bris quoque Analogicis omnia istiusmodi sine i litera dicen da censet. Er Gell. 4, 16. 81 Nono decimo ætatis anno L. Crassus79 C. Carbonem,80 uno et vigesimo Cæsar Dolabellam, altero et vigesimo Asinius Pollio Catonem, non multo ætatem antecedens Calvus82 Vatinium, iis orationibus insecuti sunt, quas hodieque cum admiratione legimus. Ex Dialogo de oratoribus83 c. 34. NOTE 79 L. Crassus] De hoc sic Cicero in Bruto:Crasso nihil statuo fieri potuisse perfectius. Erat,' &c. Et paulo infra, quod ad hunc locum facit, scribit: Mature in locum principum oratorum venit. Accusavit C. Carbonem eloquentissimum hominem admodum adolescens, summam ingenii non laudem modo, sed admirationem est consecutus.' Consul tandem factus cum Q. Mutio Scavola anno U. C. 1ƆCLIX. 80 C. Carbonem] Is est qui ter consul fuit, ut testatur Plutarchus, qui cum Sylla bellavit, qui a Cn. Pompeio fuit interfectus, qui et in præclarorum oratorum numerum a Cicerone refertur in Bruto, ubi sic ipsum laudat: 'Utinam in Tib. Graccho et C. Carbone talis mens ad rempubl. bene gerendam, quale ingenium ad bene dicendum fuit. Profecto nemo his viris gloria præstitisset.' Et paulo post: 'Carbo, quoad vita suppeditavit, est in multis judiciis causisque versatus.' 81 Asinius Pollio Catonem] Ex Se.. necæ controversia XIX. l. III. intelligitur Catonem esse ab Asinio [Pollione accusatum. Ex Ciceronis 1. IV. epist. 15. ad Attic. absolutum fuisse patet Lege Licinia. Quis fuerit Cato, supra dictum. Asinius Pollio insignis fuit orator qui v. a morte C. Cæsaris anno cum Cn. Domitio consul fuit, cujus in gratiam Virgilius illam Eclogam scripsit cujas est intium: Sicelides Musæ.' Idem semper Ciceroni infensus. 82 Calvus] Præclarus orator, de quo Ciceronis vide judicium in Bruto et epist. ultima 1. xv. ad Famil. de quo sic Quintilianus x. 1. ‘Inveni qui Calvum præferrent omnibus, inveni qui Ciceroni crederent eum nimia contra se calumnia verum sanguinem perdidisse. Sed est et sancta et gravis oratio, et castigata et frequenter vehemens quoque. Imitator est autem Atticorum, fecitque illi properata mors injuriam, si quid adjecturus, non si quid detracturus fuit.' Porro quod hic habetur scribit id ipsum Quintilianus XII. 6. ‘Agendi initium sine dubio secundum vires cujusque sumendum est: neque ego annos definiam, cum Demosthenem puerum admodum actiones pupillares habuisse manifestum sit. Calvus, Cæsar, Pollio multum ante quæstoriam omnes ætatem gravissi ma judicia susceperint.' 83 Ex Dialogo de oratoribus] Hic dialogus ascribitur Tacito, quanquam Fabii Quintiliani esse videatur. Argumentum ejus est: An sui sæculi oratores antiquis et quare concedant, et cum multas causas affert, tum hanc inprimis, quod juvenes non in « scholas olim deducerentur, sed ad eum oratorem qui principem locum in civitate teneret; sic apud eum in Ceterum composita seditione civili,84 Cornelium Dolabellam consularem et triumphalem virum, repetundarum postulavit, absolutoque Rhodum secedere statuit. Ex Sueton. c. 4. 85 Divus quoque Julius, quam coelestis numinis, tam etiam humani ingenii perfectissimum columen,86 vim facundiæ propriæ expressit, dicendo in accusatione Cn. Dolabellæ, quem reum agit, extorqueri sibi causam optimam L. Cotta patrocinio.87 Valer. Max. 8, 9. Ne forte erretis et eundem hunc Cn. Dolabellam putetis esse, in quem C. Cæsaris orationes legitis, scire vos oportet, duos eodem tempore fuisse-Dolabellas: horum alterum Cæsar accusavit, nec damnavit. Er Pediano in orat. pro M. Scauro. Significat et Cæsarem, item adolescentem, in Dolabella reo ex Sicilia, qui quidem damnatus est, quantum oportuit per Hortensii gratiam, etc. Er