cum in Lusitania Medobregam11 oppidum montemque Her minium12 expugnasset, quo Medobregenses' confugerant, ibique imperator esset appellatus, HS centenis milites donavit. Multa præterea et magna præmia singulis concedebat, quæ speciosum reddebant præsentem exercitus amorem; paulatim tamen et occulte militarem disciplinam severitatemque minuebant." ·

49. Cassius, legionibus in hyberna dispositis, ad jus dicendum Cordubam se recepit, contractumque in ea æs alienum gravissimis oneribus provinciæ constituit exsolvere, et, ut largitionis postulat consuetudo, per causam liberalitatis speciosam plura largitori° quærebantur, pecuniæ locupletibus imperabantur; quas Longinus sibi expensas ferri103 non tantum patiebatur, sed etiam cogebat. In gregem locupletium? simultatum causæ tenues conjiciebantur, 104 neque ullum genus quæstus, aut magni et evidentis, aut minimi et' sordidi, prætermittebatur, quo domus et tribunal imperatoris vacaret. 105 Nemo erat, qui modo' aliquam jacturam facere posset, quin aut vadimonio teneretur, aut in

quam desit in L. sec.- Exulat Sc. Lov. vulgo dein iterum HS. cent. d.— › minuebat Mss. 6.—o speciosa exempla largitionum ora Vasc. plurima L. pr.— P locupletum V. L. sec. Dorv. Vict. frustra.- aut Sc. L. pr. aut Lov. præmittebantur L. pr.- aut Pet. Sc.-1 domo Lov. Dorv. Mox inter reos

reos referretur.106

Ita etiam magna solicitudo periculorum

ad jacturas et detrimenta rei familiaris adjungebatur." 50. Quibus de causis accidit, ut, cum Longinus imperator eadem faceret, quæ fecerat quæstor, similia rursus de morte ejus provinciales consilia inirent. Horum odium confirmabant nonnulli familiares ejus, qui, cum in illa societate versarentur rapinarum, nihilo minus oderant eum, cujus nomine peccabant, sibique, quod rapuerant, acceptum referebant; quod interciderat, aut erat interpellatum, Cassio assignabant. Quintam legionem novam conscribit: augetur odium et ex ipso delectu et sumtu additæ legionis : complentur equitum tria millia, maximisque ornantur impensis:107 nec provinciæ datur ulla requies.

51, Interim literas accepit a Cæsare,108 ut in Africam exercitum transjiceret, perque Mauritaniam109 ad fines

Edd. R. M. V.— deest Mss. Urs. Steph. Gr. post.

vulgo.—" adjungebantur Ed. Gr. in cuj. Lov. eum in cuj. vulgo ferebant.-ww intercesserat Lov.- quartum V.copula, bene er abest Lov. Dorv. V. L. sec. Edd. Vasc. Mox vulgo onerantur.—2 dabatur L. pr.-a traduceret L. pr.- Forte Glossa.

NOTE

106 Quin aut vadimonio tenerentur, aut in reos referretur] Budæus prioribus suis in Pandectas annotationibus, ait sponsionem sistendi se in judicio esse vadimonium. Teneri autem vadimonio, quid sit, postea declarat. Vadimonio obstricti hodie dici possunt qui ob crimina in judicium a judicibus vocati, ut fit, impetraverunt, ut aut sua aut sponsorum fide dimittantur, ea lege ut in diem certum, aut quandocumque judici visum fuerit, ad judicium sistantur, quos elargitos vocant.

107 Complentur equitum tria millia, maximisque ornantur impensis] Vulgo onerantur; at Manuscripti Regii codices tres, Thuani duo, Victorinus unus, pervetustus item qui in bibliotheca Sancti Victoris est impressus, unus Romæ apud Petrum de Maxi

mis, ann. 1472. habent, ornantur, quod melius est. Nam impensis civium complentur et ornantur equites, non onerantur.

108 Interim literas accepit a Cæsare] De qua re sic Livius apud Priscianum 1. vi. Quo tempore firmandi regni Bogudis causa exercitum in Africam trajicere conatus est.'

109 Mauritaniam] Mauritania duplex, Tingitana et Cæsariensis, utraque in parte occidua Africæ. Duo ibi reges, quorum alter Juba Pompeianis se adjunxit, alter Bogud Cæsaris amicitiam est secutus. Is post mortem Cæsaris ad Antonium se applicuit, atque in eo bello quod ipsi cum Octaviano Cæsare fuit, cum in manus Agrippæ Cæsariani venisset, ejus jussu fuit occisus.

