60. Animal Life should be sacred.

Heu quantum scelus est in viscera viscera condi, Congestoque avidum pinguescere corpore corpus, Alteriusque animantem animantis vivere leto! Scilicet in tantis opibus, quas optima matrum Terra creat, nil te nisi tristia mandere saevo Vulnera dente iuvat, ritusque referre Cyclopum? Nec, nisi perdideris alium, placare voracis • Et male morati poteris ieiunia ventris ? At vetus illa aetas, cui fecimus aurea nomen, Fetibus arboreis et quas humus educat, herbis Fortunata fuit, nec polluit ora cruore. Tunc et aves tutae movere per aëra pennas, Et lepus impavidus mediis erravit in arvis, Nec sua credulitas piscem suspenderat hamo: Cuncta sine insidiis nullamque timentia fraudem Plenaque pacis erant. Postquam non utilis auctor Victibus invidit, quisquis fuit ille, deorum, Corporeasque dapes avidam demersit in alvum, Fecit iter sceleri, primoque e caede ferarum Incaluisse putes maculatum sanguine ferrum.

Ov., Met., xv. 88-107.

61. Ovid beseeches Augustus to relent.

His precor exemplis tua nunc, mitissime Caesar,
Fiat ab ingenio mollior ira meo.

Illa quidem iusta est, nec me meruisse negabo.
Non adeo nostro fugit ab ore pudor.

Sed, nisi peccassem, quid tu concedere posses

Materiam veniae sors tibi nostra dedit.
Si, quoties peccant homines, sua fulmina mittat
Iupiter; exiguo tempore inermis erit.

Nunc, ubi detonuit, strepituque exterruit orbem,
Purum discussis aëra reddit aquis.

Iure igitur genitorque deum rectorque vocatur:
Iure capax mundus nil Iove maius habet.

Tu quoque, quum patriae rector dicare paterque ;
Utere more dei nomen habentis idem.

Idque facis nec te quisquam moderatius unquam
Imperii potuit frena tenere sui.

Tu veniam parti superatae saepe dedisti,
Non concessurus quam tibi victor erat.
Divitiis etiam multos et honoribus auctos
Vidi, qui tulerant in caput arma tuum :
Quaeque dies bellum, belli tibi sustulit iram:
Parsque simul templis utraque dona tulit:
Utque tuus gaudet miles, quod vicerit hostem;
Sic, cur se victum gaudeat, hostis habet.
Caussa mea est melior: qui nec contraria dicor
Arma nec hostiles esse secutus opes.

Per mare, per terras, per tertia numina iuro,
Per te, praesentem conspicuumque deum;
Hunc animum favisse tibi, vir maxime: meque,
Qua sola potui, mente fuisse tuum.

Ov., Tr., ii. 27-56.

62. A Lover chides a Stream which bars his Path.

Amnis, arundinibus limosas obsite ripas,

Ad dominam propero; siste parumper aquas.
Nec tibi sunt pontes, nec quae sine remigis ictu
Concava traiecto cymba rudente vehat.
Parvus eras, memini; nec te transire refugi :
Summaque vix talos contigit unda meos.
Nunc ruis apposito nivibus de monte solutis,
Et turpi crassas gurgite volvis aquas.
Quid properasse iuvat? quid parva dedisse quieti
Tempora? quid nocti conseruisse diem?

Tu potius, ripis effuse capacibus amnis,
Sic aeternus eas, labere fine tuo.

Non eris invidiae, torrens, mihi crede, ferendae,
Si dicar per te forte retentus amans.
Flumina deberent iuvenes in amore iuvare:
Flumina senserunt ipsa, quid esset amor.
Inachus in Melie Bithynide pallidus isse
Dicitur, et gelidis incaluisse vadis.