Pediano in Divin. ̓Επανελθὼν δ ̓ εἰς Ρώμην Δολαβέλλαν ἔκρινε κακώσεως επαρχίας, καὶ πολλαὶ ἀπὸ τῆς ̔Ελλάδος τῶν πόλεων μαρτυρίας αὐτῷ παρέσχον· ὁ μὲν οὖν Δολαβέλλας ἀπέφυγε τὴν δίκην. Εx Plut. in Cæs. c. 4. NOTE Deorum numerum relatus est, non ore modo decernentium, sed et persuasione vulgi, ut testatur Suetonius in ejus vita. 86 Quam cœlestis numinis, tam etiam humani ingenii persectissimum columen] Quantus Deus, tantus homo, ut summus Deus, ita summus homo, cui nihil defuit ad divinitatis perfectionem, princeps Deorum atque hominum. Columen enim seu columna, ea re cujus est columen validius ac firmius sit necesse est. 87 L. Cotta patrocinio] De hoc Cicero in Bruto dicit: Ex his Cotta et Sulpitius cum meo judicio tum omnium facile primas tulerunt.' EX ORAT. AD MILITES. Fama vero hostilium88 copiarum perterritos, non negando minuendove, sed insuper amplificando ementiendoque confirmabat. Itaque cum expectatio adventus Jubæ terribilis esset, convocatis ad concionem militibus, Scitote,' inquit, paucissimis his diebus regem adfuturum cum x legionibus, equitum xxx, levis armaturæ c millibus, elephantisque ccc. Proinde desinant quidam quærere ultra, aut opina'ri: mihique, qui compertum habeo, credant: aut quidem ' vetustissima nave impositos quocumque vento in quascumque terras jubebo avehi.' Suet. c. 66. C. Cæsar apud milites de incommodis* eorum: Non frustrabo vos, milites. Diomed. l. 1. col. 395. * Alias commodis. EX ORAT. PRO DECIO SAMNITE. Nec forte quisquam aut Cæsaris pro Decio Samnite,89 aut Bruti pro Dejotaro rege,9° ceterosque cujusdam lentitudinis ac teporis libros legit,"1 etc. Auctor Dial. de ora tor. c. 21. EX ORAT. PRO SEXTILIO. Quo enim nimbo, qua procella verborum, impium Sextilii caput obrui meretur? quod C. Cæsarem, a quo cum studiose, tum etiam feliciter, gravissimi criminis reus defensus fuerat, etc. Val. Max. 5, 3, 3. NOTE 88 Fama vero hostilium, &c.] Vide lib. de bello Africano. 89 Nec forte quisquam aut Cæsaris pro Decio Samnite] Nullam usquam legi ejus Decii Samnitis commemorationem. 90 Aut Bruti pro Dejotaro rege, &c.] Orationes. Verisimile est Brutum, qui Cæsaris amicitia florebat, Dejotari, a Castore nepote apud Cæsarem accusati, patrocinium ut Ciceronem ipsum suscepisse. 91 Cujusdam lentitudinis ac teporis libros legit] Negat enim eos esse acres oratores. EX ORAT. DE CONJURATIS. Catonem primum sententiam putat de animadversione dixisse, quam omnes ante dixerant præter Cæsarem: et cum ipsius Cæsaris tam severa fuerit, qui tum prætorio loco dixerit, etc. Cic. ad Attic. 12, 21. Sed Cæsar, ubi ad eum perventum est,94 rogatus sententiam a consule, hujuscemodi verba locutus est: 'Omnes homines,' etc. Sallust. Cat. c. 51. ̔Ο δὲ Καῖσας ἀναστὰς, λόγον διῆλθεν πεφροντισμένον, ὡς ἀποκτεῖναι μὲν ἀκρίτους ανδρας ἀξιώματι καὶ γένει λαμπροὺς, οὐ δοκεῖ πάτριον οὐδὲ δίκαιον εἶναι, μὴ μετὰ τῆς ἐσχάτης ἀνάγκης. εἰ δὲ φρουροῖντο δεθέντες ἐν πόλεσι τῆς Ιταλίας, ἃς ἂν αὐτὸς ἕληται Κικέρων, μέχρι οὗ καταπολεμηθῇ Κατιλίνας, ὕστερον ἐν εἰρήνῃ καὶ καθ ̓ ἡσυχίαν περὶ ἑκάστου τῇ βουλῇ γνῶναι παρέξει. οὕτω δὲ τῆς γνώμης φιλανθρώπου φανείσης, καὶ τοῦ λόγου δυνατῶς ἐπ ̓ αὐτῇ ῥηθέντος, οὐ μόνον οἱ μετὰ τοῦτον ἀνιστάμενοι προσετίθεντο, πόλλοι δὲ καὶ τῶν τὰς εἰρημένας γνώμας ἀπειπάμενοι πρὸς τὴν ἐκείνου κατέστησαν, ἕως ἐπὶ Κάτωνα τὸ πρᾶγμα καὶ Κάτουλον περιῆλθεν. Plut. in Cas. p. 710. Sic fac existimes: post has miserias, id est postquam armis disceptari cœptum est de jure publico, nihil esse actum aliud cum dignitate. Nam et ipse Cæsar accusata acerbitate Marcelli (sic enim appellabat) 95 laudataque NOTE 92 Catonem primum sententiam putat de