Numidiæ perveniret; quod magna Cn. Pompeio" Juba rex miserat auxilia majoraque missurus existimabatur. Quibus literis acceptis, insolenti voluptated efferebatur, quod sibi novarum provinciarum et fertilissimi regni tanta oblata esset facultas." Itaque ipse in Lusitaniam proficiscitur, ad legiones arcessendas auxiliaque adducenda; certis hominibus dat negotium, ut frumentum navesque centum praepararenturs pecuniaeque describerentur atque imperarentur; ne qua res, cum redisset, moraretur. Reditus ejus fuit celerior omnium opinione: non enim labor aut vigilantia, cupienti præsertim aliquid, Cassio deerat.b

52. Exercitui coacto in unum locum, castris ad Cordubam" positis, pro concione militibus exponit, quas res Cæsaris jussu gerere deberet; polliceturque iis, cum in Mauritaniam transjecissent, HS centenos 114 se daturum; quintam fore in Hispania legionem. Ex concione se Cordubam recepit, eoque ipso die tempore postmeridiano,* cum in' basilicam11s iret, quidam Minutius Silo, cliens L. Racilii, libellum, quasi aliquid ab eo postularet, ut miles, ei transdit; deinde post Racilium, (nam is latus Cassii tegebat") quasi responsum ab eo peteret, celeriter dato loco,

ham abest a Mss. Leidd. V. Lov. Dorv. mataraque L. pr. matureque Lov. astim. L. sec.- voluntate Mss. plerique et Edd. pp.- Lusitania Lov.que abest V.- deest Lov. In eodem et V. præparentur. compararentur L. pr.- de ea L. pr. de eis Lov. ex exerc. L. sec. Dorv.- sestertia c. Mss. et Edd. Vett. qdd. sed V. ad c. 48.- vulgo meridiana hora.—-' deest Lov.Minuturius L. pr. solo V.- Racili L. pr. tradit, tradidit Mss. et Edd. Vett.-P absunt ab eo a Scal. L. pr. V. nec desiderantur.- universus L. pr.

NOTE

110 Ad fines Numidia perveniret] De Numidia supra est dictum. 111 Cn. Pompeio] Filio. 112 Quod sibi novarum provínciarum et fertilissimi regni tanta oblata esset facultas] Diripiendi.

113 Cordubam] De Corduba dictum supra.

114 HS centenos] Sestertios, sept livres dix sols.

plus in quo exercebantur judicia publica, arbitria, et publica convivia fie bant. Forum enim subdialis erat locus, sive ut Græce dicitur Hype. thrus. Christiani pro delubris acce perunt, quia Basilicas supra Martyrum sepulcra exstruxerant ad hominum conventus excipiendos.

116 Deinde post Racilium, (nam is latus Cassii tegebat)] Manuscriptus

115 Basilicam] Basilica locus am- Regius unus codex habet per Racilium,

cum se insinuasset, sinistra corripit versum dextraque bis ferit pugione. Clamore sublato, fit a conjuratis impetus universis. Munatius Flaccus proximum gladio transjicit' lictorem : hoc interfecto, Q. Cassium legatum vulnerat.118 Ibi T. Vasius et L. Mergilio," simili confidentia, Flaccum municipem suum adjuvant:19 erant enim omnes ItalicenAt ipsum Longinum L. Licinius Squillus involat, jacentemque levibus sauciat' plagis.

ses. 120

53. Concurritur ad Cassium defendendum: semper enim Berones' compluresque evocatos cum telis secum" habere consueverat: a quibus ceteri intercluduntur, qui ad cædem faciendam subsequebantur: quo in numero fuit Calpurnius Salvianus et Manilius Tusculus." Minutius inter saxa, quæ jacebant in itinere, fugiens opprimitur,122 et, relato do

nec male. dein Plancus vulgo et Plancum. trajecit Lov. Dorv.- Mergerio Lov. L. sec. Dorv.-t vulnerat L. pr.-" deest Edd. pp. consuerat Dorv.— ▾ Cæsaris L. pr.- Mamilius Tusculanus Urs. legit. Tisculus Lov.- vulgo

NOTE

Et melius quidem. Nam per illum Racilium cædis participem percussori locus dabatur..

