 18 metus maior absentes habet.

36. ἄνστα. G. Meyer § 570. Curtius, Verbum II2 p. 50 f. ἑοῖς. S. zu 25, 55.

38. νυκτὸς ἀωρί, wie 11, 40. Arist. Ekkl. 741 ἀωρὶ νυκτῶν.

39. ἀριφραδέες. Οdyss. 19, 37 ἔμπης μοι τοῖχοι μεγάρων καλαί τε μεσόδμαι εἰλάτιναί τε δοκοὶ καὶ κίονες ὑψόσ ̓ ἔχοντες φαίνοντ ̓ ὀφθαλμοῖς ὡσεὶ πυρὸς αἰθομένοιο. ἦ μάλα τις θεὸς ἔνδον, οἳ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσιν. · καθαρᾶς. Vgl. Hor. Od. 3, 29, 45 sol purus. 2, 5, 19 pura luna.

40. φίλ ̓ ἀνδρῶν wie 15, 74. Eur. Alk. 472 (460) ὦ φίλα γυναικῶν. Verg. Αen. 4, 576 sancte deorum.

42. ὅ οἱ. Mit der Dehnung ὃ vgl. Ilias 22, 307 τό οἱ ὑπὸ λαπάρην u. ähnl.

43. κεδρ. Aus dem Holze der Ceder, pinus cedrus, machte man

35

40

45

50a

der Dauerhaftigkeit wegen allerlei
Geräte. Vgl. 7, 81. Plin. H. N.
16, 78. Theophr. H. Pl. 5, 7. Verg.
Aen. 7, 178. 1. König. 6, 9 u. a.
Versschlufs wie Ilias 3, 272. 19, 253.

45. λώτινον ἔ ργον. Die
Schwertscheide ist aus dem Holze
des λωτός gemacht, worunter hier
celtis australis Linn., der Zürgel-
baum, zu verstehen ist, welcher
ums Mittelmeer zu Hause ist. Sein
schwärzliches Holz ist fast so hart
wie Buchsbaum, galt für unverwes-
lich und wird noch jetzt zu Drechs-
lerarbeiten benutzt. Vgl. Theophr.
H. Pl. 4, 2, 5. 5, 4, 2.

47. ἐκφ. Verg. Αen. 9, 326 toto proflabat pectore somnum.

49. στιβαρούς. Hor. Od. 3, 16, 2 robustae fores. — Vgl. Odyss. 21, 47.

502. ἄνστατε. Dieser Vers ist gleichsam der Nachhall des Rufes, welchen Amphitryon ergehen läfst. Kaum hat er gerufen, so erschallt die Stimme einer Sklavin (v. 50b), welche die noch schlafenden Diener ruft. Die Worte der Sklavin folgen denen des Königs ohne alle weitere Einleitung, wodurch die Darstellung höchst lebendig wird. Vgl. v. 67.

[ocr errors][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors][merged small][ocr errors]

XXIV.

ἦ ῥα γυνὰ Φοίνισσα μύλαις ἔπι κοῖτον ἔχουσα.
οἱ δ ̓ αἶψα προγένοντο λύχνοις ἅμα δαιομένοισι
δμῶες· ἐνεπλήσθη δὲ δόμος σπεύδοντος ἑκάστου.
ἤτοι ἄρ ̓ ὡς εἴδοντ ̓ ἐπιτίτθιον Ἡρακλῆα
θῆρε δύω χείρεσσιν ἀπρὶξ ἁπαλαῖσιν ἔχοντα
συμπλέγδην, ἰάχησαν· ὁ δ ̓ ἐς πατέρ' ̓Αμφιτρύωνα
ἑρπετὰ δεικανάασκεν, ἐπάλλετο δ ̓ ὑψόθι χαίρων
κωροσύνᾳ, γελάσας δὲ πάρος κατέθηκε ποδοῖιν
πατρὸς ἑοῦ θανάτῳ κεκαρωμένα δεινὰ πέλωρα.
̓Αλκμήνα μὲν ἔπειτα ποτὶ σφέτερον βάλε κόλπον
ξηρὸν ὑπαὶ δείους ἀκρόχλοον Ιφικλῆα·
̓Αμφιτρύων δὲ τὸν ἄλλον ὑπ ̓ ἀμνείαν θέτο χλαῖναν
παῖδα, πάλιν δ ̓ ἐς λέκτρον ἰὼν ἐμνάσατο κοίτου.

ὄρνιθες τρίτον ἄρτι τὸν ἔσχατον ὄρθρον ἄειδον·
Τειρεσίαν τόκα μάντιν ἀλαθέα πάντα λέγοντα
̓Αλκμήνα καλέσασα τέρας κατέλεξε νεοχμόν,
καί νιν ὑποκρίνεσθαι, ὅπως τελέεσθαι ἔμελλεν,
ἠνώγει. ̔μηδ ̓ εἴ τι θεοὶ νοέοντι πονηρόν,
αἰδόμενος σύ με κρύπτε· καὶ ὡς οὐκ ἔστιν ἀλύξαι
60. ἀκρόχλοον Hecker] ἀκράχολον
Taylor, 8. Anh.

55. συμπλέγδην Meineke] συμπλήγδην

Odyss. 1, 40-42. Verg. Αen. 4, 702-704. αὐτός, ipse, dominus. Vgl. Krüger, I g 51, 5, 4.

50. ἦ ῥα γ. Φ. Erst hier erfahren wir, wer so rief, gerade wie 22, 75 ἦ ῥ Αμυκος. Molitricem illam, quod servarum genus ad molas cubuisse indicat etiam Antipater Anth. Pal. 9, 418 et incertus apud Plutarchum Mor. p. 1101 F, poeta sumpsit ex Odyss. 20, 105 φήμην δ ̓ ἐξ οἴκοιο γυνὴ προέηκεν ἀλετρὶς πλησίον, ἔνθ ̓ ἄρα οἱ μύλαι εἵατο ποιμένι λαῶν.(Meineke.) Plaut. Merc. 2, 3, 62 nihil opus nobis ancilla, nisi quae texat, quae molat cet. 51. of προγ fast ganz wie Ilias 18, 525.

[ocr errors]

56. ὑψόθι. Vgl. O. Schneider zu Kallim. hymn. 1, 30.

58. δεινὰ πέλωρα, wie Ilias

2, 321.

59. βάλε bezeichnet den Ungestüm, mit welchem die bestürzte Mutter das Kind nimmt und an den

239

50b

55

60

65

68. σύ με

Busen legt. Vgl. Kallim. Del. 265
ἐν δ ̓ ἐβάλευ κόλποισιν. (H. Vofs.)

60. ξηρὸν, starr und steif vor Schrecken und Furcht. Heliod. 1, 12 ἐγὼ δέ, ὥσπερ τυφῶνι βληθείς, αὖος ἀπόπληκτος, ἑστήκειν. ἀκρόχλοον, vepallidum. Ilias 10, 376 χλωρὸς ὑπαὶ δείους. Vgl. Kallim. Del. 80.

[blocks in formation]
[ocr errors]
« ForrigeFortsæt »