Te quoque credible est aliqua caluisse puella:
Sed nemora et silvae crimina vestra tegunt.
Dum loquor, increvit vastis spatiosius undis,

Nec capit admissas alveus altus aquas.
Quid mecum, furiose, tibi? quid mutua differs
Gaudia? quid coeptum, rustice, rumpis iter?
Quid si legitimum flueres, si nobile flumen ?
Si tibi per terras maxima fama foret?

Nomen habes nullum, nivibus collecte caducis ;
Nec tibi sunt fontes, nec tibi certa domus.
Fontis habes instar pluviamque nivesque solutas;
Quas tibi divitias pigra ministrat hiems.
Aut lutulentus agis brumali tempore cursus:
Aut premis arentem pulverulentus humum.
Quis te unquam potuit sitiens haurire viator?
Quis dixit grata voce, Perennis eas?
Damnosus pecori curris, damnosior agris.

Forsitan haec alios; me mea damna movent.
Huic ego vae! demens narrabam fluminum amores?
Iactasse indigno nomina tanta pudet.

Ov., Amor., III. vi. 1-10, 19-26, 83-102.

63. Panegyric on Calpurnius Piso.

O decus, et toto merito venerabilis aevo
Pierii tutela chori, quo praeside tuti
Non umquam vates inopi metuere senectae.
Quod si quis nostris precibus locus, et mea vota
Si mentem subiere tuam, memorabilis olim
Tu mihi Maecenas tenero cantabere versu.
Possumus aeternae nomen committere famae,
Si tamen hoc ulli de se promittere fas est,
Et deus ultor abest: superest animosa voluntas,
Ipsaque nescio quid mens excellentius audet.
Tu nanti protende manum: tu, Piso, latentem
Exsere: nos humilis domus et sincera parentum,
Sed tenuis fortuna sua caligine celat,

Possumus impositis caput exonerare tenebris
Et lucem spectare novam, si quid modo laetus
Annuis, et nostris subscribis, candide, votis.
Est mihi, crede, meis animus constantior annis;
Quamvis nunc iuvenile decus mihi pingere malas
Coeperit et nondum vicesima venerit aestas.
Quod si tam validae mihi robur mentis inesset
Et solidus primos impleret spiritus annos,
Auderem voces per carmina nostra referre,
Piso, tuas: sed fessa labat mihi pondere cervix,
Et tremefacta cadant succiso poplite membra.
Sic nec olorinos audet Pandionis ales
Parva referre sonos, nec, si velit improba, possit.
Sic et aedonia superantur voce cicadae,

Stridula cum rapido faciunt convicia soli.
Quare age Calliope, posita gravitate forensi,
Lumina Pisonis mecum pete: plura supersunt,
Quae laudare velis inventa penatibus ipsis.

Saleius Bassus Paneg., 231-261.

64. Lentulus harangues the Romans at the Caudine Forks, advising a voluntary surrender.

Tum L. Lentulus, qui tum princeps legatorum virtute atque honoribus erat, "Patrem," inquit, "meum consules, saepe audivi memorantem, se in Capitolio unum non fuisse auctorem senatui redimendae auro a Gallis civitatis, quando nec fossa valloque ab ignavissimo ad opera ac muniendum hoste clausi essent; et erumpere, si non sine periculo magno, tamen sine certa pernicie, possent. Quodsi, illis ut decurrere ex Capitolio armatis in hostem licuit, (quo saepe modo obsessi in obsidentes eruperunt) ita nobis aequo aut iniquo loco dimicandi tantummodo cum hoste copia esset, non mihi paterni animi indoles in consilio dando deesset. Equidem mortem pro patria praeclaram esse fateor: et me vel devovere pro populo Romano legionibusque, vel in medios me mittere hostes paratus sum. Sed hic patriam video, hic quicquid Romanarum legionum est: quae, nisi pro se ipsis ad mortem ruere volunt, quid habent, quod morte sua servent? Tecta urbis, dicat aliquis, et moenia, et eam turbam, a qua urbs incolitur. Imo, hercule, produntur ea magis omnia, deleto hoc exercitu, non servantur. Quis enim ea tuebitur? Imbellis videlicet atque inermis multitudo? Tam hercule, quam a Gallorum impetu defendit. An a Veiis exercitum Camillumque ducem implorabunt? Hic omnis spes opesque sunt, quas servando patriam servamus: dedendo ad necem patriam deserimus ac prodimus. At foeda atque ignominiosa deditio est. Sed ea caritas patriae est, ut tam ignominia eam, quam morte nostra, si opus sit, servemus. Subeatur ergo ista, quantacunque est, indignitas; et pareatur necessitati, quam ne dii quidem superant. Ite, consules, redimite armis civitatem, quam auro maiores nostri redemerunt." Liv., ix. 4.

