§ 160. Rac gvetyr: keis y dialtean, yr húnn a uyd gan yr yspisswyr; a goreu yý hýnný rac pob dolur.

§ 161. Rac y mann kymer lygat y dyd ar erllyryat, a tharaf ar diart yn dew; a chymmer dwst a nadher o lâsuaen dyro ar diaýt iḍaý. a hynny ae gŵna yn iach os keiff kynn y2 gysgû.

§ 162. Rac chwŷd o vriý: kymer suḍ y keulon. a suḍ yr erllyryat, a blaýt rŷc a mêl. a gŵynn ýŷ, a dot y plastyr hýnný arnav.

§ 163. Rac cornýyt; 3 kymer suḍ y morella. a'r erllyryat a blavt heid a gýynn wŷ.

§ 164. Rac attal pissa: kym! y dynat coch ar persli. a gvna plastyr o hona. a dot ar y grôth îs lav y uogel.

§ 165. Y waret dauattenneu, kymer y tu dieithyr y risc yr helic, a gvin egyr a dot hýnný yn plastyr arnav.

4

§ 166. Rac heint callon: kymer risc y keginderý, a risc y dû-drem, ar erllyryat; a phýrs y bugeil; ae bervi drvy dýfyr rycheu yn y êl dan y draean; a chymryt y dýfyr hýnný. a gŵnevthur gruel drvy vlaýt gvenith peilleit.

Arall yý: kymer dýfyr karaýn. a llaeth geifyr yn ḍeu hanner, a sud yr erllyryat yn y blith. ae uerfi gvenithuein yr auon, ae rodi nav nieu iḍav: ac na chymysger diavt idav, onyt honno ehun.

5

§ 167. Rac dolur dýyuron; kym? eiryn y koet lawer, a mortera yn ffest, a chymysc grvf newyd iawn ac ef; a dot y myýn crochan priḍ newyd yn y dayar; dros yr ymyleu; ae adu yno na nieu; a nav nos; ae rodi y bore yn gyntaf; ac yn diwethaf y nos yr dŷn.

§ 168. Y wneuthur gýin egyr; kym? heid glan a dot y myvn gvin dros nos hyt trannoeth ucher."

7

§ 169. Y gyuannu asgýrn, kymṛ consolida maior a briý

A

drvy win, a phybyr, a mêl ac yuet beunyḍ hyt ympenn y nav nieu. ac vynt 2 a gyvannant oll yn un lle.

1

§ 170. Y wneuthur eli llygeit. kym' suḍ................a suḍ gfeiḍ y feingyl, a suḍ y celidonia, a llysseu y wennol a blonec hých a mêl, ac ychydic o win egyr, a gvaet llasswen, a bystyl keilaýc. ae dodi y myn llestyr efuyd yu y ulodeuho: ac ef a vnaeth y kyfryý hýnný dynyon wedi colli y drem y gaffel.

§ 171. Gwybydet baýp na ellir keissat dim onyt drvy nerth; nyt oes nerth ony byd iechyt; nyt oes3 iechyt ony byd kymhedrolder yn yr annyan: ny byd kymhedrolder yn yr añyan ony byḍ kỹhedýl1 y5 gres yn yr aelodau: Duý a ossodes ketwiraeth ar y mod y katwei dyn y yechyt. ac ae dangosses yr philoffwyr y wasanaethwyr ehun. ac yr proffvydi y dewisswyr." y rei yssyd gyflawn or yspryt glan ; a duw ae hurdavd ýynt o'r geluyḍyt hoño.

8

§ 172. Y lladinwyr. a gŵyr pers. ar groecwyr. y hynn a dewissom ni a garvn: Yr hynn a geissom a ueḍylyýn am danav. Ac am hynny grybyḍet baýb y duý rodi gýybodolyaeth y wyr groec ỹ ragoraýl y adnabot pob keluydyt, ac annyan pob peth y ragor ar y kenedloed ereill; y mod y keid dyn y iechyt.

§ 173. Y philffwyr 10 ar gvyr doethon a racwelsant rywneuthur dyn o bedwar defnyd. a phob un o naḍunt ỹ frthfyneb y gilyd yr hýñ y mae reit iḍaý výyt a diaýt bop amser; ac onys keiff ffaelu a wna : or kymer dyn ormod neu ry uychan o výyt neu o lynn. gvanhau a wna y gorff a syrthyav y myýn cleuyt; a heuyd myyn llawer o betheu gýrthwynebus. or kymer ynteu výyt a llynn ÿ gÿhedraýl. cryfhau a wna y gorf, a chadý y iechyt heuyt.

§ 174. Y philosoffwyr a dywedant 11 pŕy bynnac a výyttao

1 Nid yw y yn T. 5 Nid yw y yn T. wyr yn T. A, T.

7

2 A vy, T. 3 Nid yw oes yn T.

4 Kymedrolder, T.

6 Nid yw y wasanaethwyr ehun. ac yr proffvydi y dewiss

8

s Yr, T.

Gvybodaeth, T.

10 Philosoffwyr, T.

neu a yvo máy noc a' dylyo, neu lei : neu a gysco máy neu lei, neu a lauuryo my neu lei; neu a orffowysso 2 my neu lei. myýn prytuerthrýyd, neu myýn3 caledi yd ymrod ỹ ormod neu yr neb a aruero o elling graet peidyav o hona; heb petrust' ny dieine yn digleuyt. Or petheu hynn y traethýn ni ar uyrder; ac am y peth a uo goreu yr defnyḍyeu hynn.

