Billeder på siden
PDF
ePub

negavit). Nec vero quisquam dixerit insulam et Romanis notissimam et antiquissimo legum humanitatisque cultu clarissimam remotissimis orbis terrarum partibus iisque incultissimis apte componi 28). Verum enim vero altera illa interpretatio non minoribus difficultatibus premitur. Primum fluminis nomen sine praepositione cum verbo non coniungitur. Nam Acheruns apud Plautum Most. II, 2, 68 oppidi instar est 29) nec Sallustius frgm. 4, 21 Kr. »propinquantes iam amnem Tartanium scripsisset, nisi prope cum accusativo poneretur 30). Tum nomen ipsum Oaxis praeter hunc locum nusquam reperitur. Nam quae de hoc vocabulo in Servi commentario scripta leguntur, ea nihil de illo fluvio inter interpretes antiquos constitisse testantur. Alii vel Mesopotamiae vel Scythiae flumen esse dicunt, in Creta esse negant; alii insulae nomen praepostera sane et perversa commentatione frustra defendunt 31). De cretae autem generibus Plinius in nat. hist. 11. XXXV 195-201, XXIV 8, XVIII 305, XXXIII 57, XXXV 46 ita dixit, ut illius quidem temporibus

27) P. Virg. M. opp. ed. IV. T. I. p. 17.

28) Benoist P. Virg. M. opp. ed. II. Buc. p. 11: Il est certain que Virgile veut ici désigner les extrémités du monde connu des Romains aux quatre points cardinaux. A l'Afrique brûlante s'oppose la froide Scythie (cf. G. III, 348), à la Bretagne l'Oaxes. Si l'Oaxes est, comme l'ont voulu quelques-uns, un fleuve de Crète, l'opposition ci-dessus indiquée se marque d'une manière insuffisante. Kappes, dem »es (Verg. B. u. G. Anh. p. 151) ganz unmöglich scheint, mitten in die fernsten und unwirthlichsten Gegenden das damals hinlänglich bekannte Creta als äusserstes Ziel der Verbannung einzuschieben«, schliesst doch zu schnell daraus, dass die Verbindung rapidus cretae nicht erst durch Beispiele erwiesen werden müsse.

29) Cf. Lorenz ad Plaut. Most. 484: »nam me Acheruntem recipere Orcus noluita. Das Substantiv wird wie der Name einer Stadt behandelt: Acheruntem 494 u. ö. (aber ad Acheruntem Trin. 494); Acherunti »im A. Merc. 606, Capt. 998, Truc. 10, 2, 36; Acherunte »im A.« Pön. I, 3, 22. Lucr. III, 978, 984; »aus dem A.« trag. inc. 73.

[ocr errors]

30) Dräger Histor. Synt. I. p. 395: In diesen Constructionen hat die Analogie von prope mit seinen gradus compar. den Accusativ bewirkt.

31) Serv. Comm. in Virg. Buc. (Lion II. p. 103) 66: et rapidum cretae v. O.; hoc est lutulentum: quod rapit cretam. Cretam terram albam dixit. Nam Oaxis fluvius est Mesopotamiae: qui velocitate sua rapiens albam terram turbulentus efficitur. Vel Oaxis fluvius Scythiae; in Creta insula non est: sed aqua cretei coloris est. Oaxem Philisthenes ait Apollinis et Anthilenae filium: hunc Oaxem in Creta oppidum condidisse, quod suo nomine nominavit, ut Varro ait: »Quos magno Anchiale partus adducta dolore, et geminis capiens tellurem Oaxida palmis Scindere dicta«.