65. Scipio draws a contemptuous picture of Hannibal and his Army, and tells his men that Rome expects them to do their duty.

Nec nunc illi, quia audent, sed quia necesse est, pugnaturi sunt: nisi creditis, qui exercitu incolumi pugnam detractavere,

eos, duabus partibus peditum equitumque in transitu Alpium amissis, quum plures paene perierint, quam supersunt, plus spei nactos esse. At enim pauci quidem sunt, sed ingentes animis corporibusque, quorum robora ac vires sustinere vis ulla vix possit. Effigies, imo umbrae hominum, fame, frigore, illuvie, squalore enecti, contusi ac debilitati inter saxa rupesque. Ad haec, perusti artus, nive rigentes nervi, membra torrida gelu, quassata fractaque arma, claudi ac debiles equi. Cum hoc equite, cum hoc pedite pugnaturi estis: reliquias extremas hostium, non hostes, habebitis. Experiri iuvat, utrum alios repente Carthaginienses per viginti annos terra ediderit: an iidem sint, qui ad Aegates pugnaverunt insulas, et quos ab Eryce duodevicenis denariis aestimatos emisistis: et utrum Hannibal hic sit aemulus itinerum Herculis, ut ipse fert, an vectigalis stipendiariusque et servus populi Romani a patre relictus: quem nisi Saguntinum scelus agitaret, respiceret profecto, si non patriam victam, domum certe, patremque, et foedera Hamilcaris scripta manu: qui, iussus a consule nostro, praesidium deduxit ab Eryce: qui graves impositas victis Carthaginiensibus leges fremens maerensque accepit: qui decedere Sicilia, qui stipendium populo Romano dare pactus est. Itaque vos ego, milites, non eo solum animo, quo adversus alios hostes soletis, pugnare velim; sed cum indignatione quadam atque ira: velut si servos videatis vestros arma repente contra vos ferentes. Licuit, si voluissemus, ad Erycem clausos, ultimo supplicio humanorum, fame interficere: licuit classem victricem in Africam traiicere, atque intra paucos dies sine ullo certamine Carthaginem delere. Veniam dedimus precantibus, emisimusque ex obsidione: pacem cum victis fecimus: tutelae nostrae deinde duximus, quum Africo bello urgerentur. Pro his impertitis, furiosum iuvenem sequentes, oppugnatum patriam nostram veniunt. Atque utinam pro decore nobis hoc tantum, et non pro salute, esset certamen. Non de possessione Siciliae ac Sardiniae, de quibus quondam agebatur, sed pro Italia vobis est pugnandum: nec est alius a tergo exercitus, qui, nisi nos vincimus, hosti obsistat; nec Alpes aliae sunt, quas dum superant, comparari nova possint praesidia. Hic est obstandum, milites, velut si ante Romana moenia pugnemus. Unusquisque se non corpus suum, sed coniugem ac liberos parvos armis protegere putet: nec domesticas solum agitet curas, sed identidem hoc animo reputet, nostras nunc intueri manus senatum populumque Romanum: qualis nostra vis virtusque fuerit, talem deinde fortunam illius urbis ac Romani imperii fore. Liv., xxi. 40, 41.