Billeder på siden
PDF
ePub

V.

ΒΟΥΚΟΛΙΑΣΤΑΙ Η ΟΔΟΙΠΟΡΟΙ.

ΚΟΜΑΤΑΣ ΚΑΙ ΛΑΚΩΝ.

ΚΟΜΑΤΑΣ.

Αἶγες ἐμαί, τῆνον τὸν ποιμένα τόνδε Σιβύρτα φεύγετε τὸν Λάκωνα· τό μευ νάκος ἐχθὲς ἔκλεψεν.

V. Die Wettsänger. Komatas, der Ziegenhirt, Sklave des Sybariten Eumaridas, und Lakon, der Schafhirt, Sklave des Thuriers Sibyrtas, begegnen sich, reizen sich gegenseitig durch allerhand Sticheleien, fordern sich zum Wettgesange auf, rufen einen Schiedsrichter herbei und streiten dann im Wechselgesange. Den Preis trägt Komatas davon. Das Wesen des ländlichen Wettgesanges lernen wir aus dieser Idylle und Id. 8 am besten kennen. Das Hauptgesetz desselben ist dies, dass, wenn und so oft der Eine gesungen hat, der Andere in gleich viel Versen einen Gedanken ausspricht, welcher dem von dem Ersten ausgesprochenen Gedanken ähnlich ist, aber schöner oder besser sein soll. In der achten Idylle, wo Daphnis Sieger wird, welcher dort an der zweiten Stelle singt, steht die Erwiederung v. 33-40 und 45-48 sogar mit der äusseren Form der von dem Anderen gesungenen Verse im Einklange. In den Entgegnungen des Lakon (5, 82 flg.) ist dies nicht überall der Fall. Da wir aber nicht mehr solche amöbäische Gesänge haben, so können wir nicht behaupten, dass eine solche durchgängige Concinnität in der Form der Verse

nothwendige Bedingung des Wettgesanges gewesen sei und dass Lakon wegen des theilweisen Mangels derselben als besiegt erklärt werde. Vgl. Anm. zu v. 138. Uebrigens zeigen die zwei in dieser Idylle vorgeführten, keineswegs idealen Charaktere, dass es dem Dichter nicht um Darstellung einer ätherischen Schäferwelt mit Puppen, sondern um poetische Schilderung von Menschen aus der Wirklichkeit zu thun war. 1. ual, wie 5, 145 zur Hervorhebung des Wohlwollens. So oft meus bei römischen Dichtern Tib. 1, 5, 21. 2, 5, 119. 1, 1, 57. Hor. Od. 3, 19, 28. Virg. Eclog. 1, 74 ite meae, felix quondam pecus, ite capellae.Zißvera. Siehe Dor. § 5. Sibyrtas ist der Herr des Lakon. S. v. 5. - Durch die ersten Worte der Redenden erfährt der Leser zugleich, wer dieselben sind, und v. 14—17, wo sie sich befinden. Vgl. 1, 7.

[ocr errors]
[ocr errors][merged small]

2. Λάκωνα. Λάκων nicht mit kurzem a, sondern mit langen ,Schreier". Siehe Einl. p. 12. νάκος ist dasselbe, was v. 15 βαίτα heisst. Ueber das Asyndeton des Satzes s. Krüger I, II § 59, 1 A. 5. Theokr. 11, 68. Es ist also nicht ἐχθὲς in ὃς χθὲς zu ändern, wie Words. will.

ΛΑΚΩΝ.

οὐκ ἀπὸ τὰς κράνας; σίττ ̓ ἀμνίδες. οὐκ ἐσορῆτε τόν μεν τὰν σύριγγα πρόαν κλέψαντα Κομάταν;

ΚΟΜΑΤΑΣ.

τὰν ποίαν σύριγγα; τὺ γάρ ποκα, δῶλε Σιβύρτα, ἐκτάσα σύριγγα; τί δ ̓ οὐκέτι σὺν Κορύδωνι ἀρκεῖ τοι καλάμας αὐλὸν ποππύσδεν ἔχοντι;

ΛΑΚΩΝ.

τάν μοι ἔδωκε Λύκων, ὠλεύθερε. τὶν δὲ τὸ ποῖον Λάκων ἀγκλέψας πόκ ̓ ἔβα νάκος; εἰπέ, Κομάτα οὐδὲ γὰρ Εὐμαρίδᾳ τῷ δεσπότα ἧς τι ἐνεύδειν.