in partibus orbis terrarum longe aliis eam repertam esse appareat. Cimoliam memoravit, Thessalicam, Lyciam, Sardam, Umbricam, Rhodiam, Caricam, Chalcidicam, Eretriam, Selinusiam: Scythicae nusquam mentionem fecit. Nec qui creta rapta Oaxem turbulentum fieri dicunt ullius scriptoris testimonium adferre potuerunt. Solus igitur ille pastor Vergilianus ubi esset et qualis esset Oaxes cognoverat. Recentiores qui insulae nomine reiecto terrae genus significatum esse volunt primum ad unum omnes Oaxem eundem esse dicunt, qui praeter hunc locum ubique Oxus nominetur. Quod quomodo defendi possit equidem non video. Glaserus, qui a gentibus orientis peculiari quadam loquendi ratione nomen mutatum esse dicit, testem non attulit 32). Atqui res ipsa postulat, ut »Oxum hoc loco scriptum esse credamus. Nihil igitur restat, nisi ut ad Oxum<< scribamus, id quod Ladevico iam probabile visum est. Tum vero iidem illi Oxum propter creteum colorem rapidum cretae« appellari credunt. Quod ne ipsum quidem defendi potest. Nam recte Erythraeus monuit rapidos dici fluvios ut Simoenta (A. V, 261), rapidum huius rei nusquam legi. Nec vero quia homo cupidus gloriae, avidus pecuniae dicitur 33), continuo flumen rapidum cretae dici potest. Quod si cretam ad se raperet, non rapidum diceretur, sed rapax cretae. Rapidum autem propter velocitatem dicitur, quae genetivo addito definiri nequit. Nec Priscianus quidquam addidit, qui in periegesis versu 724 eodem adiectivo usus est. Restat igitur unum illud, quod pridem faciendum esse statui, ut facillima mutatione scribamus: » rapidum certe veniemus ad Oxum.<< Nam hac particula Vergilius non semper maiori rei minorem opponit, sed interdum dubitatione sublata vim vocibus addit: velut Aeneas matrem (A. I, 326 sq.) primo dubitanter alloquitur: 0 quam te memorem, virgo? namque haud tibi vultus mortalis, nec vox hominem sonat;

tum fortiter addit: »o dea certe.«

Secunda ecloga non vesani amoris documentum, sed artis

32) Cf. Buc. p. 42: Eine in der Volkssprache des Ostens vorkommende Nebenform für den berühmten Oxus, welcher nach Strabo zwischen den Bactriern und Sogdiern dem Ostufer des kaspischen Meeres zufliesst.

33) Kappes 1. 1. p. 151: Letzteres hat seine sichere Analogien in cupidus gloriae, avidus pecuniae.

specimen contineri Spohnius 34) recte dixerat: verum idem ille scholiastis fidem habuerat, qui amorem iuvenis dilecti a poeta carmine captatum esse dicunt. Atqui hos quidem verborum specie deceptos esse ex argumento carminis compositioneque ipsa facile intellegitur 35). Sequitur ut qui hanc eclogam recte explanare velit non de moribus Vergili aut de argumento parum pudice electo, sed de interpretatione Theocriti atque imitatione dicere debeat. Nam Theocritea sunt paene omnia: res, verba, numeri. Hoc quamquam negare nemo ausus est, tamen perpauci ex interpretibus aperte confessi sunt, quia timuerunt, ne simulati amoris adumbratio summo poeta indigna esset. >Parts inquit Conington, of this Eclogue are closely modelled after the eleventh Idyl of Theocritus, where the Cyclops adresses Galatea in a similar manner. We should be glad to believe it to be purely imaginary, though even then it is sufficiently degrading to Virgil 36). Kappes in commentario de hac quaestione ne verbum quidem dixit 37): Heynius 38) et Benoistius 39) nihil certi se tenere profitentur. Glaserus, qui in editione bucolicorum p. 44-45 et fabulam illam veram esse et eclogam allegorice interpretandam esse dixerat 40), paucis annis post sensit allegoriarum quasi quandam febrim nonnullis interpretibus inhaerere11). Reiecit igitur illam, quam paene solus ex novissimis interpretibus defenderat, narratiun

34) Spohn proll. 23 sqq.

