M. ANNAEUS LUCANUS, 39-65 A.D.
369. THE FRUITS OF CIVIL WAR.
Bella per Emathios plus quam civilia campos Iusque datum sceleri canimus, populumque potentem In sua victrici conversum viscera dextra, Cognatasque acies, et rupto foedere regni Certatum totis concussi viribus orbis
In commune nefas, infestisque obvia signis Signa, pares aquilas, et pila minantia pilis. Quis furor, o cives, quae tanta licentia ferri, Gentibus invisis Latium praebere cruorem? Cumque superba foret Babylon spolianda trophaeis Ausoniis, umbraque erraret Crassus inulta, Bella geri placuit nullos habitura triumphos? Heu quantum terrae potuit pelagique parari Hoc, quem civiles hauserunt, sanguine, dextrae! At nunc semirutis pendent quod moenia tectis Urbibus Italiae, lapsisque ingentia muris Saxa iacent, nulloque domus custode tenentur, Rarus et antiquis habitator in urbibus errat, Horrida quod dumis, multosque inarata per annos Hesperia est, desuntque manus poscentibus arvis, Non tu, Pyrrhe ferox, nec tantis cladibus auctor Poenus erit: nulli penitus discindere ferro Contigit: alta sedent civilis vulnera dextrae. Quod si non aliam venturo fata Neroni Invenere viam, magnoque aeterna parantur Regna deis, caelumque suo servire tonanti Non nisi saevorum potuit post bella gigantum, Iam nihil, o superi, querimur: scelera ipsa nefasque Hac mercede placent.
370. CAESAR AND POMPEY COMPARED.
Quis iustius induit arma,
Scire nefas: magno se iudice quisque tuetur: Victrix causa deis placuit, sed victa Catoni. Nec coiere pares: alter, vergentibus annis In senium longoque togae tranquillior usu, Dedidicit iam pace ducem; famaeque petitor, Multa dare in vulgus; totus popularibus auris Impelli, plausuque sui gaudere theatri: Nec reparare novas vires, multumque priori Credere fortunae. Stat magni nominis umbra: Qualis frugifero quercus sublimis in agro Exuvias veteres populi sacrataque gestans Dona ducum: nec iam validis radicibus haerens, Pondere fixa suo est: nudosque per aera ramos Effundens, trunco, non frondibus, efficit umbram; Et quamvis primo nutet casura sub Euro, Tot circum silvae firmo se robore tollant, Sola tamen colitur. Sed non in Caesare tantum Nomen erat, nec fama ducis: sed nescia virtus Stare loco: solusque pudor, non vincere bello. Acer et indomitus; quo spes, quoque ira vocasset, Ferre manum, et numquam temerando parcere ferro: Successus urgere suos, instare favori
Numinis impellens quidquid sibi, summa petenti, Obstaret, gaudensque viam fecisse ruina. Qualiter expressum ventis per nubila fulmen Aetheris impulsi sonitu, mundique fragore Emicuit, rupitque diem, populosque paventis Terruit, obliqua praestringens lumina flamma, In sua templa furit: nullaque exire vetante Materia, magnamque cadens, magnamque revertens Dat stragem late, sparsosque recolligit ignes.
371. CAESAR PILLAGES THE TEMPLE OF SATURN: METELLUS STANDS IN THE WAY TO RESIST THE SACRI
His magnam victor in iram Vanam spem mortis honestae Concipis: haud,' inquit, 'iugulo se polluet isto Nostra, Metelle, manus. Dignum te Caesaris ira Nullus honos faciet. Te vindice tuta relicta est Libertas? Non usque adeo permiscuit imis Longus summa dies, ut non, si voce Metelli Serventur leges, malint a Caesare tolli.' Dixerat, et, nondum foribus cedente tribuno, Acrior ira subit: saevos circumspicit enses, Oblitus simulare togam. Tum Cotta Metellum Compulit audaci nimium desistere coepto. 'Libertas,' inquit, 'populi, quem regna coercent, Libertate perit; cuius servaveris umbram, Si, quidquid iubeare, velis. Tot rebus iniquis Paruimus victi; venia est haec sola pudoris, Degenerisque metus, nil iam potuisse negari. Ocius avertat diri mala semina belli. Damna movent populos, si quos sua iura tuentur. Non sibi, sed domino gravis est, quae servit, egestas.' Protinus abducto patuerunt templa Metello.