117 Munatius Flaccus proximum gladio transjicit lictorem] Sic Manuscripti Regii tres, Victorinus unus, Thuani duo, et pervetustus supra memoratus impressus codex: quod verisimilius fit. Quanquam enim clarissimus eo nomine fuerit Lugduni in Gallia conditor, hunc tamen fuisse vix fides fit. Quidam Mss. et Editt. M. Plancus.

118 Q. Cassium legatum vulnerat] Cassii Longini. Sæpe enim sibi propinquos legabant, et frater fratrem, patrem filius.

119 Flaccum municipem suum adjurant] Qui in eodem municipio suo nempe natus erat.

patria fuit, ut supra dictum.

121 Berones] Hispaniæ Tarraconensis populos esse ait Ptolemæus 11. 6. Strabo vero facit Cantabris finitimos ad septentrionem, quorum urbs Varia ad trajectum Iberi, id est ubi incipit esse navigabilis. Videntur esse Navarrenses. Dicuntur ibidem a Gallis orti.

122 Minutius inter saxa, quæ jacebant in itinere, fugiens opprimitur] Vulgo, jaciebant ; at Manuscripti Regii codices duo, Thuani totidem habent: Inter saxa quæ jacebant.' Quæ melior lectio. Lapides enim qui jaciuntur non capiunt, sed aut occidunt aut vulnerant; qui autem in itinere jacent, fugienti lapsus causam afferunt, lapsus autem moram objiciens et retardans fugientem, ut opprimatur a persequentibus efficit. Sic Pausanias, interfecto Philippo

120 Italicenses] Ex Italica urbe Hispaniæ a Scipione sic nominata, quæ sequentibus temporibus Trajani, Adriani et Theodosii imperatorum rege Macedoniæ, fugiens, ad vitis

mum Cassio, ad eum deducitur. Racilius in proximam se domum familiaris sui confert, dum certum cognosceret, confectusne Cassius esset. L. Laterensis, cum id non dubitaret, accurrit lætus in castra, militibus vernaculis et secundæ legionis, quibus odio, sciebat præcipue Cassium esse, gratulatur: tollitur a multitudine in tribunal, prætor appellatur: nemo enim auta in provincia natus, aut vernaculæ legionis113 miles, aut diuturnitate jam factus provincialis, quo in numero erat secunda legio, non cum omni provincia consenserat in odio Cassii: nam legiones tricesimam et vicesimam primam, paucis mensibus in Italia scriptas, Cæsar attribuerat Longino; quinta legio ibi nuper erat confecta.

b

54. Interim nuntiatur Laterensi vivere Cassium. Quo nuntio dolore magis permotus, quam animo perturbatus," reficit se celeriter et ad Cassium visendum proficiscitur. Re cognita, tricesima legio signa Cordubam infert ad auxilium ferendum imperatori suo: facit hoc idem vicesima prima: subsequitur has quinta. Cum duæ legiones reliquæ essent in castris; secundani veriti, ne soli relinquerentur, atque ex eo, quid sensissent, judicaretur, secuti sunt factum superiorum: permansit in sententia legio vernacula, nec ullo timore de gradu dejecta est.

55. Cassius eos, qui nominati erant conscii cædis, jubet comprehendi: legionem quintam in castra remittit, cohortibus triginta retentis. Indicio Minutii cognoscit, L. Racilium et L. Laterensem et Annium Scapulam,124 maximæ

jaciebant. refugiens L. pr.- abest prænomen a Sc. L. pr. Lov.-2 a mil. Lov. militibusque Sc. V. Edd. qdd. a militibusque L. sec. et pr. a m. sec.a vulgo deest aut.- milites Mss. 4.- infectus Mss. 2.-d XVI V.―e conscriptas C. attulerat L. pr.- Mss. n. i. in animo p. Lov. L. sec.b Ita Mss. non cel, se aut sese.-i deest V.- secundarii Edd. Vett. ante Urs.

NOTE

stirpem offenso pede cecidit, et lapsus humi a persequentibus oppressus est.

123 Vernacula legionis] Vernacula legio antea Pompeio militans, a Var.

rone ejus legato ad Cæsarem defe

cerat.

124 Annium Scapulam] Dio 1. XLIII. scripsit T. Annium Scapulam virum equestrem, postea hujus tumultus ex