[merged small][ocr errors]

τὸ Κροκύλος μοι ἔδωκε, τὸ ποικίλον, ἁνίκ ̓ ἔθυσε
ταῖς Νύμφαις τὰν αἶγα· τὸ δ ̓ ὦ κακὲ καὶ τόκ ̓ ἐτάκευ
βασκαίνων καὶ νῦν με τὰ λοίσθια γυμνὸν ἔθηκας.

3. οὐκ ἀπὸ κτλ. scil. έρχεσθε oder ähnlich. Die Frage dient hier dazu einen Befehl auszudrücken = willst du wohl gleich? Vgl. 4, 46. 5, 102. Cic. Tusc. 3, 12, 26: nolite ad me abire! illico istim! Aehnlich ist 5, 109 μὴ λωβασεῖσθε τὰς ἀμπέλος; ihr werdet mir doch meine Weinstöcke nicht zu Grunde richten wollen?

4. μευτὰν σ. Dieselbe Wortstellung finden wir 15, 31. 15, 69. Theokr. 5, 19. Vor dem Verbum und Artikel steht μεν 5, 109. 20, 5. Am Schlusse des Verses finden wir diesen Genitivus 8, 15. 15, 71. 7, 119. S. Weyl spec. lex. Theokr. p. 17.

5. τὰν ποίαν. Krüger I, II § 50, 4 A. 7. Theokr. 5, 8. Vgl. 4, 7.

ποκα.

δῶλε. S. Dor. § 34. Virg. Ecl. 3, 25 cantando tu illum? aut unquam tibi fistula cera iuncta fuit?

6. ἐκτάσα. S. Dor. § 194.

[ocr errors][merged small]

7. καλάμας αὐλ. im Gegensatze zu der sieben- oder gar neunröhrigen Syrinx, Theokr. 8, 18. σεν. S. Dor. § 127. Diess übersetzt Virg. Ecl. 3, 27: stridenti miserum stipula disperdere carmen. Calpurn. 10, 10 sed pro carminibus male dissona sibila reddit.

8. ὦλεύθερε, höhnisch gesagt, entspricht dem δῶλε ν. 5. 9. Λάκων · ἔβα.

Vgl. zu 1,

103.

5

10

ἀγκλ. ἀνακλέπτειν, furtim sublegere, gebildet wie ἀναρπάζειν. [ἀγκλ. die besten Codd. für ἐκκλ.]

10. Εὐμαρίδα ist evidente Conjectur von Meineke für Vulg. Evμάρα. Vgl. v. 73, 119. τῷ δεσπότα, σου. Vgl. 11, 67.

ης

(= ἦν τι ἐνεύδειν. Odyss. 3, 349 von einem armen Manne,, οὔτι κλαῖναι καὶ ῥήγεα πόλλ ̓ ἐνὶ οἴκῳ οὔτ ̓ αὐτῷ μαλακῶς οὔτε ξείνοισιν ἐνεύδείν. Theokr. 24, 136. Krüger II, II 8 55, 3Α. 22. - Der Hiatus von T ist wie Odyss. 15, 83 u. a. Zur Sache vgl. 5, 50. [τι, welches ich de poet. bucol. p. 63 nach Gerhards Vorgange statt to, wie noch Mein, hat, empfohlen hatte, ist durch die Codd. bei Ahr. p. 37 und Ziegler p. 26 bestätigt.]

12. ταῖς Νύμφαις. S. zu 1, 12. 12–13. ἐτάκου, du vergingst vor Neid. Virg. Ecl. 7, 26 invidia rumpi. Vgl. Virg. Ecl. 3, 14 quae tu, perverse Menalca, et quum vidisti puero donata, dolebas et, si non aliqua nocuisses, mortuus esses.

13. βασκαίνων, das lateinische fascinans (Virg. Ecl. 3, 103), durch bösen Blick behexend. Vgl. 6, 39. Hor. Epist. 1, 14, 37 obliquo oculo commoda alterius limare. S. Obbarius ad Hor. 1. 1. p. 226 flg. Grimm, d. Myth. 624. τὰ λοίσθια, guten Letzt". Vgl. Note 4, 3. 23, 40

zur

ΛΑΚΩΝ.