§ 175. Gvyr doethon a dywedassant. púy bynnac a ymgattwo rac yuet neu výytta gormoḍ; ac a gymero kymedrolder o výyt a llynn. megys y kannattao y annyan; hvnný a geif iechyt. a dydyeu hirion; sef yý hyny hir uucheḍ. ny dywavt philosofwyr eiryoet dim amgen. Chvant a charyat, ac erbynuyeit urḍas bydaýl: y rei hynn yssyd y nerthu, ac ý kanhorthwyo yr hoedyl or gýneir drvy gymedrolder. Ac3 o achavs hynny pvy byñac a uo chwannave y vywyt ac y parhau. keisset y peth a uo parhaus. ar hynn a gatwo y bywyt.

:

6

9

§ 176. Pvy bynnac a uynno y uywyt, reit yý idaý arbet y ewyllys, ac nyt bŵyta gormod ar benn gormod. Mi a gigleu y Ipocras gadý y vywyt, trvy yr hvñ' y goḍeuavḍ ef lawer wendit a henaint; ac yna y dywedassant y disgyblon vrtha Tydi y mavr dysgavdyr yn y doethineb; pei býyttaut 10 neu pei hyuut laver, ny byḍei y gfendit yssyd arnat? Yna yd attebavḍ ipocs 11 vy meibion i heb ef; ydwyfi yn býyta dogyn vrth vot yn vyý arnaý; ny byḍýn vyý i yv býyta býyta yn ry uynych yr parhau hoedyl dŷn. nyt yr býyta y mae reitaf keisa parhau; kanys llawer a weleis i yn meirý o výyta y ry vynych.

y

§ 177. Arbet yr ewyllys ar glythineb. a býyta yn araf; rei hynn a uydynt hir hoedlavc; ac ual hyn y gellir y

broui. Gfyr yr auia y rei yssyd myŵn myneḍed a choetyd diffeith. y rei hynny a uyḍant hvya y hoedel; a hynny a wna arbet gormodyon býyteu a llynn. Y my n

deu voḍ y mae kad iechyt: Nyt amge. y kyntaf y aruer o'r býydeu a vo kymedrýl y oedran ac y añyan-Sef yý hynny. arv' o honav o'r kyffelyp výydeu a llyñ ac y magyssit arnadunt. Yr eil y ymdywallt o'r petheu a gynhullaýd yn y gylla fford y pen uchaf idav.

§ 178. Heuyt grybyḍet pavb mae kyrff y dynion yssyḍ yn erbyn y bŵydeu ar llyn: a bot pavb onadunt hayach yn afiachus. Heuyt llygredie ynt y kyrf o dra gŵres. yr hýnn yssyd yn sychu yr annyan. yr hŵnn yssyd yn meithrin y korf. Heuyt llygredie ynt y kyrf gan dra gvres yr heul, yr hýñ yssyd yn sychu yr anyan: ac yn enwedic corfforoeḍ yr aniueileit. y rei yd ynn borthir arnaḍunt. Pann vo y korf ỹ wressavc býdeu kedyrn a berthynāt idaý, kanys havd vyd eu ✦ treulav.

y

§ 179. Pañ uo y 5 korf ỹ vreisc, ac ỹ sych, býydeu bonheḍic a berthynāt idaý; a býydeu îr; kanys y rei hyny a dreula ef y havḍ. Yn y môḍ hyspyssa y digaŵn dŷn kynnal y iechyt, ac aru'7 o výydeu a llyn a uont gỹedral oe añyan. hyn a brouet.

6

ysgyrion breiscyon.

Kylla oeruelavc býydeu gvañ a uyḍ goreu ida; kanys y kyffelyb hýnný a gyffelybir y tan yn llosgi gvellt.

§ 184. Arvwydon kylla iach ynt, bot y corff y escut, a bot y eglur y deall, a mynych chvennychu býyt.

§ 185. Arvydon kylla afiachus ynt; trymder corf, anorbeidrfyd ymdeimlaý ac ef, diogi yn y weithretoed; hyd yn y wyneb. dileugen y uynych a golýc ymatlaes, a brytheiryav ÿ uynych; a phan glywer hyny y chwerý; kanys hyny a uac gýynnoed yn y kylla; y rei a darḍant drvy y korf ar1 y' aelodeu, ac a barant gassau býyt.

3

§ 186. Pan gyuottych oth wely; rottya dogyn, oḍyna ymestyn dy aelodeu trvy grynoi dy benn ath vynýgyl. hynny a gadarnhaa y corf, a chrynoat y penn a wnâ redec yr anyan o'r kylla yr peñ; ac or peñ pan gysgych y syrth yr corf drachefyn. Yr hâf ymenneina myýn défyr oer: hynny a gyneil géres yn y peñ, ac o hynny y megir chvant bvyt. Gvedy hynny. gvisc dillat têc ym danat: kanys meḍýl dyn a lawenhââ myýn petheu têc, a'r gallon a dyrcheif. Gvedy hyny sych dy ḍañed a risc y coll sychyon, kanys gloevach vydant o hynny; ac eglurach vyd dy ỹadýd ;* a pherach vyd yr anadyl. Heuyt sâf weitheu myýn amseroed; kanys llês maŵr a ýnâ, ac agori a ýna y greadur, a breisgau a vna'r vynýgyl. tecach uyḍ llif yr wyneb a breisgau a vna'r breicheu, a gellau yr olvc, a rýystrav arnat lydya, a chadarnhau y gôf. Ymḍiḍan a chyt gerdet ac fyt ual ydaruereist o výyta ac o yuet. y gymhedraýl gýnâ, a llauurya dogyn o gerḍet neu o varchogaeth; kanys hyny a nertha y corf-ac a dinustyr gýynnoed o vyvn yr8 kylla; ac escudach vyd dyn a chryfach, a gýressogach vyd y gylla, a thynerach vyd y gieu.

5