Tunc rupes Tarpeia sonat, magnoque reclusas Testatur stridore fores: tunc conditus imo Eruitur templo, multis intactus ab annis Romani census populi, quem Punica bella, Quem dederat Perses, quem victi praeda Philippi: Quod tibi, Roma, fuga Pyrrhus trepidante reliquit. Quo te Fabricius regi non vendidit auro, Quidquid parcorum mores servastis avorum, Quod dites Asiae populi misere tributum, Victorique dedit Minoia Creta Metello, Quod Cato longinqua vexit super aequora Cypro. Tunc Orientis opes, captorumque ultima regum Quae Pompeianis praelata est gaza triumphis
Egeritur tristi spoliantur templa rapina; Pauperiorque fuit tunc primum Caesare Roma. iii, 134-168.
372. AFRANIUS SURRENDERS TO CAESAR.
Si me degeneri stravissent fata sub hoste, Non deerat fortis rapiendo dextera leto: At nunc sola mihi est orandae causa salutis, Dignum donanda, Caesar, te credere vita. Non partis studiis agimur nec sumpsimus arma Consiliis inimica tuis. Nos denique bellum Invenit civile duces, causaeque priori,
Dum potuit, servata fides. Nil fata moramur: Tradimus Hesperias gentes, aperimus Eoas, Securumque orbis patimur post terga relicti. Nec cruor effusus campis tibi bella peregit, Nec ferrum, lassaeque manus. Hoc hostibus unum, Quod vincas, ignosce tuis. Nec magna petuntur. Otia des fessis, vitam patiaris inermes
Degere, quam tribuis: campis prostrata iacere Agmine nostra putes: neque enim felicibus armis Misceri damnata decet, partemque triumphi
Captos ferre tui: turba haec sua fata peregit. Hoc petimus, victos ne tecum vincere cogas.
373. CAESAR IN A SMALL BOAT ENCOUNTERS A TERRIBLE
STORM THE DANGER ONLY SWELLS HIS PRIde.
Credit iam digna pericula Caesar
Fatis esse suis. 'Tantusne evertere,' dixit,
'Me superis labor est: parva quem puppe sedentem Tam magno petiere mari? Si gloria leti Est pelago donata mei, bellisque negamur; Intrepidus, quamcunque datis mihi, numina, mortem Accipiam. Licet ingentes abruperit actus
Festinata dies fatis; sat magna peregi.
Arctoas domui gentes: inimica subegi
Arma metu: vidit Magnum mihi Roma secundum Iussa plebe tuli fasces per bella negatos. Nulla meis aberit titulis Romana potestas. Nesciet hoc quisquam, nisi tu, quae sola meorum Conscia votorum es, me, quamvis plenus honorum Et dictator eam Stygias et consul ad umbras, Privatum, Fortuna, mori. Mihi funere nullo Est opus, o superi: lacerum retinete cadaver Fluctibus in mediis: desint mihi busta rogusque, Dum metuar semper, terraque exspecter ab omni.' Haec fatum decimus, dictu mirabile, fluctus Invalida cum puppe levat; nec rursus ab alto Aggere deiecit pelagi, sed pertulit unda, Scruposisque angusta vacant ubi litora saxis, Imposuit terrae. Pariter tot regna, tot urbes Fortunamque suam, tacta tellure, recepit.
374. POMPEY RELUCTANTLY CONSENTS TO THE BATTLE OF PHARSALIA.
'Si placet hoc,' inquit, 'cunctis, si milite Magno, Non duce, tempus eget, nil ultra fata morabor. Involvat populos una Fortuna ruina,
Sitque hominum magnae lux ista novissima parti. Testor, Roma, tamen: Magnum quo cuncta perirent. Accepisse diem. Potuit tibi vulnere nullo
Stare labor belli: potuit sine caede subactum, Captivumque ducem violatae tradere paci. Quis furor, o caeci, scelerum? Civilia bella Gesturi metuunt, ne non cum sanguine vincant? Abstulimus terras, exclusimus aequore toto, Ad praematuras segetum ieiuna rapinas Agmina compulimus, votumque effecimus hosti, Ut mallet sterni gladiis, mortesque suorum Permiscere meis. Belli pars magna peracta est His, quibus effectum est, ne pugnam tiro paveret: Si modo virtutis stimulis, iraeque calore Signa petunt. Multos in summa pericula misit
« ForrigeFortsæt » |