οὐ μὴν οὐ τὸν Πᾶνα τὸν ἄκτιον, οὔ τέ οὔ τέ γε Λάκων τὰν βαίταν ἀπέδυσ ̓ ὁ Καλαιθίδος ἢ κατὰ τήνας τᾶς πέτρας, ὤνθρωπε, μανεὶς εἰς Κρᾶσιν ἁλοίμαν.

ΚΟΜΑΤΑΣ.

οὐ μὰν οὐ ταύτας τὰς λιμνάδας, ώγαθέ, Νύμφας, αἴτε μοι ἵλαοί τε καὶ εὐμενέες τελέθοιεν,

οὔ τευ τὴν σύριγγα λαθὼν ἔκλεψε Κομάτας.

ΛΑΚΩΝ.

αἴ τοι πιστεύσαιμι, τὰ Δάφνιδος ἄλγε ̓ ἀροίμαν. ἀλλ ̓ ὧν αἴκα λῆς ἔριφον θέμεν

[merged small][ocr errors]

α

ἔστι μὲν οὐδέν

ἀλλά γέ τοι διαείσομαι, ἕστε κ ̓ ἀπείπῃς.

ΚΟΜΑΤΑΣ.

ἧς ποτ' ̓Αθαναίαν ἔριν ἤρισεν. ἠνίδε κεῖται ὥριφος· ἀλλά γε καὶ τὸ τὸν εὔβοτον ἀμνὸν ὅρισδε.

τὸ πύματον. Anders ist Plat. Phaed. p. 60 ύστατον = zum letztenmale.

14. Πᾶνα τὸν ἄκτιον. Pan ist eigentlich schirmende, Gottheit der Triften und Herden, νόμιος θεός bei Hom. Hymn. in Pan. 5, und empfängt als solcher z. B. die 5, 58 erwähnten Opfer. Aber auch die Fischer verehren ihn als Beschützer des Gestades, in dessen Nähe wir uns die hier sprechenden Hirten zu denken haben. Anth. Pal. 10, 10 Πᾶνά με τόνδ' ἱερῆς ἐπὶ λισσάδος, αἰγιαλίτην Πᾶνα, τὸν εὐόρμων τῇδ ̓ ἔφορον λιμένων, οἱ γριπῆες ἔθεντο κτλ. - τ έ wie 1, 5.

15. τὰν βαίταν. S. 3, 25. ἀπέδυσ'. S. 5, 19 und 1, 103. — ὁ Καλαινίδος, der Sohn der Kalaethis. S. gr. Ausg. p. 159.

16. μανείς, von panischem Schrecken (Plut. Caes. 43. Ρomp. 68) befallen. · εἰς Κρᾶσιν. Der Krathis, der sich bei Sybaris in den Sinus Tarent. ergiesst, ist bekannt durch Ovid. Met. 15, 315. · ἁλοίμαν. Vgl. v. 20 ἀρούμαν.

17. Νύμφας. Wie Pan v. 15-16, so können auch die Nymphen mit unheimlichem Schrecken erfüllen und den Verstand verrücken. Vgl. νυμφόληπτος, lymphatus. Liv. 7, 17. 19. τεῦ = · σοῦ (nicht τινός!!). 20. τὰ Δάφν. ἄλγεα, sprüch

.

15.

20

wörtlich von einem schweren Leide. Vgl. 1, 19. — άρ οίμαν. S. zu 1, 60. Zu Missverständniss führt die Uebers. bei Ameis:,,si crederem... in me susciperem. Apoll. Rhod. 4, 64 ἄλγος ἀείρειν.

[ocr errors][ocr errors][ocr errors]

21. av. S. Dor. § 34. αἴκα. Vgl. 1, 4. λῇς. Vgl. 1, 12. θέμεν. Virg. Εcl. 3, 36 pocula ponam. 3, 32 de grege non ausim quidquam deponere tecum. Vgl. Theokr. 8, 13-15.

21-22. ἔστι μὲν — ἱερόν, scil. τὸ διαείδειν σοι, es ist zwar kein Heiligthum, zwar nichts besonderes, mit dir zu streiten, weil es zu leicht ist dich im Wettgesange zu besiegen. παροιμία ἐπὶ τῶν μηδενὸς ἀξίων, Schol.