35) De ecl. V. int. et em. Posn. 1872. p. 16-20.

36) The works of Virgil. 3. ed. t. I. p. 29. 30.

37) V.s Buc. u. Georg. p. 5–9. Anh. 151.

38) ed. 10. t. I. p. 79. Quae ita secusne sese habeant, scire utique nihil refert. 39) Benoist Oeuvr. de V. Buc. et Georg. ed. II. p. 14: Jusqu'à quel point cette anecdote peut-elle nous autoriser à incriminer les mœurs de Virgile, c'est ce qu'il est difficile de déterminer.

40) Buc. p. 44: Unser Gedicht ist etwa 711 u. c. entstanden, in Folge des Bekanntwerdens mit Asinius Pollio und seiner Familie, in welcher Vergil, nach Angabe der Exegeten und Grammatiker, einen schönen Knaben, Namens Alexander, kennen lernte und dergestalt lieb gewann, dass er ihn in vorliegender Ecloge unter dem Namen Alexis auf's Leidenschaftlichste verherrlicht. Sich selbst nennt pseudonym Vergil: Corydon, den Pollio: Jollas. . Voss. . nimmt .. in diesem Gedichte keine Allegorie an . . Für die allegorische Bedeutung stimmt jedoch das Urtheil bei Donatus u. s. w.

41) Verhandlungen der 33. Philologenvers. p. 56: Schon im Alterthum grassirte unter den Erklärern ein förmliches »Allegorienfieber«, das noch heutzutage mehr oder weniger bei den Commentatoren ansteckend zu wirken vermag.

culam): ipse aliam invenit, quae non minus a scholiastarum fabulis quam a carminis argumento discedit. Etenim cum veri aliquid subesse poetae verbis crederet nec insanum illum Alexidis servi amorem defendere posset, puerum tamen aliquem, quem Maro apud Pollionem vidisset, a poeta et blande appellatum et festive castigatum esse dicit 43). Hic ille primum omnia mutavit, quae a grammaticis tradita suht. Nam ex his quidem Alexin partim Caesarem esse voluerunt, partim servum aut Pollionis aut Caesaris 44). Glaserus eum servum fuisse negat: hominem litteris humanitateque imbutum fuisse dicit, liberti fortasse aut libertae filium, fastidiosum, delicatum, urbanitatis cultorem, contemptorem rusticitatis 45). Huic Vergilium et poesin pastoriciam et ipsam vitae rusticae dulcedinem commendasse 46). Atque etiam maius aliquid poetam spectasse: nam cum Alexin alloqueretur, sententiarum vim omnem eum ad Pollionem direxisse 47). Nihil dico de consili inanitate: nam et iuvenis ille eruditus nec Pollio Graecorum ignarus. Ostendissent igitur isti

42) ib. p. 57: Betrachten wir einmal die bisher übliche Erklärung. Diese Erklärung nämlich, davon ausgehend, dass Alexis ein von Vergil-Corydon geliebter Sclave gewesen sei, erscheint mir nicht haltbar.

43) ib. p. 58: Alles dies sind nun Schwächen und Vorurtheile, die Vergil auf launige Weise in dieser 2. Ecloge demselben, gleichsam als einem spröden »Geliebten«<, durch eine gewinnende Schilderung der besondern Reize und Schönheiten des Landes auszureden sucht.

44) Lion II. p. 104: Caesar Alexis in persona inducitur ... Alexin; quem dicunt Alexandrum, fuit servus Asinii Pollionis. . Alii puerum Caesaris, quem si quis laudasset, gratam rem Caesari fecisset.