animadversione dixisse,&c.] Brutus ad Atticum epistolam miserat, in qua quid de manifestis sociis Catilinæ, Lentulo, Cethego et aliis statutum in Senatu fuisset. Illam epistolam ad Ciceronem Atticus miserat. Verum Cicero qui in re præsenti fuerat, a Bruto censet ignoratum fuisse quod gestum esset, et quæ falsa sciebat esse reprehendit. At prima pars non omnino falsa fuit, siquidem, ut ait Suetonius, Decium Syllanum consulem designatum non piguit sententiam suam, quia mutare turpe erat, interpretatione lenire, velut gravius, atque ipse sensisset, exceptam. 93 Qui tum pratorio loco dixerit] Id Suetonius docet, Cæsarem eo tempore fuisse prætorem creatum. Qui autem creati erant magistratus priores sententiam rogabantur a consule, quod prærogari appellabant. 94 Sed Casar, ubi ad eum perventum est, &c.] Vide rem totam fuse narratam apud Sallustium in bello Catilinario. 95 Nam et ipse Casar accusata acerbitate Marcelli (sic enim appellabat), &c.] Quia ipsum Marcellus consul erat persecutus. Retulerat enim ad Senatum ei ut ante tempus succederetur, et ne absentis ratio in comitiis haberetur; et ut colonis quos Cæsar honorificentissime et æquitate tua et prudentia,96 repente præter spem dixit, se Senatui roganti de Marcello, ne hominis (1. ominis) quidem causa negaturum.97 Fam. lib. iv. ep. 4. ad Ser. Sulpic. Cic. Epist. ad DE C. JULII CÆSARIS ORATIONIBUS TESTIMONIA. Tum Brutus: Orationes quidem ejus mihi vehementer probantur, complures autem legi,98 etc. Er Cic. in Bruto c. 75. Orationes aliquas reliquit, inter quas temere quædam feruntur, ut pro Q. Metello,99 quam non immerito Augustus existimat magis ab actuariis exceptam,100 male subsequentibus verba dicentis, quam ab ipso editam. Nam in quibusdam exemplaribus invenio ne inscriptam quidem pro Metello, sed quam scripsit Metello, cum ex persona Cæsaris NOTE Novocomum deduxisset, civitas adimeretur, in omnibus eum latronem appellans. 96 Laudataque honorificentissime et æquitate tua et prudentia] Servius enim Sulpitius, ad quem epistola scribitur, qui alter illo anno consul erat; æquior Cæsari fuerat, adeo ut per illum, teste Suetonio, Cæsar Marcello resisteret. 97 Ne hominis (1. ominis) quidem causa negaturum] Id est, Marcelli ipsius, etsi non interveniret Senatus deprecatio, cui Marcello vel soli perlibenter parceret. Nempe ut Marcello gratam faceret restitutionem, cum non Senatus tantum deprecantis, sed sui etiam rationem habitam esse a Cæsare videret. 98 Complures autem legi] Hoc iterum Cicero confirmat in oratione pro Dejotaro, ubi sic alloquitur Cæsarem : • Quæ quoniam angustiora parietes faciunt, tuum est, Cæsar, qui pro multis sæpe dixisti, quid nunc mihi animi sit, ad te ipsum referre.' 99 Orationes aliquas reliquit, inter quas temere quædam feruntur, ut pro Q. Metello] Metellus trib. plebis legem promulgavit, qua Pompeio demandandum censebat ut videret ne quid respublica detrimenti caperet propter periculum quod a Catilina imminëbat, ipseque ut in Italiam suas copias transportaret, et urbem a Catilina defenderet. Sed specie Catilinæ repellendi id agebatur, ut respubl. Pompeio traderetur. Quá in lege ferenda multum Cæsaris prætoris opibus adjuvabatur Metellus. Restitit Cato incitatæ per tribunum multitudini, suoque consilio et constantia ne lex ferretur impedivit, utpote quæ seditionem Romæ et bellum civile excitaret. Rem totam fuse apud Plutarchum enarratam vide in Catone. 100 Ab actuariis exceptam] Actuarii sunt qui acta excipiunt, et veloci stylo scribunt. Quod significare videtur Seneca xxx111. Multum viva vox facit, non quidem hæc quæ alienis verbis commodatur et actuarii vice fungitur.' |