=

23. ὡς κτλ., sprüchwörtlicher Ausdruck um den Kampf des Unverständigen gegen den Verständigen zu bezeichnen. Das Schwein gilt für dumm; daher ἧς Βοιωτία, Pind. Οl. 6, 90. Aehnlich das lateinische sus Minervam, scil. docet, bei Cic. ad fam. 9, 18 u. a. ποτί, πρός wie 7, 41 (nicht ποτέ!). Uebrigens s. gr. Ausg. p. 161. — κείται, praemii instar. Arist. Eth. Eud. 1, 3 p. 8 Fritzsche ἡ εὐδαιμονία κεῖται τοῖς παρασκευάζουσιν αυτοὺς ποιούς τινας καὶ τὰς πράξεις. 24. ὅρισε ὅριζε, defni, de

=

ποτ

ΛΑΚΩΝ.

καὶ πῶς, ὦ κίναδος σύ, τάδ ̓ ἔσσεται ἐξ ἴσου ἁμίν ; τίς τρίχας ἀντ ̓ ἐρίων ἐποκίξατο ; τίς δὲ παρεύσας αἰγὸς πρωτοτόκοιο κακὰν κύνα δήλετ ̓ ἀμέλγειν;

ΚΟΜΑΤΑΣ.

ὅστις νικασεῖν τὸν πλατίον ὡς τὸ πεποίθεις, σφαξ βομβέων τέττιγος ἐναντίον. ἀλλὰ γὰρ οὔ τοι ὥριφος ισοπαλής, τυϊδ ὁ τράγος οὗτος. ἔρισδε.

ΛΑΚΩΝ.

μὴ σπεῦδ'! οὐ γάρ τοι πυρὶ θάλψεαι; ἅδιον ἀσῃ τεῖδ ̓ ὑπὸ τὰν κότινον καὶ τἄλσεα ταῦτα καθίξας. ψυχρὸν ὕδωρ τουτεῖ καταλείβεται ὧδε πεφύκει ποία χἁ στιβὰς ἅδε καὶ ἀκρίδες ὧδε λαλεῦντι.

[blocks in formation]

25

30

Hirten unter ihm gar wohl singen können. Vgl. 25, 208 επηρεφής. Die untere Seite seiner Blätter, welche unserer Bachweide so ähnlich sind, dass man den Baum aus der Ferne für eine Weide halten kann, glänzt wie mattgearbeitetes Silber, ähnlich der Silberpappel, und gewährt einen höchst anmuthigen Anblick. Das Holz ist sehr hart; woraus sich Theokr. 7, 18. 25, 208 und 25, 257 erklärt. Vgl. 1 Regg. 6, 23 u. a. Apollon. Rhod. 2, 34 καλαύροπά τε τρηχεῖαν κάββαλε, τὴν φορέεσκεν, ὀρειτρεφέος κοτίνοιο. Ovid. Met. 2, 681 onusque fuit baculus silvestris olivae. καὶ τἄλσεα, und unter den Schatten des Gehölzes, welches in der Nähe ist. Eurip. Hippol, 214 εἶμι πρὸς ὅλαν καὶ παρὰ πεύκας. Vgl. gr. Ausg. p. 163.

[ocr errors]

33. ψυχρὸν. S. Anm, zu 11, 13. τουτεί, wie v. 103 = ταύτῃ, hoc loco. S. Dor. § 145. πεφύκει. Dor. § 16.

34. χὰ στιβὰς ἄδε, und hier (ade, vgl. 4, 48) ist dies Lager wie wir es brauchen. Mit dem Artikel vgl. 8, 86. Στιβάς ist ein Lager von Gras oder Laub. Vgl. 7, 67. 13, 34. Virg. Ecl. 10, 42 hic gelidi fontes, hic mollia prata, Lycori, hic nemus. ἀκρίδες. Vgl. 7, 41. ὧδε λαλεῦντι, da (ὧδε, zu 1, 13) ertönt Feldheimengeschwätz dir (Voss). Undeutlich oder falsch Hartung: und es

ΚΟΜΑΤΑΣ.

ἀλλ ̓ οὔτι σπεύδω· μέγα δ ̓ ἄχθομαι, εἰ τύ με τολμῇς ὄμμασι τοῖς ὀρθοῖσι ποτιβλέπεν, ὅν ποκ ̓ ἐόντα παῖδ ̓ ἔτ ̓ ἐγὼν ἐδίδασκον. ἴδ ̓ ἃ χάρις ἐς τί ποθέρπει! θρέψαι καὶ λυκιδεῖς, θρέψαι κύνας, ὡς τὲ φάγωντι.