45) Verh. d. 33. Phil. Vers. p. 58: Es handelt sich also, nach meiner Ansicht, um einen höher stehenden Jüngling, um einen solchen, der vielleicht als eines oder einer Freigelassenen Sohn im Besitz einer edlen und gediegeneren Bildung war, der aber offenbar für das Städteleben schwärmte und gegen den ungeschmeidigen Oekonomen Vergilius aus Mantua sammt seinen pastoralen Gedichten darauf bezüglich das nihil mea carmina curas apathisch gestimmt war. Freilich muss dann auch zugleich angenommen werden, dass dieser in städtischer Eleganz und im Wohlleben bei dem reichen Pollio aufgewachsene Knabe besonders auf das Aeussere, auf zarten weissen Teint und auf modisch schöne Kleidung Werth legte.

[ocr errors]

46) ib. p. 59: Corydon - Vergil . . hegt . . nur eine freundliche Zuneigung und das Bestreben, den Angehörigen des vornehmen Asinius Pollio für die Landfreuden und für die pastorale Dichtung empfänglich zu machen.

47) ib. p. 59 f.: Besonders beging man den Fehler, dass man nicht erwog, dass die ganze Ecloge mehr auf Asinius Pollio berechnet ist, als auf Alexis. Vergil... benutzte . . . die oppositionelle und der Pastoraldichtung ab

monitori et castigatori, unde ille versus tam venuste et artificiose factos sumpsisset; nec Vergilius infitiari potuit. Sed quae tandem est ista bucolicae poesis vitaeque rusticae laudatio non ipsius poetae verbis elata, sed Graeci poetae versiculis aut ad verbum expressis aut leviter immutatis enuntiata? Num poetam decebat a clarissimo scriptore mutuari quibus vel veri amoris vim exprimeret vel artem suam commendaret vel vitam pastoriciam laudaret? Nonne multo melius cum summo in eodem carminum genere artifice arte atque ingenio certare? Recte igitur Vossius et Ladevicus omissis illis fabulis nihil nisi artis specimen hoc carmine propositum esse dixerunt.

Tertia ecloga certamen continet pastorum non ita dispositum, ut sententiae necessario quodam rationis vinculo inter se contineantur, sed, si octo versus 84-91 exceperis, a pastorum moribus studiisque haud alienum. Primum deos invocant, Iovem Damoetas (v. 60 sq.), Phoebum Menalcas (v. 62 sq.). Tum carminibus amatoriis (v. 64-83) inter se certant, quibus laetitiam amantium (64-67), munera electa (68-71), vim desiderii (72-75), aemulum irrisum (76-79), amoris ardorem (80-83) suavissime depingunt. Ab arbuto et salice, quae v. 82 sq. laudantur, facillime ad flores et fraga (v. 92) transitur. Inde ultima pars carminis amoebaei incipit, cuius argumentum omne ex ipsa pecoris pascendi consuetudine (v. 92-103) et ex iocandi genere pastoribus usitato (v. 104-107) sumptum est. Octo versus interiecti (v. 84-91) et vocalium copulationibus suspecti 48) et rerum dissimilitudine a ceteris carminis amoebaei partibus adeo diversi sunt49), ut eodem quo illae tempore scribi vix potuerint. Haec de universi carminis compo

holde Stimmung eines Angehörigen der Familie des Asinius Pollio, um durch eine launige Fiction in anmuthender Weise das Landleben, die Landwirthschaft, die ja nun einmal Vergils Beruf war, und die damit in Verbindung stehende idyllische Dichtung bei Pollio und seiner Familie zu glorificieren.

48) De his dixi in ed. Buc. et Georg. p. 33.

49) Jahrb. f. class. Phil. 1864. p. 770: Literarische Urtheile mit entschieden polemischer Tendenz unterbrechen plötzlich den Wettgesang der Hirten, welcher, wie die ganze Ekloge Spuren sklavischer Nachahmung des Theokritos zeigt; und in denselben Versen begegnen wir dem lector (85), den der Dichter nur in der Zeit in ein solches Gedicht einschieben konnte, in welcher ihm die bukolische Poesie schon ganz fremd geworden war.

« ForrigeFortsæt »