ΛΑΚΩΝ.

καὶ πόκ ̓ ἐγὼν παρὰ τεῦς τι μαθὼν καλὸν ἢ καὶ ἀκούσας μέμναμ' ; ὦ φθονερὸν τὸ καὶ ἀπρεπὲς ἀνδρίου αὕτως.

ΚΟΜΑΤΑΣ.

ἁνίκ ̓ ἐπύγιζόν τυ, τὺ δ ̓ ἄλγεες· αἱ δὲ χίμαιραι αἵδε κατεβληχῶντο, καὶ ὁ τράγος αὐτὰς ἐτρύπη.

ΛΑΚΩΝ.

μὴ βάθιον τήνω πυγίσματος, οἰφέ, ταφείης.
ἀλλὰ γὰρ ἕρφ ̓ ὧδ', ἕρπε καὶ ὕστατα βουκολιαξῇ.

ΚΟΜΑΤΑΣ.

οὐχ ἑρψῶ τηνεῖ. τουτεῖ δρύες, ὧδε κύπειρος,

[merged small][ocr errors]

37. ἴδ ̓, verwundernd=en-Virg. Ecl. 1, 71' en quo (= ἐς τί) discordia cives produxit. ά χάρις, gratia debita. Vgl. über den Artikel 8, 86 und gr. Ausg. p. 164. · ποθέρπει, quo procedat (nicht ἐς τί ποθ ̓ ἕρπει).

[ocr errors]

38. θρέψαι κτλ. Der Satz ist mit Bitterkeit gesprochen:,,nur zu, ziehe dir auch (wie andere Thoren) junge Wölfchen, ziehe dir Hunde auf, dass sie dich (τέ, ν. 14), den Wohlthäter, fressen" Undank ist der Welt Lohn. κύνας sagt Komatas mit Beziehung auf Fabeln wie die vom Aktäon, den seine eigenen Hunde zerrissen (Ovid. Met. 3, 249), λυκιδείς erinnert an Fabeln wie Aesop. Fab. 373. 319 und an das Epigramm auf eine Ziege, welche einen jungen Wolf säugt, Anth. Pal. 9, 47: τὸν λύκον ἐξ ἰδίων μαζῶν τρέφω οὐκ ἐθέλουσα, ἀλλά μ' ἀναγκάζει

ται.

35

40

45

ποιμένος ἀφραδίη. αὐξηθεὶς δ ̓ ὑπ ̓ ἐμοῦ κατ ̓ ἐμοῦ πάλι θηρίον ἔσται. ἡ χάρις ἀλλάξαι τὴν φύσιν οὐ δύνα[Unberechtigt sind Aenderungen, wie z. B. die von Hartung: θρέψαις κα λυκιδεῖς, θρέψαις κύ νας. Τὲ für τυ s. gr. Ausg. p. 164.] 39. τεῦς. S. Dor. § 95.

40. φθον. τύ. S. Anm. zu 15, 76. 43. οἰφέ, homo lascive. (Vulg. βέ.) S. gr. Ausg. p. 165.

44. ἔρφ ̓ ὧ δ ̓, ἕρπε, huc, accede, accede modo. Vgl. Anm. 24, 8. ὕστατα. Virgl. Ecl. 3, 51 efficiam, posthac ne quemquam voce lacessas.

βουκολιαξῇ. S. Dor. § 1204. Obwohl hier Ziegenhirt und Schafhirt singen, so steht doch das Verbum βουκολιάζω und 5, 68 βουκολιαστής, weil die Grundbedeutung der Wörter in die allgemeine Hirtenlieder singen, Sänger von Hirtenliedern, übergegangen ist. In ähnlicher Weise hat τραγουδέω im Neugriechischen die allgemeine Bedeutung singen bekommen. Vgl. auch Welcker, kl. Schr. I p. 404 fig.

45. τηνεῖ — τουτεί. S. Dor. § 145. — κύπειρος. S. Anm. 1, 106. Die letzten Worte von Vers 45 und der ganze Vers 46 sind zur Ergünzung einer alten Lücke in 1, 106-107

« ForrigeFortsæt »